GENERALIZACJA KARTOGRAFICZNA (WG RATAJSKIEGO I ROBINSONA) WYMIEŃ RODZAJE I KOTKO
JE SCHARAKTERYZUJ. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA GENERALIZACJE KARTOGRAFICZNA.
Mapa
− służy jako środek przekazu informacji chorologicznej, tzn. informacji o rozmieszczeniu przedmiotów i zjawisk w przestrzeni geograficznej oraz o wynikających z tego
Pojemność mapy:
− jest określona jej skalą, przeznaczeniem i stosowanymi metodami przedstawienia treści informacji
Generalizacja wg Ratajskiego:
− pod tym pojęciem należy rozumieć przedstawienie na mapach najistotniejszych (typowych) przedmiotów i zjawisk terenowych z ich charakterystycznymi cechami, wraz z jednoczesnym celowym pominięciem przedmiotów ( zjawisk ) drugorzędnych, małoznaczących
− należy rozumieć redukcję informacji chorologicznej, która to redukcja winna wyrażać się dążeniem do optymalnego kompromisu pomiędzy tendencją zastosowania minimalnej ilości sygnałów kartograficznych
Istota generalizacji wiąże się :
− z ustaleniem prawidłowości występowania przedmiotów i zjawisk terenowych
− wybraniem z ich ogólnej sumy najważniejszych (typowych ) z pominięciem przypadkowych Generalizacja:
− - jest to sposób doboru i uogólnienia treści mapy, polegający na celowym wyjawieniu i wyodrębnieniu na niej najistotniejszych typowych cech i charakterystycznych przedmiotów i zjawisk, które tworzą prawdziwy, odpowiadający przeznaczeniu mapy naukowo uzasadniony obraz kartografi
Minimum środków, maksimum efektów
Podstawowym zadaniem autora mapy (geografa, kartografa) jest to, aby w procesie generalizacji zachować z jednej strony niezbędną geometryczną dokładność szczegółów, z drugiej zaś geograficzną wierność obrazu kartograficznego
Strona geometryczna generalizacji kartograficznej:
− wiąże się z uogólnieniem zarysów przedmiotów i odpowiednio dokładną lokalizację Strona geograficzna:
− to uogólnienie treści w znaczeniu ilościowym i jakościowym
Udział każdej ze stron w procesie generalizacji uzależniony jest przede wszystkim od skali mapy.
− w miarę zmniejszania skali mapy dokładność geometryczna obrazu kartograficznego maleje a jednocześnie zachowanie wierności geograficznej obrazu nabiera szczególnego, coraz to większego znaczenia
Czynniki wpływające na generalizację:
− treść mapy
− przeznaczenie
− skala mapy
− właściwości geograficzne kartowanego ( prezentowanego ) obrazu
− charakterystyka źródłowych materiałów kartograficznych
− przyjęte metody prezentacji
Praktyczne urzeczywistnienie generalizacji kartograficznej dokonuje się przez:
− dobór przedmiotów
− uogólnienie charakterystyki przedstawionych na mapie przedmiotów i zjawisk
− uogólnienie zarysów wybranych przedmiotów i zjawisk
RODZAJE GENERALIZACJI:
I. GEN. ILOŚCIOWA + II. GEN. JAKOŚCIOWA
1. generalizacja formy
− za formę uważa się strukturę modelu stosunków przestrzennych w sensie lokalizującym a) g.odległości
− odległość dwóch punktów A i B na mapie wyjściowej, mierzona w mm, będzie się zmniejszać wraz ze zmniejszaniem się skali mapy
− za każdym jednak razem przez pomiar tej odległości i przemnożenie jej przez mianownik skali możemy otrzymać informację o rzeczywistej odległości tych punktów uzyskany wynik będzie coraz mniej precyzyjny przy każdorazowym zmniejszaniu się skali
b) g. kierunku
− wywołana jest wzrostem względnego błędu oznaczania na mapie i odczytania z mapy
− w wyniku kąt kierunkowy (azymut) będzie miał wartość coraz bardziej przybliżoną c) g. kształtu
− polega na wygładzeniu wszelkich linii na mapie zarówno linii obiektów naturalnych jak i antropogenicznych
− każda linia na mapie dąży w procesie gen. do formy najprostszej
− opuszcza się formy drobniejsze, drugorzędne
− linie ograniczone dwoma punktami dążą do linii prostej
− kontury - linie zamknięte - dążą do postaci okręgu
2. generalizacja treści
Tu należy mieć na myśli etapy tworzenia mapy. Są to:
a) wybór wstępny:
− przeprowadzony jest bezpośrednio na źródłach
− prowadzi do zbudowania legendy mapy i polega na grupowaniu obserwacji jednostkowych w kategorie posiadające wspólną cechę
b) grupowanie
− jest etapem w wyniku, którego można tworzyć kategorie pojęciowo wyższe 'wyróżniamy:
− gr. taksonomiczne -polega na łączeniu w określone grupy zjawisk i obiektów pokrewnych pod względem taksonomicznym lub klasyfikacyjnym
− gr. ilościowe - aby uczytelnić obraz mapy i umożliwić wyciągnięcie ogólniejszych związków, konieczne jest grupowanie całego zbioru w przedziały klasowe
− gr. pól odniesienia - odniesienie do pól elementarnych zastępuje się odniesieniem do jednostek nadrzędnych
c) zmiana ujęcia
− - polega ona na przejściu od ujęcia bezpośredniego do ujęcia pośredniego
III. GEN. ODBIORCZA
− zarówno g. ilościowa i jakościowaną tymi rodzajami gen., które są zamierzone przez redaktora mapy
a) gen. oddalenia
− eliminacja faktów drugorzędnych
− w pamięci użytkownika mapy utrwalają się bardziej te formy wyraziste, szybciej dostrzegalne, ulegają zapomnieniu pozostałe
− oko ludzkie szybciej dostrzega obiekty większe i intensywną barwę znaku niż mniejsze figury i barwy mniej intensywne
− drobne elementy rysunku po odpowiednim zmniejszeniu stają się niewidoczne, a pozostają tylko elementy narysowane intensywniej
b) gen. zapamiętywania
− uwaga patrzącego zatrzymuje się głównie na większych plamach o jednakowej barwie lub deseniu
− małe plamy barwne są podświadomie klasyfikowane jako obszary przejściowe pomiędzy obszarami dominującymi
Z gen. odbiorczej wypływają następujące wnioski:
− cała treść mapy powinna być zgrupowana w kilka (3-4 )tzw. poziomów dostrzegania
− stosując znaki powierzchniowe autor mapy powinien uwzględnić następujące rozwiązani: dla całych obszarów — barwy czyste i nasycone
− obszary przejściowe i mieszane- kolory załamane i pośrednie
Model generalizacji:
− każdorazowa zmiana pojemności mapy powoduje odpowiedni stopień generalizacji
− dochodzi się w końcu do momentu, gdy pojemność tej mapy staje się na tyle mała, że zatraca się charakter przedstawionej treści mapy
− dzieje się to w pobliżu krańca pojemności mapy granica gen. - limes (kraniec)
Teoria progów generalizacyjnych:
− pojemność mapy może być zawsze odnawiana, gdy wprowadzi się zasadę gen. ilościowej i jednoczesną zmianę metody przedstawienia
− jeśli pojemność zbliża się do granicy i stosowana generalizacja ilościowa powoduje zbyt dużą stratę informacji, to należy przejść do nadrzędnej kategori pojęciowej i zastosować inną (ten moment nazywa się progiem generalizacyjnym)
− zespół różnych przekształceń, które mogą, a także muszą wystąpić w wyniku zmniejszania, przy czym przekształcenia te obejmują zarówno procesy często mechaniczne, jak też intelektualne Wybór informacji:
− jest procesem myślowym, polegającym na podejmowaniu decyzji, które informacje będą potrzebne, aby mapa spełniała swój cel
− po dokonaniu przez kartografa wyboru informacji, można przeprowadzić generalizację każdego zbioru danych, zawierających wybrane uprzednio informacje
Elementy generalizacji:
− gen. obejmuje kilka działań, można je pogrupować w 4 kategorie procesów , zwanych elementami generalizacji kartograficznej
a) wybór i uproszczenie - określenie istotnych cech danych, zachowanie i w miarę uwypuklenie tych cech, eliminacja niepożądanych szczegółów
b) klasyfikacja - porządkowanie lub dobór odpowiedniej skali dla danych i ich grupowanie c) symbolizacja - graficzne zakodowanie pogrupowanych podstawowych cech porównywanych wartości oraz wzajemnego ich położenia
d) indukcja - zastosowanie w kartografi logicznego procesu wnioskowania
Czynniki generalizacji kartograficznej:
a) przeznaczenie - cel opracowania mapy
b) skala - stosunek odległości na mapie do odległości w terenie
c) ograniczenia graficzne - możliwości systemu komunikacyjnego a także możliwości percepcyjne użytkownika mapy
d) jakość danych - wiarygodność i szczegółowość różnych kategori danych przedstawionych na mapie