y

u

ża

i

pot

ej

ł

u/

łoj

agi

iar

dzielon

łowe uznajem

Uw

ł łojowy nawil

ą u

ą.

łosy

ę/w

Za nieprawid

odpowiedzi – gruczo

wydziela nadm

oraz gruczo

skór

a

a

NEGO I

łni poprawn

aln

ja z

m

łowych elementów odpowiedzi tac

2

1

łowania (poza odpowiedziam ź w pe

ksy

zadanie

mu

Ma

punk

sfor

, ile prawid

i).

ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi nego zagadnienia i zaprzeczaj

), (chroni

awia

wzorcem

cznie za odpowiedłą

ściach tkank

łym

oczeniem

órkowa

ę tyle punktów

ienia om

ścis

łaściwo

ę punkt wy

jów).

iędzykom

ła przed zm

aje si

ja m

órkowej.

IANIA ARKUSZA EGZAMINACYJ

łne punkty.

ę cia

braku zrozum

ą). – 1 pkt

drobnoustro

stanc

łnym

ści i stanowi o w

nie 50 punktów.

cznie pe

kt, przyzn

ż wynika to z polecenia w zadaniu, ź

zczow

al

łą

ący.

drobnoustrojów).

ż jeden punkt, przyznaje si

) ni

ied

icie) sub

sę ko

ć na zero punktów.

ę tłus

iem

aksym

ię wy

ł zdaj

ą ma

erytoryczny, ale nie jest ą o zupe

ię skóry).

ęcej ni

).

ści, obf

HEMAT OCEN

ć m

aje s

stawi

łówn

C

ży oceni

przed wnikaniem

ć wi

ana odpow

).

ć tylko jeden pun

rzed

iu.

świadcz

żej ilo

substancji/istocie pozakom entów, cech itp.

ń przyzn

ą nale

ekiw

łój (substancj

anizm

owierzchn

acje

przed wnikan

żna uzyska

ętych

olecen

ź tak

Ocz

izm

EDZI I S

kni

wysuszeniem

łodzi p

ożna przyzna

ożna przyzna

w kluczu) p

ępuje (w du

a, wydala)

ędnia jej zakres m

ń zam

łosy (i w ten sposób chroni powierzchni iernym

a, wydziela) pot. – 1 pkt ot ch

i organ

żdej struktury i jej funkcji – po 1 pkt

:

:

órki zanurzone w

e, (p

i wyst

ń z arkusza I mo

za które m

órkam

i i do zada

ź – kom

ęcej odpowiedzi (argum ź ucznia

ę skóry i wni

ź ucznia

ójcze (chron

twarte, za które m

d pierwszej), ile jest w p łosy przed nadm

oregulacyjn

MODEL ODPOWI

órek.

ązanie zada

iędzy kom

iania:

łowej odpowiedzi, odpowied rę i w

ę odpowied

n

ę odpowied

łanie bakteriobójcze, co chroni org ę odpowied

ie bakteriob

si

rozwi

ł łojowy - wydziela (usuw ł potowy – wydala (usuw órkowa) istota podstawowa (która tworzy g żeli podano wi

żeli podane w odpowiedzi inform łowe podanie nazwy ka ład kom

łan

Model odpowiedzi uwzgl jednowyrazowym

Za odpowiedzi do poszczególnych zada Za zadania o

Za zadania otwarte,

(zgodnie z wyszczególnieniem (liczonych o

prawid

ż skó

a dzia

łady odpowiedzi:

aszcza powierzch

ład odpowiedzi:

- Za

-

-

-

-

- Je

- Je

tkance tej m

źny uk

asady oce

prawid

równie

ój m

Z

Ł

(pozakom

Przyk

A – Gruczo

Dopuszcza si

- Nam

-

B – Gruczo

Dopuszcza si

- Ma znaczenie term

- Ma dzia

Za poprawne podanie cechy tkanki – 1 pkt Przyk

- W

- Lu

- Dopuszcza

1. Za

2.

Numer

zadania

ę odpowiedzi z

łoń. d

iem

ślen

Nie uznaje si

okre

2

2

2

2

2

2

ni,

ienia). –

ięś

ączkach

t;

ęgowy.

u.

ii

ń kr

ie) jego niedobór

ęki/(wyprostowanie stawu ęglowodanów.

ć niedotlenienie m

w

y od

łup chroni rdze

ęki, uniesienie przedram żelaza do organizm

altaza jelitowa – 1 pk ęgos

ńczyny górnej /r

oże powodowa

ączkowego (przy obfitych miesi dukcji w organizm

tkowa, m

żnia enzym

cytów, co prowadzi do anem iesi

altoza, glukoza – 1 pkt ńczyny górnej (r

ń odró

łuca i serce, kr

ększonych dostaw

acie – po 1 pkt.

e ko

żelazo – 1 pkt

yny, m

ylaza trzus

ylaza trzustkowa

ęci

zwiść

, że ucze

ń – po 1 pkt

owa, am

eń.

ładów – po 1 pkt

) chroni p

ęż

śnie

niach) jego niedobór m ślin

st

żebra

ięś

żelaza – 1 pkt

ylaza

ienia). – 1 pkt

ących reakcje utleniania – re tąd konieczno

lukoza

– transport czynny (aktywny) – 1 pkt ienia powoduje zgi

ienia powoduje wyprostowanie ko żelaza podczas krwawienia m iersiowa (

ści

ów: am

altoza) + dekstryny am żdej z dwóch luk na schem ęc na zmniejszenie produkcji erytro leniania – redukcji.

ioglobinie w m

żnicy w zapotrzebowaniu na żelaza) – s

y, porodu (utrata krwi).

ęglowodanów: skrobia, dekstr a zapisu pod warunkiem łowo podanych przyk

ego ram

m

mów katalizuj

ąż

w

enzym

m

owa ( m

nia insuliny – 1 pkt łowego ram

ewne ilo

łow

ść

ść

ływa wi

:

łnienie ka

ózg, klatka p

ię.

at:

ślin

ia:

ępuje w

śnienie ró

ści).

ład enzy

altaza jelitowa g śnienia

ylaza

roni m

nia dwug

nia trójg

ą kolejno

ą kolejno

żelaza wp

ęczenie s

ja

bieta traci p

do niedoboru

y schem

:

ięś

ięś

ż wyst

ść

m

m

łow

łow

łowe uzupe

ła ko

żelaza w czasie ci

żdy z dwóch prawid

łady

żde z dwóch poprawnie podanych wyja łady odpowiedzi:

łady odpowiedzi:

altoza m

chodzi w sk

śledza przebieg reakcji ut ład wy

że doj

ty

ładow

ład uzasadnien

ka

ka

prawid

ymaga dodatkowej energii.

prawid

1 pkt

łokciowego), (opuszczenie przedram (niedokrwisto

szybkie m

(W

upo

mo

Przyk

- Czaszka ch

- Oko w oczodole.

Przyk

- Skurcz

- Skurcz

Za poprawnie podany skutek niedoboru Przyk

- Niedobór

- (Poniewa

-

Za poprawne wyja

Przyk

- Doros

- Stra

Za prawid

Przyk

skrobia am

m

Dopuszczalna jest inna for Za podanie nazwy rodzaju transportu Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt Przyk

- Transport zachodzi niezgodnie z gradientem

- W

A - pobudzanie wydzielania glukagonu – 1 pkt B - pobudzanie wydziela 3. Za

4. Za

5.

6. Za

7.

8. Za

entów

y argum

Nie uznajem

etycznych.

1

3

2

2

1

2

i

ływu

ych

ęcherzyk

am

łon

ch p

ch s

żelaza (w

ący

.

kanie ty

rzez owady.

taczaj

łaknienia /apetyt, (co ływu krwi przez te

ń utlenienia

ływu krwi (powoduje brak dop rzenoszony p

środowiskiem krwi i b łosowatych o

ę stopie

uchuje) do niej wydychane powietrze.

ie / przez doty

łan

niejsza uczucie

łosowatych tkanek/ – 1 pkt ienia si

ł). – 1 pkt

ces nazywamy utlenowaniem nia sercowego). – 1 pkt enie /utrudnienie przep erytorycznie - po 1 pkt dek) zm

nie zm

) .3

enia:

ięś

ę m

wirus nie jest p żołą

rąż

niejsz

zenie w nich przep

ą kichanie / kas

ę wprowadza (wdm

łoni /

łnia

je CaCO

ści k

granic

ących si

łucnych)/ w naczyniach w

[przy czym

żni

czasie.

owe.

u wype

oglobina - taki pro

łu serca:

artwicy tkanki (zawa ądach /w naczyniach w ie natlenienia m

ą kropelkow

podanie d

łci

ą i przez rurk

do m

oru) (powsta

ńcowych /o

entów ró

ętów /

ótkiego przebywania poza wilgotnym ęki czem

niejszen

u w narz

ę oksyhem

ącej niewydolno

ącej zawa

łonnika – 1 pkt

ęcherzykach p

ńcowych) powoduje zm zm

ń wie

HIV drog

żdego z procesów – po 1 pkt ę wapienn

śnienia – po 1 pkt

ych sprz

em ginie w krótkim

ę ka

ń (wie

am

uje nawet kr

łucach (p

ętnienie roztw

ie naczy

izm

ę (odwracalnie) z tlenem ci wyja

:

ę wirusem

ęś

śnienia dotycz

aczy

śnienia dotycz

śnienie roli b

śnienie – 1 pkt

u)] – tworzy si

ę (zm

ć si

czy si

iany – 1 pkt

ła n

entów:

łą

ian

anie tych s

żna przez krew /stosunki p ą lokalizacj

śnienia

nia sercowego) prowadzi arazi

ęcznieje w wodzie, dzi ci wyja

ci wyja

chudzanie).

ja

zm

ęś

świat

ęś

ięś

łow

ładu badawczego – 1 pkt żyw

ę mo

ożna z

ć si

ład odpowiedzi:

łady odpowiedzi:

ład wy

oglobina

ń wlewa do zlewki wod enie

żdą z dwóch cz

ład cz

ęż

ład cz

żdy z dwóch poprawnych argum łady argum

m

łonnik (p

prawid

ąsteczkach hem

ka

łkowite zaczopowan

ka

irus HIV nie wytrzym ułatwia od

Proces I zachodzi w p płucne/ - 1 pkt.

Proces II – w tkankach organizm cz

naczynia, (czego skutkiem jest krwi do m

rzeczy / u

W

śluzowych, poza organ Za poprawne wyja

Przyk

- B

Przyk

-

-

Za poprawne wyja

Przyk

- Hem

Za opis uk

- Ucze

Za obserwacje zm

- Obserwuje

Przyk

- Zw

Przyk

- Ca

C. – 1 pkt

Przyk

- Nie

- Zarazi

-

9.

10. Za

11.

12. Za

13.

14. Za

utrwalania ść

– 1 pkt

żdy poprawny

ład, który potwierdza Uwaga!

Za ka

przyk

konieczno

odruchu warunkowego

2

2

2

2

2

2

i; u

łowe ys

t).

ż /

ne

ęka dolna itp. cz

iltra

ą.

ćwiczenia um

ń, „jaskrawe”

łuszczowej / piers

- ciem

ć (odruchy wyuczone).

ęta sz

m

owy/ f

.

zk

łaby

bus

ła (jasny dzie

ę nauczy

łę

łek fizyczny / sen.

ry np. szachy, bryd

ięcej tkanki t

świat

ocniej rozwini

ącz k

ęzyków obcych /

świetle s

ii / g

ia

.

en

ć trzeba si

ści/ braku cechy

iki.

ę np. j

ęż

ą wykonywane, to zanikaj a” / m

aleje (w

– 1 pkt

sza talia / w

dam

otny/ przes

kt

ła m

tać i pisa

ącie, srom

ądra, jajn

ęż

ierw

żeli nie s

łka A

ększaniu nat

świat

śnieniem

ż czy

ącz p

nerwowe (wyuczona).

ń , je

enie

ń (hobby) / (codzienny) wysi ęż

ość

łciowych; pr

łciowych: j

tzw. „jab

t

sków / wydawanie opin ń – po 1 pkt

ćwicze

ść

ek, gazet itp. / uczenie si ieszczeniach) – 1 p

ę – po 1 pkt

ąż

resowa

ądkowa

ń – po 1 pkt

ępuje przy zwi

rządów p

rządów p

ładów – po 1 pkt

ainte

śnie

yższa czynn

iku tego typu odruchu – 1 pkt a drodze

ą cech

ąganie wnio

h na

h na

ie z

ętych pom

e n

zykład cechy lub wskazanie obecno iowa / obecno

ocz pierwotny (przes źrenicy – gdy nat

ienion

kni

ć pr

ętrznyc

ętrznyc

iejsca filtracji – 1 pk źrenicy nast

ła – u kobiet szersze biodra /w ie)

t

ź – jest to w

a piers

iejscu A.

ć utrwalan

latk

żówek / czytanie ksi łaściwych przyporz

tory- 1 pkt

ększenie)

łowej nazwy produktu – 1 pkt ięci / rozwijan

ło w zam

ą by

m

ślenie kategorii odruchu wraz z wyja usz

e podanie m

łań:

orecep

mniejszen

świat

ltracji powstaje m

ie (zwi

ę odpowied

łow

oreceptory – 1 pkt

ilne

ź powinna zawiera

echan

enie (z

ści te m

żdy z dwóch logicznych przyk łady dzia

ązywanie problemów / wyci ązywanie krzy

żde z dwóch w

żde z dwóch poprawnych wyja łady odpowiedzi:

ęż

ieszczenie) – 1 pk

ład odpowiedzi:

ład przyczyny:

żdą z dwóch dobrze wym łady odpowiedzi:

żnice w budowie zewn żnice w budowie wewn żnice w sylwetce cia czyzn szersza k

prawid

ka

ka

ka

ka

ęż

I b/ chem

II c/ m

słońce, s

pom

m

ą to odruchy warunkowe/ wyuczone/ nabyte, poniewa Filtracja zachodzi w m Za podanie prawid

W wyniku fi

Przyk

Rozwi

rozwi

np. liczenie w pa

-

-

Przyk

- Zw

- Rozszerzen

Za poprawne okre

Przyk

S

Dopuszcza si

Za podanie poprawnej przyczyny zan Przyk

Czynno

Odpowied

Przyk

- Ró

- Ró

- Ró

15. Za

16. Za

17. Za

18. Za

19.

20. Za

ia 21

ź: Trisom

Odpowied

pary oceniana jest na 2 pkt.

2

2

1

1

2

ą

ć z

ulacji

ę i zapewni

ą kum

ęc w ostatnim

ściach).

ż substancja Bt, która że inne owady (inne

ę odpowiednim

ć chorob

ściach (larwy stonki), ła si

erii odpowiedzialny za ć tak

ków i zrezygnowa

tępuje wi

ie (w jej li

nia

ące na li

ślin

śnie wykry

y niszczy

żeruj

owego.

ę w ro

ędzie poddawa

ogłab

enie DDT wysęż

owa).

ła si

(opryskiwanie), poniewa ciej b

y z kolejnych poziomów troficznych pobieraj owa

ślin) m

ęś

zm

ę wyizolowany gen bakt ajd

ększe st

cznie na owady łą ści (ro łańcucha pokarm

u. Organi

ędzie zn

ła wy

że kobieta cz

ących poziomów troficznych) – co jest przyczyn ć odpowiedni gen do genomu ziem ammografia), co pozwoli wcze ż metoda tradycyjna

łów

owego. Najwi

osomów lub chromosom osomów w 21 parze z 2 do 3.

atu – 1 pkt

niaka wprowadza si

ersi, m

rybo

ubstancja ta b

ślinach) dzia

ę na powierzchni li

prowadzi

→

ej spowoduje,

u s

ąg

y z poprzedzaj

ąca si

iany) ziem

pstr

ąc przez kolejne ogniwa niaka (ro

łańcucha pokarm

→

ęki czem

najduj

genetyczn

ie.

organizm

ach

łowa.

iany liczby chrom

bardziej korzystna ni (

bo

utacji – 1 pkt

ętki

:

wpisania do schem

:

aśnienie – 1 pkt

ększeniu liczby chrom ść

em

śnienie – 1 pkt

ja ta z

śnienie – 1 pkt

śnienie – 1 pkt

ię i nie jest wydalany z organizm żerne) (wystarczy w

ę, przechodz

wyj

entu:

ściach ziem

śnienia

okontrola piersi, USG pi larwy j

śnienia

ja

bstanc

łada s

ślino

→

ja

jnych ogniw

łowe

u (uprawianej odm

ę w li

e na wyleczen

ą kolejno

ia (mutacja zm

(sam

łańcucha - u ry

ład wy

ę substancji Bt, dzi ład argum

iast su

ęta ro

ład odpowiedzi:

łaściw

ład wy

że szans

w

Za podanie rodzaju m

- Trisom

Za prawid

- Polega ona na zwi

Za poprawne wyja

Przyk

Do genom

syntez

Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt Przyk

Metoda genetyczna jest znajduje si

natom

zwierz

powtarzanych oprysków).

C. – 1 pkt

Za poprawne wyja

Przyk

Wczesne wykrycie wady badaniom

du

fitoplankton

Za poprawne wyja

Przyk

DDT nie rozk

DDT wraz z pokarm

DDT w kole

ogniwie

DDT kumuluje si

21.

22.

23.

24.

25. Za

2

2

.

owej.

ż do

erów.

farm

równie

ść

icznego gleby,

gatunkom

chwastem

ykorzystanie

ojść

łowieka. W tym

ące kwiaty) –

ątków organicznych /

oźnym

niejszone przewietrzanie icznie (W

ę gr

łała na korzy

ń rodzimym

ładu szcz

ła si

i środowisku).

ływy w jego sieci pokarm oże przez to d

rzestrze

żonej chem

u / m

ącym

ę przep

ąsienica dzia

żaj

ącej p

niania i rozk

ą si

dowano zanieczyszczenia chem i zagra

ieni

ż inne owady (np. zapylaj zdrab

owadów szkodników na skutek braku wrogów ść tkowa konsekwencja – zm ilo

ie upraw prowadzonych przez cz łowieka (opuncja sta ąć

i uprawnej nie ska

, sprowadzona g

ęc nie spowo

ej z chwastam

e zniszczen

oże wzrosn

ć rozwój opuncji zabieraj łe – ograniczenie ro ę spod kontroli cz

żernych na skutek braku pokarm iologiczn

żnych.

cznej.

icznych, wi

że obszary ziem

ślin – brak owoców i nasion).

a si

m

raniczy

ineralizacji gleby / doda gatunkowa ekosystemu / zm knęł

ść

, który powoduj

ści – 1 pkt

zród ro

biocenoty

tereny uprawne, zatem ład walki b

izm

orzy

tecznie og

ptaków owado

środków che

żnorodno

ą nie tylko owady szkodniki, ale równie ą owady bezskrzyd

niejszenie m

ść

ia:

ującym

ści ssaków drapie

ład k

ła sku

ę ró

ści:

si

iu ulegnie ro

równowagi

wano tu

liczebno

m i zajm

pozwoli

ący

żdą z dwóch poprawnie przedstawionych konsekwencji – po 1 pkt łady skutków:

niejszy

średnio i wody. Odzyskano du ytępione zostan

ytępione zostan

ład uzasadnien

żaj

łady korzy

ka

(ograniczen

co spowoduje zm

gleby.

spadku liczebno

Po zaprzestaniu oprysków ponownie m naturalnych.

Nie zastoso

a po

gąsienicy stanowi przyk Przyk

- Zm

- W

- W

- Spadnie

-

- Zachwianie

Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt Przyk

- Szkodnikiem jest organ wypadku uprawa opuncji wym zagra

Za poprawny przyk

Przyk

-

- Metoda

26. Za

27.