Kategorie i prawa ekonomii

dr T omasz Brzęczek

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

1. Ekonomia.

Ekonomia jest nauką o alokacji zasobów w procesie wytwarzania produktów i usług oraz podziale dóbr między członków społeczeństwa.

Mikroekonomia zajmuje się gospodarowaniem zasobami i dobrami przez pojedyncze podmioty gospodarcze: przedsiębiorstwo i konsumenta.

Makroekonomia zajmuje się gospodarowaniem zasobami i dobrami w całej gospodarce, gospodarowaniem przedsiębiorstw i konsumentów ogółem oraz państwa.

2. Kategorie (pojęcia) ekonomiczne.

Procesy gospodarcze- procesy produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji dóbr.

Podmioty

gospodarcze:

konsument

lub

gospodarstwo

domowe,

przedsiębiorstwo, państwo, jednostki samorządu terytorialnego.

Dobra:

1) produkty,

2) usługi,

3) wolne (powietrze, woda), surowce.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Czynniki produkcji:

Praca

Ziemia

Kapitał-

potrzebne

do

prowadzenia

działalności

gospodarczej:

budynki,

maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów (tzw. kapitał rzeczowy) oraz środki pieniężne, papiery wartościowe (tzw. kapitał

finansowy).

Technologia, przedsiębiorczość również są czynnikami produkcji.

Własność- prawa wobec rzeczy.

Własność prywatna- rzecz należy do osoby lub grupy osób.

Własność publiczna- rzecz należy do państwa (własność państwowa) lub samorządowi (własność komunalna, municypalna).

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

System gospodarczy (gospodarka)- zbiór reguł, mechanizmów i warunków gospodarowania (warunki: materialne, instytucjonalne, społeczne, polityczne).

Typy gospodarki ze względu na własność czynników produkcji:

- gospodarka kapitalistyczna- większa część własności znajduje się w rękach prywatnych,

- gospodarka socjalistyczna- przeważa własność publiczna.

Typy gospodarki ze względu na dominujący mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych:

- gospodarka rynkowa- głównym mechanizmem jest samodzielnie działający rynek, tzw. wolny rynek,

-

gospodarka

nakazowa,

etatystyczna

(centralnie

planowana)-

jej

regulowaniem zajmują się centralne organy państwowe.

Typy gospodarki ze względu na podział uprawnień do podejmowania decyzji:

- zdecentralizowana- uprawnienia do podejmowania decyzji przekazywane są podmiotom gospodarczym,

- scentralizowana- uprawnienia do decydowania posiadają centralne organy państwa.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

3. Prawa ekonomiczne.

Prawa ekonomiczne mają często charakter prawidłowości typu statystycznego 1)

Zasada racjonalnego gospodarowania (zasada gospodarności).

Zasada ta może być rozumiana dwojako:

- jako zasada największego efektu przy danym nakładzie środków,

- jako zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego efektu.

2)

Zasada malejących korzyści marginalnych.

Korzyści z konsumpcji kolejnych jednostek produktu maleją po przekroczeniu pewnych

rozmiarów

konsumpcji.

Prawo

dotyczy

wszelkich

procesów

gospodarczych, również produkcji.

3)

Zasada rosnących kosztów marginalnych.

Koszty konsumpcji kolejnych jednostek produktu rosną po przekroczeniu pewnych rozmiarów konsumpcji. Prawo dotyczy wszelkich procesów gospodarczych, również produkcji.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

4) Zasada optymalizacji.

Zasada optymalizacji jest oparta o zasady przyrostów krańcowych i prowadzi do uzyskania maksimum korzyści netto (zysku), będącej różnicą między korzyścią całkowitą i kosztem całkowitym. Zasada optymalizacji: rozmiar działalności maksymalizujący zysk cechuje się zrównaniem się korzyści marginalnych z kosztem marginalnym.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Prawo malejących korzyści marginalnych.

3

2

1

korzyść

marginalna

1

2

3

4

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Prawo rosnących kosztów marginalnych.

koszt

marginalny

3

2

1

1

2

3

4

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

koszt

3

marginalny

korzyść

marg ina lna

2

1

1

2

3

4

5

korzyść

4

całkowita

koszt

całkowity

3

2

1

1

2

3

4

3

2

1

1

2

3

4

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com