MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Beata Wawryn-śmuda
Organizacja produkcji roślinnej
321[04].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
mgr inŜ. BoŜena Stępień
mgr inŜ. Mirosław Worobik
Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł
Konsultacja:
dr inŜ. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[04].Z1.04,
„Organizacja produkcji roślinnej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik pszczelarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Przykładowe scenariusze zajęć
7
5. Ćwiczenia
11
5.1. Produkcja zboŜa ozimego i jarego
11
5.1.1. Ćwiczenia
11
5.2. Produkcja ziemniaka i buraka cukrowego
13
5.2.1. Ćwiczenia
13
5.3. Produkcja rzepaku ozimego
15
5.3.1. Ćwiczenia
15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
17
7. Literatura
31
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne,
− cele kształcenia,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
− ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróŜnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
321[04].Z1
Produkcja roślinna
321[04].Z1.01
Planowanie zmianowania
roślin i płodozmianów
321[04].Z1.02
UŜytkowanie sprzętu
rolniczego
321[04].Z1.03
Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych
321[04].Z1.04
321[04].Z1.05
Organizacja produkcji roślinnej
Określanie zasobów bazy poŜytkowej
Schemat układu jednostek modułowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
− korzystać z róŜnych źródeł informacji,
− scharakteryzować klimat i mikroklimat Polski,
− scharakteryzować układy mechaniczne maszyn,
− scharakteryzować rodzaje maszyn stosowanych podczas zabiegów ochrony roślin,
− charakteryzować ogólną budowę i zasadę działania kombajnu zboŜowego,
− określać kompleksy glebowo-rolnicze,
− analizować koszty wykonywania zabiegów związanych z ochroną roślin,
− przewidzieć i zapobiec zagroŜeniom Ŝycia i zdrowia związanym z wykonywaną pracą,
− zastosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych,
− określać wymagania higieniczno-sanitarne w gospodarstwie,
− zastosować zasady ochrony środowiska,
− dobierać i zastosować odzieŜ ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów
Ŝywnościowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− określić znaczenie gospodarcze zbóŜ, roślin okopowych, gryki, rzepaku,
− scharakteryzować właściwości biologiczne zbóŜ,
− określić wymagania przyrodnicze zbóŜ,
− zaplanować uprawę roli pod zboŜa,
− zaplanować nawoŜenie gleby pod zboŜa, ilość wysiewu nasion i zabiegi ochronne,
− wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne uprawy zbóŜ,
− zaplanować i zorganizować zbiór zbóŜ,
− scharakteryzować cechy morfologiczne roślin okopowych,
− określić wymagania klimatyczne i glebowe ziemniaków,
− charakteryzować wybrane odmiany ziemniaków i buraków,
− określić sposoby uprawy roli pod produkcję roślin okopowych,
− zaplanować nawoŜenie gleby pod ziemniaki i buraki,
− scharakteryzować cechy sadzeniaków i materiału siewnego buraków,
− dobrać techniki i sprzęt do sadzenia i siewu,
− zastosować sposoby pielęgnacji upraw ziemniaków i buraków,
− dobrać maszyny i urządzenia do wykonania zabiegów uprawowych, pielęgnacyjnych i zbioru roślin okopowych,
− określić wymagania przyrodnicze gryki,
− opracować projekt uprawy roli pod grykę,
− zaplanować nawoŜenie i sposoby pielęgnacji gryki,
− wykorzystać grykę jako bazę poŜytkową,
− zorganizować zbiór i przechowywanie nasion gryki,
− charakteryzować wymagania klimatyczne, glebowe, stanowisko rzepaku ozimego,
− zaplanować sposoby uprawy roli pod uprawę rzepaku ozimego,
− zaplanować nawoŜenie rzepaku ozimego dostosowane do stanowiska,
− dobrać parametry siewu rzepaku ozimego,
− wykonać zabiegi pielęgnacyjne i ochronne rzepaku,
− rozpoznać szkodniki, choroby i chwasty rzepaku ozimego,
− ocenić porę kwitnienia plantacji rzepaku,
− określić zasady i sposoby zbioru oraz metody dosuszania rzepaku ozimego,
− scharakteryzować zasady uprawy wybranych roślin motylkowych,
− zaplanować uprawę roślin motylkowych,
− dobrać właściwe parametry siewu roślin dla roślin motylkowych,
− wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne i ochronne roślin motylkowych,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej, ochrony środowiska, bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności podczas uprawy roli.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca
…………………………………….………….
Modułowy program nauczania:
Technik pszczelarz 321[04].
Moduł:
Produkcja roślinna 321[04].Z1
Jednostka modułowa:
Organizacja produkcji roślinnej 321[04].Z1.04
Temat: Rośliny zboŜowe.
Cel ogólny: Określanie cech morfologicznych zbóŜ.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
− charakteryzować zboŜa pod względem wymagań glebowych, świetlnych, cieplnych,
− wymienić i opisać fazy wzrostu zbóŜ,
− opisywać poszczególne części rośliny zboŜa,
− określać cechy charakterystyczne budowy morfologicznej dla czterech podstawowych zbóŜ.
Metody nauczania–uczenia się:
− wykład informacyjny,
− dyskusja dydaktyczna,
− ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− praca indywidualna,
− praca w grupach 3–4-osobowych.
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
− kolekcja zasuszonych roślin zbóŜ,
− foliogramy,
− rzutnik pisma,
− zestaw multimedialny.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.
3. wprowadzenie do tematu:
− nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących zbóŜ ich przynaleŜności do rodzin botanicznych, wymagań glebowych,
świetlnych i cieplnych. Nauczyciel charakteryzuje poszczególne fazy wzrostu zbóŜ.
Nauczyciel omawia poszczególne elementy składowe budowy rośliny zboŜowej.
Nauczyciel po wykładzie zadaje pytanie: Jakie rodzaje kwiatostanów, źdźbeł,
ziarniaków, korzeni moŜna spotkać wśród zbóŜ?
− „Burza mózgów” – uczniowie udzielają róŜnych odpowiedzi, wszystkie zostają zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
− nauczyciel prezentuje poszczególne gatunki zbóŜ. Omawia je i zwraca uwagę na pojęcia takie jak: kłos, wiecha, źdźbło, podstawa blaszki liściowej, języczek, węzeł, międzywęźle, korzenie przybyszowe. Po prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: Jakie
charakterystyczne cechy posiadają poszczególne części rośliny zboŜowej,
− nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.
4. Realizacja zajęć.
Praca w grupach 3–4-osobowych:
− nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,
− uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,
− uczniowie zapoznają się z budową morfologiczną czterech zbóŜ,
− uczniowie dyskutują na temat cech odróŜniających cztery podstawowe zboŜa,
− uczniowie w grupach określają w jaki sposób najłatwiej moŜna rodzaj zboŜa na podstawie jego budowy morfologicznej,
Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:
− czy uczniowie zrozumieli zadanie,
− czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,
− czy zachowują przepisy bhp.
Zakończenie zajęć
− przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje budowę morfologiczną danego zboŜa,
− uczniowie dyskutują na forum grupy na temat przydatność znajomości cech
morfologicznych zbóŜ.
Praca domowa
Narysować w zeszycie do przedmiotu podstawę blaszki liściowej: pszenicy, Ŝyta, jęczmienia i owsa.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieŜąco podczas dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Osoba prowadząca
…………………………………….………….
Modułowy program nauczania:
Technik pszczelarz 321[04].
Moduł:
Produkcja roślinna 321[04].Z1
Jednostka modułowa:
Organizacja produkcji roślinnej 321[04].Z1.04
Temat: Ocena łanu rzepaku.
Cel ogólny: Ocenić łan rzepaku przed zimą.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
− uzasadnić celowość dokonywania oceny łanu rzepaku ozimego,
− tłumaczyć jak naleŜy prowadzić łan i jakie elementy brać pod uwagę,
− wskazywać momenty kiedy łan jest poddawany ocenie,
− charakteryzować przyczyny powstawania anomalii w rozwoju rzepaku,
− sprawdzać, czy nie występują objawy chorób lub uszkodzeń przez szkodniki,
− decydować o dalszym postępowaniu z uprawą.
Metody nauczania–uczenia się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− praca indywidualna,
− praca w trzech grupach.
Czas trwania zajęć: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
− atlasy chorób i szkodników rzepaku,
− linijki,
− zeszyty,
− przybory do pisania.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:
− nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących pielęgnacji łanu rzepaku. Nauczyciel omawia przebieg oceny łanu
rzepaku oraz momenty, w których tej oceny się dokonuje. Nauczyciel po wykładzie
zadaje pytanie: Jaki powinien być stan zasiewów rzepaku ozimego przed zimą?
− „Burza mózgów” – uczniowie udzielają róŜnych odpowiedzi, wszystkie zostają zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,
− nauczyciel objaśnia pojęcie rozety zwartej, luźnej, wybujałej,
− nauczyciel omawia czynniki, które spowodowały, Ŝe rozety liściowe są luźne, wybujałe bądź zwarte. Nauczyciel omawia choroby i szkodniki rzepaku, które mogą
być bardziej groźne takie jak: pchełki i larwy gnatarza rzepakowca oraz podaje metody walki z nimi. Po prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: jakie czynniki mogą
spowodować zaburzenia w rozwoju młodych roślin rzepaku ozimego,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
− nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.
4. Realizacja zajęć praktycznego – terenowego.
Praca w trzech grupach:
− nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,
− uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,
− uczniowie oglądają plantację rzepaku ozimego, wyrywają 10 roślin,
− uczniowie z poszczególnych grup przystępują do pomiaru powierzchni 0,25 m2
i liczą rośliny na tej powierzchni,
− uczniowie w grupach opracowują charakterystykę plantacji biorąc pod uwagę
elementy według, których dokonuje się oceny, zapisują na papierze,
Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:
− czy uczniowie zrozumieli zadanie,
− czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,
− czy zachowują przepisy bhp.
Zakończenie zajęć
− przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje dany czynnik, który określa stan zasiewów rzepaku przed zimą,
− uczniowie dyskutują na forum grupy czy plantacja rzepaku przed zimą jest w dobrym stanie.
Praca domowa
Opracować na piśmie temat „Wpływ czynników klimatycznych i glebowych na wyniki produkcyjne plantacji rzepaku”.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieŜąco podczas dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
5.1 Produkcja zboŜa ozimego i jarego
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określanie cech morfologicznych zbóŜ.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nauczyciel powinien zaprezentować eksponaty suszonych i Ŝywych roślin zbóŜ
w róŜnych stadiach rozwoju, rysunki, foliogramy, przeźrocza ze zboŜami.
Podczas wykonywania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na budowę
morfologiczną poszczególnych gatunków zbóŜ.
Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć rysunki, foliogramy i przeźrocza przedstawiające poszczególne gatunki zbóŜ, 2) obejrzeć eksponaty zasuszonych i Ŝywych roślin zboŜowych,
3) określić dla czterech podstawowych gatunków zbóŜ charakterystyczne cechy w budowie i umieścić je w tabeli,
Lp.
Gatunek zboŜa
Cechy charakterystyczne budowy morfologicznej
1.
pszenica
2.
Ŝyto
3.
owies
4.
jęczmień
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− rysunki, foliogramy, przeźrocza, eksponaty roślin,
− rzutnik.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób i szkodników zbóŜ.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nauczyciel powinien zaprezentować okazy roślin poraŜonych chorobami, zaprawy
nasienne i atlasy chorób i szkodników zbóŜ.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na
najwaŜniejsze choroby i szkodniki zbóŜ oraz rodzaj uszkodzeń przez nie powodowany.
Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z najwaŜniejszymi chorobami zbóŜ; takimi jak rdze, głownia pyłkowa, głownia zwarta, mączniak, śnieć, pleśń śniegowa, pasiastość liści jęczmienia,
2) zapoznać się z przepisami stosowania zapraw nasiennych oraz wskazaniami bhp,
3) obejrzeć szkodniki występujące w zboŜach i powodowane przez nie uszkodzenia,
4) poznać sposoby zwalczania chorób i szkodników i krótko je opisać,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne
− okazy roślin poraŜonych chorobami,
− lupy,
− zaprawy nasienne w oryginalnym opakowaniu,
− atlasy chorób i szkodników zbóŜ,
− poradnik dla producentów – specjalny dodatek do dwutygodnika „Agro Serwis”,
− zboŜe wysokiej jakości.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Produkcja ziemniaka i buraka cukrowego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Budowa nadziemnej i podziemnej części rośliny ziemniaka i buraka.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenie nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nauczyciel powinien zaprezentować rysunki, foliogramy, przeźrocza, eksponaty Ŝywych roślin ziemniaka i buraka cukrowego.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na budowę poszczególnych części rośliny ziemniaka i buraka.
Ćwiczenie powinno być wykonywanie w grupach 3–4-osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć rysunki, foliogramy, przeźrocza z roślinami ziemniaka i buraka cukrowego, 2) obejrzeć eksponaty Ŝywych roślin,
3) określić charakterystyczne cechy budowy ziemniaka i buraka,
4) narysować roślinę ziemniaka i buraka w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− rysunki, foliogramy, przeźrocza oraz okazy Ŝywych roślin ziemniaka i buraka,
− rzutnik.
Ćwiczenie 2
Rozpoznawanie chorób, szkodników i chwastów ziemniaka i buraka.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nauczyciel powinien zaprezentować okazy roślin, foliogramy, przeźrocza, rysunki, zaatakowanych przez choroby i szkodniki ziemniaka i buraka cukrowego oraz ulotki i materiały reklamowe środków ochrony roślin przeznaczonych dla ziemniaka i buraka.
Podczas wykonywania ćwiczenia szczególna uwagę uczeń powinien zwrócić na
najgroźniejsze choroby i szkodniki ziemniaka i buraka.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z najwaŜniejszymi chorobami, szkodnikami i chwastami występującymi w uprawach ziemniaka i buraka,
2) obejrzeć choroby i szkodniki oraz uszkodzenia przez nie powodowane,
3) obejrzeć chwasty występujące w uprawach ziemniaka i buraka,
4) zapoznać się ze sposobami zwalczania chorób, szkodników i chwastów oraz krótko je opisać,
5) zapoznać się z działaniem i postępowaniem z róŜnymi środkami ochrony roślin, przeznaczonymi dla ziemniaka i buraka,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− dyskusja,
− ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
− eksponaty roślin zaatakowanych przez szkodniki choroby,
− atlasy chorób i szkodników ziemniaka i buraka cukrowego,
− foliogramy, przeźrocza, rysunki chorób i szkodników ziemniaka i buraka cukrowego,
− ulotki, materiały reklamowe środków ochrony roślin przeznaczonych dla ziemniaka i buraka cukrowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Produkcja rzepaku ozimego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ocena łanu rzepaku ozimego przed zimą.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić wygląd
plantacji i swoje działania na niej, aby nie wyrządzić szkód.
Ćwiczenie powinno być wykonywane w trzech grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyrwać po 10 roślin rzepaku,
2) policzyć liście (rozwinięte i wpół rozwinięte) oraz blizny po liściach opadłych,
3) zmierzyć długość odcinka pędu od powierzchni gleby do pierwszych liści i do wierzchołka,
4) policzyć rośliny na powierzchni 0,25 m2 (w trzech miejscach),
5) ocenić, czy rozety są zwarte, czy luźne, czy moŜna je określić jako wybujałe,
6) sprawdzić czy nie występują objawy chorób lub uszkodzeń przez szkodniki,
7) zestawić wyniki i opisowo przedstawić stan plantacji przed zimą,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− dyskusja,
− metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
− albumy z chorobami i szkodnikami rzepaku,
− linijka, zeszyt, przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Systemy jesiennego i wiosennego zwalczania chwastów w rzepaku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególna uwagę uczeń powinien zwrócić na dobór odpowiednich zabiegów w zaleŜności od rodzaju uprawy.
Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z podręczników, notatek w zeszycie i foliogramów jakie są rodzaje siewu rzepaku ozimego,
2) zapoznać się z elementami składającymi się na pielęgnację mechaniczną jesienią,
3) sprawdzić, jakie zabiegi mechaniczne niszczące chwasty naleŜy zastosować na wiosnę, 4) sprawdzić, jakie kryteria decydują o wyborze stosowanego herbicydu,
5) określić dla kaŜdego rodzaju uprawy, elementy składające się na walkę z chwastami jesienią i wiosną, które następnie naleŜy wpisać do tabeli,
Pora roku
Uprawa w szerokie rzędy
Uprawa w wąskie rzędy
jesień
wiosna
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenie się:
− pokaz z objaśnieniem,
− dyskusja,
− ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
− foliogramy, zeszyty i podręczniki do przedmiotu produkcja roślinna,
− rzutnik.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie stanów
biologicznych rodziny pszczelej”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 20, są z poziomu podstawowego,
− zadania 5, 6, 8, 11, 12, 16, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. a, 8. a, 9. d, 10. c, 11. a, 12. b, 13. b, 14. b, 15. d, 16. a, 17. a, 18. c, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr
Cel operacyjny
Kategoria
Poziom
Poprawna
zad.
(mierzone osiągnięcia ucznia)
celu
wymagań
Odpowiedź
Określić przynaleŜność zbóŜ do
1
B
P
c
rodziny botanicznej
2
Zdefiniować pojęcie ziarniaka
A
P
c
3
Zdefiniować fazy rozwojowe zbóŜ
A
P
b
4
Określić zawartość wody w ziarnie
B
P
c
Określić zabiegi uprawowe w zboŜach
5
C
PP
a
jarych
Scharakteryzować pojęcie
6
C
PP
b
mrozoodporności i podawać przykłady
7
Określić wymagania glebowe zbóŜ
B
P
a
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Określić optymalną temperaturę gleby
8
C
PP
a
dosadzenia ziemniaków
Wymienić cechy odmianowe
9
A
P
d
ziemniaka
Określić wymagania gryki co do
10
B
P
c
długości dnia
Określić wymagania co do przedplonu
11
C
PP
a
dla ziemniaka
Określić długość następstwa ziemniaka
12
C
PP
b
po sobie
Określić wymagania glebowe buraka
13
B
P
b
cukrowego
14 Określić obsadę roślin ziemniaka
A
P
b
15 Określić choroby ziemniaka
B
P
d
16 Określić szkodniki buraka cukrowego
C
PP
a
Określić przedplony dla buraka
17
C
PP
a
cukrowego
RozróŜnić fazy rozwojowe buraka
18
C
PP
c
cukrowego
Określić przynaleŜność rzepaku do
19
A
P
d
rodziny botanicznej
Określić przebieg rozwoju rzepaku
20
B
P
a
ozimego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. ZboŜa to rośliny naleŜące w przewaŜającej części do rodziny
a) krzyŜowych.
b) rdestowatych.
c) traw.
d) psiankowatych.
2. Owocem zbóŜ jest
a) łuszczyna.
b) jagoda.
c) ziarniak.
d) strąk.
3. Krzewienie rozpoczyna się c chwilą pojawienia się
a) pierwszego liścia.
b) trzeciego liścia.
c) pierwszego węzła.
d) liścia flagowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
4. O dojrzałości pełnej ziarniaków mówimy, gdy zawartość wody wynosi
a) poniŜej 50%.
b) około 35%.
c) poniŜej 20%.
d) powyŜej 40%.
5. W przypadku zbóŜ jarych podstawowym jesiennym zabiegiem uprawowym jest
a) orka przedzimowa.
b) wyrównanie powierzchni pola.
c) talerzowanie.
d) zagęszczanie podglebia.
6. Najbardziej mrozoodporny gatunek zboŜa to
a) jęczmień ozimy.
b) Ŝyto.
c) pszenica ozima.
d) proso.
7. Średnie wymagania glebowe mają
a) jęczmień ozimy i jary.
b) pszenica ozima i jara.
c) owies i kukurydza.
d) Ŝyto i gryka.
8. Optymalne temperatury gleby do sadzenia ziemniaka to
a) 6–8oC.
b) 10–15oC.
c) 0–2oC.
d) 2–4oC.
9. Cechą, która nie naleŜy do odmianowych jest
a) wierność plonowania.
b) odporność na choroby.
c) przydatność do przechowywania.
d) przynaleŜność do rodziny psiankowatych.
10. Gryka jest rośliną
a) dnia krótkiego.
b) dnia długiego.
c) obojętną na długość dnia.
d) cieniolubną.
11. Bardzo dobrym przedplonem dla ziemniaka są
a) motylkowe lub mieszanki motylkowych z trawami.
b) zboŜa.
c) inne rośliny okopowe.
d) ziemniak.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
12. Następstwo ziemniaka po sobie uprawianego w monokulturze moŜe wynosić a) 4 lata.
b) 2–3 lata.
c) 3–4 lata.
d) 4–5 lat.
13. Buraki cukrowe najlepiej plonują na glebach o odczynie – pH wynoszącym
a) 6,5–7,0.
b) mniej niŜ 6,5.
c) więcej niŜ 7,0.
d) 6,0.
14. Gęstość sadzenia ziemniaka powinna być tak dobrana, aby uzyskać obsadę na 1 ha
a) 100 tyś. łodyg.
b) 200–250 tyś. łodyg.
a) 100–150 tyś. łodyg.
b) 300 tyś. łodyg.
15. Choroba nie dotycząca ziemniaka to
a) parch prószysty.
b) rak ziemniaka.
c) alternarioza.
d) kędzierzawka płaszczyńcowa.
16. Do najgroźniejszych szkodników buraka cukrowego naleŜą
a) larwa śmietek.
b) pryszczarek Heski.
c) stonka.
d) niezmiarka paskowana.
17. Buraki cukrowe najlepiej siać po
a) zboŜach.
b) ziemniakach.
c) roślinach krzyŜowych.
d) motylkowych pastewnych.
18. Zasadniczy przyrost plonu buraka cukrowego następuje w fazie
a) tworzenia pędu kwiatowego i kwitnienia.
b) 16- u liści.
c) formowania się korzenia spichrzowego.
d) korzenia dojrzałego.
19. Rzepak ozimy naleŜy do rodziny
a) komosowatych.
b) psiankowatych.
c) rdestowatych.
d) krzyŜowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
20. Przed zimą rzepak powinien rozwinąć
a) do 8 par liści.
b) do 2 par liści.
c) do 3 par liści.
d) do 6 par liści.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Organizacja produkcji roślinnej
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź
Punkty
zadania
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Organizacja produkcji
roślinnej”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 20, są z poziomu podstawowego,
− zadania 5, 6, 8, 11, 12, 16, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b, 12. a, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. a, 20. b.
Plan testu
Nr
Cel operacyjny
Kategoria
Poziom
Poprawna
zad.
(mierzone osiągnięcia ucznia)
celu
wymagań
Odpowiedź
Określić wymagania wodne zbóŜ
1
B
P
b
jarych
2
Określić typy kwiatostanów u zbóŜ
A
P
a
Scharakteryzować fazy rozwojowe u
3
A
P
c
zbóŜ
4
Określić sposoby zapylania u zbóŜ
B
P
d
Scharakteryzować budowę
5
C
PP
a
dymorficzną kwiatów
6
Określić porę zbioru gryki
C
PP
d
Scharakteryzować prowadzenie łanu
7
B
P
b
zbóŜ
Określić zboŜa najmniej naraŜone na
8
C
PP
c
konkurencję chwastów
Scharakteryzować przydatność melasy
9
A
P
d
w Ŝywieniu zwierząt
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
10
B
P
c
ziemniaka
Określić długość okresu wegetacji
11
C
PP
b
buraka cukrowego
Określić potrzeby pokarmowe buraka
12
C
PP
a
cukrowego
Scharakteryzować sposób wysiewu
13
B
P
b
nawozów azotowych pod buraki
Określić minimalną średnicę bulwy
14
A
P
c
ziemniaka jadalnego wczesnego
Scharakteryzować polową zdolność
15
B
P
d
wschodów buraka cukrowego
Określić termin siewu buraka
16
C
PP
d
cukrowego
17 Określić rodzaj kwiatostanu rzepaku
C
PP
c
Określić zawartość tłuszczu nasion
18
C
PP
b
rzepaku
Scharakteryzować przedplony rzepaku
19
A
P
a
ozimego
20 Określić potrzeby pokarmowe rzepaku
B
P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
–
instrukcja,
–
zestaw zadań testowych,
–
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Ze zbóŜ jarych największe wymagania wodne ma
a) kukurydza.
b) owies.
c) jęczmień.
d) proso.
2. Typy kwiatostanów występujących u zbóŜ to
a) kłos i wiecha.
b) grono i baldach.
c) koszyczek i główka.
d) sierpik i wachlarzyk.
3. Wschody u zbóŜ to faza, w której pojawia się
a) pierwszy węzeł.
b) korzonek zarodkowy.
c) pierwszy zielony liść.
d) trzeci zielony liść.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
4. Obcopylnym gatunkiem zbóŜ jest
a) jęczmień.
b) pszenica.
c) owies.
d) Ŝyto.
5. Dymorficzną budowę kwiatów posiada
a) gryka.
b) proso.
c) jęczmień.
d) pszenica.
6. Zbiór gryki naleŜy rozpocząć, gdy zabarwienie brunatne ma
a) 40–50% nasion.
b) 45–50% nasion.
c) 70–80% nasion.
d) 60–70% nasion.
7. Po wschodach obsada roślin nie powinna być mniejsza niŜ
a) 50%.
b) 85%.
c) 60%.
d) 70%.
8. Spośród zbóŜ najmniej naraŜonym na konkurencję chwastów jest
a) pszenica.
b) owies.
c) Ŝyto.
d) jęczmień.
9. Melasa ma największą wartość w Ŝywieniu
a) bydła opasowego.
b) drobiu.
c) bydła mlecznego.
d) trzody chlewnej i koni.
10. Bulwa ziemniaka w części wierzchołkowej posiada
a) ślad przyczepu do stolonu.
b) mniej oczek.
c) więcej oczek.
d) grubszą skórkę.
11. Długość okresu wegetacyjnego buraka cukrowego optymalnie powinna wynosić
a) 190–200 dni.
b) 180–190 dni.
c) 160–170 dni.
d) 150–160 dni.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
12. Specyfiką buraka cukrowego są potrzeby pokarmowe w stosunku do
a) sodu.
b) Ŝelaza.
c) manganu.
d) cynku.
13. Całkowitą dawkę nawozów azotowych pod buraki cukrowe naleŜy wysiać przedsiewnie, gdy wynosi ona
a) do 125 kg.
b) do 100 kg.
c) do 130 kg.
d) do 150 kg.
14. Minimalna średnica bulwy ziemniaka jadalnego wczesnego przy sprzęcie do 20.VIII wynosi
a) 25 mm.
b) 40 mm.
c) 28 mm.
d) 30 mm.
15. PZW (polowa zdolność wschodów) dla buraka cukrowego wynosi
a) 20–30%.
b) 30–40%.
c) 40–50%.
d) 40–70%.
16. Siew buraków naleŜy rozpocząć, gdy temperatura wierzchniej warstwy gleby przekroczy a) 10oC.
b) OoC.
c) 2oC.
d) 5oC.
17. Kwiaty rzepaku zebrane są w
a) koszyczek.
b) wiechę.
c) grono.
d) baldach.
18. Nasiona rzepaku zawierają % tłuszczu
a) 20–30.
b) 40–50.
c) 10–20.
d) 15–25.
19. Najgorszym przedplonem z roślin zboŜowych dla rzepaku jest
a) owies.
b) pszenica.
c) jęczmień ozimy.
d) jęczmień jary.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
20. DuŜe potrzeby pokarmowe rzepaku ozimego swą w stosunku do
a) magnezu i sodu.
b) siarki i boru.
c) manganu i Ŝelaza.
d) cynku i jodu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Imię i nazwisko..........................................................................................
Organizacja produkcji roślinnej
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź
Punkty
zadania
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
1. Czerko Z. (red.): Technologie produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 2005
2. Fityna M. (red.): Technologie produkcji roślinnej. Hortpress, Warszawa 1995
3. Gruczek T. (red.): Produkcja ziemniaków metodami ekologicznymi. Radom 2004
4. Kuś Jan: Optymalizacja uprawy roli. Puławy 1998
Czasopisma:
–
Rzepak
–
Rzepak biopaliwa
–
ZboŜe wysokiej jakości
–
Buraki cukrowe
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31