Uchodźcy we współczesnym świecie
Wiedza o Społeczeństwie
Scenariusz lekcji
Maj Beata Pedagogika Kwalifikacyjna Metodyka historii
Temat : Uchodźcy we współczesnym świecie
Cel ogólny; Uczniowie posiadają wiedzę z zakresu uchodźców jako grupy ludzi znajdującej się w trudnym położeniu i działaniach podjętych w celu
poprawy sytuacji.
Cele szczegółowe;
• Uczeń potrafi wyjaśnić terminy- uchodźca, migrant, azyl, repatriacja,
• Przedstawić przyczyny dla których ludzie staja się uchodźcami
• Wyjaśnić różnice między uchodźcami a migrantami
• Zna główne dokumenty – Konwencja Genewska, Protokół Nowojorski
• Potrafi wyjaśnić co oznacza skrót UNHCR
• Zna kraje docelowe które przyjmują uchodźców
• Zna datę obchodu Dnia Uchodźca
• Potrafi wymienić główne kraje pochodzenia uchodźców
Środki dydaktyczne;
• Mapa – największe skupiska uchodźców
• Protokół Nowojorski z 31 stycznia 1967r
• Konwencja Genewska – dotycząca statusu uchodźców z 1951r
• wzór tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca
• wniosek o nadanie statusu uchodźcy
• historie uchodźców
• wykresy przedstawiające ilość składanych wniosków
• skrypt przedstawiający procedury związane z nadaniem uchodźstwa
• badania opinii publicznej dotyczące informacji o uchodżcach
• film ( laptop) przedstawiający historie uchodźcy
• tablica i kreda
• praca domowa – arkusze gotowe do wypełnienia
Czas lekcji 45 minut
1 Czynności organizacyjne - 1 minuta
• sprawdzenie listy obecności
• podanie tematu lekcji
N – nauczycielka
U – uczniowie
N; Tematem dzisiejszej lekcji będą uchodźcy, zajmiemy się zdefiniowaniem pojęcia –
Uchodźca, kim są i skad pochodzą, jaka jest ich sytuacja na świecie a także gdzie i jak mogą szukać pomocy.
N; Zadaje pytanie Czy spotkaliście się z pojęciem uchodźca?
U; odpowiadają na pytanie, jeśli nie ma chętnych nauczyciel wybiera jednego z uczniów.
N; Dość szczegółowym dokumentem który definiuje to zagadnienie jest Konwencja Genewska.
Konwencja Genewska to krótki dokument , który mówi o tym kto jest uchodźcą a kto nim nie jest, precyzuje obowiązki państw wobec uchodźców, podstawowe prawa i obowiązki uchodźców, mówi także kiedy taka ochrona wygasa.
N; pokazuje uczniom Konwencje Genewską (załącznik nr 1),uczniowie mają
możliwość każdy z osobna przejrzeć ten dokument.
N; mówi iż została sporządzona w Genewie w dniu 28 lipca 1951r.
Konwencja w artykule 1A podaje następującą definicje uchodźcy;
„ Uchodźca to osoba, która z uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu, rasy, narodowości , religi , poglądów politycznych lub
przynależności do określonej grupy społecznej przebywa poza krajem
swego obywatelstwa i z powodu tych obaw nie chce lub nie może do tego
kraju wrócić”
Zgodnie z powyższą definicją:
• uchodźcą może być tylko ktoś kto przekroczył granice i wyjechał z kraju
pochodzenia
• motywem wyjazdu musiała być obawa przed prześladowaniem czyli
naruszenie praw człowieka a nie inne czynniki np. ekonomiczne.
• Prześladowanie to musiało być związane z ;rasą, narodowością, wyznaniem, poglądami politycznymi albo z przynależnością do jakiejś grupy
N; W definicji uchodźcy najbardziej istotne jest pojęcie „prześladowania”. Kładzie ona nacisk na obawę konkretnej osoby, a nie fakt występowania prześladowań w danym państwie. Chciałam zwrócić uwagę iż w Konwencji używane jest
pojęcie obawa, uchodźca bowiem niekoniecznie musi być ofiarą prześladowań.
Często uchodźcą staje się osoba, która obawia się, że jeśli pozostanie w domu
Obawa przed prześladowaniem musi być związana z jednym z pięciu powodów;
rasa, religia, narodowość,przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonaniami politycznymi.
Często zdarza się, że powodów jest kilka i ciężko wskazać precyzyjnie jeden główny motyw. Tak np. działo się w byłej Jugosławii gdzie gdzie ludzie byli prześladowani na tle narodowym, religijnym i politycznym.
N; Prosi uczniów aby odpowiedzieli na pytanie kto w takim razie nie może liczyć na ochronę jako uchodźca?
U; odpowiadają a następnie wspólnie ustalają iż
1. osoba , która jest zbrodniarzem wojennym, dopuściła się zbrodni przeciw ludzkości
2. popełniła ciężkie przestępstwo o charakterze niepolitycznym
N; pyta. Czy status uchodźcy można nadać osobie która była zaangażowana w walkę zbrojną ale złożyła broń? Odp TAK
3. status uchodźcy został im nadany w innym kraju
N; W momencie powstania Konwencji Genewskiej zakładano, że zjawisko
uchodźstwa jest jest specyficzne wyłącznie dla Europy i okresu powojennego.
Wkrótce okazało się że prześladowania dotyczą także innych kontynentów i czasu.
W związku z tym w 1967r powstał Protokół Nowojorski do Konwencji – dokument ten uchylił ograniczenia geograficzne i czasowe i spowodował iż ochrona uchodźców nabrała wymiaru globalnego. Konwencja Genewska i Protokół Nowojorski zakładają iż każdy człowiek ma prawo ubiegać się o ochronę i sprawa każdego ma być
traktowana jednostkowo.
N; Pokazuje uczniom Protokół Nowojorski (załącznik nr 2)
N; Zgodnie z Konwencją ochrona ma charakter tymczasowy. Zakłada pomoc do
czasu gdy uzyskają ochronę państwa lub będzie miał możliwość powrotu do swego kraju jest to związane z pojęciem REPARTIACJA
Repatriacja – powrót uchodźcy do domu, kraju z którego pochodzi, musi być
dobrowolna i związana z tym iż nie będą tam czekać na niego żadne zagrożenia.
N; Za uznawanie statusu uchodźcy oraz udzielanie im ochrony odpowiedzialne są władze państw gdzie dana osoba szuka schronienia. Każde państwo przystępując do Konwencji zobowiązuje się do rozpatrywania wniosków i udzielania pomocy
zgodnie z zapisami w Konwencji. Zdarza się że w krajach które nie podpisały Konwencji, wnioski rozpatruje Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR) czyli specjalna agenda ONZ zajmująca się pomocą dla
uchodźców.
N: Zgodnie z przepisami Konwencji Genewskiej, przypadek każdego uchodźcy powinien być wnikliwie badany, by określić czy rzeczywiście w jego rodzinnym kraju zagraża mu poważne niebezpieczeństwo. Z procedur azylowych korzystają bowiem często migranci, którzy nie opuszczają swych stron dla ratowania życia lecz po to by poprawić swoje warunki materialne i to jest zasadnicza różnic między uchodźcą a migrantem. Często te pojęcia są mylone ze sobą o czym przekonamy się za chwilę.
Osoby, którym udało się dotrzeć do kraju gdzie starają się o azyl – prawo pobytu w miejscu gdzie osoba prześladowana czuje się bezpieczna. Poddawane są licznym procedurom, ale aby podjąć jakiekolwiek działania w celu przyznania statusu uchodźcy dana osoba musi złożyć wniosek o nadanie mu takiego statusu.
WNIOSEK może zostać złożony we właściwym organie Straży Granicznej lub
podczas kontroli granicznej
• Formularz wniosku ( załącznik nr 3)
• fotografie
• pobieranie odcisków palców ( obowiązkowe dla osób powyżej 14 roku)
• kontrola osobista i bagażu
• badania lekarskie i zabiegi sanitarne
Szczegółowe informacje na ten temat możemy uzyskać w Urzędzie do Spraw
Cudzoziemców bądź na ich stronie internetowej
Po przejściu tej procedury dana osoba otrzymuje tymczasowe zaświadczenie
tożsamości cudzoziemca (załącznik nr 4)
Wydanie decyzji o nadaniu lub odmowie nadania statusu uchodźcy powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Wydanie decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy z powodu oczywistej bezzasadności wniosku powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
N; Aby lepiej zobrazować ilość składanych wniosków przedstawię wam na
przykładzie wykresów (załącznik nr 5 i 6)
W wyniku przeprowadzenia postępowania o nadanie statusu uchodźcy zostaje
wydana decyzja o której cudzoziemiec zostaje poinformowany na piśmie.
Wnioskujący może otrzymać decyzję:
• Pozytywną - przyznającą mu status uchodźcy
• Odmowną, ale przyznającą mu inny rodzaj ochrony
• Odmowną, ale bez decyzji o wydaleniu z terytorium RP
• Odmowną i zobowiązującą go do opuszczenia terytorium RP (decyzja o wydaleniu)
Poszczególne decyzje nie będą omawiane na dzisiejszej lekcji w wyniku braku czasu ale jeśli ktoś jest zainteresowany pogłębieniem wiedzy mogę udostępnić szczegółowe informacje w formie skryptu do xero. (Załącznik nr 7).
N; Według szacunkowych danych UNHCR, na świecie jest dziś ponad 46 milionów osób wysiedlonych które korzystają z tej pomocy.
Uchodźcy żyją na wszystkich kontynentach gdzie łamane są ich prawa człowieka i brak bezpieczeństwa. Z reguły pochodzą z krajów w których toczą się wojny lub konflikty zbrojne. Nie zawsze jednak tak jest. Bywa, że prześladowani są ludzie w krajach w których panuje pokój.
Wbrew stereotypowi większość uchodźców nie dociera do Europy czy innych krajów rozwiniętych a znajduje schronienie w kraju sąsiadującym ze swoją ojczyzną.
Uchodźcy często uciekają z kraju z nadzieją , że powrót wcześniej czy później będzie możliwy – chcą więc być blisko własnego kraju aby móc wrócić. Często też
wybierają kraj sąsiedni ze względu na na bliskość kulturową, możliwości
porozumienia się w jednym języku lub prozaicznie - z braku środków na podróż..
Według szacunków UNHCR , ponad 70 procent uchodźców szuka schronienia i
znajduje je w regionie z którego pochodzi przekraczając tylko jedna granice międzypaństwową
Główne kraje docelowe które przyjmują uchodźców
• Pakistan – 1,8 miliona
• Syria – 1, 1 miliona
• Iran – 980 tys
• Niemcy – 580 tys
• Jordania – 500 tys
Główne kraje pochodzenia uchodźców(UNHCR 2009)
• Afganistan – 2,8 miliona ( obecnych w 69 krajach)
• Irak – 1,9 miliona (głównie w krajach ościennych)
• Somalia – 560 tys
• Sudan 420 tys
•
Największe skupiska uchodźców na świecie przedstawia następująca mapa
( załącznik nr 8) Nauczyciel podaje mapkę uczniom aby mogli się z nią zapoznać.
Mówiąc o wyzwaniach współczesnej ochrony uchodźców, trzeba wspomnieć o ludziach, którzy w świetle prawa międzynarodowego uchodźcami nie są. Chodzi o osoby przesiedlone w obrębie własnych państw. Są to osoby , które uciekły z własnych domów z takich samych powodów jak uchodźcy ale nie przekroczyli
granicy własnego państwa. Skala tego zjawiska jest znacznie szersza niż uchodźstwa.
N; Dzieli klasę na 4 grupy i każdej rozdaje ksero fragmentu opisującego historie jednej osoby i prosi uczniów o przeczytanie i odpowiedzenie na poszczególne pytania które znajdują się pod tekstem. Każda z grup opracowuje samodzielnie
przygotowany materiał ( czas 5 minut) a następnie na forum klasy każda z grup odpowiada na pytania ( czas 8 minut)
Załączniki Nr 9, 10, 11, 12
Dodatkowo ( jeśli zostanie czasu) nauczyciel przedstawia w formie tabelek badanie które zostało przeprowadzone dwa tygodnie po obchodach Dnia Uchodźcy
20 czerwca (załącznik nr 13) i przestawia statystyki.
Dwa tygodnie później na wniosek Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców został
przeprowadzony sondaż opinii Polaków na temat uchodźców. Respondentów
zapytano czy słyszeli o obchodach Dnia Uchodźcy, kim jest według nich uchodźca i jak państwo polskie powinno takie osoby traktować. Jednak wciąż przeważa w naszym kraju odsetek osób, które nie słyszały o obchodach tego święta (62%).
Najwięcej Polaków dowiedziało się o Dniu Uchodźcy z telewizji (27%)
Z informacjami na temat Dnia Uchodźcy nie zetknęli się w zdecydowanej większości nastolatkowie (75%),
Prawidłową definicję terminu uchodźca potrafi obecnie podać ponad dwie piąte (44%)
Natomiast błędnie rozumie obecnie pojęcie uchodźca ponad połowa (56%)
społeczeństwa.
Większość mieszkańców Polski potrafi częściowo podać właściwą definicję terminu
„uchodźca”. Blisko trzy czwarte (72%) badanych kojarzy go z ludźmi, którzy opuścili swój kraj w obawie przed prześladowaniami. Dla ponad połowy osób (54%) określenie to oznacza uciekinierów z terenów, kraju objętego wojną. Wśród błędnych przekonań o tym, kim jest uchodźca Polacy najczęściej wybierają odpowiedź „ludzie, którzy opuścili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków życia” (41%
wskazań). Informacje o badaniu
Sondaż zrealizowano w dniach 3-7 lipca 2008 r. na ogólnopolskiej, losowej,
reprezentatywnej próbie 1005 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat.
N; Dzisiejsza lekcja dostarczyła nam informacji czysto teoretycznych a także ukazała jak Polacy spostrzegają kwestie uchodźców i jaką posiadają wiedzę dlatego chciałbym przedstawić jeszcze jedno spojrzenie w związku z dzisiejszym tematem od strony uchodźcy – prezentując materiał filmowy opowiadający historie 17letniego
Omara, który przebywa w obozie dla uchodźców w Tunezji. Jak wygląda życie uchodźca z jego perspektywy.
Nauczyciel prezentuje film na laptopie
http://www.youtube.com/watch?v=zB6HASfLnj0 link do filmu który znajduje się na stronie You toube (czas filmu 7 minut)
Praca domowa ( 2 minuty)
nauczyciel rozdaje każdemu z uczniów tabelkę do wypełnienia w domu
(załącznik nr 14)