Wiedza o literaturze
Kontekst historyczno-społeczny – epoka, historia
Kontekst kulturowy – dane dzieło w kulturze
Czym jest interpretacja?
Kontekst biograficzny
Interpretacja – łac. wyjaśnienie sensu działa lub zjawiska literackiego Kontekst obyczajowy - tabu kulturowe
Interpretacja związana jest z komentarzem i oceną. Zawiera elementy subiektywne.
Metody badawcze/interpretacyjne:
−
metoda socjalistyczna (marksizm)
Granice swobody interpretacyjnej:
−
psychoanaliza
−
strukturalizm
nadawca --> komunikat --> odbiorca
−
feminizm
dzieło
−
hermeneutyka
autor
słowa
czytelnik wyjaśnia sobie na swój własny
sposób
METODA PSYCHOANALIZY – z pogranicza psychologii
--> Zygmunt Freud i C.G. Jung
Umberto Eco – interpretacja otwarta (każdy może mieć włąsną Psychoanaliza – II poł. XIXw – 2 moce napędowe życia = EROS i interpretację)
TANATOS (erotyczność i śmierć) Zachowania seksualne przyczyną niepowodzeń ludzkich (okres pozytywizmu)
Diltay – każdy człowiek jest inny, ma inny charakter, inne poglądy Dwudziestolecie międzywojenne – sława tej metody.
odbieranie działa = suma doświadczeń
NIEŚWIADOMOŚĆ – eksponowanie tego pojęcia przez Freuda.
Twierdził, że wcześniej odkryte przez niego „choroby” występują Dzieło otwarte – (Eco) otwarte na czytelnika kształt ostateczny nadaje wcześniej w literaturze (kompleks Edypa)
mu odbiorca
Dzieła literackie jako opis psychiki ludzkiej.
Dzieło literackie podatne na zniekształcenia.
PSYCHIKA = ego + super ego + id
Post moderniści – nie ma jednej prawdy
EGO – świadomość
Nadinterpretacja:
SUPER EGO – nadświadomość (normy moralne, religijne, obyczajowe Intencja dzieła – przesłanie wynikające z tekstu
= ograniczają!)
ID – lęki, pragnienia, pożądania, popędy (nieświadomość) Czytelnik modelowy – czytelnik, który ma predyspozycje do czytania działa i jej intepretacji (czytelnik świadomy)
W snach ujawnia się to co ukryte, to co ogranicza super ego.
Kontekst – jest (jedynie) w stanie ograniczyć interpretacje W dziele zawierają się pewne elementy jego samego (autora), jego lęki, łac. łączność/związek
obawy, niekoniecznie chciane do pokazania.
Dzieciństwo – najważniejszy etap życia, kształtujące dalszą część życia
„Kultura jako źródło cierpień” - Freud
Kultura – wytwory umysłu, intelektu człowieka
Cierpienie – normy ograniczające (konwenanse, religia...) Człowiek tworzy, by się uwolnić. Kultura bierze się z tworzenia, żeby się wyżyć. Wyjść z zakazów.
C.G. Jung – kontynuator Freuda
TEORIA ARCHETYPÓW
^
prawzory ludzkich postaw i zachowań
Grupy społeczne też mają nieświadomość. (różne wyobrażenia) Nieświadomość zbiorowa – składa się z pewnych części typowych dla danego kręgu kulturowego.
Niektóre treści są takie same (archetypy) inne się różnią.
Archetypy – z pokolenia na pokolenie, przekazywane w kulturze (bajki, pieśni...) niezależnie od różnic geograficznych.
Archetypy dotyczą sytuacji egzystencjonalnych (lęk, miłość, rodzice...) Archetypy przekazywane są za pomocą symboli i mitów.
Archetyp wielkiej matki (Matka Boska, Demeter, Niobe, Izyda, ojczyzna)
Archetyp mędrca (duchowość/mądrość, prorocy, starcy)