ZWOLNIENIA Z PRZYCZYN 

NIEDOTYCZĄCYCH PRACOWNIKÓW 

Stan prawny na dzień 1.12.2005 r. 

 
 

Marek Rotkiewicz 

 
 
 

 

 
 
 
 

Darmowy fragment eBooka polecony przez 

http://www.ebooki.jelcyn.com 

 
 
 

EBook bezpłatny. Handlowanie publikacją zabronione. Tekst może być kopiowany i powielany 
w istniejącym układzie strukturalnym i graficznym. Na inny sposób wykorzystania eBooka wymagana jest 
pisemna zgoda administratora serwisu Dobry eBook. 
 
Wszelkie prawa zastrzeżone © 2005 ARDEO 
 
ARDEO 
ul. Konecznego 6/58, 31-216 Kraków 
tel./fax (12) 416 31 74 
e-mail: i.kielar@dobryebook.pl
WWW: www.DobryeBook.pl

 
 
 
 
 
 
 
 

eBook 

 

Spis treści pełnej wersji eBooka 

Kolorem czerwonym wyróżnione są dostępne darmowe fragmenty 
 

    1  

   

Wstęp

    2  

   

Kiedy zachodzi zwolnienie grupowe

    3  

   Termin 

    4  

   Konsultacje i powiadomienia 

    5  

   

Regulamin

    6  

   Kiedy zwolnienie 

    7  

   Ochrona 

    8  

   

Odprawa

    9  

   

Obowiązek ponownego zatrudnienia

  10  

   Odrębności odnoszące się do zwolnień indywidualnych 

  11  

   Ujednolicony tekst Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych 

           zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy 

           z przyczyn niedotyczących pracowników 

3

4–8

9–10

11–13

14–15

16

17–19

20–24
25–29

30–35

36–45

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

www.DobryeBook.pl

 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Wstęp 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 3 z 9

 

3 

    1  

   Wstęp 

Zwolnienie jednocześnie bądź w niedużych odstępach czasu większej grupy pracowników 
jest szczególnym zdarzeniem zarówno dla zakładu pracy, który w krótkim czasie pozbywa 
się sporej części załogi, jak i dla pracowników tej firmy. Osoby zwalniane stają przed 
często nagłą koniecznością znalezienia nowej pracy, pracownicy, którzy nie zostali 
zwolnieni czują mniejszą pewność zatrudnienia. 
 
Przepisów  Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania 
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, 
poz. 844 z późn. zm. oraz z 2005 r. Nr 62, poz. 551 – dalej „ustawa”) nie można jednak 
traktować jako służących jedynie ochronie pracowników. Zobowiązują co prawda 
pracodawcę do przestrzegania określonych procedur informacyjno-konsultacyjnych 
i wypłaty odpraw zwalnianym osobom, ale również dają mu możliwość znacznego 
zmniejszenia ochrony trwałości stosunków pracy osób objętych szczególną ochroną. 
 
Istotne staje się bezsporne rozstrzygnięcie, które zakłady pracy podlegają przepisom 
ustawy, jakie procedury muszą stosować zwalniający pracodawcy, kogo powiadamiać, 
z kim  dokonywać obowiązkowych konsultacji. Ważną kwestią jest zakres możliwego 
zmniejszenia (lub zmiany tego zakresu) ochrony szczególnie chronionych przed 
rozwiązaniem stosunku pracy grup pracowników. Wreszcie, na pewno interesujące dla 
pracodawcy, służb księgowo-kadrowych, jak też niewątpliwie dla pracowników są sprawy 
związane z odprawami pieniężnymi dla zwalnianych osób i znajomość zasad, według 
których skonstruowano obowiązek ponownego ich zatrudnienia. 
 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Kiedy zachodzi zwolnienie grupowe 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 4 z 9

 

4 

    2  

   Kiedy zachodzi zwolnienie grupowe 

Ustawa zrezygnowała ze wskazywania katalogu przyczyn, które mogą leżeć u podstaw 
zwolnienia grupowego. Poprzednio obowiązujące przepisy siliły się na wymienienie tych 
przyczyn, wskazując,  że zwolnienie grupowe może być spowodowane przyczynami 
ekonomicznymi, technologicznymi, organizacyjnymi itp. 
 
Obecnie jest to jedynie ogólne stwierdzenie, że mają to być „przyczyny niedotyczące 
pracowników”, co sprawia, że zakres sytuacji uzasadniających stosowanie przepisów 
ustawy jest stosunkowo duży. 
 

Powierzenie przez pracodawcę dotychczasowych obowiązków głównego księgowego, 
sprowadzających się do obsługi rachunkowej przedsiębiorstwa, osobie wykonującej te 
zadania na podstawie umowy cywilnoprawnej, stanowi likwidację stanowiska pracy. 
 
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2001 r., I PKN 541/00 (OSNP z 2003 r. Nr 11, 
poz. 268). 

 
Przykład 
Pracodawca jest właścicielem kilku stacji benzynowych. Kontrola wykazała dodawanie 
do paliwa niedozwolonych substancji, co spowodowało konieczność zamknięcia stacji. 
Zwolnienia personelu z tego powodu objęte są pojęciem „przyczyn niedotyczących 
pracowników”. 
 
W kontekście przepisów ustawy nie ma znaczenia to, czy przyczyny te były zawinione czy 
nie przez pracodawcę. Ważne jest jedynie, by zwolnienie nie zostało spowodowane przez 
pracownika. 
 
Przykład 
Pracodawcy nie udało się przedłużyć umowy najmu lokalu, w którym prowadził 
hurtownię (druga strona nie była zainteresowana żadną jego ofertą, firma ta chciała sama 
korzystać z tych pomieszczeń). Pomimo tego, że jest to przyczyna właściwie całkowicie 
niezależna od pracodawcy jest to „przyczyna niedotycząca pracowników”. 
 
Żeby w ogóle można było mówić o zwolnieniu grupowym pracodawca, który zwalnia 
pracowników w drodze wypowiedzenia bądź na mocy porozumienia stron (generalnie, 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Kiedy zachodzi zwolnienie grupowe 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 5 z 9

 

5 

poza odrębnościami wynikającymi z ustawy, w odniesieniu do zwolnień grupowych 
stosujemy przepisy Kodeksu pracy dotyczące rozwiązania stosunku pracy za 
wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron) musi zatrudniać co najmniej 20 osób. 
 
Przykład 
Jan S. zatrudnia 10 osób na pełny etat, 7 osób na 2/3 etatu, 3 osoby na 1/2 etatu. 
Postanowił zwolnić 12 osób. Czy jest to zwolnienie grupowe? 
 
Przy klasyfikowaniu zwolnienia do zwolnień grupowych bierzemy pod uwagę faktyczne 
zatrudnienie z okresu dokonywania zwolnienia (a nie zatrudnienie średnioroczne). Nie 
przeliczamy tego wymiaru czasu pracy poszczególnych osób na pełne etaty – chodzi tutaj 
o faktyczne zatrudnianie danej liczby osób. Przy takich założeniach łatwo stwierdzić, że 
Jan S. zobowiązany jest do stosowania przepisów o zwolnieniach grupowych, gdyż 
zatrudnia łącznie 20 osób. 
 
Zmieńmy nieco powyższy przykład. Załóżmy,  że zamiast 3 osób na 1/2 etatu Jan S. 
zatrudnia 4 osoby na umowy zlecenia. W takiej sytuacji nie będziemy mieli do czynienia 
ze zwolnieniem grupowym. Pomimo tego bowiem, że w zakładzie pracy pracuje 21 osób, 
nie wszystkie są pracownikami, czyli osobami zatrudnionymi na podstawie umów o pracę, 
powołania, wyboru, lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 K.p.), nie bierzemy pod 
uwagę osób, których stosunek pracy powstał na skutek mianowania (art. 11 ustawy). 
Przepisy ustawy dotyczą tylko zwalniania osób, które łączy z pracodawcą stosunek pracy.  
 

[…] 

 

Cały rozdział dostępny jest w pełnej wersji eBooka 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Regulamin 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 6 z 9

 

6 

    5  

   Regulamin 

Pracodawca i organizacje związkowe działające w zakładzie pracy powinni zawrzeć 
w ciągu 20 dni od zawiadomienia o planowanym zwolnieniu porozumienie, które określa 
jego zasady oraz obowiązki pracodawcy w zakresie innych spraw pracowniczych z tym 
związanych. 
 
Przykład 
W zakładzie pracy, w którym mają nastąpić zwolnienia grupowe działają dwa związki 
zawodowe. Pracodawca przekazał każdemu z nich zawiadomienia o zamierzonym 
zwolnieniu. Niestety wszczął się pomiędzy nimi spór o niektóre kwestie związane ze 
zwolnieniem, którego nie udało się im rozwiązać we wskazanym terminie. Pracodawca 
postanowił sam ustalić zasady postępowania w regulaminie. 
 
W pierwszej kolejności pracodawca powinien w takiej sytuacji uzgodnić treść 
porozumienia z reprezentatywnym związkiem zawodowym. Jest to w rozumieniu 
art. 241

25a

 K.p. organizacja związkowa, która: 

•  wchodzi w skład ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za 

reprezentatywną. Musi jednak do niej należeć przynajmniej 7% pracowników 
danego pracodawcy, lub 

•  zrzesza co najmniej 10% załogi, 
•  jeżeli zaś żaden z powyższych warunków nie jest spełniony (ale dopiero wtedy), 

reprezentatywnym związkiem zawodowym jest związek, do którego należy po 
prostu więcej pracowników. 

 
Dopiero, jeżeli z organizacją reprezentatywną nie uda się ustalić jakiegoś rozwiązania, 
może dojść do samodzielnego ustalenia regulaminu przez pracodawcę. 
 
W przypadku braku związku zawodowego znowu wkraczają przedstawiciele 
pracowników, z którymi pracodawca musi skonsultować treść regulaminu. 
 

[…] 

 

Cały rozdział dostępny jest w pełnej wersji eBooka 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Odprawa 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 7 z 9

 

7 

    8  

   Odprawa 

Wszyscy pracownicy zwalniani w ramach zwolnień grupowych (jak również, o czym 
poniżej, indywidualnych) są uprawnieni do otrzymania odprawy pieniężnej. Jest to 
świadczenie przysługujące od pracodawcy, którego przeznaczeniem jest pomoc 
zwalnianym osobom w utrzymaniu się w okresie poszukiwania pracy. Ustawa nie zawiera 
jednak ograniczenia, z którego wynikałoby, że pracownicy mający inne źródła utrzymania 
odprawy tej nie otrzymują. 
 
Przykład 
Jeden ze zwalnianych pracowników pobiera emeryturę. Pracodawca stwierdził,  że 
w związku z tym, że ma źródło dochodu i nie musiał pracować po przyznaniu emerytury 
wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego, odprawa z tytułu zwolnienia grupowego mu nie 
przysługuje. 
 
Przepisy ustawy nie dają podstaw do takiego rozumowania. Obecnie odprawa z tego 
tytułu przysługuje niezależnie od spełnienia jakichkolwiek dodatkowych (tj. poza 
zatrudnieniem u zwalniającego pracodawcy i rozwiązaniem stosunku pracy w związku 
z dokonywanym zwolnieniem grupowym) wymagań. Pobieranie emerytury w żaden 
sposób nie ogranicza praw pracownika w tym zakresie. 
 
W przeciwieństwie do poprzednio obowiązujących w tym zakresie przepisów, ustawa ta 
nie zawiera katalogu przypadków, w razie wystąpienia których pracownik traci prawo do 
tej rekompensaty. Nie ma obecnie żadnego znaczenia, czy pracownik pracuje gdzieś 
indziej, prowadzi działalność gospodarczą, posiada inne źródła dochodu (emerytura, 
renta). Również ponowne zatrudnienie u zwalniającego pracodawcy nie pozbawia 
pracobiorcy prawa do odprawy. 
 

[…] 

 

Cały rozdział dostępny jest w pełnej wersji eBooka 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Obowiązek ponownego zatrudnienia 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 8 z 9

 

8 

    9  

   Obowiązek ponownego zatrudnienia 

Zgodnie z art. 9 ustawy pracownik, który utracił pracę w wyniku zwolnienia grupowego 
(ale już nie osoba, która została zwolniona w ramach zwolnienia indywidualnego) ma 
możliwość (i przede wszystkim prawo) do ubiegania się o ponowne zatrudnienie u tegoż 
pracodawcy. Aby uzyskał on to zatrudnienie (a ściślej mówiąc roszczenie o zatrudnienie), 
muszą zostać spełnione następujące przesłanki: 

•  pracodawca ponownie zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej, 

w której pracowała zwolniona osoba, 

•  zgłoszenie przez tę osobę zamiaru ponownego podjęcia zatrudnienia u tego 

pracodawcy w ciągu 12 miesięcy od dnia zwolnienia (w ramach zwolnienia 
grupowego). 

 

Nie jest „ponownym zatrudnianiem pracowników” zawarcie umowy o pracę na czas nie 
określony z pracownikiem uprzednio zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, na czas 
określony w celu przygotowania zawodowego. 
 
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., I PKN 521/00 (OSNP z 2003 r. Nr 10, 
poz. 244). 

 
Przykład 
Pracownik obsługujący obrabiarkę został wraz z 3 innymi osobami zwolniony w styczniu 
2005 r. z przyczyn niedotyczących pracowników. W sierpniu 2005 r. pracodawca 
rozpoczął zatrudnianie pracowników do tej pracy. Czy byłemu pracownikowi przysługuje 
roszczenie o ponowne zatrudnienie, jeżeli zgłosił pracodawcy gotowość powrotu do 
pracy? 
 
Osoba ta została zwolniona w ramach zwolnienia indywidualnego. Świadczy o tym liczba 
osób objętych zwolnieniem (4). Najniższa liczba osób, której zwolnienie jest zwolnieniem 
grupowym to 10 osób. Według art. 10 ust. 1 ustawy do zwolnień indywidualnych 
z przyczyn  niedotyczących pracowników stosuje się odpowiednio art. 5 ust. 3-7 i 8 
ustawy, obowiązek ponownego zatrudnienia uregulowany jest zaś w art. 9 ustawy. 
Oznacza to, że pomimo, iż pracodawca zatrudnia pracowników w tej samej grupie 
zawodowej, a pracownik zgłosił w wymaganym terminie zamiar powrotu do pracy, nie 
przysługuje mu roszczenie o przyjęcie do pracy. Zatrudnienie może nastąpić na zasadach 
powszechnych. 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników 

Obowiązek ponownego zatrudnienia 

 

www.DobryeBook.pl 

strona 9 z 9

 

9 

Jak stwierdził  Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 sierpnia 2002 r., IV CKN 1060/00 
(OSNC z 2003 r. Nr 11, poz.151) zatrudnienie na nowoutworzonym stanowisku pracy, 
na którym wymagane są szczególne kwalifikacje lub umiejętności, których pracodawca 
nie wymagał od pracownika zatrudnionego poprzednio na zlikwidowanym stanowisku, 
nie jest zatrudnieniem w tej samej grupie zawodowej, jeżeli pracownik zatrudniony 
poprzednio musiałby dopiero zdobyć te kwalifikacje lub umiejętności. 
 

[…] 

 

Cały rozdział dostępny jest w pełnej wersji eBooka 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

 

 

 

Jeśli zainteresował Cię darmowy fragment, przeczytaj 

informacje o pełnej wersji eBooka 

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników