Operator_maszyn_i_urzadzen_metalurgicznych_812[02].Z2.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1.

Przygotowanie wsadu wielkopiecowego

5.1.1. Ćwiczenia

5.2.

Wielki piec i urządzenia pomocnicze

5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Proces wielkopiecowy

5.3.1. Ćwiczenia

5.4.

Produkty wielkiego pieca

5.4.1. Ćwiczenia

5.5.

Praca przy wielkim piecu

5.5.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

27
41

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
metalurgicznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
– uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróŜnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał  nauczania  –  w  miarę  moŜliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  waŜnej
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zaleŜności  od  tematu  moŜna  zalecić
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewaŜ  nauczyciel  sterując  dyskusją  moŜe  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,
uwzględniając  róŜne  moŜliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które
z zaproponowanych  ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu
technodydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  moŜe  równieŜ  zrealizować  ćwiczenia,  które
sam opracował,

−

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego
zakresu materiału. JeŜeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania.
W tym  miejscu  jest  szczególnie  waŜna  rola  nauczyciela,  gdyŜ  od  postawy  nauczyciela,
sposobu  prowadzenia  zajęć  zaleŜy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń
niezainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni
umiejętności  załoŜonych  w  jednostce  modułowej.  NaleŜy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału moŜe stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać
uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe  uzdolnienia  manualne,
czy moŜe lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej  jednostki  modułowej  i  naleŜy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  KaŜdemu  zadaniu  testu  przypisano
określoną  liczbę  moŜliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa
uzaleŜniona jest od ilości uzyskanych punktów.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[02].Z2.02

Otrzymywanie stali

812[02].Z2.03

Otrzymywanie metali

nieŜelaznych

812[02].Z2.04

Otrzymywanie materiałów

z proszków spiekanych

812[02].Z2

Technologia procesów metalurgicznych

812[02Z2.01

Otrzymywanie surówki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

charakteryzować stany skupienia materii,

−−−−

charakteryzować budowę krystaliczną metali,

−−−−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu metaloznawstwa,

−−−−

charakteryzować rudy Ŝelaza,

−−−−

rozróŜniać składniki strukturalne, gatunki, właściwości i zastosowanie stopów Fe – C,

−−−−

określać wpływ pierwiastków na właściwości stopów Fe – C,

−−−−

charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w procesach metalurgicznych,

−−−−

charakteryzować układy sterowania i regulacji stosowane w procesach metalurgicznych,

−−−−

stosować przepisy bhp, przeciw poŜarowe oraz ochrony środowiska,

−−−−

korzystać z dokumentacji technicznej, literatury technicznej, norm, poradników,

−−−−

pracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić fizykochemiczne podstawy procesów metalurgicznych,

−

rozróŜnić materiały wsadowe do procesu wielkopiecowego,

−

scharakteryzować proces produkcji koksu,

−

rozróŜnić urządzenia wykorzystywane podczas produkcji koksu,

−

scharakteryzować przygotowanie rudy do procesu wielkopiecowego,

−

rozróŜnić urządzenia wykorzystywane podczas przygotowania rudy do procesu
wielkopiecowego,

−

objaśnić budowę wielkiego pieca,

−

rozróŜnić materiały ogniotrwałe stosowane na wymurówkę wielkiego pieca,

−

scharakteryzować układy wielkiego pieca: chłodzenia ścian pieca, załadowczy wsadu,
podgrzewania dmuchu, odbioru i oczyszczania gazu, odbioru ŜuŜla i surówki, sterowania
piecem,

−

objaśnić etapy procesu wielkopiecowego,

−

przedstawić rozkład temperatur w wielkim piecu,

−

rozróŜnić reakcje chemiczne zachodzące w trakcie procesu wielkopiecowego,

−

scharakteryzować produkty wielkiego pieca,

−

określić zakres remontu bieŜącego, średniego i kapitalnego wielkiego pieca,

−

rozróŜnić urządzenia odpylające stosowane w procesie technologicznym otrzymywania
surówki,

−

określić zasady zachowania się w strefach gazoniebezpiecznych oraz w strefach
bezpośredniego zagroŜenia odpryskiem ŜuŜla i ciekłego metalu oraz gorącego metalu,

−

określić zasady bhp, ochrony ppoŜ. i ochrony środowiska obowiązujące podczas
produkcji surówki,

−

skorzystać z dokumentacji technicznej, norm, poradników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych
812[02]

Moduł:

Technologia

procesów

metalurgicznych

812[02].Z2

Jednostka modułowa:

Otrzymywanie surówki 812[02].Z2.01

Temat: Przygotowanie rud Ŝelaza do procesu wielkopiecowego.

Cel ogólny: Poznanie metod przygotowania rud Ŝelaza do procesu wielkopiecowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyróŜnić metody przygotowania rud Ŝelaza do procesu wielkopiecowego,

−

określić sposoby rozdrabniania rud,

−

rozróŜnić urządzenia stosowane do rozdrabniania rud,

−

określić sposoby sortowania rud,

−

rozróŜnić urządzenia stosowane do sortowania rud,

−

scharakteryzować sposoby spiekania rud,

−

rozróŜnić urządzenia stosowane do spiekania rud,

−

scharakteryzować sposoby kontroli spiekania rud,

−

scharakteryzować sposoby grudkowania rud,

−

rozróŜnić urządzenia stosowane do grudkowania rud,

−

określić sposoby brykietowania rud.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

korzystania z róŜnorodnych źródeł informacji,

−

czytania ze zrozumieniem,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda tekstu przewodniego.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 – osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

filmy dydaktyczne,

−

zestawy materiałów tekstowych opracowane przez nauczyciela dla kaŜdego zespołu
uczniowskiego,

−

pytania prowadzące,

−

papier formatu A4, pisaki,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie dla ucznia

Scharakteryzuj sposoby przygotowania rud Ŝelaza do procesu wielkopiecowego.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Zaznajomienie uczniów metodą pracy podczas zajęć.

Podział uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Metoda tekstu przewodniego.
Praca uczniów w zespołach.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

Co nazywamy rudą Ŝelaza?

Jakimi metodami przygotowuje się rudy do procesu wielkopiecowego?

Na czym polega rozdrabnianie rud?

W jakim celu stosuje się rozdrabnianie rud?

Jakie urządzenia stosuje się w celu rozdrabniania rud?

Na czym polega sortowanie rud?

W jakim celu stosuje się sortowanie rud?

Jakie urządzenia stosuje się do sortowania rud?

Na czym polega spiekanie rud?

10.

W jakim celu stosuje się spiekanie rud?

11.

Jakie urządzenia stosuje się do spiekania rud?

12.

W jaki sposób prowadzi się kontrolę procesu spiekania?

13.

Na czym polega grudkowanie rud?

14.

W jakim celu stosuje się grudkowanie rud?

15.

Jakie urządzenia stosuje się do grudkowania rud?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

Jakie materiały wsadowe są uŜywane w procesie wielkopiecowym?

W jaki sposób naleŜy przygotować materiały wsadowe?

Jak przebiega rozdrabnianie rud?

Jak przebiega sortowanie rud?

Jak przebiega spiekanie rud?

Jak przebiega grudkowanie rud?

Faza III Ustalenie
1.

Uczniowie określają sposoby rozdrabniania rud.

Uczniowie określają sposoby sortowania rud.

Uczniowie określają sposoby spiekania rud.

Uczniowie określają sposoby grudkowania rud.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza IV Wykonanie
1

Uczniowie rozróŜniają i charakteryzują metody rozdrabniania rud.

Uczniowie rozróŜniają i charakteryzują metody sortowania rud.

Uczniowie wyjaśniają procesy zachodzące podczas spiekania rud.

Uczniowie charakteryzują metody kontroli procesu spiekania.

Uczniowie charakteryzują sposoby grudkowania rud.

Uczniowie planuj proces przygotowania rud.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie prezentują opracowania na forum grupy.

Uczniowie dyskutują nad przedstawionymi opracowaniami.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa:

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat

taśm spiekalniczych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach.

−−−−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych
812[02]

Moduł:

Technologia

procesów

metalurgicznych

812[02].Z2

Jednostka modułowa:

Otrzymywanie surówki 812[02].Z2.01

Temat: Otrzymywanie i zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

Cel ogólny: Scharakteryzować metody produkcji ŜuŜli wielkopiecowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróŜnić rodzaje ŜuŜli wielkopiecowych,

−

określić metody otrzymywania ŜuŜli wielkopiecowych,

−

rozróŜniać urządzenia stosowane do produkcji ŜuŜli wielkopiecowych.

−

scharakteryzować zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

czytania ze zrozumieniem,

−

wyciągania wniosków,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się::
–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda tekstu przewodniego.

Czas trwania zajęć: 45 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 – osobowych.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

film dydaktyczny,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Zadanie dla ucznia

Określ metody otrzymywania oraz zastosowanie ŜuŜli kawałkowych, granulowanych,

pienistych i wełny ŜuŜlowej.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Zaznajomienie uczniów z metodą pracy podczas zajęć.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa

Metoda tekstu przewodniego.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

Jakie rodzaje ŜuŜli otrzymuje się w procesach wielkopiecowych?

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie ŜuŜli kawałkowych?

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie ŜuŜli granulowanych?

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie ŜuŜli pienistych?

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie wełny ŜuŜlowej?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

Jakie są rodzaje ŜuŜli wielkopiecowych.

Jakie są metody otrzymywania ŜuŜli wielkopiecowych.

Jakie są urządzenia stosowane do produkcji ŜuŜli wielkopiecowych.

Jakie jest zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

Faza III Ustalanie
1

Rodzaje ŜuŜli wielkopiecowych.

Metody otrzymywania ŜuŜli wielkopiecowych.

Urządzenia stosowane do produkcji ŜuŜli wielkopiecowych.

Zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

Faza III Wykonanie
1.

Uczniowie rozróŜniają ŜuŜle wielkopiecowe.

Uczniowie określają metody otrzymywania ŜuŜli wielkopiecowych.

Uczniowie charakteryzują zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie prezentują opracowania na forum grupy.

Uczniowie dyskutują nad przedstawionymi opracowaniami.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa:

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat

utylizacji ŜuŜli wielkopiecowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach.

−−−−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przygotowanie wsadu wielkopiecowego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela rudy Ŝelaza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące rud Ŝelaza,

rozpoznać poszczególne rodzaje rud Ŝelaza,

zapisać nazwy rozpoznanych rud Ŝelaza i ich krótką charakterystykę,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki rud Ŝelaza,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela materiały wsadowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące materiałów wsadowych,

rozpoznać poszczególne rodzaje materiałów wsadowych,

zapisać nazwy rozpoznanych materiałów wsadowych i ich krótką charakterystykę,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki materiałów wsadowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy przebiegu spiekania na podstawie obserwacji rozkładu temperatur na

przełomie spieku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący przygotowania wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel
powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kontroli procesu spiekania,

przeprowadzić obserwacje strefy Ŝaru podczas spiekania,

na podstawie obserwacji ocenić czy prędkość przesuwu taśmy spiekalniczej jest
właściwa,

stosować zasady bhp,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

taśma spiekalnicza,

−

miał rudy Ŝelaza, kamień wapienny lub dolomit, drobno zmielony koksik,

−

instrukcje stanowiskowe,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Na podstawie schematu scharakteryzuj proces produkcji koksu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący przygotowania wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel
powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat do ćwiczenia 4

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje produkcji koksu,

przeanalizować schemat rozmieszczenia maszyn i urządzeń w koksowni,

scharakteryzować kolejne etapy procesu otrzymywania koksu,

scharakteryzować zagroŜenia dla zdrowia i Ŝycia występujące podczas produkcji koksu,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

schemat rozmieszczenia maszyn i urządzeń w koksowni,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wielki piec i urządzenia pomocnicze

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na schemacie profilu wielkiego pieca zaznacz charakterystyczne strefy, rozmieszczenie

otworów spustowych surówki i ŜuŜla oraz doprowadzenia dmuchu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy i zasady działania wielkiego pieca.
Nauczyciel powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy wielkiego pieca,

zaznaczyć na schemacie poszczególne strefy wielkiego pieca,

zaznaczyć strefy w których znajdują się otwory spustowe surówki i ŜuŜla oraz
doprowadzenie dmuchu,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematu wyjaśnij budowę wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy i zasady działania wielkiego pieca.
Nauczyciel powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wielkiego pieca,

dokonać analizy rysunku,

rozróŜnić i scharakteryzować zespół chłodzenia i doprowadzenia dmuchu,

rozróŜnić i scharakteryzować urządzenia zasypowe i zespół urządzeń podających
materiały wsadowe,

rozróŜnić i scharakteryzować elementy słuŜące do spustu surówki i ŜuŜla,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat do ćwiczenia 2

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

model wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Odczytaj za pomocą przyrządów pomiarowych ciśnienie i temperaturę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału  materiał  nauczania  dotyczący  budowy  wielkiego  pieca.  Nauczyciel  powinien
omówić  zakres  i  sposób  wykonania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa
i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przyrządów do pomiaru
ciśnienia i temperatury,

odczytać ciśnienie za pomocą manometru,

odczytać temperaturę za pomocą termometrów,

stosować zasady bhp,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

przyrządy do pomiaru ciśnienia i temperatury,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj metody pomiaru schodzenia wsadu wielkopiecowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru schodzenia wsadu
wielkopiecowego,

opisać stosowane metody pomiaru schodzenia wsadu,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

wykresy schodzenia wsadu,

−

instrukcje stanowiskowe,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Proces wielkopiecowy

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie obserwacji ciekłej surówki oceń przybliŜoną zawartość krzemu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące oceny składu chemicznego
surówki,

obserwować iskrzenie ciekłej surówki,

zastosować zasady bhp,

opisać sposób iskrzenia i podać przybliŜoną zawartość krzemu w surówce.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

wielki piec,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie obserwacji ciekłej surówki oceń przybliŜoną zawartość manganu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące oceny składu chemicznego
surówki,

obserwować płomień nad ciekłą surówką,

stosować zasady bhp,

opisać jakość płomienia i podać przybliŜoną zawartość manganu w surówce,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

wielki piec,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie schematu przeanalizuj rozkład temperatury i reakcje zachodzące

w poszczególnych strefach wielkiego pieca.

Schemat do ćwiczenia 3

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymiany cieplnej
w wielkim piecu i procesów fizykochemicznych na poszczególnych jego poziomach,

przeanalizować rozkład temperatur w wielkim piecu,

określić reakcje chemiczne zachodzące w kolejnych strefach wielkiego pieca,

przeanalizować temperaturę procesów fizykochemicznych zachodzących w wielkim
piecu,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

model wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Produkty wielkiego pieca

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela ŜuŜle wielkopiecowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące ŜuŜli wielkopiecowych,

rozpoznać poszczególne rodzaje ŜuŜli,

zapisać nazwy rozpoznanych ŜuŜli i ich krótką charakterystykę,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki ŜuŜli wielkopiecowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie Polskich Norm wypisz przykłady oznaczeń wskazanych przez nauczyciela

surówek przeróbczych, odlewniczych i zwierciadlistych oraz Ŝelazostopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w PN oznaczenia wskazanych przez nauczyciela surówek i Ŝelazostopów,

zapisać oznaczenia i zawartość podstawowych pierwiastków dla wybranych surówek
i Ŝelazostopów,

porównać skład chemiczny surówek przeróbczych, odlewniczych i zwierciadlistych
oraz Ŝelazostopów,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

Polskie Normy,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj sposób otrzymywania i zastosowanie ŜuŜli wielkopiecowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące ŜuŜli wielkopiecowych,

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie ŜuŜli kawałkowych,

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie ŜuŜli granulowanych,

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie ŜuŜli pienistych,

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie wełny ŜuŜlowej,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie,

−

pokaz z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki ŜuŜli wielkopiecowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Praca przy wielkim piecu

5.5.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź stan techniczny dysz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje sposobów oceny stanu technicznego
dysz,

przeprowadzić obserwacje dysz podczas biegu pieca oraz spustu surówki,

na podstawie obserwacji ocenić stan dysz,

zastosować zasady bhp,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko obsługi garu wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oceń zasadowość ŜuŜla.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach informacje dotyczące sposobów oceny składu chemicznego
Ŝ

uŜli,

przeprowadzić obserwacje przełomu próbek ŜuŜla,

określić skład ŜuŜla,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

próbki ŜuŜla,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Załaduj zatykarkę świeŜą masą ogniotrwałą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału  materiał  nauczania  dotyczący  pracy  przy  wielkim  piecu.  Nauczyciel  powinien
omówić  zakres  i  sposób  wykonania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach informacje dotyczące zatykarek otworu spustowego surówki,

zastosować przepisy bhp,

oczyść cylinder zatykarki,

przygotować masę ogniotrwałą,

załadować cylinder zatykarki świeŜą masą,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie,

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

zatykarka,

−

masa ogniotrwała,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ zakres prac i czas trwania remontu bieŜącego, remontu średniego i kapitalnego

wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach informacje dotyczące remontu wielkiego pieca,

określić zakres prac podczas remontu bieŜącego,

określić zakres prac, czas trwania i przygotowanie pieca do remontów średnich,

określić zakres prac, czas trwania i przygotowanie pieca do remontów kapitalnych,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja remontów wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj zasady bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące podczas prac przy

garze wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach informacje dotyczące bhp podczas otrzymywania surówki,

określić zasady dotyczące stosowania odzieŜy ochronnej,

określić zasady bhp obowiązujące przy spuście surówki i ŜuŜla,

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

rozporządzenia dotyczące bhp w hutach Ŝelaza,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Otrzymywanie surówki”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 10, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 12 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. b, 5. c, 6. b, 7. c, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. c, 13. b, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. d, 19. a, 20. c

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

RozróŜnić rudy Ŝelaza

Określić zastosowanie maszyn i urządzeń do
przygotowania wsadu wielkopiecowego

Określić budowę wielkiego pieca

Dobrać topniki w zaleŜności od składu skały
płonnej

Określić zawartość węgla w surówce

Określić zawartość manganu w surówkach
zwierciadlistych

Określić wpływ składu chemicznego surówki
na właściwości odlewnicze surówki

Określić temperaturę w garze wielkiego pieca

RozróŜnić produkty wielkopiecowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ustalić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

RozróŜnić maszyny i urządzenia słuŜące do
przygotowania rud

12 RozróŜnić domieszki szkodliwe

13 RozróŜnić metody przygotowania rud

Określić

stan

techniczny

urządzeń

chłodniczych

15 Określić zastosowanie sąd izotopowych

16 RozróŜnić materiały wsadowe

17 RozróŜnić rudy Ŝelaza

18 Dobrać parametry procesu spiekania rud

Scharakteryzować wpływ pierwiastków na
własności stopów Ŝelaza

Dokonać analizy wielkopiecowych procesów
chemicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań znajdujących się w teście oraz z zasadami
punktowania.

Przygotuj odpowiednią ilość instrukcji, zestawu zadań testowych, kart odpowiedzi.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości uczniów.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Na 5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ruda Ŝelaza o wzorze chemicznym Fe

hematyt.

magnetyt.

limonit.

syderyt.

2. Urządzenie przedstawione na schemacie jest stosowane do

sortowania rud.

grudkowania rud.

rozdrabniania rud.

brykietowania rud.

3. Strefa wielkiego pieca w której umieszczone są otwory słuŜące do spuszczania surówki

to
a)

gardziel.

przestroi.

szyb.

gar.

4. W skale płonnej rudy przewaŜa kalcyt. Dla takich rud topnikiem jest

magnezyt.

kwaśny ŜuŜel.

węglan wapnia.

dolomit.

5. Zawartość węgla w surówkach Ŝelaza wynosi

2,3–3,2 %.

5,1–6,3 %.

3,7–5,5 %.

3,2–4,3 %.

6. Zawartość manganu w surówkach zwierciadlistych wynosi

3,7–3,8 %.

6,0–24,0 %.

5,0–5,5 %.

0,4–1,0 %.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Skurcz odlewniczy zmniejsza dodatek

fosforu.

manganu.

krzemu.

siarki,

8. Temperatura w garze wielkiego pieca wynosi

około 1900ºC.

około 160ºC.

około 2100ºC.

około 1600ºC.

9. Produktem wielkopiecowym nie jest

koks.

uŜel.

surówka Ŝelaza.

gaz wielkopiecowy.

10. Prawidłowy bieg pieca po przegrzaniu moŜna przywrócić poprzez

zwiększenie ilość wprowadzanej rudy.

zmniejszenie ciśnienie powietrza.

zwiększenie ilość dodawanego koksu.

zmniejszenie ilość wdmuchiwanego powietrza.

11. Urządzenie przedstawione na schemacie słuŜy do

sortowania rudy.

zbrylania rudy.

spiekania rudy.

brykietowania
rudy.

12. Domieszką szkodliwą w surówkach Ŝelaza jest

chrom.

krzem.

fosfor.

mangan.

13. Brykietowanie rud jest procesem polegającym na:

tworzeniu z rudy foremnych kulek o średnicy 20–25 mm.

zbrylaniu rudy w prasach pod ciśnieniem.

łączeniu rudy z topnikami.

rozdrabnianiu rudy w celu uzyskania odpowiedniej ziarnistości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Jedna z dysz wielkiego pieca świeci na czerwono. Jest to oznaką

oziębienia pieca.

przegrzania pieca.

przepalenia dyszy.

zawieszenia wsadu.

15. Sądy izotopowe słuŜą do kontroli

składu rudy.

ciśnienia dmuchu.

temperatury dmuchu.

poziomu wsadu.

16. Do materiałów wsadowych w wielkim piecu nie naleŜy

topnik.

koks.

ruda Ŝelaza.

gaz wielkopiecowy.

17. Rudą o największej zawartości Ŝelaza jest

syderyt.

limonit.

hematyt.

magnetyt.

18. Podczas obserwacji procesu spiekania stwierdzono, Ŝe spiek na przełomie jest w całości

ciemny. W takim przypadku obsługa taśmy spiekalniczej powinna

zwiększyć ilość doprowadzonego powietrza.

zmniejszyć prędkość taśmy.

zwiększyć ilość koksiku.

zwiększyć prędkość taśmy.

19. Aby zwiększyć grafityzację Ŝeliwa naleŜy w surówkach odlewniczych

zwiększyć ilość krzemu.

zmniejszyć ilość krzemu.

zwiększyć zawartość fosforu.

zmniejszyć zawartość fosforu.

20. Redukcja bezpośrednia zachodzi wg reakcji

3Fe + 2CO = Fe

C + CO

+ C = 2 CO.

FeO + C = Fe + CO.

+CO = 3FeO + CO

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Otrzymywanie surówki

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Otrzymywanie surówki”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 10, 11, 17,18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 12 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. c, 6. b, 7. a, 8. a, 9. c, 10. b, 11. b,
12. a, 13. c, 14. c, 15. c, 16. d, 17. d, 18. c, 19. c, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

RozróŜnić rudy Ŝelaza

Określić zastosowanie maszyn i urządzeń do
przygotowania wsadu wielkopiecowego

Określić budowę wielkiego pieca

Ustalić zawartość krzemu na podstawie
obserwacji spustu surówki

Określić zawartość węgla w surówce

Określić zawartość manganu w surówkach
zwierciadlistych

Określić rodzaje maszyn i urządzeń do
przygotowania rud

Określić temperaturę w gardzieli wielkiego
pieca

Określić materiały wsadowe

Ustalić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować

metody

przywracania

prawidłowej pracy wielkiego pieca

RozróŜnić urządzenia do przygotowania
materiałów wsadowych

RozróŜniać

urządzenia

produkcji

surówki

RozróŜnić sposoby przygotowania rud

Określić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

Określić zastosowanie urządzeń do kontroli
pracy wielkiego pieca

Dobrać odpowiednie materiał wsadowe

Dokonać analizy procesów chemicznych
zachodzących w wielkim piecu

RozróŜnić urządzenia wielkopiecowe

Określić wpływ pierwiastków na własności
surówki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań znajdujących się w teście oraz z zasadami
punktowania.

Przygotuj odpowiednią ilość instrukcji, zestawu zadań testowych, kart odpowiedzi.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości uczniów.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Na 5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ruda Ŝelaza o wzorze chemicznym Fe

hematyt.

magnetyt.

limonit.

syderyt.

2. Urządzenie przedstawione na schemacie jest stosowane do

sortowania rud.

grudkowania rud.

rozdrabniania rud.

brykietowania rud.

3. Otwory słuŜące do spuszczania surówki umieszczone są w części wielkiego pieca, który

nazywa się
a)

gardziel.

przestroi.

szyb.

gar.

4. W czasie spustu surówki nie zaobserwowano powstawania iskier. Świadczy to o

zawartości 0,5 % Si.

zawartości 0,2 % S.

zawartości 2% Si.

zawartości 0,08 % S.

5. Zawartość węgla w surówkach Ŝelaza wynosi

2,3–3,2 %.

5,1–6,3 %.

3,7–5,5 %.

3,2–4,3 %.

6. Zawartość manganu w surówkach zwierciadlistych wynosi

3,7–3,8 %.

6,0–24,0 %.

5,0–5,5 %.

0,4–1,0 %.

7. Sita wibracyjne są urządzeniami słuŜącymi do

sortowania rud.

grudkowania rud.

spiekania rud.

kruszenia rud.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Temperatura w gardzieli wielkiego pieca wynosi

około 300ºC.

około 560ºC.

około 2100ºC.

około 1600ºC.

9. Materiałem wsadowym w procesie wielkopiecowym nie jest

ruda Ŝelaza.

koks.

uŜel.

topniki.

10. Prawidłowy bieg pieca po oziębieniu moŜna przywrócić

zmniejszając ilość koksu we wsadzie.

zmniejszając ilość rudy we wsadzie.

zwiększając ilość dmuchu.

obniŜając temperaturę dmuchu.

11. Na powierzchni płynącej surówki zauwaŜono przyklejone blaszki grafitu. Obsługa pieca

powinna
a)

podwyŜszyć temperaturę powietrza.

obniŜyć temperaturę powietrza.

zwiększyć ilość wprowadzanego koksu.

zmniejszyć ilość wprowadzanej rudy.

12. Urządzenie przedstawione na schemacie słuŜy do

sortowania rudy.

zbrylania rudy.

spiekania rudy.

brykietowania rudy.

13. Mieszalniki słuŜą

ujednolicenia składu materiałów wsadowych.

produkcji ŜuŜla.

przetrzymywania ciekłej surówki.

zbrylania rud.

14. Spiekanie rud jest procesem polegającym na

tworzeniu z rudy foremnych kulek o średnicy 20–25 mm.

zbrylaniu rudy w prasach pod ciśnieniem.

łączeniu rudy z topnikami.

rozdrabnianiu rudy w celu uzyskania odpowiedniej ziarnistości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Jedna z dysz wielkiego pieca świeci na czerwono. Jest to oznaką

oziębienia pieca.

przegrzania pieca.

przepalenia dyszy.

zawieszenia wsadu.

16. Sądy mechaniczne słuŜą do kontroli

składu rudy.

ciśnienia dmuchu.

temperatury dmuchu.

poziomu wsadu.

17. Do rud zasadowych naleŜy zastosować topniki

CaCO

MgCO

CaCO

·MgCO

SiO

18. Redukcja bezpośrednia rud Ŝelaza węglem zachodzi wg reakcji

3Fe + 2CO = Fe

C + CO

+ C = 2 CO.

FeO + C = Fe + CO.

+CO = 3FeO + CO

19. Na rysunku przedstawiono

skip.

łamacz stoŜkowy.

lej obrotowy.

zatykarkę do ŜuŜla.

20. Domieszka jakiego pierwiastka zmniejsza skurcz odlewniczy surówki?

fosforu.

krzemu.

siarki.

manganu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Otrzymywanie surówki

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Górecki A.: Technologia ogólna, WSiP, Warszawa 1989

http://ippc.mos.gov.pl/preview/pl/poradniki_branzowe%20(2).html

Hutnictwo i odlewnictwo, WSiP, Warszawa 1974

Rodek M.: Maszyny i urządzenia metalurgiczne Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa
Zawodowego, Warszawa 1973

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz – Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Czasopisma
–

Nowa Edukacja Zawodowa

–

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php