Sentencje łacińskie – Filozofia 2
Mądrość
Historia testis temporum, lux – Historia to świadek czasów, światło Wyrażenia
veritatis, vita memoriae, magistra prawdy, żywa pamięć, mistrzyni życia, vitae, muntia vetustatis
zwiastunka przeszłości (Tytus Liwiusz)
Ante Christum natum
– Przed narodzeniem Chrystusa (aChn)
Libri amici, libri magistri
– Książki przyjaciółmi, książki nauczycielami
Anno Domini
– Roku Pańskiego
Paulatim summa petuntur
– Szczyty (najwyższe cele) osiąga się powoli.
Res publica
– Rzecz pospolita, sprawa publiczna, republika Ignavis semper feriae
– Lenie zawsze mają święto (Horacy)
Bonum commune
– Dobro wspólne
Est tempus loquendi, est tempus – Jest czas na mowę i na milczenie (św. Jan Pro publico bono
– Dla dobra ogółu
tacendi
Nepomucen)
Alter ego
– Drugie ja
Gutta cavat lapidem non vi, sed – Kropla drąży kamień nie siłą, lecz częstym spadaniem (Owidiusz)
Vivat
– Niech żyje!
saepe cadendo
Qui nimium properat, serius absolvit
– Kto zbyt się spieszy, później kończy
Requiescat in pace
– Niech spoczywa w pokoju
Sero venientes male sedentes.
– Spóźnialscy zajmują kiepskie miejsca
Gloria victis
– Chwała zwyciężonym
Sancta simplicitas!
– Święta naiwności!
Verba docent, exempla trahunt
– Słowa uczą, przykłady pociągają
Urbi et orbi
– Miastu i światu
Sapere aude!
– Odważ się być mądrym, ośmiel się myśleć
Stricte
– Ściśle, dokładnie
Cognosce te ipsum
– Poznaj samego siebie
Sensu stricto
– W ścisłym znaczeniu
Non scholae, sed vitae discimus
– Uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia.
Conditio sine qua non
– Warunek konieczny, nieodzowny, bez
Repetitio est mater studiorum
– Powtarzanie jest matką nauk
którego nie
Scire
volunt
omnes,
studiis – Wiedzieć chcą wszyscy, przykładać do Nota bene
– Zauważ dobrze, zwróć uwagę
incumbere pauci
nauki nieliczni
Prima facie
– Na pierwszy rzut oka
Quidquid discis, tibi discis
– Czegokolwiek się uczysz, rozwijasz się
Recta ratio
– Zdrowy rozsądek
Historia vitae magistra est
– Historia jest nauczycielką życia (Cyceron)
Spiritus movens
– Siła sprawcza
Vita sine litteris mors est
– Życie bez książek jest śmiercią
Quantum
scimus
gutta
est, – To, co wiemy jest kroplą, to, czego nie Zdrowie
ignoramus mare
znamy – morzem
Mens sana in corpore sano
– W zdrowym ciele zdrowy duch
Non omnia possumus omnes
– Nie wszyscy możemy wszystko
Primum non nocere
– Przede wszystkim nie szkodzić (Imhotep
Errare humanum est
– Błądzić jest rzeczą ludzką (Seneka starszy)
lub Hipokrates)
Per aspera ad astra
– Przez ciernie do gwiazd (Seneka)
Medice, cura te ipsum!
– Lekarzu, ulecz się sam!
Audi multa, dic pauca!
– Słuchaj dużo, mów mało!
Medicus curat, natura sanat
– Lekarz leczy, natura uzdrawia.
Nil mirari, nil indignari, sed – Nie dziwić się, nie oburzać, lecz zrozumieć Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut – Jemy po to, aby żyć, a nie żyjemy po to, intellegere
edamus
aby jeść (Plutarch)
Damnat quod non intellegunt
– Nienawidzą, ponieważ nie rozumieją
Ubi emolumentum, ibi onus
– Gdzie prawa (przywileje), tam i obowiązki
1
2
Sztuka życia
Cogito ergo sum
– Myślę więc jestem (Kartezjusz)
Vilius
argentum
est
auro, – Srebro jest tańsze od złota, złoto tańsze od Scio me nihil scire
– Wiem, że nic nie wiem (Sokrates)
virtutibus aurum
cnoty (Horacy)
Chrześcijaństwo
Crescit sub pondere virtus
– Prześladowana cnota wzrasta
Via crucis, via lucis
– Droga krzyża drogą światła
Nemo sine vitiis est
– Nikt nie jest bez wad
– Oto baranek Boży, który gładzi grzechy Ebrietas est metropolis omnium – Pijaństwo jest siedzibą wszystkich wad Ecce agnus Dei, qui tollit peccata
świata
vitiorum
mundi
Plus exempla quam peccata nocent
– Złe przykłady więcej szkodzą aniżeli same Vince in bono malum
– Zło dobrem zwyciężaj (Św. Paweł)
występki
Non in solo pane vivit homo
– Nie samym chlebem człowiek żyje (Księga Powtórzonego Prawa)
Homo homini lupus est
– Człowiek człowiekowi wilkiem
Bene mori praestat quam turpiter – Lepiej dobrze umrzeć, niż haniebnie żyć.
Ora et labora
– Módl się i pracuj
vivere.
Vanitas
vanitatum
et
omnia – Marność nad marnościami i wszystko marność (Kohelet)
De mortuis aut bene aut nihil
– O zmarłych należy mówić dobrze albo nic vanitas
(Chilon ze Sparty)
Quod scripsi, scripsi
– Com napisał, napisałem (Piłat)
Bene bonis, male malis.
– Dobrze powinno dziać się mądrym, źle złym.
Spiritus flat ubi vult
– Duch tchnie, gdzie chce (Św. Jan)
(Cyceron)
Mea culpa, mea maxima culpa
– Moja wina, moja bardzo wielka wina
Semper avarus eget
– Skąpiec zawsze cierpi niedostatek (Horacy)
Credo, quia absurdum
– Wierzę, bo to niedorzeczność (Tertulian)
Pauper enim non est, cui rerum – Nie jest ubogim ten, któremu wystarcza to, suppetit usus
czego używa. (Jan Kochanowski)
Prawo i polityka
Animus est, qui divites facit
– To dusza czyni ludzi bogatymi (Seneka)
Dura lex, sed lex
– Surowe prawo, ale prawo
Ira est saepe causa iniurae
– Gniew jest często przyczyną niesprawiedliwości Pacta sunt servanda
– Należy dotrzymywać układów
Dum spiro, spero
– Dopóki oddycham, mam nadzieję (Cyceron)
Non possumus
– Nie możemy
Qui tacet, consentire videtur
– Kto milczy, zdaje się zezwalać
Salus populi suprema lex
– Dobro ludu najwyższym prawem (Cyceron)
Oblivio signum neglegentiae
– Zapomnienie znakiem lekceważenia
Cum tacent, clamant
– Milcząc, krzyczą
Honores mutant mores, sed raro – Zaszczyty zmieniają obyczaje, ale rzadko na Nemo iudex idoneus in propria – Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej in meliores
lepsze
causa
sprawie
De gustibus non disputandum est – O gustach się nie dyskutuje Audiatur et altera pars
– Trzeba wysłuchać i drugiej strony (Seneka)
In angusto spes est
– I w trudnej sytuacji jest nadzieja
Nomina sunt odiosa
– Nie należy wymieniać nazwisk (Cyceron)
Homo sum, humani nihil a me – Jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest Alea iacta est
– Kości zostały rzucone (Juliusz Cezar)
alienum esse puto
mi obce (Terencjusz)
Veni, vidi, vici
– Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem (Juliusz Filozofia
Cezar)
Nervus belli pecunia
– Pieniądz jest nerwem wojny (Cyceron)
O vitae philosophia dux!
– O filozofio, przewodniczko życia! (Cyceron)
Panem et circenses
– Chleba i igrzysk
Primum vivere, deinde philosophari – Najpierw móc żyć, potem filozofować 3
4