tematy wykładów – 2009/2010
ilość godzin kursu - 30
termin - semestr zimowy, wtorek, godz. 10.30 - 12.00
forma zaliczenia - egzamin pisemny
prowadzący - dr hab. Krystyna Szafraniec, prof. UMK
dyŜury:
wtorki, godz. 12.00 - 13.00
czwartki, godz. 12.45 - 13.45, p. 114
Wykład 1. PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA – PYTANIE O TOśSAMOŚĆ I SPECYFIKĘ DYSCYPLINY
(poszukiwanie perspektywy psychologicznej w socjologii europejskiej XIX wieku;
pragmatyzm i początki psychologii społecznej ; główne ośrodki i przedstawiciele
psychologii społecznej w Polsce; specyfika podejścia badawczego współczesnej
psychologii społecznej)
Literatura:
1. J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 1981, (hasła: psychologizm,
pragmatyzm społeczny, niemiecka socjologia humanistyczna);
2. E. Aronson, T.D. Wilson, R.M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, Poznań
1997, (rozdz. 1: Wprowadzenie do psychologii społecznej)
Wykład 2/3. ROZUMIENEIE SIEBIE I ŚWIATA SPOŁECZNEGO
(dysonans poznawczy; poznanie społeczne – rola schematów, heurystyki, uproszczone
metody myslowe w wydawaniu sądów społecznych; spostrzeganie społeczne – obserwacja
zachowań niewerbalnych, atrybucja przyczyn, błędy wnioskowania; rozumienie siebie –
introspekcja, obserwacja własnego zachowania, schematy JA, interakcje)
Literatura:
1. E. Aronson, T.D. Wilson, R.M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, Poznań
1997, rozdz. 3,4,5,6.
Wykład 4. KONFORMIZM I ZAGADNIENIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO
(konformizm jako postawa Ŝyciowa i jako mechanizm przystosowania; konformizm
informacyjny i eksperymet M. Sheriffa; konformizm normatywny i eksperyment S. Asha;
nonkonformizn i jego konsekwencje - eksperyment S. Schachtera; efekt "automatycznego
pilota"; skłonności autorytarne i eksperyment S. Milgrama; poziomy konformizmu:
uleganie – identyfikacja - internalizacja)
Literatura:
1. E. Aronson, T.D. Wilson, R.M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, Poznań
1997, (rozdz. 7: Konformizm – wpływanie na zachowanie lub:
2. E. Aronson, Człowiek istota społeczna, wyd. I lub II, (rozdz. 2: Konformizm);
Wykład 5. KSZTAŁTOWANIE I ZMIANY POSTAW - TECHNIKI PERSWAZYJNE I DYSONANSOWE
(postawy - definicje, komponenty, spójność; mechanizmy kształtowania postaw →
warunkowanie klasyczne i instrumentalne, komunikaty perswazyjne; strategie centryczna,
peryferyczna, paradoksy kształtowania postaw → efekt reaktancji, efekt naduzasadnienia;
techniki dysonansowe i pułapki racjonalizacji)
Literatura:
1. E. Aronson, T. D. Wilson, R. M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, op. cit.,
rozdz. 8, s. 309 – 353
2. E. Aronson, T. D. Wilson, R. M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, op. cit.,
rozdz. 3, s. 78- 112
Wykład 6. PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY TECHNIK MANIPULACYJNYCH
(problemy definicyjne: indoktrynacja - propaganda - manipulacja - wychowanie; przykład
funkcjonowania mediów i preparowania informacji; technika granfalonu; strategia
budowania i mechanizmy funkcjonowania sekt;)
Literatura:
1. J. Rudniański, O modelu konfliktowym społeczeństwa wychowującego, [w:] B.
Suchodolski (red.), Społeczeństwo wychowujące. Rzeczywistość i perspektywy, Wrocław
– Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Ossolineum, ss. 125-162.
2. A. Pratkanis, E. Aronson, Wiek propagandy, Warszawa 2004: PWN; rozdz. 35, 36, 37; s.
256-284.
Wykład 7: PROCESY GRUPOWE
(wpływ obecności innych – facylitacja społeczna, próŜniactwo społeczne,
deindywiduacja; podejmowanie decyzji; interakcje - konflikt i współpraca w grupie)
Literatura:
1/ E. Aronson, T.D. Wilson, R.M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, Poznań
1997, rozdz. 9, s. 354-398.
Wykład 8: SOCJALIZACJA - PRZYSTOSOWANIE - ROZWÓJ
(osobowość społeczna i typy charakterów społecznych, triada: przystosowanie - anomia -
autonomia; socjalizacja i rozwój - cechy dystynktywne rozwoju osobniczego; kryteria
rozwoju; ustalanie norm rozwojowych; mechanizmy rozwoju - mechanizm epigenezy,
kryzys normatywny, residua rozwojowe; fazy kryzysu i (zalecana) ingerencja w rozwój -
znaczenie stymulacji i znaczenie wpływów środowiskowych; rola podmiotu)
Literatura:
1. A. Brzezińska, Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa 2000, rozdz. 2.
2. D. Riesman, Samotny tłum, wyd. I lub II, (typy charakterów społecznych: osobowość
sterowana tradycją, wewnątrz- i zewnątrzsterowna; problem przystosowania – anomii –
autonomii);
3. F. Znaniecki, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości (typy osobowości społecznej).
Wykład 9: ROZWÓJ JEDNOSTKI A ŚWIAT SPOŁECZNY - WYBRANE TEORIE
( A. Maslow i jego teoria rozwoju potrzeb; J. Piaget i prawa rozwoju struktur
poznawczych; L. Kohlberg i prawidłowości rozwoju struktur normatywnych; E. Erikson i
fazy rozwoju toŜsamości; J. Habermas i stadia rozwoju struktur Ego)
Literatura:
1. A. Jasińska-Kania, Rozwój człowieka a świat społeczny, „Colloquia Communia” 1983 4-5.
2. A. Nelicki, „Organizmiczna” koncepcja Abrahama H. Maslowa, [w:] A. Gołdawa (red.),
Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości, t. I, Wyd. UJ, Kraków 1999.
Wykład 10. ŚWIAT SPOŁECZNY JAKO ŹRÓDŁO NAPIĘĆ I PROBLEMÓW PSYCHICZNYCH
CZŁOWIEKA
(cywilizacja jako źródło cierpień - nerwica społeczna/neurotyczność; lęk i mechanizmy
obronne; (wychowawcze i społeczne przyczyny zaburzeń emocjonalnych; zaburzenia
łaknienia - bulimia, anoreksja; uzaleŜnienia - alkohol, narkotyki; niedostosowanie
społeczne; depresja; samobójstwo)
Literatura:
1. K. Horney, Neurotyczna osobowość naszych czasów, Dom Wydawniczy ‘Rebis’, 1982, ss.
10-64; 230-253.
2. J. Koralewicz, Autorytaryzm, lęk, konformizm. Analiza społeczeństwa polskiego końca lat
siedemdzisiątych, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1987, Wyd.
Ossolineum, cz. II. Lęk.
WYKŁAD 11. ROLA KRYZYSÓW, NAPIĘĆ I NERWIC W ROZWOJU PSYCHICZNYM CZŁOWIEKA
(społeczne oceny stanów "normalności" vel dojrzałości i "nie-normalności" vel
niedojrzałości; fazy rozwoju a poziomy rozwoju; wysiłek transgresji - pokonywanie faz
i pokonywanie poziomów rozwoju: róŜnice psychologiczne, znaczenie środowiska i
znaczenie aktywności własnej podmiotu; dezintegracja "negatywna" vs pozytywna; profile osobowościowe ludzi normalnych i "nie-normalnych", jednostki wybitne -
oceny w kategoriach rozwojowych i społecznych)
Literatura:
1. K. Dąbrowski, Dezintegracja pozytywna, PIW, Warszawa 1979, r. 3.
2. K. Dąbrowski, W poszukiwanu zdrowia psychicznego, PWN, Warszawa 1996, ss. 3-26;
66-75.
3. D. Goleman, Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997, Wyd. Media Rodzina of Poznań, cz.
V.
WYKŁAD 12: CZYNNIKI POWODZENIA śYCIOWEGO - INTELIGENCJA
(inteligencja klasyczna - definicje, rodzaje, miary, rola czynników genetycznych i
środowiskowych; inteligencja emocjonalna/ społeczna - stanowisko Gardnera, Saloveya;
powiązania między IQ i EQ; inteligencja a doświadczenia społeczne jednostki)
Literatura:
1. J. Strelau, Psychologia.Podręcznik akademicki. t. 2. Gdańsk 2001, Wyd. GWP, rozdz. 39
pt.: Inteligencja.
2. D. Goleman, Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997, Wyd. Media Rodzina of Poznań, cz.
I.
Wykład 13: CZYNNIKI POWODZENIA śYCIOWEGO - OPTYMIZM
(optymizm /pesymizm antycypacyjny → A. Siciński a optymizm/pesymizm jako style
wyjaśniania własnej aktywności Ŝyciowej → M. Seligmana teoria wyuczonej bezradności;
style wyjaśniania własnych sukcesów i poraŜek - wymiar czasu, przestrzeni,
odpowiedzialności; ocena optymizmu/pesymizmu; geneza optymizmu/pesymizmu -
czynniki wrodzone, środowiskowe, związane z własną aktywnościa podmiotu)
Literatura:
1. M. E.P. Seligman, Optymizmu moŜna się nauczyć, Poznań 1996, Wyd. „Media Rodzina”;
(całość - dowolnie - do studiowania)
wykład 14: ZAGADNIENIE AGRESJI I PRZEMOCY
(agresja - definicje, uwarunkowania: stanowiska organicystyczne i behaviorystyczne -
Freud, Lorenz; agresja właściwa i pseudoagresja; anatomia ludzkiej destrukcyjności -
stanowisko E. Fromma: agresja złośliwa vs niezłośliwa, zjawisko hiperagresji i jego
psychologiczne oraz socjokulturowe źródła; rola agresji wirtualnej - E. Aronson;
wybrane psychospołeczne uwarunkowania/ teorie agresji)
Literatura:
1. E. Aronson, T. D. Wilson, R. M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, op. cit.,
rozdz. 12, s. 494 – 535 lub: E. Aronson, Człowiek istota społeczna, op. cit., rozdz. 6, s.
300 – 354.
2. E. Fromm, Anatomia ludzkiej destrukcyjności, Poznań 1998: Dom Wydawniczy Rebis,
rozdz. 9 i 10.
Wykład 15. UPRZEDZENIA JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE
(uprzedzenia – stereotypy – dyskryminacja; źródła i mechanizmy uprzedzeń; metody
„zwalczania”)
Literatura:
1.E. Aronson, T. D. Wilson, R. M. Akert, Psychologia społeczna – serce i umysł, op. cit.,
rozdz. 12, s. 494 – 535 lub: E. Aronson, Człowiek istota społeczna, op. cit., rozdz. 6, s.536-
585.