I. WŁADZE CENTRALNE I ADMINISTRACJA CENTRALNA W 2 RP.
Aparat administracyjny w 2 RP dzieli się na:
- administracja centralną
- administracje centralna
Administracja centralna.
1. RADA MINISTRÓW
a)
- organ kolegialny
- w skład wchodzili Ministrowie z Prezesem Rady Ministrów
(przewodniczący)
- mianowani przez prezydenta
- stanowiła centralny organ administracji publicznej.
Kompetencje Rady ministrów:
- uzgadniała działalność administracyjną poszczególnych ministerstw,
- rozpatrywała sprawozdania poszczególnych ministrów,
- zatwierdzała statuty organizacyjne poszczególnych ministerstw,
- funkcje administracyjne realizowała poprzez:
* wydawanie zarządzeń
* podejmowanie uchwał
* wydawanie aktów administracyjnych
b) Organem pomocniczym Premiera i RM było Prezydium RM
c) Ministrowie stojący na czele resortów gospodarczych tworzyli Komitet
Ekonomiczny opracowujący program gospodarczej działalności rządu.
2. Ministrowie - byli:
- kierownikami resortów administracji publicznej,
- członkami ciała kolegialnego RM,
Jednolite zasady organizacji ministerstw ustalono w 1926r.
- dzieliły się na departamenty (dyrektorzy na czele),
- departamenty na wydziały (naczelnicy na czele)
- liczbę oraz kompetencje departamentów i wydziałów określały statuty
organizacyjne ministerstw zatwierdzone przez RM,
- ministra zastępowali sekretarze stanu (1lub2) będący urzędnikami w
rozumieniu ustawy o państwowej służbie cywilnej,
- aparatem pomocniczym ministra było ministerstwo,
- urzędnicy ministerialni nie posiadali własnej wiedzy, sprawowali ja tylko z
upoważnienia ministra w granicach określonych przepisami
organizacyjnymi i poleceniami ministra.
Wejście w życie Konstytucji marcowej spowodowało podporządkowanie
ministrom urzędów celnych, działających pierwotnie niezależnie od nich.
II. PODZIAŁ TERYTORJALNO-ADMINISTRACYJNY 2 RP.
1. Administracje terytorialna stanowiły:
a) administracja rządowa w skład której wchodziły:
- administracja ogólna (zespolona)
- administracja specjalna (niezespolona)
b) samorząd:
- terytorialny
- gospodarczy
- zawodowy
2. Administracja ogólna.
Rozporządzenie prezydenta z 9,01.1928r. – o organizacji i zakresie
działania władz administracji ogólnej.
- Podział na 16 województw składających się z powiatów
- Warszawa stanowiła jednostkę podziału terytorialnego (na prawach
województwa)
- Podział województwa wymagał formy ustawy
- Podział na powiaty wymagał formy uchwały
- Rozporządzenie to wprowadziło silny pion administracji zespolonej
(ogólnej)
.
ORGANY ADMINISTRACJI OGÓLNEJ.
a) Wojewoda – mianowany przez prezydenta na wniosek RM,
przedstawiony przez Ministra Spraw Wewnętrznych.
- Podlega Ministrowi Spraw Wewnętrznych
- W zakresie służbowym właściwym ministrom (zależy od załatwianych
spraw)
- Dział w charakterze:
* Przedstawiciela rządu
* Szefa administracji ogólnej i działów administracji specjalnej
zespolonych administracją ogólną.
Kompetencje i obowiązki wojewody:
- koordynował działalność administracji rządowej
- reprezentował rząd na terenie województwa
- nadzorował obsadę personalną kierowniczych stanowisk
- uprawnienia nadzorująco-ignerujące wobec administracji specjalnej
- mógł zawieszać ich zarządzanie w razie sprzeczności z polityką rządu
- organizował zebrania ich kierowników
- w razie ogłoszenia mobilizacji lub upoważnienia uchwałą RM wojewoda
obejmował naczelne kierownictwo całej administracji z wyjątkiem
wojskowej, wymiaru sprawiedliwości, komunikacji, poczt i telegrafów
- wykonywał administracje w zakresie spraw wewnętrznych
- zapewniał (za pomocą policji państwowej) bezpieczeństwo i porządek
- sprawował nadzór nad prasą, stowarzyszeniami i samorządem
- sprawował administracje w sprawach wyznaniowych oraz kultury i sztuki,
przemysłu, handlu, rolnictwa, opieki, społecznej i pośrednictwa pracy, a
także komunikacji-wykonując w tych sprawach polecenia właściwych
ministerstw
- miał prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych (na mocy
upoważnienia ustawowego lub właściwego ministra)
- rozporządzeń porządkowych
- stał na czele Urzędu Wojewódzkiego, który dzielił się na wydziały i
oddziały.
b) Rada wojewódzka – składała się z członków delegowanych przez organy
samorządu powiatowego.
c) Wydział wojewódzki – posiadał uprawnienia doradcze i stanowcze.
Skład:
- wojewoda, - 2 członków wybranych przez radę, - 2 urzędników
państwowych
d) Warszawa – wydzielona z województwa warszawskiego.
- podzielona na powiaty grodzkie ze starostami grodzkimi na czele (organ
1 instancji)
- organami administracji ogólnej byli tu Komisarz Rządu oraz Magistrat
miasta Warszawy
- komisarz rządu o pozycji równej wojewodzie-zadania realizował przy
pomocy komisariatu rządu
c) Odrębny status administracyjny – również województwo śląskie
- własny organ ustawodawczy – Sejm Śląski- 48 posłów
- wojewodę mianował naczelnik państwa, a później prezydent
f) Starosta:
- mianowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych
- podlegali służbowo wojewodom
- występował jako przedstawiciel rządu i szef administracji ogólnej
- główny obowiązek – zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego
przy pomocy policji- wydawał im polecenia oraz kontrolował działalność.
- sprawował orzecznictwo w sprawach wykroczeń
- współdziałały z nim sejmiki powiatowe oraz wydziały powiatowe
- wykonywał swe funkcje przy pomocy starostwa i podległych mu urzędów.
Oprócz starostów powiatowych istnieli od 1932r. starostowie grodzcy-
powierzono im administracje w miastach wydzielonych posiadających
powyżej 75 tyś. Mieszkańców.
g) Zadania administracji ogólnej:
Ochrona porządku publicznego poprzez organy policji:
Utworzona w 1919r. na podst. Ustawy, od 1922r. na terytorium całego
kraju
Na czele stał Komendant Główny mianowany przez prezydenta
W 1925 ujednolicono policje
W województwach Komendant Wojewódzki podlegał funkcjonalnie i
dyspozycyjnie wojewodom, organizacyjnie Komendantowi Głównemu
W powiatach – Komendanci powiatowi
W gminach – Komendanci posterunków
Posterunków 1934r. rozszerzono uprawnienia policji
Nadzór nad zgromadzeniami i stowarzyszeniami.
- Typy zgromadzeń- Prawo o zgromadzeniach- 1932r.
* publiczne- dostępne dla nieograniczonej liczby- mogły się zbierać pod
gołym niebem za zgodą organu administracji ogólnej 1 instancji(starostwa)
* w lokalach należało dokonać zgłoszenia
* niepubliczne- nie wymagały zgłoszenia (osoby ściśle znane osobie
zwołującej)
- Typy stowarzyszeń – Prawo o stowarzyszeniach – 1932r.
* Zwykłe- zgłoszone w organie administracji ogólnej
* Zarejestrowane – wpis do rejestru
* Wyższej użyteczności – w drodze rozporządzenia RM
Prawu o stowarzyszeniach nie podlegały partie polityczne i stowarzyszenia
religijne.
3) ADMINISTRACJA SPECJALNA
a) administracja wojskowa:
KWWSQRWDWHNSOKLVWRULDDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHM"QRWDWND