menu:
Główna Artykuły Baza Pa
ń
stw Dokumenty Kalendarz Słownik Praca w UE Ksi
ąż
ki
Chiny
Strona główna »
chronologia
rola mi
ę
dzynarodowa
polityka zagraniczna
stosunki dwustronne
problemy
artykuły
stosunki dwustronne Chiny-Japonia
Ostatnio uaktualnione: 2010-09-13 23:40:31
STOSUNKI CHI
Ń
SKO-JAPO
Ń
SKIE DO 1980 ROKU
We wczesnym okresie Zimnej Wojny Japonia i Chi
ń
ska Republika Ludowa postrzegały si
ę
jako potencjalni wrogowie. Pekin w szczególno
ś
ci
obawiał si
ę
mo
ż
liwej remilitaryzacji Japonii b
ą
d
ź
wykorzystania stacjonuj
ą
cych na terytorium Japonii wojsk ameryka
ń
skich do działa
ń
zbrojnych przeciw
ChRL. W podpisanym w Moskwie 14 lutego 1950 roku chi
ń
sko-radzieckim traktacie przyja
ź
ni, sojuszu i pomocy wzajemnej stwierdzano,
ż
e strony
przyjd
ą
sobie z pomoc
ą
wojskow
ą
w przypadku ataku „Japonii lub pa
ń
stw z ni
ą
sprzymierzonych.” Chi
ń
ski niepokój wzmogło podpisanie 8 wrze
ś
nia
1951 roku przez Japoni
ę
i USA w San Francisco traktatu o bezpiecze
ń
stwie, przewiduj
ą
cy pozostanie wojsk ameryka
ń
skich w Japonii na czas
nieokre
ś
lony.
Japonia utrzymywała oficjalne stosunki z chi
ń
skim rz
ą
dem nacjonalistycznym, od 1949 roku władaj
ą
cym Tajwanem. 28 kwietnia 1952 roku
Japonia i Republika Chin na Tajwanie podpisały w Tajpej traktat pokojowy w Tajpej, potwierdzaj
ą
cy ustalenia traktatu z San Francisco z 8 wrze
ś
nia
1951 roku. Japonia wyrzekła si
ę
w nim wszelkich praw i roszcze
ń
do Tajwanu, Peskadorów, Wysp Spratly i Paracelskich, uniewa
ż
niono równie
ż
wszystkie układy dwustronne zawarte przed 9 grudnia 1941 roku.
Japonia i ChRL szybko nawi
ą
zały natomiast kontakty handlowe, zawieraj
ą
c 1 czerwca 1952 roku pierwsze porozumienie dwustronne w tej materii.
W maju 1958 roku Pekin całkowicie zawiesił wymian
ę
handlow
ą
, gdy na wystawie w Nagasaki spalono chi
ń
sk
ą
flag
ę
, co było te
ż
wyrazem
niezadowolenia z japo
ń
skiego rz
ą
du Nobusuke Kishi (byłego ministra w gabinecie wojennym Hideki Tojo) i jego proameryka
ń
skiej i antychi
ń
skiej
polityki. Chiny wysun
ę
ły wówczas „trzy zasady polityczne” dla stosunków dwustronnych, domagaj
ą
c si
ę
od rz
ą
du japo
ń
skiego zaprzestania działa
ń
i
retoryki antychi
ń
skiej, sprzyjania powstaniu „dwóch Chin” i obstrukcji normalizacji. Jednak rozłam chi
ń
sko-radziecki i zmiana rz
ą
du w Japonii umo
ż
liwiły
w sierpniu 1960 roku przywrócenie stosunków handlowych, ograniczonych przez Pekin do firm chi
ń
skich uznanych za „przyjazne” według „trzech zasad
politycznych.” 9 listopada 1962 roku zawarto 5-letnie memorandum handlowe. Dalszemu rozwojowi kontaktów w tej sferze przeszkodził zam
ę
t jaki
ogarn
ą
ł ChRL po uruchomieniu rewolucji kulturalnej w 1966 roku.
Ogłoszenie przez prezydenta USA Richarda Nixona 15 lipca 1971 roku zamiaru zło
ż
enia wizyty w ChRL pocz
ą
tkowo zaszokowało władze
japo
ń
skie, jednak szybko postanowiono pój
ść
w
ś
lady USA, w czym pomogło ust
ą
pienie w lipcu 1972 roku premiera Eisaku Sato, rzecznika bliskich
zwi
ą
zków z Tajwanem. Nowy szef rz
ą
du Kakuei Tanaka szybko udał si
ę
z przełomow
ą
wizyt
ą
do ChRL, gdzie 29 wrze
ś
nia 1972 roku wydano
wspólne o
ś
wiadczenie o nawi
ą
zaniu stosunków dyplomatycznych. Rz
ą
d Japonii deklarował w nim,
ż
e „w pełni rozumie i szanuje” stanowisko
rz
ą
du chi
ń
skiego,
ż
e „Tajwan jest nierozł
ą
czn
ą
cz
ęś
ci
ą
terytorium ChRL,” za
ś
Pekin wyra
ż
ał zgod
ę
na utrzymywanie przez Japoni
ę
nieoficjalnych
stosunków z Tajwanem. ChRL zrzekła si
ę
te
ż
odszkodowa
ń
za zniszczenia wojenne.
Dzi
ę
ki porozumieniu nast
ą
pił gwałtowny rozwój stosunków handlowych i w 1975 roku Japonia była ju
ż
najwi
ę
kszym partnerem handlowym ChRL.
16 lutego 1978 roku podpisano długoterminowe porozumienie handlowe, przewiduj
ą
ce dostawy chi
ń
skich surowców energetycznych w zamian za
import japo
ń
skich produktów wysokiej jako
ś
ci. Jednocze
ś
nie nast
ą
piła zbie
ż
no
ść
percepcji zagro
ż
enia radzieckiego, co umo
ż
liwiło podpisanie w
Pekinie 12 sierpnia 1978 roku traktatu przyja
ź
ni i pokoju. W grudniu 1979 roku premier Japonii Masayoshi Ohira zło
ż
ył wizyt
ę
w w ChRL i ogłosił
przyznanie japo
ń
skich po
ż
yczek rz
ą
dowych na wsparcie chi
ń
skiego programu reform i modernizacji. 27 maja 1980 roku Hua Guofeng jako pierwszy
premier ChRL przybył z wizyt
ą
do Japonii.
STOSUNKI CHI
Ń
SKO-JAPO
Ń
SKIE W LATACH 80-TYCH I 90-TYCH
W 1982 roku doszło do pierwszego du
ż
ego sporu na temat japo
ń
skich podr
ę
czników historii, które Pekin uwa
ż
ał za zniekształcaj
ą
ce histori
ę
. Mimo
tego doszło do zacie
ś
nienia kontaktów politycznych: w maju 1982 roku premier ChRL Zhao Ziyang odwiedził Japoni
ę
i okre
ś
lił „trzy zasady” stosunków
dwustronnych: pokój i przyja
źń
, równo
ść
i wzajemne korzy
ś
ci i długoterminowa stabilno
ść
. We wrze
ś
niu 1982 roku wizyt
ę
w ChRL zło
ż
ył premier
Japonii Zenko Suzuki. W listopadzie 1983 roku Hu Yaobang, sekretarz generalny KPCh, odwiedził Japoni
ę
, a w marcu 1984 roku rewizyt
ę
zło
ż
ył
premier Japonii Yasuhiro Nakasone. Polityka zagraniczna ChRL i Japonii w tym okresie wykazywała zbie
ż
no
ść
gdy w gr
ę
wchodziło powstrzymywanie
ZSRR – oba pa
ń
stwa przeciwstawiały si
ę
interwencji radzieckiej w Afganistanie oraz wietnamskiej okupacji Kambd
ż
y. Z punktu widzenia budowy
wzajemnego zaufania istotne było nawi
ą
zanie kontaktów przez siły zbrojne obu pa
ń
stw – w czerwcu 1984 roku do Japonii udał si
ę
minister obrony
ChRL Zhang Aiping, a w maju 1986 – szef sztabu Armii Ludowo-Wyzwole
ń
czej Yang Dezhi.
Ochłodzenie stosunków dwustronnych przyniosła wizyta premiera Nakasone w oficjalnym charakterze w kontrowersyjnej
ś
wi
ą
tyni Yasukuni
(gdzie w
ś
ród pochowanych japo
ń
skich ofiar wojny od 1978 roku znajduje si
ę
14 os
ą
dzonych zbrodniarzy wojennych na czele z premierem Hideki Tojo)
15 sierpnia 1985 roku – w 40. rocznic
ę
ogłoszenia kapitulacji Japonii w II Wojnie
Ś
wiatowej. W połowie 1986 roku powróciła te
ż
sprawa spornych
podr
ę
czników historii. Mimo tych sporów w listopadzie 1986 roku doszło do drugiej wizyty Nakasone w ChRL. W sierpniu 1988 roku premier Noboru
Takeshita odwiedził ChRL na 10-lecie traktatu pokoju i przyja
ź
ni. W lutym 1989 roku w pogrzebie cesarza Hirohito uczestniczył minister spraw
zagranicznych ChRL Qian Qichen. W kwietniu 1989 roku wizyt
ę
w Japonii zło
ż
ył premier ChRL Li Peng.
Istotny wpływ na stan stosunków chi
ń
sko-japo
ń
skich miała rozprawa z protestami prodemkoratycznymi w Pekinie w czerwcu 1989 roku.
Pocz
ą
tkowo Japonia poparła stanowisko Zachodu wobec ChRL wstrzymuj
ą
c wsparcie finansowe i zawieszaj
ą
c kontakty polityczne na wysokim
szczeblu, ale ju
ż
w lipcu 1990 roku ogłoszono kontynuacj
ę
programu po
ż
yczek rozwojowych. W sierpniu 1991 roku Takeshita Kaifu jako pierwszy
premier pa
ń
stwa Grupy G-7 po 1989 roku odwiedził Chiny. Przychylne stanowisko Tokio w trudnym dla Chin okresie znalazło uznanie i w kwietniu 1992
roku sekretarz generalny KPCh Jiang Zemin przybył do Japonii, a na jego zaproszenie w pa
ź
dzierniku 1992 Akihito zło
ż
ył historyczn
ą
pierwsz
ą
wizyt
ę
cesarza Japonii w Chinach. Kontakty na najwy
ż
szym szczeblu były kontynuowane: w lutym 1994 roku premier ChRL Zhu Rongji odwiedził Japoni
ę
, a
miesi
ą
c pó
ź
niej rewizyt
ę
w Chinach zło
ż
ył japo
ń
ski szef rz
ą
du Morihiro Hosokawa.
Wa
ż
ne gesty pod adresem Chin poczynił socjalistyczny premier Tomiichi Murayama. W maju 1995 roku podczas wizyty w Chinach odwiedził on
most Marco Polo, gdzie rozpocz
ę
ła si
ę
w lipcu 1937 roku wojna japo
ń
sko-chi
ń
ska, oraz przyległe Muzeum Wojny Oporu Przeciw Japo
ń
skiej Agresji. W
przemówieniu na 50-lecie ogłoszenia kapitulacji Japonii 15 sierpnia 1995 roku Murayama przyznał,
ż
e Japonia podczas II Wojny
Ś
wiatowej
wyrz
ą
dziła „straszliwe zniszczenia i cierpienia” i wyraził „gł
ę
bok
ą
skruch
ę
” i „przeprosiny z gł
ę
bi serca.” Jednak zaraz po tej przełomowej deklaracji
miało miejsce szereg wydarze
ń
, które popsuły stosunki chi
ń
sko-japo
ń
skiej. Pod koniec sierpnia 1995 roku rz
ą
d japo
ń
ski ogłosił,
ż
e wstrzyma pomoc
rozwojow
ą
dla Chin je
ś
li kontynuowane b
ę
d
ą
do
ś
wiadczenia z broni
ą
j
ą
drow
ą
. W marcu 1996 roku doszło do kryzysu w Cie
ś
ninie Tajwa
ń
skiej, po czym
premier Japonii Ryutaro Hashimoto i prezydent USA Bill Clinton podpisali 17 kwietnia w Tokio wspóln
ą
deklaracj
ę
o sojuszu na XXI wiek, przewiduj
ą
c
ą
poszerzenie zasi
ę
gu sojuszu dwustronnego o „obszary otaczaj
ą
ce Japoni
ę
”, wobec czego Pekin szybko zło
ż
ył protest. 29 lipca 1996 roku Hashimoto
odwiedził
ś
wi
ą
tyni
ę
Yasukuni, nie precyzuj
ą
c czy odbywa si
ę
to w charakterze prywatnym czy oficjalnym. Przedmiotem rozmów Hashimoto w Chinach
we wrze
ś
niu 1997 roku było głównie wyja
ś
nienie istoty rewizji sojuszu japo
ń
sko-ameryka
ń
skiego.
W listopadzie 1997 roku podczas pobytu w Japonii premiera ChRL Li Penga postanowiono,
ż
e ka
ż
dego roku powinna odby
ć
si
ę
przynajmniej jedna
Wybierz kraj:
Arabia Saudyjska
»
W listopadzie 1997 roku podczas pobytu w Japonii premiera ChRL Li Penga postanowiono,
ż
e ka
ż
dego roku powinna odby
ć
si
ę
przynajmniej jedna
wizyta przywódcy którego
ś
z pa
ń
stw. Pod koniec listopada 1998 roku do Japonii przybył, jako pierwsza chi
ń
ska głowa pa
ń
stwa, prezydent Jiang Zemin.
Opublikowano wówczas wspóln
ą
deklaracj
ę
o budowie partnerstwa przyja
ź
ni i współpracy na rzecz pokoju i rozwoju. W lipcu 1999 roku do Chin udał
si
ę
premier Japonii Keizo Obuchi, a w pa
ź
dzierniku 2000 roku doszło do rewizyty premiera ChRL Zhu Rongji.
STOSUNKI DWUSTRONNE ZA RZ
Ą
DÓW KOIZUMIEGO
Jednym z pierwszych istotnych gestów premiera Japonii Junichiro Koizumiego było odwiedzenie
ś
wi
ą
tyni Yasukuni 13 sierpnia 2001 roku. W
pa
ź
dzierniku 2001 roku Koizumi zło
ż
ył wizyt
ę
w Chinach i podobnie jak premier Murayama w 1995 roku odwiedził most Marco Polo oraz Muzeum
Wojny Oporu Przeciw Japo
ń
skiej Agresji, wyra
ż
aj
ą
c przeprosiny za czyny Japonii podczas II Wojny
Ś
wiatowej. Jednak w kwietniu 2002 roku Koizumi
ponownie odwiedził Yasukuni, co w podwa
ż
yło wiarygodno
ść
deklaracji Koizumiego w oczach Pekinu. Ponadto Koizumi prowadził proameryka
ń
sk
ą
polityk
ę
zagraniczn
ą
, której elementem było m.in. uchwalenie w pa
ź
dzierniku 2001 roku prawa antyterrorystycznego pozwalaj
ą
cego na wysłanie wojsk
japo
ń
skich zagranic
ę
po raz pierwszy od II Wojny
Ś
wiatowej w celu wsparcia logistycznego kampanii w Afganistanie; w Chinach odebrano to jako krok
do remilitaryzacji Japonii. W rezultacie kontakty polityczne na wysokim szczeblu zostały zamro
ż
one.
Oprócz kwestii Yasukuni na pierwszy plan wysun
ę
ły si
ę
ponownie inne spory natury historycznej, takie jak sprawa podr
ę
czników japo
ń
skich,
które według Chin przemilczaj
ą
zbrodnie popełnione przez
ż
ołnierzy japo
ń
skich w Chinach podczas wojny
ś
wiatowej. Zatwierdzenie podr
ę
czników
doprowadziło w kwietniu 2005 roku do masowych protestów przez japo
ń
skim przedsi
ę
biorstwom i produktom w Chinach. Oburzenie Pekinu wzbudza
równie
ż
ci
ą
gła obecno
ść
na chi
ń
skiej ziemi około 700 tysi
ę
cy pojemników z truj
ą
cymi gazami pozostawionymi przez japo
ń
sk
ą
armi
ę
po II Wojnie
Ś
wiatowej, a tak
ż
e podwa
ż
anie przez Japoni
ę
ilo
ś
ci ofiar masakry w Nankinie na przełomie 1937 i 1938 roku. Tego rodzaju emocjonalne kwestie
spowodowały,
ż
e według bada
ń
opinii publicznej wi
ę
kszo
ść
Chi
ń
czyków czuje niech
ęć
do Japo
ń
czyków i vice versa. Najdobitniejszym przykładem tych
nastrojów były wielkie antychi
ń
skie zamieszki po piłkarskim finale Pucharu Azji w Pekinie w sierpniu 2004 roku.
Podejrzenia Chin wzbudzała polityka Koizumiego wobec Tajwanu. W grudniu 2004 roku ostre protest Pekinu wywołało wydanie wizy byłemu
prezydentowi Tajwanu i rzecznikowi niepodległo
ś
ci wyspy Lee Teng-hui. W lutym 2005 roku Japonia i USA razem uznały bezpiecze
ń
stwo w Cie
ś
ninie
Tajwa
ń
skiej za jeden ze swoich priorytetów strategicznych, czemu ostro sprzeciwiły si
ę
Chiny jako mieszanie si
ę
w ich sprawy wewn
ę
trzne. W styczniu
2005 roku po raz pierwszy Japonia uznała Chiny za zagro
ż
enie dla własnego bezpiecze
ń
stwa, podobnie jak Kore
ę
Północn
ą
.
Ogólnie cech
ą
charakterystyczn
ą
stosunków chi
ń
sko-japo
ń
skich za rz
ą
dów Koizumiego był ogromny kontrast mi
ę
dzy doskonałym rozwojem
stosunków gospodarczych, a pogarszaj
ą
cym si
ę
coraz bardziej stanem stosunków dyplomatycznych i politycznych. Rok 2004 przyniósł
przełom w stosunkach handlowych, gdy Chiny (ł
ą
cznie z Hongkongiem) stały si
ę
głównym partnerem handlowym Japonii, spychaj
ą
c USA na
drugie miejsce. Japonia jest za
ś
trzecim partnerem handlowym Chin po Unii Europejskiej i USA. Wymiana handlowa osi
ą
gn
ę
ła rekordowy poziom 178
miliardów dolarów w 2004 roku, w 2005 urosła do 189 miliardów dolarów, a w 2006 roku do 211 miliardów dolarów. Uwa
ż
a si
ę
,
ż
e apetyt na japo
ń
ski
eksport w Chinach był jednym z głównych czynników, które wpłyn
ę
ły na wydobycie si
ę
Japonii z wieloletniej recesji. Szacunkowo 16 tysi
ę
cy japo
ń
skich
firm zajmuje si
ę
handlem z Chinami, a dla firm japo
ń
skich pracuje ponad milion Chi
ń
czyków.
Ś
ci
ś
lejsza współpraca gospodarcza spowodowała nawet
wzrost wymiany kulturowej. W 2006 roku liczba turystów podró
ż
uj
ą
cych mi
ę
dzy Chinami a Japoni
ą
po raz pierwszy przekroczyła 5 milionów. Liczba
chi
ń
skich studentów w Japonii wynosi szacunkowo 100 tysi
ę
cy.
ChRL i Japonia stały si
ę
jednak podstawowymi przeszkodami w realizacji wzajemnych aspiracji. Chiny wydaj
ą
si
ę
by
ć
główn
ą
przeszkod
ą
w
uzyskaniu przez Tokio stałego miejsca w Radzie Bezpiecze
ń
stwa ONZ - Pekin deklaruje,
ż
e koniecznym wymogiem akceptacji tej kandydatury jest
rozliczenie si
ę
Japonii z przeszło
ś
ci
ą
, aczkolwiek niew
ą
tpliwie rol
ę
odgrywaj
ą
te
ż
wzgl
ę
dy strategiczne. Z kolei Tokio podwa
ż
a status Chin jako
pa
ń
stwa rozwijaj
ą
cego si
ę
, wskazuj
ą
c na realizowane przez Pekin kosztowne projekty na czele z programem kosmicznym i zamierza redukowa
ć
warto
ść
pomocy rozwojowej dla Chin.
Za przyczyny tego rozd
ź
wi
ę
ku mi
ę
dzy sfer
ą
gospodarcz
ą
a polityczn
ą
uwa
ż
a si
ę
przede wszystkim bolesn
ą
histori
ę
stosunków wzajemnych, ale te
ż
walk
ę
o wpływy w regionie Azji Wschodniej. Niektórzy poszukuj
ą
wyja
ś
nienia w sferze psychologii, twierdz
ą
c
ż
e Japonii trudno jest pogodzi
ć
si
ę
z
utrat
ą
pozycji dominuj
ą
cej gospodarki w regionie (Japonia nadal jest drug
ą
gospodark
ą
ś
wiata, lecz prognozy przewiduj
ą
zaj
ę
cie tej pozycji przez Chiny
w ci
ą
gu kilku lat), za
ś
Chinom - zaakceptowa
ć
mocarstwowy status Japonii.
STOSUNKI DWUSTRONNE ZA RZ
Ą
DÓW ABE, FUKUDY I ASO
Przej
ę
cie stanowiska szefa rz
ą
du w Japonii przez Shinzo Abe we wrze
ś
niu 2006 roku i jego szybka wizyta w Chinach w pa
ź
dzierniku 2006 roku
pozwoliły na złagodzenie wzajemnych napi
ęć
. Pekin ostro
ż
nie zareagował na kontrowersyjne wypowiedzi Abe dotycz
ą
ce kwestii tzw. „comfort
women” (niewolnictwa seksualnego azjatyckich kobiet podczas II wojny
ś
wiatowej) w marcu 2007 roku, a w kwietniu 2007 roku z „topi
ą
c
ą
lód” wizyt
ą
do
Japonii przybył Wen Jiabao, pierwszy premier Chin składaj
ą
cy wizyt
ę
od 7 lat.
Wybór Yasuo Fukudy na premiera Japonii we wrze
ś
niu 2007 roku został pozytywnie przyj
ę
ty przez Chiny, chocia
ż
by z tego wzgl
ę
du
ż
e jego ojciec
Takeo Fukuda był premierem podczas podpisania traktatu przyja
ź
ni i pokoju w 1978 roku. Ponadto Yasuo Fukuda zapowiedział uprzednio,
ż
e nie
odwiedzi
ś
wi
ą
tyni Yasukuni. 20 listopada 2007 roku Fukuda i Wen spotkali si
ę
w Singaporze przy okazji szczytu Stowarzyszenia Pa
ń
stw Azji
Południowo-Wschodniej (ASEAN), zadeklarowali,
ż
e stosunki dwustronne znajduj
ą
si
ę
w „bardzo wa
ż
nym punkcie zwrotnym” i postanowili rozpocz
ąć
1-2 grudnia 2007 roku dialog ekonomiczny na wysokim szczeblu. Odbył si
ę
on w Pekinie przy udziale po 6 ministrów z ka
ż
dej strony, co było
bezprecedensowym zgromadzeniem na szczeblu ministerialnym w 35-letniej historii japo
ń
sko-chi
ń
skich stosunków dyplomatycznych. Nast
ę
pnie Pekin
z mniejszym animuszem podszedł do obchodów 70. rocznicy masakry w Nankinie 13 grudnia 2007 roku, a w dniach 27-30 grudnia doszło do wizyty
premiera Fukudy w ChRL. Lepsze stosunki dwustronne znalazły te
ż
odzwierciedlenie w nastrojach społecznych: 1 grudnia 2007 roku rz
ą
d Japonii
opublikował sonda
ż
, z którego wynikało,
ż
e w ci
ą
gu roku odsetek Japo
ń
czyków uwa
ż
aj
ą
cych
ż
e stosunki z Chinami s
ą
dobre wzrósł o 5% do 26,4%.
Kolejnym przełomowym wydarzeniem była wizyta w Japonii prezydenta ChRL Hu Jintao w dniach 6-10 maja 2008 roku. Hu jako pierwszy
chi
ń
ski prezydent od listopada 1998 roku odwiedził Japoni
ę
i przy 5 dniach była to jego najdłu
ż
sza wizyta w obcym pa
ń
stwie. 7 maja w Tokio doszło do
spotkania z premierem Fukud
ą
, podczas którego obaj przywódcy podpisali 6-punktowe o
ś
wiadczenie, b
ę
d
ą
ce dopiero 4. wa
ż
nym dokumentem
politycznym w stosunkach dwustronnych. Akcentowało ono przyszło
ś
ciowy charakter stosunków chi
ń
sko-japo
ń
skich, głosiło,
ż
e obie strony uznaj
ą
si
ę
za partnerów i nie b
ę
d
ą
wobec siebie wrogami oraz przewidywało coroczne wizyty na najwy
ż
szym szczeblu. Hu powiedział wówczas,
ż
e stosunki
chi
ń
sko-japo
ń
skie znajduj
ą
si
ę
w „nowym punkcie startowym.”
Trend poprawy stosunków chi
ń
sko-japo
ń
skich był kontynuowany po obj
ę
ciu funkcji szefa rz
ą
du Japonii przez Taro Aso we wrze
ś
niu 2008 roku. 24
pa
ź
dziernika przy okazji szczytu Azja-Europa w Pekinie Aso spotkał si
ę
z premierem ChRL Wenem Jiabao i prezydentem Hu Jintao; przywódcy obu
pa
ń
stw ustalili zało
ż
enie „gor
ą
cej linii” maj
ą
cej usprawni
ć
komunikacj
ę
mi
ę
dzy najwy
ż
szymi władzami w Tokio i Pekinie. 13 grudnia 2008 roku Aso,
Jiabao i prezydent Korei Południowej Lee Myung-bak spotkali si
ę
w Fukuoce i podpisali o
ś
wiadczenia o trójstronnym partnerstwie, o gospodarce i
finansach mi
ę
dzynarodowych i o współpracy w likwidacji skutków katastrof. W kwietniu 2009 roku Aso zło
ż
ył dwudniow
ą
wizyt
ę
w ChRL, a 7 czerwca w
Tokio odbyło si
ę
drugie spotkanie w ramach chi
ń
sko-japo
ń
skiego dialogu ekonomicznego.
Od 2007 roku post
ę
puje rozwój stosunków wojskowych mi
ę
dzy ChRL a Japoni
ą
. W sierpniu tego roku z 5-dniow
ą
wizyt
ą
do Japonii przybył
minister obrony ChRL Cao Gangchuan - była to pierwsza wizyta chi
ń
skiego ministra obrony od lutego 1998 roku (we wrze
ś
niu 2003 roku Chiny
odwiedził minister obrony Japonii Shigeru Ishiba). W przeddzie
ń
wizyty Cao Japonia postanowiła odst
ą
pi
ć
od zwyczaju zaproszenia tajwa
ń
skich
generałów na
ć
wiczenia wojskowe koło Mt Fuji. 28 listopada 2007 roku do Harumi koło Tokio zawin
ą
ł niszczyciel rakietowy Shenzhen, który był
pierwszym w historii okr
ę
tem wojennym ChRL odwiedzaj
ą
cym Japoni
ę
; z kolei 24 czerwca 2008 roku niszczyciel Sazanami jako pierwszy japo
ń
ski
okr
ę
t po II Wojnie
Ś
wiatowej wpłyn
ą
ł do chi
ń
skiego portu, Zhanjiang w prowincji Guangdong. 28 maja 2008 roku Chiny wystosowały nawet
bezprecedensowe zaproszenie do japo
ń
skiej armii, by pomogła w likwidacji skutków katastrofalnego trz
ę
sienia ziemi w prowincji Sichuan, lecz bardzo
szybko wycofały si
ę
z tego w obawie przed nieprzychylnymi reakcjami opinii publicznej.
Siły zbrojne obu pa
ń
stw nadal cechuje jednak wysoka nieufno
ść
wobec siebie nawzajem. Pekin obawia si
ę
japo
ń
skiego uczestnictwa w
ameryka
ń
skim projekcie regionalnej tarczy antyrakietowej. Tokio z zaniepokojeniem obserwuje raptown
ą
modernizacj
ę
sił zbrojnych ChRL, domagaj
ą
c
si
ę
przejrzysto
ś
ci wydatków wojskowych i wyja
ś
nienia motywów niektórych posuni
ęć
, takich jak wtargni
ę
cie chi
ń
skiej łodzi podwodnej w listopadzie
2004 roku na wody terytorialne Japonii (kiedy Pekin zwlekał z wystosowaniem przeprosin) czy test broni antysatelitarnej przeprowadzony przez Chiny
w styczniu 2007 roku. Z drugiej strony zaniepokojenie Pekinu musiała budzi
ć
koncepcja Abe utworzenia partnerstwa demokracji w tzw. „szerszej Azji”,
obejmuj
ą
ca Indie, Australi
ę
i USA. Według niektórych analityków mo
ż
e to by
ć
element strategii powstrzymywania Chin.
Potencjał konfliktowy maj
ą
niezałatwione spory terytorialne, wokół których za czasów Koizumiego doszło do kilku incydentów. W połowie 2004
roku nasilił si
ę
spór o granic
ę
na Morzu Wschodniochi
ń
skim, gdzie obie strony zacz
ę
ły eksploracj
ę
złó
ż
gazu ziemnego. W tej sprawie Japonia i Chiny
przeprowadziły kilkana
ś
cie rund rozmów, które długo nie przynosiły
ż
adnych konkretów poza uzgodnieniem zasady wspólnej eksploatacji spornych
obszarów. Dopiero w czerwcu 2008 roku oba rz
ą
dy osi
ą
gn
ę
ły porozumienie w sprawie wspólnej eksploatacji złó
ż
gazowych na Morzu
Wschodniochi
ń
skim, ale nawet pó
ź
niej dochodziło na tym tle do sporów, np. w styczniu 2010 roku minister spraw zagranicznych Japonii Katsuya
Okada ostrzegł swojego chi
ń
skiego odpowiednika Yanga Jiechi o mo
ż
liwych konsekwencjach w przypadku złamania przez Pekin porozumienia o
wspólnej eksploatacji pól gazowych. Ponadto Japonia i Chiny roszcz
ą
pretensje do wysp Senkaku/Diaoyu, kontrolowanych przez Japoni
ę
: w lutym
2005 roku Chiny uznały za „powa
ż
n
ą
prowokacj
ę
” przej
ę
cie przez japo
ń
sk
ą
stra
ż
przybrze
ż
n
ą
kontroli nad latarni
ą
na Senkaku; w grudniu 2008 roku
Tokio zło
ż
yło protest przeciw wpłyni
ę
ciu 2 chi
ń
skich statków badawczych na wody wokół Senkaku.
Nasze artykuły na temat stosunków Chiny-Japonia:
Dlaczego japo
ń
sko-chi
ń
ska kłótnia szkodzi im obu (Richard Weitz, 13 wrze
ś
nia 2010):
