Wojna w Afganistanie
W ostatnich dniach 1979 roku wojska radzieckie weszły do Afganistanu.
W nerwowej atmosferze zimnej wojny Waszyngton interpretował wkroczenie wojsk radzieckich do
Afganistanu jako akt agresji i przemyślane posunięcie w ramach globalnej strategii ZSRR
Atak na Afganistan pociągnął za sobą konsekwencje o dużo szerszym zasięgu. Nastąpił bowiem w
okresie porewolucyjnego zamętu w Iranie i destabilizacji w Pakistanie. ZSRR oskarżał te państwa o
ingerowanie w sprawy Afganistanu, a były to oskarżenia na tyle poważne, że mogły zwiastować
nowe akty agresji. Po pierwszej fazie inwazji 2/3 wojsk radzieckich znalazło się w południowo –
zachodnim Afganistanie, czego Waszyngton nie omieszkał uznać za zagrożenie dla Iranu i rejonu
Zatoki Perskiej.
Skierowanie amerykańskich okrętów wojennych do Zatoki Perskiej wywołało z kolei protesty
Moskwy.
Stany Zjednoczone postanowiły maksymalnie eksponować groźne implikacje wejścia wojsk
radzieckich do Afganistanu (odwracając tym samym uwagę opinii publicznej od problemu
amerykańskich zakładników w Teheranie, i kierując na wyczyny ZSRR w Afganistanie). Nie było
to trudne, ponieważ chodziło o oczywisty akt agresji
Nie tylko Stany Zjednoczone krytykowały atak. Konfederacja Islamska (organizacja muzułmańska
stworzona w 1969) zwołała nadzwyczajne posiedzenie, na którym Chomelini wygłosił tyradę
przeciwko ZSRR. Wszyscy arabscy uczestnicy spotkania potępili radziecką inwazję na Afganistan.
Najbardziej dosadnie wyraziły się państwa rejonu Zatoki Perskiej, których problem przede
wszystkim dotyczył. Teraz nie była to tylko wojna afgańsko – radziecka, gdyż Afganistan stał się
areną wojny politycznej dwóch mocarstw – ZSRR i Stanów Zjednoczonych.
Od 1982 roku ONZ ogłaszało coroczne apele o zawieszenie broni, o program rychłego wycofania
wojsk radzieckich
Rewolucja w Iranie
W okresie Zimnej Wojny Iran pod rządami szacha Mohammeda Rezy Pahlaviego znajdował się w
orbicie wpływów amerykańskich. Po rewolucji islamskiej w 1979 roku Iran, mimo iż obrócił się
przeciw USA, w równym stopniu demonizował także ZSRR.
Rewolucja islamska w Iranie, przyczyną jej było niezadowolenie z autokratycznych, ale opartych na
współpracy z Zachodem rządów szacha Rezy Pahlaviego. Najsilniejsza opozycja pojawiła się w
kołach religijnych kierowanych przez wydalonego z kraju ajatollaha Chomeiniego. W 1979 pod
naciskiem wewnętrznej opozycji szach zmuszony był 22 I opuścić kraj, co otworzyło drogę do
powrotu 1 II ajatollaha i objęcia faktycznej władzy przez Islamską Radę Rewolucyjną kontrolowaną
przez Chomeiniego. Iran ogłoszono 1 IV republiką islamską, przyjęto też nową konstytucję oraz
nowe prawa oparte na zasadach Koranu. Rozpoczęto również walkę z przejawami zachodniej kultury.
Polityka Reagana
Oceniany jest jako najlepszy prezydent Stanów Zjednoczonych.Pierwszym i głownym zadaniem
jakie stawiał Reagan było postawienie na nogi gospodarki Stanów.Bronił idei wolnego rynku i
ograniczał do minimum rolę państwa.Obniżał podatki , dążył do prywatyzacji sektora publicznego i
decentralizacji gospodarki a także powstrzymał inflację.Jednoczesnie rozpoczął program
forsownych zbrojeń dzięki ktoremu USA miałaby wygrać wyścig zbrojny z ZSRR.W rezultacie
pierwsze lata reform skutkowały skutkowały ogromnym wzrostem zadłużenia państwa , niemniej
amerykańska gospodarka ruszyła szybko do przodu.
Walka z imperium „zła” -Regan zerwał z dominującą polityka odprężenia w stosunkach z
Moskwą.Jako zajadły antykomunista nazywał ZSRR imperium „zła”
Prezydent rozkręcił spiralę zbrojeń.Do historii przeszły słowa Reagana wypowiedziane w 1987
roku podczas przemówienia wygłoszonego pod murem berlińskim- symbolu zimnowojennego
podziału:” Panie Gorbaczow niech pan burzy ten mur” wtedy nikomu jeszcze się nie sniło że mur
ten zostanie zburzony przez samych berlińczyków.Amerykański prezydent wspierał polska
opozycje w walce z ZSRR i kominzmem.Nad ocena dorobku Reagana do dziś toczą się spory,
ponieważ nie jest ona jednoznacznie pozytywna, jednak jego działania w polityce zagranicznej
przyczyliły się do zakończenia zimnej wojny i zwycięstwa USA.
Michaił Siergiejewicz Gorbaczow, – polityk radziecki i rosyjski. Ostatni przywódca
Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) i jedyny prezydent ZSRR. Zainicjował
politykę pieriestrojki (przebudowy) i głasnosti (jawności), których podstawą było złagodzenie
cenzury oraz ograniczona liberalizacja gospodarcza i polityczna. Największe sukcesy odnotowano
w polityce zagranicznej, a Gorbaczow osiągnął na Zachodzie popularność większą niż w swoim
kraju. Dzięki jego polityce możliwa stała się pokojowa rewolucja w państwach Europy Środkowej
oraz zjednoczenie Niemiec. Gorbaczow wycofał także wojska z Afganistanu i poparł USA w
operacji Pustynna Burza. Gospodarka radziecka była jednak zbyt zniszczona, a reformy w tym
zakresie zbyt nieśmiałe i z każdym rokiem sytuacja w tej dziedzinie pogarszała się, co potęgowało
niezadowolenie mieszkańców ZSRR.
Pieriestrojka(ros. перестройка – przebudowa) – potoczna nazwa procesu przekształceń systemu
komunistycznego w ZSRR w latach 1985-1991. Początkowo pierestrojka wraz z hasłami głasnosti
(ros. jawności) i uskorienia (ros. przyspieszenia) stanowiły symbol nowego kursu politycznego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR). Został on zapoczątkowany w 1985 przez
Michaiła Gorbaczowa po objęciu przezeń stanowiska sekretarza generalnego Komitetu Centralnego
KPZR i jego doradcę Aleksandra N. Jakowlewa. Podstawowe zasady pierestrojki określił
Gorbaczow w książce pt.: Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata,
opublikowanej w 1988.
Jej istotą była modernizacja gospodarki, częściowe jej urynkowienie, zwiększanie swobód
obywatelskich i ocieplenie stosunków z państwami zachodnimi. Pieriestrojka stała się katalizatorem
świadomości narodowej w republikach radzieckich, w pierwszym rzędzie bałtyckich i
zakaukaskich, doprowadzając do rozpadu ZSRR razem z systemem innych komunistycznych
państw satelickich ZSRR w Eurazji (tzw. blok wschodni) (głównie poza ChRL), wojskowym
Układem Warszawskim oraz systemem gospodarczym RWPG.
Sukces pieriestrojki miał gigantyczne znaczenie dla bezpieczeństwa wojskowego, interesów
ekonomicznych USA i europejskich państw zachodnich. W wyniku zniszczenia konkurenta
gospodarczo-wojskowego państw euroatlantyckich USA pozostało jedynym supermocarstwem