FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 1
2012-05-04
MAJ 2012
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z
CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 150 min
1. Sprawdź, czy arkusz zawiera 16 stron (zadania 1-32).
Za poprawne
rozwiązanie
wszystkich
zadań możesz
otrzymać
łącznie
60 punktów
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 2
2012-05-04
Informacja do zadań 1. i 2.
Pewien popularny pierwiastek tworzy liczne związki z innymi pierwiastkami, a jego
skrócona konfiguracja elektronowa przedstawia się następująco: [Ne]3s
2
3p
4
.
Zadanie 1 (1 pkt)
Ustal symbol powyższego pierwiastka i podaj blok energetyczny, do którego należy
ten pierwiastek; podaj również wzór sumaryczny związku z tlenem pierwiastka X,
w którym występuje on na najwyższym swoim stopniu utlenienia oraz wzór
sumaryczny związku pierwiastka X z wodorem.
Symbol
Blok energetyczny
Wzory sumaryczne
Zadanie 2 (2 pkt)
Związek A jest często stosowanym odczynnikiem w syntezie organicznej, za jego
pomocą można przekształcać alkohole I-rzędowe i II-rzędowe w chloropochodne
węglowodorów. Cząsteczka tego związku ma masę 1,9754·10
-22
g i zawiera oprócz
pierwiastka X atomy pierwiastka Y leżącego w 17. grupie i 3. okresie układu
okresowego i atom pierwiastka Z, którego cząsteczki stanowią 21% objętościowych
powietrza. Stosunek molowy pierwiastków Z do Y w związku A jest taki sam, jak
stosunek molowy berylu do wodoru w cząsteczce wodorku berylu.
a)
Określ typ hybrydyzacji, jaki przyjmuje pierwiastek X
w cząsteczce tego związku.
b)
Określ kształt cząsteczki związku A wynikający z hybrydyzacji
atomu centralnego.
a) typ hybrydyzacji atomu centralnego: ................................
b) kształt cząsteczki związku A: ................................
Zadanie 3 (1 pkt)
Spośród podanych niżej związków wybierz ten, którego cząsteczka ma moment
dipolowy różny od zera.
A B C
Jest to związek oznaczony literą …….
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 3
2012-05-04
Zadanie 4 (1 pkt)
Chemicy powinni umieć przewidywać właściwości związków chemicznych na podstawie
budowy ich cząsteczek.
a)Podkreśl nazwę tego związku, który wyróżnia się najwyższą temperaturą
wrzenia.
2- metylopropan-1-ol, butan-1-ol, kwas masłowy
b) Podkreśl nazwę tego tlenku, który ma najsilniejsze właściwości zasadowe.
tlenek rubidu, tlenek sodu, tlenek wapnia
Zadanie 5 (1 pkt)
Z punktu widzenia radiologicznego najważniejszym izotopem jodu jest
131
I. Tym
izotopem skażone zostało terytorium dzisiejszej Ukrainy po awarii elektrowni w
Czarnobylu. Dzisiaj ma on szerokie zastosowanie w terapii schorzeń tarczycy.
Zapisz równanie rozpadu β- izotopu jodu
131
I.
…………………………………………………..
Informacja do zadań 6. i 7.
W celu roztworzenia próbki miedzi o masie 5 g przygotowano roztwór kwasu
azotowego(V) przez zmieszanie 100 cm
3
68% roztworu HNO
3
o gęstości 1,40 g/cm
3
z
500 cm
3
1,33-molowego roztworu tego kwasu i 0,5 dm
3
wody. Podczas rekcji wydzielał
się bezbarwny gaz brunatniejący w zetknięciu z tlenem z powietrza
Zadanie 6 (3 pkt)
a)
Zapisz cząsteczkowe równanie reakcji zachodzącej w czasie roztwarzania
miedzi w kwasie azotowym(V).
……………………………………………………………………………………….
b) Oblicz, jaką objętość (w cm
3
) przygotowanego roztworu kwasu
azotowego(V) zużyto do roztworzenia próbki miedzi, wiedząc, że 8% masy
użytej próbki stanowiły zanieczyszczenia niereagujące z użytym kwasem.
Wynik podaj z dokładnością do 2 miejsc po przecinku.
Obliczenia:
Odpowiedź:
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 4
2012-05-04
Zadanie 7 (1 pkt)
Brunatny gaz (ostateczny produkt gazowy reakcji, o której mowa powyżej)
wprowadzony do wody daje mieszaninę dwóch kwasów, w których azot występuje na
różnych stopniach utleniania.
Zapisz równanie tej reakcji w postaci cząsteczkowej.
……………………………………………………………………………
Zadanie 8 (4 pkt)
Poniżej przedstawiono 8 reakcji z udziałem związków chromu.
1. 2. 3. 4.
Cr CrCl
2
CrCl
3
Cr(OH)
3
K
3
[Cr(OH)
6
]
7. HCl 5. H
2
O
2
, KOH
6.
K
2
Cr
2
O
7
K
2
CrO
4
Przedstaw równania reakcji 5. i 7. w postaci cząsteczkowej oraz równania reakcji 4.
i 6. w postaci jonowej skróconej.
Jonowe skrócone:
4. ……………………………………………………………………………………..
6. ……………………………………………………………………………………..
Cząsteczkowe:
5. …………………………………………………………………………………......
7. ……………………………………………………………………………………..
Informacja do zadań. 9. i 10.
Jedną z laboratoryjnych metod otrzymywania tlenu jest rozkład termiczny soli, np.
niektórych azotanów(V). Azotan(V) ołowiu(II) ma zastosowanie w produkcji materiałów
wybuchowych i zapałek. Ogrzewany w temperaturze około 470 st. Celsjusza rozkłada się
z powstaniem tlenku ołowiu(II), tlenku azotu(IV) i gazowego tlenu.
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 5
2012-05-04
Zadanie 9 (2 pkt)
11g azotanu(V) ołowiu(II) ogrzewano w układzie umożliwiającym zbieranie otrzymanych
gazów w oddzielnym naczyniu. W pewnym momencie ogrzewanie przerwano, a na dnie
parowniczki pozostała mieszanina substancji stałych o masie 9,37 g. Zawierała ona
nierozłożony azotan(V) ołowiu(II) i jeden z produktów jego rozkładu.
Oblicz gęstość
mieszaniny otrzymanych gazów (w g/dm
3
) w temperaturze 70 stopni Celsjusza i pod
ciśnieniem 1000 hPa. Wynik podaj z dokładnością do 1 miejsca po przecinku.
Zadanie 10 (2 pkt)
Jednym z produktów rozkładu azotanu(V) ołowiu(II) jest tlenek ołowiu(II) o barwie
ż
ółtej i właściwościach amfoterycznych. Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli na
wykazanie amfoterycznych właściwości tego tlenku.
a)
Wybierz odpowiednie odczynniki spośród podanych i narysuj odpowiedni
schemat doświadczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź:
kwas azotowy(V) * woda chlorowa * siarczan(VI) miedzi (II) * woda destylowana *
wodorotlenek potasu * jodek sodu
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 6
2012-05-04
b) Zapisz obserwacje, które umożliwiły Ci stwierdzenie amfoterycznych właściwości
tlenku metalu Y.
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
Zadanie 11 (4 pkt)
Pewien sympatyczny student otrzymał do analizy nieorganiczne substancje w stanie
stałym znajdujące się w trzech probówkach. Były to pojedyncze sole, w skład których
wchodzą aniony: chlorkowy, azotanowy(V) i siarczanowy(VI).
Nazwa
dodawanej
substancji
Probówka I
Probówka II
Probówka III
woda
destylowana
powstaje
roztwór
o barwie
niebieskiej
powstaje roztwór
o barwie
ż
ółtobrunatnej
powstaje
klarowny,
bladoróżowy
roztwór
amoniak
strąca się
niebieski,
galaretowaty
osad, po
dodaniu
nadmiaru
odczynnika
roztwarza się i
roztwór
przyjmuje
barwę
intensywnie
niebieską
strąca się
czerwonobrunatny
osad
strąca się cielisty
osad, który
z czasem
brunatnieje
zidentyfikowany
kation
a)
Zapisz równania reakcji, które zaszły w probówce oznaczonej cyfrą I, w
postaci jonowej skróconej.
1) ………………………………………………………………………….
2) ………………………………………………………………………….
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 7
2012-05-04
b) Spośród podanych odczynników wybierz 2, których dodanie kolejno do każdej z
probówek umożliwi jednoznaczną identyfikację anionów i podkreśl ich nazwy.
c) Wpisz do tabeli symbole zidentyfikowanych w kolejnych probówkach kationów.
Informacja do zadania 12.
Jednym ze związków stosowanych często w laboratorium do wykrywania
kationów amonu jest tzw. odczynnik Nesslera, który w obecności tych kationów
daje czerwonopomarańczowy osad, a w przypadku bardzo niewielkiego ich
stężenia żółtawe zmętnienie. Nazwa systematyczna tego związku brzmi:
tetrajodortęcian(II) potasu.
Ź
ródło: R. Kocjan, Chemia analityczna. Podręcznik dla studentów. Tom 1., PZWL, Warszawa, 2002.
Zadanie 12 (1 pkt)
Podaj wzór sumaryczny tego związku i określ dla anionu kompleksowego jego
ładunek i liczbę koordynacyjną.
wzór sumaryczny: ………………………..
ładunek jonu kompleksowego: …………………….
liczba koordynacyjna: ………………………………
Zadanie 13 (2 pkt)
a)
Określ, jaki odczyn wykazuje wodny roztwór szczawianu amonu.
………………………………………
b)
Wymień wszystkie cząsteczki/jony obecne w tym roztworze.
………………………………………………………………………………….
Informacja do zadań 14. i 15.
Istnieją dwie główne metody strąceniowe oznaczania zawartości anionów
chlorkowych w roztworze: metoda Volharda i metoda Mohra. Metoda Mohra polega
na dodaniu do obojętnego roztworu pewnej ilości chromianu(VI) potasu jako
wskaźnika, a następnie odmiareczkowaniu jonów chlorkowych roztworem
azotanu(V) srebra o określonym stężeniu. Podczas miareczkowania wytrąca się
najpierw osad chlorku srebra, a po strąceniu praktycznie całej ilości anionów
chlorkowych, pojawia się czerwonobrunatne zabarwienie pochodzące od osadu
Ag
2
CrO
4
(strącanego przez nadmiar dodawanego AgNO
3
). Z pierwotnego roztworu
siarczan(VI) sodu * woda bromowa * azotan(V) srebra *
chlorek cyny(II) * chlorek baru
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 8
2012-05-04
pobiera się klika próbek, np. 3, a po ich zmiareczkowaniu oznacza się średnią
objętość zużytego roztworu azotanu(V) srebra, którą przyjmuje się do dalszych
obliczeń.
Poniżej podano molowe rozpuszczalności chlorku srebra i chromianu(VI) srebra:
S
AgCl
= 1,05·10
-5
mol/dm
3
S
Ag
2
CrO
4
= 7,94·10
-5
mol/dm
3
Ź
ródło: R. Kocjan, Chemia analityczna. Podręcznik dla studentów. Tom 1., PZWL, Warszawa, 2002.
Zadanie 14 (1 pkt)
Wyjaśnij, korzystając z podanych wartości rozpuszczalności molowych, dlaczego
najpierw obserwujemy strącanie osadu chlorku srebra, a dopiero po strąceniu
anionów chlorkowych pojawia się czerwonobrunatny osad chromianu srebra.
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
Zadanie 15 (2 pkt)
Z nasyconego roztworu chlorku ołowiu(II) pobrano 3 próbki po 25 cm
3
każda. Na
ich zmiareczkowanie metodą Mohra zużyto średnio 3,2 cm
3
roztworu azotanu(V)
srebra o stężeniu 0,25 mol/dm
3
. Oblicz iloczyn rozpuszczalności chlorku ołowiu(II).
Zadanie 16 (1 pkt)
Siarkowodór w reakcji utleniania może dawać mieszaninę pary wodnej i tlenku
siarki(IV). Równanie tej reakcji przedstawia się następująco:
2H
2
S(g) + 3O
2
(g)
2SO
2
(g) + 2H
2
O(g) ∆H < 0
Zaznacz, które z poniższych możliwości spowodują przesunięcie stanu równowagi
tej reakcji w lewo?
a) ogrzanie układu
b) zmniejszenie ciśnienia w układzie
c) dodanie katalizatora
d) zwiększenie stężenia tlenu
Obliczenia:
Odpowiedź:
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 9
2012-05-04
Zadanie 17 (2 pkt)
Oblicz standardową entalpię rozpuszczania stałego chlorku sodu w wodzie,
wiedząc, że standardowa entalpia tworzenia chlorku sodu wynosi - 411,15kJ/mol i
oceń, czy jest to reakcja endo- czy egzotermiczna.
Na→ Na
+
(aq)
∆H = - 240,12 kJ/mol
Cl → Cl
-
(aq)
∆H = - 167,16 kJ/mol
Zadanie 18 (2 pkt)
Dane są dwa półogniwa redoks, w których zachodzą reakcje przedstawione poniżej
I.
Fe
3+
+ e
Fe
2+
E
0
=0,77V
II.
MnO
4
-
+ 5e + 8H
+
Mn
2+
+ 4H
2
O E
0
=1,51V
a)
Zapisz w formie skróconej jonowej równanie reakcji zachodzącej w ogniwie
zestawionym z tych półogniw.
……………………………………………………………………………………………
b)
Zapisz schemat ogniwa zestawionego z tych półogniw zgodnie z konwencją
sztokholmską. Zaznacz znaki elektrod.
……………………………………………………………………………………………
Zadanie 19 (2 pkt)
Reakcja przebiega według równania 2A + B
C z szybkością v = k[A]
2
[B].
Stężenia początkowe substratów wynosiły [A] = 4mole/dm
3
i [B] = 3mole/dm
3
.
Stała szybkości reakcji wynosiła w warunkach pomiaru 0,4 dm
6
/dm
2
s. Oblicz jak
zmieni się (ile razy, zmaleje czy wzrośnie) szybkość tej reakcji po upływie pewnego
czasu od jej rozpoczęcia, gdy stężenie substancji A zmaleje do 25% wartości
początkowej.
Obliczenia:
Odpowiedź:
Obliczenia:
Odpowiedź:
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 10
2012-05-04
Informacja do zadań 20. i 21.
W chemii organicznej można wyróżnić odrębny dział, zwany chemią metaloorganiczną.
W dzisiejszych czasach ogromne znaczenie odgrywa zastosowanie związków
metaloorganicznych, czyli takich, które zawierają kowalencyjne wiązania węgiel-metal.
Wśród nich wyróżnia się m.in. związki magnezoorganiczne zwane związkami
Grignarda. Ich cechą charakterystyczną jest znaczna reaktywność: ulegają one
reakcjom z licznymi związkami nieorganicznymi: jak woda czy tlenek węgla (IV), ale
także z ketonami, aldehydami czy estrami. Gdy roztwór halogenku alkilu pozostawi się
w suchym roztworze eteru nad opiłkami metalicznego Mg, wówczas energicznie
zachodzi reakcja powstawania związku Grignarda.
Na podstawie: Boyd R., Morrison R., Chemia organiczna. Tom 1., PWN, Warszawa 2011
Zadanie 20 (2 pkt)
a) Na podstawie podanych wyżej informacji oceń, czy octan miedzi(II) można
zaklasyfikować do związków metaloorganicznych i uzasadnij odpowiedź.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
b) Wiedząc, że związki Grignarda reagują z wodą i amoniakiem na zasadzie
wypierania metalu z jego soli (związki te ze względu na silną polaryzację wiązań
C-Mg możemy na moment uznać za sole) przez silniejszy kwas, zaproponuj
równanie reakcji chlorku n-metylomagnezu (CH
3
MgCl) z amoniakiem.
……………………………………………………………………………………………
Zadanie 21 (3 pkt)
Addycja związków Grignarda do grupy karbonylowej przebiega według poniższego
mechanizmu:
Ź
ródło: http://en.wikipedia.org/wiki/Grignard_reaction
Symbolami R oznaczone są grupy alkilowe (również w przypadku związku z grupą
karbonylową mogą być to także atomy wodoru).
a)
Podaj nazwę systematyczną alkoholu otrzymanego w wyniku reakcji
acetonu z bromkiem n-propylomagnezu.
………………………………………
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 11
2012-05-04
b) Narysuj wzory półstrukturalne trzech izomerycznych alkoholi o wzorze
sumarycznym C
5
H
9
OH różniących się rzędowością.
Zadanie 22 (2 pkt)
Etery to związki, w których występują wiązania C-O-C, będące izomerami alkoholi.
Metodą ich otrzymywania jest reakcja alkoholanów z halogenkami alkilu, zwana
syntezą Williamsona, np.
CH
3
O
-
+ CH
3
CH
2
Br → CH
3
CH
2
OCH
3
+ Br
-
Na podstawie: McMurry J., Chemia organiczna. Tom 3., PWN, Warszawa 2007.
a) Określ typ tej reakcji, posługując się terminologią stosowaną przez chemików-
organików.
…………………………
b) Jon
CH
3
O
-
jest
w
tej
reakcji
(podkreśl
właściwą
odpowiedź)
nukleofilem/elektrofilem.
Informacja do zadań 23.-24.
Poniżej przedstawiono ciąg reakcji prowadzących od węgliku wapnia do różnych
związków organicznych oznaczonych na schemacie kolejnymi literami alfabetu. Nad
strzałkami podano reagenty i warunki przeprowadzania syntez, a także kolejne ich
numery. Załóż, że do reakcji 6. użyto p-nitropochodnej związku D.
I
9. HCl (1 mol)
H
2
O
p, T, kat. CH
3
Cl, AlCl
3
st. HNO
3
, H
2
SO
4
CaC
2
A C D E
1. 3. 4. 5.
6. SnCl
2
, HCl
2
.
Hg
2+
, H
+
, H
2
O
B F
7.
NaOH
CH
3
I
G H
8.
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 12
2012-05-04
Zadanie 23 (2 pkt)
Zapisz wzory półstrukturalne substancji oznaczonych na schemacie literami B, H
oraz I.
Zadanie 24 (2 pkt)
Używając wzorów półstrukturalnych związków organicznych zapisz w postaci
cząsteczkowej równania reakcji oznaczonych na schemacie cyframi 1 i 6.
1)
……………………………………………………………………………………
6) ……………………………………………………………………………………
Zadanie 25 (2 pkt)
W czterech oznakowanych probówkach znajdowały się wodne roztwory czterech
związków spośród wymienionych: kwas octowy (etanowy), biuret, glicerol, metanal
(wodny roztwór), butan-2-on i fruktoza. W celu identyfikacji zawartości probówek
dodano do nich świeżo strącony Cu(OH)
2
, a następnie ogrzano. Linia przerywana
oznacza, że próby nie wykonano.
Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując w puste pola brakujące nazwy związków lub
obserwacje.
Przeprowadzona
próba
glicerol
biuret
dodanie
Cu(OH)
2
na
zimno
osad roztwarza
się, powstaje
niebieski roztwór
roztwór
przyjmuje
szafirową barwę
ogrzanie
zawartości
probówki po
dodaniu
Cu(OH)
2
-----------------
brak zmian,
roztwór pozostaje
niebieski
--------------------
wytrąca się
ceglastoczerwony
osad
B
H
I
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 13
2012-05-04
Zadanie 26 (3 pkt)
Poniżej przedstawiono schematy doświadczeń z udziałem związków organicznych.
HNO
3
CaCl
2
Br
2
w tertrachlorku węgla
mocznik
C
17
H
35
COONa
fenol
1 2 3
a) Używając wzorów półstrukturalnych związków organicznych zapisz w postaci
cząsteczkowej równanie reakcji, jaka zachodzi w probówce oznaczonej cyfrą 3.
………………………………………………………………………….
b) Zapisz obserwacje, jakie można poczynić, przeprowadzając doświadczenia 1 i
2.
1) ……………………………………………………………………………..
2) ……………………………………………………………………………..
Zadanie 27 (2 pkt)
Aldehyd propionowy pod wpływem stężonego roztworu manganianiu(VII) potasu w
obecności kwasu siarkowego (VI) ulega utlenianiu do kwasu propionowego. Używając
wzorów półstrukturalnych związków organicznych, zapisz równanie tej reakcji w
postaci jonowej skróconej i dobierz współczynniki metodą bilansu jonowo-
elektronowego.
Równanie reakcji: ………………………………………………………………………
Bilans elektronowo-jonowy:
…………………………………………………………………………………….………
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 14
2012-05-04
Informacja do zadań 28. i 29.
Istotnym zagadnieniem dla chemików-organików i biochemików jest synteza alfa-
aminokwasów. Można je otrzymać np. w wyniku reakcji Br
2
i PBr
3
(etap ten nosi nazwę
alfa-halogenowania) z kwasem karboksylowym, a następnie działając na otrzymaną
pochodną kolejno amoniakiem i wodorotlenkiem sodu. Otrzymuje się w ten sposób
mieszaninę enancjomerów aminokwasu, którą przeprowadza się w amid i poddaje
reakcji z pojedynczym enancjomerem chiralnej aminy. Otrzymuje się wtedy
diastereoizomeryczne sole, które rozdziela się i przeprowadza ponownie w aminokwasy,
hydrolizując grupę amidową. Do syntezy użyto kwasu 4-metylopentanowego.
Na podstawie: Boyd R., Morrison R., Chemia organiczna. Tom 2., PWN, Warszawa 2011
Zadanie 28 (2 pkt)
a)
Określ, do jakiego szeregu optycznego (L- czy D-) należy enancjomer
aminokwasu budujący białka w organizmie Belpherki.
Jest to ....-aminokwas.
b)
Podaj nazwę systematyczną otrzymanego aminokwasu.
..............................................................
Zadanie 29 (1 pkt)
Punkt izoelektryczny (pI) otrzymanego aminokwasu wynosi 5,98.
Narysuj wzór półstrukturalny jonu, który jest dominującą formą tego
aminokwasu w roztworze, w którym stężenie jonów hydroniowych wynosi 1·10
-13
mol/dm
3
.
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 15
2012-05-04
Zadanie 30 (2pkt)
Degradacja Ruffa jest ciągiem reakcji, który umożliwia skrócenie łańcucha
monosacharydu o 1 atom węgla. Pierwszym jej etap jest reakcja aldozy z wodą
bromową w obecności wodorowęglanu sodu, a następnie działanie na otrzymany
produkt kolejno: węglanem wapnia i mieszaniną Fe
3+
i perhydrolu. W ten sposób
można usunąć atom węgla C2 z cząsteczki wyjściowej aldozy. Degradacji Ruffa
poddano D-mannozę, która jest epimerem glukozy względem atomu C4 glukozy.
Na podstawie: Boyd R., Morrison R., Chemia organiczna. Tom 2., PWN, Warszawa 2011
a)
Zapisz wzór Hawortha anomeru α D-mannozy.
b)
Zapisz wzór rzutowy Fischera produktu otrzymanego w wyniku opisanych
powyżej przemian.
Zadanie 31 (1pkt)
Adrenalina jest hormonem odgrywającym decydującą rolę w mechanizmie stresu, czyli
błyskawicznej reakcji organizmu człowieka i zwierząt kręgowych na zagrożenie,
objawiających się przyspieszonym biciem serca, wzrostem ciśnienia krwi, rozszerzeniem
oskrzeli, rozszerzeniem źrenic itd.
Na podstawie: Hassa R., Mrzigod J., Nowakowski J., Podręczny słownik chemiczny, Videograf II,
Katowice 2004
Poniżej przedstawiono 3 zdania na temat budowy cząsteczki i właściwości
adrenaliny. Na podstawie analizy jej wzoru chemicznego zdecyduj, czy zdania te są
prawdziwe (P) czy fałszywe (F).
OH
HO
HO
CH
3
NH
Zdanie do oceny
P/F
Cząsteczka adrenaliny ma cechy drugorzędowej
aminy.
Adrenalina reaguje z FeCl
3
(aq) i następuje zmiana
zabarwienia roztworu na żółte.
Wodny roztwór adrenaliny reaguje zarówno z
metalicznym sodem, jak i wodorotlenkiem sodu.
a)
b)
FORUMOWA PRÓBNA MATURA Z CHEMII – maj 2012
Strona 16
2012-05-04
Zadanie 32(1 pkt)
Uzupełnij zdanie, podkreślając prawidłową odpowiedź spośród podanych w
nawiasie.
Sacharoza (wykazuje, nie wykazuje) właściwości redukujące (-cych), a po dodaniu
kwasu solnego, zobojętnieniu roztworu i ogrzaniu z amoniakalnym roztworem
tlenku srebra (wytrąca się srebrzystometaliczny osad; nie obserwujemy żadnych
zmian; roztwór zmienia zabarwienie na ciemnogranatowe).