plik

PRZEKL

TY DOM

Nawet najgorszym koszmarom towarzyszy zwykle odrobina ironii. Czasem
ł

czy si

ona bezpo

rednio z tokiem wydarze

, niekiedy wi

ąż

e si

tylko z przypadkowo

dotycz

postaci i wypadków. Doskonały

przykład drugiej ze wspomnianych odmian ironii stanowi wydarzenie, do
którego doszło w starym mie

cie Providence, gdzie w ko

cu lat

czterdziestych przebywał cz

sto Edgar Allan Poe, smal

c cholewki, bez

powodzenia zreszt

, do utalentowanej poetki, pani Whitman. Poe

zatrzymywał si

zwykle w Mansion House przy Benefit Street, dawnym

Golden Bali Inn, pod dachem którego go

cili Washington, Jefferson i

Lafayette. Najbardziej za

lubił wybiera

na przechadzk

północ, wzdłu

tej

e samej ulicy, do domu pani Whitman i na cmentarz

w pobli

u stoj

cego na wzgórzu ko

cioła

w. Jana Apostoła, gdzie

niektóre spo

ród starych, osiemnastowiecznych grobów o zmurszałych,

na wpół widocznych płytach przepełniały go szczególn

fascynacj

A oto ironia. W czasie swych spacerów ów najwi

kszy na

wiecie mistrz

opowie

ci z dreszczykiem zmuszony był wielokrotnie mija

pewien

wyj

tkowy dom stoj

cy po wschodniej stronie ulicy - obskurny, stary

budynek zbudowany na niewielkim wzniesieniu, z wielkim, zaniedbanym
podwórzem pochodz

cym z czasów, gdy okolica ta nie była jeszcze g

sto

zabudowana. Nic nie wskazuje, by kiedykolwiek pisał lub wspominał o
tym domu, nie istnieje

aden dowód,

e w ogóle zwrócił na

uwag

. A

mimo to dom ów dla dwóch osób dysponuj

cych pewnymi informacjami

dorównuje lub wr

cz przewy

sza pod wzgl

dem potworno

najwymy

lniejsze spo

ród upiornych fantazji geniusza, który tak

sto mijał go nie

wiadomie, i pozostaje w tym samym miejscu jako

mroczny symbol wszystkiego, co plugawe, potworne i złowrogie.
Dom ten był - i jest po dzi

dzie

jedn

z tych budowli, które

przykuwaj

uwag

ciekawskich. Zbudowany jako farma, lub raczej

półfarma, jest przykładem typowego nowoangielskiego stylu
kolonialnego osiemnastego stulecia - pot

ęż

ny, spadzisty dach,

terko, poddasze bez mansardy, georgia

skie wej

cie i wn

trze

wyło

one modn

na owe czasy boazeri

. Był skierowany na południe, z

jednym szczytem od wschodu, po ni

sze okna przesłoni

ty pagórkiem, z

drugiej za

strony od ulicy odsłoni

ty a

po fundamenty. Jego kształt

sprzed ponad półtora wieku zmieniał si

przez lata, w miar

jak

prostowano i wyrównywano ci

opodal drog

- Benefit Street

bowiem, zwana z pocz

tku Back Street, była najpierw alej

wij

ród grobów pierwszych osadników, a prosto jak strzelił pobiegła,

dopiero gdy ciała przeniesiono na cmentarz North Burial Ground.
Pocz

tkowo zachodnia

ciana znajdowała si

dwadzie

cia stóp od drogi,

oddzielona od niej połow

trawnika. Kiedy jednak w czasie rewolucji

ulic

poszerzono, zajmuj

c zielony pas graniczny, odsłoni

ciu uległy

fundamenty budowli, wskutek czego nale

ało wybudowa

ceglany mur

podpiwniczenia i poszerzy

piwnice wzdłu

całego frontu domu. Drzwi i

podwójne okna były odt

d skierowane ku nowej arterii komunikacyjnej.

Gdy sto lat temu wyło

ono chodnik, zaj

ty został ostatni pas

szerokiego ongi

trawnika. Poe podczas swych spacerów musiał widzie

tylko wznosz

cy si

przed nim matowy, szary mur domu zlewaj

cy si

popielatym chodnikiem - na wysoko

ci dziesi

ciu stóp znikaj

cy pod

brudnymi gontami starego, spadzistego dachu.
Na tyłach budynku rozci

gały si

gaj

ce niemal do Wheaton Street

za pagórkiem tereny gospodarskie. Obszar od południa wychodz

cy na

Benefit Street znajdował si

, rzecz jasna, sporo powy

ej chodnika,

tworz

c taras okolony wysokim murkiem z wilgotnych, omszałych

kamieni, w którym tu i ówdzie dobudowano strome, w

skie, kamienne

schodki wiod

ce, niby w gł

b w

wozu, ku górnemu poziomowi

zapuszczonego trawnika, murszej

cym ceglanym

cianom i zaniedbanemu

ogrodowi, gdzie zdekompletowane cementowe urny, zardzewiałe kociołki,
które spadły z drewnianych, gruzłowatych trójnogów, i tym podobne

parafernalia strzegły dost

pu do skołatanych przez burze frontowych

drzwi z wybitym półkolistym okienkiem u szczytu, prze

artymi przez

grzyb jo

skimi kolumnami i murszej

cym trójk

tnym frontonem. W

młodo

ci cała moja wiedza o przekl

tym domu zawierała si

informacji, i

umarło tam niewiarygodnie wiele osób. Wła

nie dlatego,

jak mi wyja

niono, pierwsi wła

ciciele wyprowadzili si

jakie

dwadzie

cia lat po zbudowaniu tego budynku. Był on zwyczajnie

niezdrowy, mo

liwe,

e z powodu wilgoci i grzyba w piwnicy,

nieprzyjemnej woni, któr

czuło si

we wszystkich pomieszczeniach,

przeci

gów w korytarzach lub jako

ci wody, zarówno tej bie

żą

cej, jak

i ze studni. Wszystko to dawało do

ść

paskudny obraz tego miejsca,

jedyny sk

din

d, jaki uzyskałem od znanych mi osób. Dopiero notatniki

mego stryja, antykwariusza, doktora Elihu Whipple’a ujawniły mi w
ko

cu mroczniejsze, niejasne przypuszczenia kr

ążą

ce w postaci

zabobonów i guseł w

ród starej słu

by i prostego, wie

niaczego ludu,

plotki i podejrzenia o niewielkim w sumie zasi

gu, które w wi

kszo

zostały zapomniane, w miar

jak Providence stało si

metropoli

jak

e zmiennej, współczesnej populacji.

Faktem jest, i

ksza cz

ęść

owej społeczno

ci nigdy nie uwa

ała

owego domu za „nawiedzony” w pełnym tego słowa znaczeniu. Nie
rozsiewano plotek o mglistych postaciach pobrz

kuj

cych smutno

ła

cuchami, dziwnych podmuchach zimnego powietrza, gasn

cych

wiatłach czy twarzach pokazuj

cych si

w którym

z okien. Bywali

wszelako tacy, którzy uwa

ali ten dom za „pechowy”, ale nigdy nie

wyja

niali dlaczego. Jedyne, co nie podlegało dyskusji, to poka

liczba osób, które tam umarły, i nale

y wspomnie

o tym w czasie

przeszłym, gdy

jakim

szczególnym zbiegiem okoliczno

ci od ponad

sze

ść

dziesi

ciu lat budynek stał pusty, nie znalazł si

bowiem

tny, który by w nim zamieszkał. Dawni mieszka

cy owej posesji nie

pogasn

li jak

wiece, zło

eni do grobu jedn

i t

sam

przyczyn

raczej rzec by nale

ało, i

z dnia na dzie

coraz bardziej tracili

witalno

ść

, by ostatecznie zej

ść

z tego

wiata wskutek odmiennych,

typowych dla ka

dego z nich przypadło

ci. Ci za

, co nie pomarli,

cierpieli na rozmaite odmiany anemii, gru

licy i innych

wyniszczaj

cych chorób, a niektórzy wykazywali tak

e objawy

powa

niejszych zaburze

psychicznych - tak czy inaczej, wszystkie te

wypadki nie

wiadczyły najlepiej o budynku i jego wpływie na

lokatorów. Doda

przy tym nale

y, i

okoliczne domy wydawały si

pozbawione tak złowrogiego wpływu na ludzi.
To wszystko, co wiedziałem, zanim wskutek natr

tnego wypytywania

stryj nie pokazał był mi notatek, które ostatecznie skłoniły nas do
przeprowadzenia dogł

bniejszego dochodzenia. W czasach mego

dzieci

stwa przekl

ty dom był opuszczony, wokół stały nagie,

poskr

cane i przera

ce stare drzewa, rosła długa, niezwykle blada

trawa, na wysokim tarasie za

, gdzie nigdy nie przesiadywały ptaki,

pło

yły si

chwasty. My, chłopcy, cz

sto odwiedzali

my to miejsce i

wci

ąż

pami

tam groz

, jak

wówczas odczuwałem, l

k wywołany nie tylko

upiorn

obco

tej złowrogiej ro

linno

ci, lecz równie

pos

atmosfer

i nieprzyjemnym odorem panuj

cym wewn

trz wymarłego domu,

którego nie zamkni

te na zasuw

drzwi frontowe cz

sto

przekraczali

my, spragnieni przygody i dreszczyku zakazanych emocji.

Okienka o małych szybkach były w wi

kszo

ci wytłuczone, w

pomieszczeniach panowała niewytłumaczalna atmosfera samotno

ci i

opuszczenia, któr

podkre

lały jeszcze pop

kana boazeria na

cianach,

smutne, zwisaj

ce uko

nie w zawiasach okiennice, odła

żą

ce ze

cian

tapety, odpadaj

cy tynk, rozchwierutane schody i pozostało

wietnych ongi

, a teraz

ało

nie zdezelowanych mebli. Kurz i

paj

czyny sprawiały, i

wygl

d wn

trz wydawał si

jeszcze bardziej

złowrogi i zatrwa

cy, za bohatera za

uchodził chłopak, który

odwa

ył si

wspi

ąć

po drabinie na poddasze - ci

ce si

wzdłu

frontu budynku pomieszczenie z małymi półokr

głymi

wietlikami w

głównej

cianie, zagracone przechowywanymi tam niezliczonymi kuframi,

krzesłami i kołowrotkami, które ozdobione nagromadzonymi przez lata
paj

czynami i kurzem, nabierały zaiste diabelskich i potwornych

kształtów. Nie poddasze jednak było najbardziej przera

cym

miejscem w tym domu. Była nim wilgotna, cuchn

ca ple

piwnica,

która nie wiadomo czemu, wzbudzała w nas najwi

ksz

odraz

, mimo i

od strony ulicy znajdowała si

w cało

ci nad ziemi

, i od chodnika,

po którym spacerowali przechodnie, dzieliły j

tylko cienkie drzwi i

ceglany mur z w

skim okienkiem. W gruncie rzeczy nie bardzo

wiedzieli

my, czy odwiedza

w nadziei na odrobin

mocniejsze

prze

ycia, czy unika

, z obawy o nasze dusze i zdrowe zmysły. Po

pierwsze, nieprzyjemny odór rozchodz

cy si

po domu był tam

najsilniejszy, po wtóre za

, nie podobały si

nam białe grzybiaste

naro

, które niekiedy, zwłaszcza w deszczowe lata, wschodziły z

twardego ubitego klepiska. Grzyby te, równie groteskowe jak
ro

linno

ść

na podwórzu, miały doprawdy odra

ce kształty, wygl

dały

niczym parodie muchomorów i szatanów niepodobnych do

adnych innych,

jakie kiedykolwiek mieli

my okazj

ogl

. Błyskawicznie gniły, a w

pewnym stadium emanowały lekk

fosforescencj

, przeto wielu naocznych

przechodniów mijaj

cych ów dom mówiło o bł

dnych ognikach gorej

cych

w przesyconych odra

cym odorem pomieszczeniach z wytłuczonymi

szybami.
Co do nas, nigdy, nawet w wigili

Wszystkich

tych, kiedy nastroje

mieli

my najbardziej bojowe, nie odwa

yli

my si

odwiedzi

tej

piwnicy noc

, byli

my bowiem

wiadkami owego osobliwego

wiecenia,

nawet za dnia, zwłaszcza gdy było d

ysto i pochmurno. Cz

sto

wydawało si

nam równie

, i

dostrzegamy co

subtelniejszego. Było to

doprawdy nader niezwykłe, sugestia ledwie. Mam na my

li co

w rodzaju

białawego

ladu, jakby mgiełki na ubitym ziemistym podło

u - słabo

widoczna, ulotna pozostało

ść

ple

ni lub saletry, któr

, jak si

nam

zdawało, dostrzegali

my w

ród rzadkich grzybiastych naro

li w pobli

ogromnego kominka w piwnicznej kuchni. Od czasu do czasu odnosili

wra

enie, i

plama ta w do

ść

upiorny sposób przypomina zgi

wpół

posta

ludzk

, cho

podobie

stwa zasadniczo nie było i cz

sto nie

było wida

równie

białego nalotu. Pewnego d

ystego popołudnia, gdy

iluzja owa wydała mi si

wyj

tkowo silna i gdy na dodatek odniosłem

wra

enie, i

dostrzegam co

w rodzaju cienkich,

ółtych, faluj

cych

nitek siarczanego dymu, wznosz

cych si

z saletrowego spłachcia ku

ziej

cej czelu

ci kominka, opowiedziałem o tym stryjowi. U

miechn

, słysz

c moje słowa, lecz dostrzegłem w skrzywieniu jego ust

grymas dziwnego wspomnienia. Pó

niej dowiedziałem si

e podobna

wzmianka stanowi element jednego z mrocznych ludowych poda

, legend

opowiadaj

cych o upiornych, wilczych kształtach tworz

cych si

z dymu

z wielkiego kominka i dziwacznych konturach przyjmowanych przez pewne
poskr

cane korzenie drzew, które wdarły si

do wn

trza piwnicy

pomi

dzy obluzowanymi cegłami fundamentów.

2

Dopiero gdy stałem si

dorosłym m

ęż

czyzn

, stryj pokazał mi notatki i

informacje, jakie zebrał na temat wymarłego domu. Doktor Whipple był
rozs

dnym, konserwatywnym lekarzem, ze starej szkoły, i pomimo swych

zainteresowa

ść

niech

tnie kierował swe my

li ku sprawom

paranormalnym, którymi pasjonował si

w młodo

ci. Jego punkt

widzenia, zasadzaj

cy si

na teorii niezdrowej atmosfery domu

wynikłej z niewła

ciwej lokalizacji budynku, nie miał nic wspólnego

ze zjawiskami nadprzyrodzonymi. Zdawał sobie wszelako spraw

obrazowo

ść

zdarze

, która o

ywiła w nim owo zainteresowanie, mogłaby

przyj

ąć

w umy

le młodego chłopaka form

najbardziej fantastycznych i

przera

cych przypuszcze

Doktor był kawalerem, siwowłosym, gładko ogolonym, staro

wieckim

entelmenem i znanym lokalnym historykiem, który cz

sto kruszył

kopie z tak kontrowersyjnymi stra

nikami miejscowych tradycji, jak

Sidney S. Rider i Thomas W. Bicknell. Mieszkał z jednym tylko
słu

żą

cym w georgia

skiej posesji z kołatk

na drzwiach i barierkami

przy schodach, przycupni

tej na szczycie stromo wznosz

cej si

North

Court Street, opodal starego, ceglanego gmachu s

du kolonialnego,

gdzie jego ojciec, kuzyn sławnego korsarza, kapitana Whipple’a, który
spalił w 1772 roku bojowy szkuner JKM, czwartego maja 1776 roku brał
udział w głosowaniu za uznaniem niepodległo

ci kolonii Rhode Island.

Wokoło, w cuchn

cej wilgoci

bibliotece o niskim stropie,

cianach

wyło

onych sple

niał

jasn

boazeri

i male

kich, zasnutych winoro

okienkach znajdowały si

pami

tki i kroniki jego rodu, w

ród których

na było znale

źć

liczne, dwuznaczne aluzje dotycz

ce wymarłego domu

przy Benefit Street. To przekl

te miejsce znajduje si

niedaleko

d, ulica Benefit bowiem ci

gnie si

powy

ej gmachu s

du,

wzdłu

stromego zbocza, na którym pobudowano pierwsze w tej okolicy

domy.
Kiedy po długich staraniach i przekonywaniach namówiłem mego stryja,
by podzielił si

ze mn

wiedz

, której po

żą

dałem, ujrzałem przed sob

ść

osobliw

kronik

. Rozwlekła, pełna danych, opisuj

ca a

nadto

dokładnie wszelkie genealogiczne niuanse rodu, nieodmiennie snuła
jednak ni

upiornego, pozostaj

cego w cieniu koszmaru i pierwotnego

zła, które wywarło na mnie du

o silniejszy wpływ ani

eli na dobrego

doktora. Odr

bne wypadki zdawały si

pasowa

do siebie nawzajem,

aczkolwiek w do

ść

charakterystyczny sposób, a z pozoru banalne

szczegóły w mym odczuciu rodziły całkiem odra

ce przypuszczenia.

Zacz

ła we mnie kiełkowa

nie zaspokojona ciekawo

ść

, w porównaniu z

któr

me dzieci

ce doznania zdawały si

błahe i irracjonalne.

Pierwsze objawienie zaowocowało badaniami, a w ko

cu ow

mro

żą

krew

yłach wypraw

, która okazała si

zgubna w skutkach. Którego

dnia

bowiem mój stryj j

ł nalega

, by mógł towarzyszy

mi w dochodzeniu,

jakie prowadziłem, i wybrali

my si

razem do przekl

tego domu, by

dzi

tam noc. Wróciłem stamt

d ju

bez niego.

Brak mi tego łagodnego, pogodnego człowieka, którego

ywot

nacechowany był takimi przymiotami, jak honor, prawo

ść

, dobry smak,

łagodno

ść

i uczono

ść

. By uczci

jego pami

ęć

, pobudowałem marmurow

urn

na cmentarzu przy ko

ciele

w. Jana - w miejscu tak uwielbianym

przez Poego, na wzgórzu, w

ród pot

ęż

nych wierzb, gdzie krypty i

kamienne nagrobki tłoczyły si

w wiekuistej ciszy pomi

dzy ogromnym

masywem ko

cioła a domami stoj

cymi wzdłu

Benefit Street.

Historia tego domu, jawna i wyrazista po

ród labiryntu dat, nie

zawierała

adnych złowrogich szczegółów, zarówno je

eli chodzi o jego

powstanie, jak i zamo

i ciesz

powa

aniem rodzin

, która go

zbudowała. Mimo to nietrudno było wychwyci

pierwsze mroczne sygnały,

które ju

niebawem przerodz

w pos

rzeczywisto

ść

. Starannie

prowadzone zapiski mego stryja zaczynały si

od wzniesienia owej

budowli w roku 1763 i szczegółowo opisywały zwi

zane z ni

wypadki.

Wymarły dom zamieszkiwali z pocz

tku, jak si

wydaje, William Harris

i jego

ona, Rhoby Dexter, oraz ich dzieci - Elkanah, ur. w 1755,

Abigail, ur. w 1757, William jun., ur. w 1759 i Ruth, ur. w 1761
roku. Harris był kupcem pływaj

cym szlakami handlowymi do Indii

Zachodnich i zwi

zanym z firm

Obadiaha Browna i jego bratanków. Po

mierci Browna, w 1761 roku, szef nowej firmy Nicholas Brown i s-ka

uczynił go szyprem brygu „Prudence” zwodowanego w Providence 120-
tonowca, a tym samym dał szans

wybudowania nowego domu dla jego

rodziny. O takim domu Harris marzył od dnia zawarcia mał

stwa.

Miejsce zostało wybrane - fragment niedawno wyrównanej, nowej i
modnej Back Street, ci

cy si

wzdłu

zbocza wzgórza nad

zatłoczonym Cheapside - było to wszystko, o czym mógł zamarzy

, a

budynek jak najbardziej pasował do otoczenia - był wytworny, ale
gustowny, Harris pragn

ł wprowadzi

do niego przed narodzinami

tego dziecka, którego si

spodziewali. Dziecko to, chłopiec,

przyszło na

wiat w grudniu, lecz narodziło si

martwe. Przez półtora

wieku w domu tym ani jedno dziecko nie urodziło si

ywe. W kwietniu

nast

pnego roku dzieci zacz

ły chorowa

, nim min

ł miesi

c Abigail i

Ruth zmarły. Doktor Job Ives zdiagnozował chorob

jako wyj

tkowo

gro

dzieci

gor

czk

, cho

inni upierali si

e w gr

wchodziło

cej ani

eli zwyczajne suchoty czy wycie

czenie organizmu. Tak

czy inaczej, choroba okazała si

zara

liwa, Hannah Bowen bowiem,

jedna z dwójki słu

żą

cych, zmarła na t

sam

dolegliwo

ść

w czerwcu.

Eli Lideason, drugi słu

żą

cy, stale uskar

ał si

na ogólne osłabienie.

Zapewne wróciłby w rodzinne strony, na farm

swego ojca, gdyby nie

zadurzył si

w Mehitabel Pierce, któr

wynaj

to po

mierci Hannah.

Zmarł w roku nast

pnym, który był wyj

tkowo smutny, wtedy bowiem

odszedł równie

sam William Harris, osłabiony klimatem Martyniki,

gdzie cz

sto mieszkał i pracował w ostatnim dziesi

cioleciu.

Wdowa, Rhoby Harris, nigdy ju

nie doszła do siebie po

mierci

mał

onka, a zgon pierworodnego Elkanaha, dwa lata pó

niej, okazał si

ostatecznym ciosem dla jej zdrowych zmysłów. W 1768 roku popadła w
lekki obł

d i od tej pory przebywała stale w zamkni

ciu, w górnej

ęś

ci domu. Jej starsza siostra, Mercy Dexter, wprowadziła si

domu, by przej

ąć

opiek

nad rodzin

. Była to prosta, silna i twarda z

natury kobieta, lecz odk

d przest

piła próg feralnego budynku,

zacz

ła z wolna podupada

na zdrowiu. Cechowało j

niezwykłe wr

oddanie nieszcz

snej siostrze; wielkim uczuciem darzyła równie

jedynego pozostałego przy

yciu siostrze

ca, Williama, który z

silnego dziecka wyrósł na słabowitego, niedomagaj

cego młodzie

ca. W

roku

mierci Mehitabel odszedł równie

słu

żą

cy Preserved Smith, nie

podaj

adnego konkretnego powodu swej decyzji, a jedynie mgliste

sugestie poparte tez

, jakoby nie podobał mu si

unosz

cy si

w całym

domu dziwny zapach. Przez pewien czas Mercy nie była w stanie
zatrudni

do pomocy

adnej słu

by, gdy

siedem zgonów i przypadek

utraty zmysłów w ci

gu niespełna pi

ciu lat wywołały lawin

plotek,

które z czasem nabior

nader osobliwego, mrocznego charakteru. W

cu jednak zatrudniła nowych słu

żą

cych spoza miasta, Ann White,

kobiet

z tej cz

ęś

ci North Kingstown, która teraz stanowi

odr

bne miasto Exeter, i bystrego m

ęż

czyzn

z Bostonu nazwiskiem

Zenas Low.
To Ann White pierwsza skonkretyzowała pos

pne, przera

ce plotki.

Mercy nie powinna była wynajmowa

do słu

by nikogo z okr

Szubienicznego Wzgórza, rejon ten bowiem był i pozostaje do dzi

siedzib

najbardziej niewyobra

alnych, mro

żą

cych krew w

yłach

przes

dów i zabobonów. Jeszcze niedawno, bo w roku 1892, ludzie z

Exeter odkopali zwłoki i ceremonialnie spalili serce trupa, aby
zapobiec kolejnym nawiedzeniom, które mogły okaza

szkodliwe dla

ludzkiego zdrowia i ogólnego spokoju wspólnoty. Mo

na si

tylko

domy

e ich punkt widzenia nie zmienił si

zbytnio od połowy

osiemnastego wieku. Ann nie umiała trzyma

zyka za z

bami, tote

kilku miesi

cach Mercy zwolniła j

, na jej miejsce za

zatrudniła

wiern

i przyjacielsk

amazonk

z Newport - Mari

Robbins.

Tymczasem nieszcz

sna Rhoby Harris, trawiona obł

dem, j

ła opowiada

w głos o swych koszmarach i niepoj

tych, a przera

liwych

imaginacjach. Wreszcie wrzaski jej stały si

nie do zniesienia,

zmieniły si

w długotrwałe tyrady okropie

stw i plugawych wymysłów,

co sprawiło,

e jej syn zmuszony był zamieszka

tymczasowo u swego

kuzyna, Pelega Harrisa, w nowym gmachu college’u przy Presbiterian
Lane. Po tych wizytach zdrowie chłopca nieco si

poprawiło, a Mercy,

maj

c na uwadze jego dobro, pozwoliła mu zamieszka

u Pelega na

stałe.
W tym te

okresie napady szale

stwa u pani Harris przybrały jeszcze

na sile, tre

ść

jej wrzasków pozostaje niejasna, a raczej do tego

stopnia niesamowita,

e nie sposób traktowa

jej inaczej ani

eli jako

stek bzdur zrodzonych w umy

le szale

ca. Niew

tpliwie brzmi

absurdalnie, gdy mówi si

e kobieta znaj

ca tylko pobie

nie

francuski całymi godzinami wywrzaskiwała ochryple zdania w slangowej
odmianie tego j

zyka lub

e osoba ta, samotna i strze

ona, skar

yła

zawzi

cie, jakoby jaka

łypi

ca dziko istota k

sała j

i wy

erała

kawałki ciała. W 1772 roku zmarł słu

żą

cy Zenas, a kiedy dowiedziała

o tym pani Harris, zacz

ła za

miewa

ze zgoła nietypowym dla

niej zadowoleniem. W roku nast

pnym ona równie

opu

ciła ten padół i

została zło

ona na Cmentarzu Pomocnym obok swego m

ęż

Gdy w 1775 roku wybuchł konflikt z Wielk

Brytani

, William Harris

pomimo swych szesnastu lat i słabego zdrowia zaci

ł si

Regimentu Zwiadowczego pod dowództwem pułkownika Greene’ a. Od tej
pory jego zdrowie regularnie si

poprawiało, zyskiwał te

presti

u. W 1780 roku jako kapitan sił Rhode Island w New Jersey pod

pułkownikiem Angellem, napotkał i po

lubił Phebe Hetfield z

Elizabethtown, któr

przywiózł do Providence, opu

ciwszy z honorami

szeregi armii.
Powrót młodego

ołnierza nie był tak wspaniały, jak mo

na by

oczekiwa

. Dom co prawda był wci

ąż

w dobrym stanie, ulic

poszerzono

i przemianowano z Back Street na Benefit Street. Mercy Dexter jednak,
ongi

postawna i silna, podupadła na zdrowiu, wydawała si

wycie

czona i słaba, chodziła zgi

ta patetycznie wpół, cer

miała

niezdrow

i ziemist

, głos pusty i wyj

tkowo cichy, jak szept zza

grobu. Cechy te przej

ła równie

jedyna pozostała w domu słu

żą

ca,

Maria. Jesieni

1782 roku Phebe Harris urodziła martw

córeczk

, a

tnastego maja nast

pnego roku Mercy Dexter, dzielna do ko

ca,

egnała si

yciem.

William Harris, przekonany ostatecznie o wyj

tkowo niezdrowej naturze

swego mieszkania, podj

ł niezb

dne kroki, by opu

i na zawsze

porzuci

dom. Zamieszkali tymczasem z

w nowo otwartym Golden

Bali Inn, po pewnym czasie za

William wzniósł nowy, wspaniały dom

przy Westminster Street, w rozbudowywanej cz

ęś

ci miasta, po drugiej

stronie Wielkiego Mostu. Tam, w 1785 roku, przyszedł na

wiat jego

syn, Dutee, i tam w spokoju i dobrobycie mieszkała cała rodzina, póki
z uwagi na gwałtown

ekspansj

sklepów nie zostali zmuszeni przenie

ść

z powrotem za rzek

i na drug

stron

wzgórza, na Angell Street,

do nowej dzielnicy willowej East Side, gdzie

p. Archer Harris

zbudował w 1876 roku okazał

, lecz szpetn

rezydencj

z francuskim

dachem. Oboje, William i Phebe, padli ofiar

epidemii

ółtej febry w

1797 roku, aleDutee’a wzi

ł na wychowanie kuzyn, Rathbone Harris, syn

Pelega.
Rathbone był praktycznym m

ęż

czyzn

i wynaj

ł dom przy Benefit Street,

wbrew

żą

daniom Williama, by pozostał on nie zamieszkany. Czuł si

zobowi

zany zapewni

jak najlepsz

przyszło

ść

chłopcu i ani troch

nie przejmował si

zgonami czy chorobami, które wyniszczały jego

mieszka

ców, jak równie

narastaj

coraz bardziej niech

, jak

darzono ów budynek. Z irytacj

przyj

ł wi

c decyzj

rady miejskiej,

która w 1804 roku nakazała mu odka

enie domu siark

, smoł

i kamfor

w zwi

zku z mocno dyskutowanymi zgonami czterech osób, spowodowanymi

przypuszczalnie przez dobiegaj

kresu epidemi

ółtej febry.

Powszechnie powiadano,

e cały dom przesi

kni

ty był niezdrow

chorobliw

woni

Co si

tyczy Duteego, nie my

lał on wiele o domu, gdy

kiedy dorósł,

zaci

ł si

na okr

t kaperski i słu

ył z honorem na „Vigilancie”

pod dowództwem komandora Cahoone’a w wojnie 1812 roku. Wrócił z wojny
cały i zdrowy, w 1814 roku o

enił si

i został ojcem owej pami

tnej

nocy dwudziestego trzeciego wrze

nia 1814, kiedy wielka fala

sztormowa zalała połow

miasta i zniosła pot

ęż

ny siup a

Westminster Street, tak daleko,

e maszty okr

tu prawie dotykały

okien domu Harrisów, jakby potwierdzaj

c w ten sposób,

e nowo

narodzony chłopiec, Welcome, był synem marynarza.
Welcome nie prze

ył swego ojca, lecz zgin

ł chwalebnie pod

Fredericksburgiem w 1862 roku. Ani on, ani jego syn, Archer, nie
znali prawdy o przekl

tym domu. Wiedział tylko,

e prawie nie sposób

go wynaj

ąć

- by

e z uwagi na zagrzybienie i chorobliwy, mdl

odór powstały zapewne wskutek wilgoci i staro

ci budowli. W rzeczy

samej, dom nie został podnaj

ty po serii tragicznych zgonów, których

kulminacja przypadła na rok 1861, a które z uwagi na wydarzenia
wojenne poszły niemal natychmiast w zapomnienie. Carrington Harris,
ostatni m

ski potomek rodu wiedział tylko,

e dom był opuszczony i

stanowił przedmiot licznych zwi

zanych z nim legend i zabobonów, póki

nie opowiedziałem mu o swoim prze

yciu. Zamierza] zburzy

budynek i

wznie

ść

na tym miejscu czynszówk

, lecz za moj

rad

postanowił go

zachowa

, skanalizowa

i wynaj

ąć

. Nie miał wi

kszych problemów ze

znalezieniem ch

tnych. Groza odeszła.

3

Nietrudno sobie wyobrazi

, jak silny wpływ wywarły na mnie kroniki

Harrisów. W kronikach tych zdawało si

tkwi

przyczajone zło,

wykraczaj

ce swym ogromem ponad wszystko, co dot

d znałem; zło

wyra

nie zwi

zane z domem, nie z rodzin

. Wra

enie to potwierdziły

ść

chaotyczne w zapisie notatki mego stryja, zapiski zasłyszanych

historii i plotek kr

ążą

cych w

ród słu

by, kopie aktów zgonu

wystawionych przez jego kolegów, lekarzy, wycinki prasowe itp. Nie
jestem w stanie wymieni

tu ogromu tych materiałów, gdy

stryj mój

był niezmordowanym antykwariuszem, a przekl

ty dom szczególnie go

interesował. Mog

jednak nadmieni

o kilku nader interesuj

cych

sprawach, na które zwróciłem uwag

, gdy

wzmianki o nich pochodziły z

kilku ró

nych

ródeł. Na przykład, plotki słu

by były niemal

jednakowe, je

eli chodziło o zagrzybion

i cuchn

, nieprzyjemn

piwnic

- jednocze

nie uznano to wła

nie pomieszczenie za emanuj

najsilniej i do cna przesi

kni

te zła aur

. Niektóre słu

żą

ce, na

przykład Ann White, w ogóle nie korzystały z piwnicznej kuchni, a co
najmniej trzy dobrze udokumentowane historie mówiły o dziwnych,
quasi-ludzkich lub wr

cz diabolicznych kształtach przyjmowanych przez

korzenie drzew lub spłachcie ple

ni w tym mrocznym miejscu. Te

wła

nie opowie

ci zainteresowały mnie szczególnie z uwagi na to, co

miałem okazj

ujrze

w dzieci

stwie, czułem wszelako,

e w ka

dej z

tych relacji zbyt wiele było przekłama

i naleciało

ci miejscowych

wierze

oraz opowie

ci o duchach.

Ann White, dorastaj

ca w Exeter, w atmosferze tamtejszych przes

dów i

zabobonów wysnuła najbardziej niesamowit

, lecz i najbardziej spójn

zarazem opowie

ść

- jakoby pod domem spoczywał pogrzebany jeden z

wampirów nieumarłych, które zachowuj

ludzk

posta

ywi

krwi

lub tchnieniem

cych, a których plugawe legiony wysyłaj

nocami na

er swe cienie lub cielesne powłoki. Aby unicestwi

wampira, jak

mówiły stare babiny, nale

y go ekshumowa

i spali

jego serce lub

przynajmniej przebi

je drewnianym kołkiem. Do zwolnienia Ann w

znacznej mierze przyczynił si

fakt,

e uparcie nalegała ona na

przekopanie gruntu pod piwnic

Jej historie zyskały sobie spory rozgłos i przyjmowano je tym
łacniej,

e dom istotnie stał na terenie, gdzie ongi

grzebano

zmarłych.
Dla mnie ich zainteresowanie mniej ł

czyło si

z t

okoliczno

bardziej natomiast ze swobod

, z jak

przyj

to kilka innych

zwi

zanych ze spraw

szczegółów - skarg

zwolnionego Preserveda

Smitha, który słu

ył w domu przed Ann i nigdy o niej nie słyszał,

który twierdził, jakoby noc

„co

wysysało mu dech”; akty zgonu ofiar

ółtej febry w 1804 roku wystawione przez doktora Chada Hopkinsa,

stwierdzaj

ce,

e u czterech zmarłych osób wyst

pił znaczny niedobór

krwi; a tak

e mgliste wzmianki o szalonych majaczeniach nieszcz

snej

Rhoby Harris wspominaj

cej o ostrych z

bach szklistookiej, na wpół

widocznej zjawy.
Cho

wolny jestem od przes

dów i zabobonów, niniejsze szczegóły całej

sprawy wzbudziły moje zainteresowanie, podsycane jeszcze kilkoma
wycinkami z gazet, opisuj

cymi przypadki zgonów w przekl

tym domu -

jeden z „Providence Gazette and Country Journal” z dwunastego
kwietnia 1815 roku, drugi natomiast z „Daily Transcript and
Chronicie” z dwudziestego siódmego sierpnia 1845 roku, opisuj

nader szczegółowo upiorne wypadki, do tego stopnia,

e nie sposób

było nie zauwa

ich przera

cej zbie

ci. Wydaje si

e w obu

przypadkach umieraj

ca osoba - w 1815 roku spokojna leciwa dama

nazwiskiem Strafford, a w 1845 nauczyciel w

rednim wieku, niejaki

Eleazar Durfee, ulegli przera

liwej przemianie. Ich oczy stały si

szkliste i oboje starali si

w szyj

zajmuj

cego si

nimi

lekarza. Jeszcze bardziej zdumiewaj

cy był ostatni przypadek, po

którym przestano wynajmowa

ów dom - była to cała seria

mierci

wywołanych przez anemi

, poprzedzonych post

puj

cym obł

dem i

atakami, podczas których pacjent próbował pozbawi

ycia swoich

krewnych poprzez rozpłatanie im

ył na nadgarstkach lub t

tnic

szyjnych.
Było to w roku 1860 i 1861, kiedy mój stryj rozpocz

ł wła

nie

praktyk

lekarsk

i przed wyruszeniem na front sporo usłyszał o tych

wydarzeniach od swoich starszych kolegów po fachu. Naprawd

nie

wyja

nione w tej sprawie było to,

e ofiary, ludzie pro

ci - gdy

domu uznawanego powszechnie za przekl

ty b

wymarły i przesyconego

osobliwym odorem, nie sposób było wynaj

ąć

nikomu innemu - mamrotały

złowieszcze słowa we francuskim slangu, j

zyku i dialekcie, którego

nie mieli prawa zna

ze wzgl

du na brak wykształcenia. Przywodziło to

na my

l nieszcz

Rhoby Harris sprzed blisko stu lat i to poruszyło

mego stryja do tego stopnia,

e po powrocie z wojny zacz

ł zbiera

dane historyczne dotycz

ce feralnego domu i nie omieszkał równie

zasi

ąć

informacji u doktora Chase’a i Whitmarsha. Było dla mnie

oczywiste,

e mój stryj mocno zafascynował si

spraw

i ucieszył

, gdy i mnie ona zaciekawiła, skutkiem czego mógł rozmawia

ze mn

o rzeczach, które inni skwitowaliby jedynie drwi

cym

miechem. Nie

posun

ł si

w supozycjach tak daleko jak ja, niemniej czuł,

e dom

ten stanowił ewenement dla ludzi obdarzonych wyobra

, zawierał w

sobie pod tym wzgl

dem ogromny potencjał i wart był odnotowania jako

inspiracja w sferze grozy, niesamowito

ci i makabry.

Ze swej strony zamierzałem przyjrze

tej sprawie z absolutn

powag

i zacz

łem nie tylko przegl

dowody, lecz równie

gromadzi

, na tyle, na ile byłem w stanie. Rozmawiałem wielokrotnie z

mocno ju

posuni

tym w latach Archerem Harrisem, podówczas

wła

cicielem domu, zanim zmarł w 1916 roku, i uzyskałem od niego i

jego niezam

ęż

nej siostry Alice potwierdzenie autentyczno

ci wszelkich

danych zebranych przez mego stryja. Kiedy jednak zapytałem ich o
ewentualny zwi

zek z Francj

czy j

zykiem francuskim, wyznali,

e nie

maj

poj

cia, o co mo

e chodzi

, i byli równie jak ja zbici z tropu.

Archer był w kropce, a panna Harris powiedziała,

e przypomina sobie

pewne mgliste aluzje dotycz

ce jej dziadka, Dutee Harrisa, i by

one rzuciłyby jakie

wiatło na t

spraw

. Stary wilk morski, który

prze

ył o dwa lata swego syna, sam nie znał tej legendy. Przypomniał

sobie jednak,

e jego dawna piel

gniarka, niejaka Maria Robbins,

znała jak

ąś

mroczn

prawd

mog

przyda

znaczenia francuskim

majaczeniom Rhoby Harris, słyszanym tak cz

sto, zwłaszcza w ostatnim

okresie

ycia nieszcz

snej kobiety. Maria przebywała w przekl

tym

domu od 1769 roku do wyprowadzki rodziny w 1783 i była obecna przy

mierci Mercy Dexter. Którego

razu wspominała małemu Dutee o pewnych

niezwykłych rzekomo zdarzeniach, jakie zaszły podczas

mierci Mercy,

lecz on wkrótce o tym zapomniał i jedyne, co utkwiło mu w pami

ci, to

wzmiankowana ju

wcze

niej osobliwo

ść

. Jego prawnuczka nawet to

wspominała z olbrzymim trudem. Ani ona, ani jej brat nie interesowali
si

zbytnio domem, podobnie jak syn Archera, Carrington, jego obecny

wła

ciciel, z którym odbyłem rozmow

po zdarzeniu, w którym

uczestniczyłem.
Zebrawszy od rodziny Harrisów wszelkie mo

liwe informacje, jakie

mogłem uzyska

, skoncentrowałem uwag

na wczesnych kronikach

miejskich i zapiskach o zdarzeniach, jakie w nim zachodziły,
pochłaniaj

c je z zapałem wi

kszym, ni

wykazywał przy tej samej

czynno

ci mój stryj. Pragn

łem pozna

zborn

i logiczn

histori

całego tego miejsca, pocz

wszy od pojawienia si

tu pierwszych

osadników, w roku 1636, a nawet wcze

niej, je

eli tylko uzyskałbym

liwo

ść

uzupełnienia informacji o legendy

cych wcze

niej na

tych terenach Indian Narragansett. Dowiedziałem si

e długi pas

tutejszych ziem nale

ał pocz

tkowo do Johna Throckmortona. Jedno z

takich pasm zaczynało si

przy Town Street, przy rzece, ci

c si

poprzez wzgórze mniej wi

cej równolegle do istniej

cej obecnie Hope

Street. Ziemie Throckmortonów zostały pó

niej rozdzielone, ja

natomiast skupiłem sw

uwag

na tym odcinku, gdzie pó

niej znajdowała

Back, a nast

pnie Benefit Street. Zgodnie z tym, co mówiły

plotki, rzeczywi

cie znajdował si

tam cmentarz Throckmortonów. Gdy

jednak baczniej przejrzałem kroniki, okazało si

e ciała zostały

pó

niej ekshumowane i przeniesione na Cmentarz Północny przy

Pawtucket West Road.
Nagle, zupełnie przypadkiem, gdy

informacja ta nie znajdowała si

oficjalnych kronikach i z łatwo

mogłem j

przeoczy

, natkn

łem

na co

, co obudziło we mnie szczególn

ciekawo

ść

, pobudziło do

działania i co wi

cej, pasowało do kilku wyj

tkowo niezwykłych

aspektów tej sprawy. Był to akt dzier

awy z 1697 roku niewielkiego

odcinka gruntu niejakiemu Etienne Roulet z

. Wreszcie pojawił si

w tej aferze akcent francuski oraz kolejny, znacznie bardziej
dojmuj

cy element grozy, który o

ywił brzmienie tego nazwiska,

przywołuj

c jego wspomnienie z mrocznej otchłani przeczytanych ongi

zakazanych i mro

żą

cych krew w

yłach lektur, przeto z nowym zapałem

zacz

łem bada

dane o lokalizacji wymarłego domu i miejsc, gdzie go

wzniesiono. Sprawdziłem wszystkie dost

pne kroniki mówi

ce o układzie

tamtego terenu przed jego podziałem i cz

ęś

ciowym wypoziomowaniem Back

Street pomi

dzy 1747 a 1758 rokiem. Dowiedziałem si

tego, czego w

gł

bi duszy si

spodziewałem,

e w miejscu, gdzie stał teraz

przekl

ty dom, Rouletowie zało

yli swój własny cmentarz, na tyłach

niewielkiego parterowego domku z poddaszem, i nigdzie nie natkn

łem

na wzmiank

o przenosinach spoczywaj

cych tam zwłok. Dokument,

nawiasem mówi

c, ko

czył si

ść

chaotycznie i zmuszony byłem

przetrz

ąć

archiwa Towarzystwa Historycznego Rhode Island i

biblioteki Shepleya, zanim natkn

łem si

na jak

kolwiek wzmiank

otwieraj

drzwi oznaczone nazwiskiem Etienne Roulet. Wreszcie co

znalazłem; co

nader mglistego i niejasnego, lecz o tak ogromnym,

cho

przera

cym znaczeniu,

e natychmiast postanowiłem zbada

piwnic

wymarłego domu. Rouletowie, jak si

zdawało, przybyli w t

okolic

z East Greenwich w roku 1696. Byli hugenotami z Caude i

napotkali wyj

tkowo silny sprzeciw ze strony notabli z Providence,

nim pozwolono im osiedli

w mie

cie. W East Greenwich, dok

przybyli w 1686 roku, po zniesieniu edyktu nantejskiego, nie cieszyli
si

zbytni

popularno

i jak głosiły plotki, niech

ęć

ta wykraczała

poza zwyczajowe rasowe i narodowo

ciowe uprzedzenia czy nawet spory o

ziemi

, tak cz

ste pomi

dzy francuskimi i angielskimi osadnikami,

nie był w stanie ukróci

ich nawet gubernator Andros. Jednak ich

arliwy protestantyzm - niektórzy powiadali,

e zbyt

arliwy - oraz

wyra

ny niepokój, gdy przegnano ich z wioski, zapewniły im

ostatecznie bezpieczn

przysta

. Etienne Roulet bowiem, niezbyt

zdolny w uprawie roli, natomiast uczony w mowie, pi

mie i kre

leniu

osobliwych diagramów według wzorów z tajemniczych ksi

g, otrzymał

posad

duchownego na placówce przy przystani Pardona Tillinghasta, na

południowym kra

cu Town Street. Jednak jakie

czterdzie

ci lat

pó

niej wybuchły tam bli

ej nieokre

lone zamieszki. Rozpocz

ły si

one po

mierci starego Rouleta, potem za

nikt ju

cej nie słyszał

o tej rodzinie.
Wydaje si

e przez ponad sto lat wspominano Rouletów i cz

sto o

nich mówiono jako o rodzinie, która wniosła pewne o

ywienie do

sennego portowego miasteczka. Syn Etienne’a, Paul, pos

pny, zgry

liwy

ęż

czyzna, którego dziwaczne prowadzenie si

wywołało zapewne

zamieszki, w rezultacie których doszło do unicestwieni a całej
rodziny, stanowił szczególny obiekt najprzeró

niejszych spekulacji, i

cho

w Providence nie dochodziło do przypadków paniki i l

ku przed

czarami, jak to działo si

w pobliskich puryta

skich osadach, stare

babiny otwarcie mówiły,

e nigdy nie odmawiał on modłów, kiedy

nale

ało, ani te

nie zanosił ich do konkretnej osoby. Bez w

tpienia

te wła

nie plotki stały si

podstaw

legendy, któr

znała stara Maria

Robbins. Jaki zwi

zek z ni

miały obł

cze bredzenia posługuj

cej

francuskim slangiem Rhoby Harris i innych mieszka

ców przekl

tego

domu, okre

mogły jedynie przypuszczenia lub przyszłe odkrycia.

Zastanawiałem si

, jak wielu z tych, którzy znali legendy,

wiadamiało sobie istnienie dodatkowego ogniwa, które napotkałem,

c nad starymi annałami pewnego wyj

tkowo odra

cego fragmentu

opowiadaj

cego o potwornej kreaturze znanej jako Jacques Roulet z

Caude, który w 1598 roku został za czary skazany na

mier

. Pó

niej

wszelako parlament paryski ocalił go przed stosem i wtr

cił do

zakładu dla obł

kanych. Znaleziono go w lesie zbryzganego krwi

oblepionego strz

pami tkanek, wkrótce po tym, jak dwa wilki zabiły i

rozdarły na kawałki małego chłopca. Widziano, jak jeden z wilków
pierzchn

ł bez szwanku. Historia ta bez w

tpienia nadaje si

opowiadania przy kominku, a jest tym ciekawsza,

e wyst

puje

zbie

ść

nazwisk i miejsca. Uznałem wszelako,

e plotkarze z

Providence nie mogli o niej wiedzie

. Gdyby tak było, wspomniana

zbie

ść

zaowocowałaby bardziej drastycznymi i okrutnymi czynami.

Czy

jednak było mo

liwe,

e to wła

nie tego rodzaju plotki

doprowadziły do wybuchu zamieszek i ostatecznie do wygnania Rouletów
z miasta?
Teraz coraz cz

ęś

ciej odwiedzałem przekl

ty- dom, badałem niezdrow

linno

ść

pieni

w ogrodzie i studiowałem uwa

nie ka

dy cal

piwnicznego klepiska. Wreszcie, za pozwoleniem Carringtona Harrisa,
dorobiłem klucz do nie u

ywanych z dawien dawna drzwi wiod

cych z

piwnicy wprost na Benefit Street, wolałem bowiem mie

ść

szybszego wydostania si

na ulic

, ni

li pi

ąć

po mrocznych

schodach i przez hol na pi

trze dochodzi

do frontowych drzwi.

Miejsca, gdzie moim zdaniem zła aura była najsilniejsza, badałem
wnikliwie całymi popołudniami, póki promienie sło

ca przezierały

przez zasnuty paj

czyn

wietlik nad piwnicznymi drzwiami, dzi

którym tylko kilka stóp dzieliło mnie od zatłoczonego zwykle chodnika
na zewn

trz.

Moje wysiłki nie zaowocowały odkryciami, natkn

łem si

jedynie na

ple

śń

, która trawiła badane przeze mnie pomieszczenie, nieprzyjemny

odór, aczkolwiek niezbyt silny, i widniej

ce na podłodze mgliste,

niepokoj

ce zarysy. Podejrzewam,

e wielu przechodniów, którzy

widzieli mnie przez powybijane szyby, musiało ze zdziwieniem
obserwowa

me poczynania.

Wreszcie, za namow

stryja, postanowiłem zbada

to miejsce po

zmierzchu i pewnej burzliwej nocy omiotłem promieniem mej latarki
zawilgł

podłog

pokryt

dziwacznymi kształtami i poskr

canymi, lekko

fosforyzuj

cymi spłachciami ple

ni. Miejsce to natchn

ło mnie owego

wieczoru nieokre

lon

bli

ej trwog

i niemal nie zdziwiło mnie, gdy

ujrzałem, lub wydało mi si

e ujrzałem, w

ród białego nalotu

wyj

tkowo wyra

nie zmaterializowan

„skurczon

posta

” zapami

tan

jeszcze z dzieci

stwa.

Jej przejrzysto

ść

i wyrazisto

ść

nie miały sobie równych i były

doprawdy zdumiewaj

ce, a gdy tak na ni

patrzyłem, odniosłem

wra

enie,

e dostrzegam cienkie,

ółtawe, faluj

ce pasemka niby dymu,

które wzbudziły we mnie trwog

tamtego deszczowego popołudnia, wiele

lat temu.
Wznosiła si

ponad antropomorficzn

plam

ple

ni przy kominku,

delikatne, niezdrowe nieomal opary, które unosz

c si

żą

co nad

wilgotnym spłachciem ziemi, zdawały si

przybiera

mglisty i

bulwersuj

cy w swej sugestii kształt, stopniowo jednak rozpływały si

w coraz rzadsze pasma, by, znikn

wszy w czelu

ci wielkiego komina,

pozostawi

po sobie tylko odra

cy fetor. Było to zaiste

przera

ce, zwłaszcza dla mnie, gdy

dysponowałem szczegółowymi

informacjami dotycz

cymi tego miejsca. Odwracaj

c si

, by czym

dzej pierzchn

ąć

z tego przekl

tego miejsca, czułem,

e z kolei to

zacz

ło obserwowa

mnie chciwie niewidzialnymi, lecz wyczuwalnymi

oczyma. Kiedy opowiedziałem o tym stryjkowi, bardzo go moja historia
poruszyła i po pełnej napi

cia godzinie namysłu podj

my ostateczn

i drastyczn

decyzj

. Maj

c na uwadze wa

ść

sprawy i znaczenia

naszego z ni

zwi

zku, zaproponował, by

my we dwóch zbadali i -je

eli

to mo

liwe - unicestwili czaj

w wymarłym domu groz

, podczas

trwaj

cego jedn

lub wi

cej nocy czuwania wewn

trz owej mrocznej,

cuchn

cej st

chlizn

i grzybem piwniczki.

4

rod

, dwudziestego pi

tego czerwca 1919 roku, po uprzednim

powiadomieniu Carringtona Harrisa, lecz bez wyja

nienia prawdziwego

celu naszej wyprawy, mój stryj i ja przenie

my do wymarłego domu

dwa składane krzesła oraz łó

ko polowe i pewne ci

ęż

kie, nader zło

one

naukowe urz

dzenie mechaniczne. Za dnia znie

my to wszystko do

piwnicy, zakleili

my okna gazetami i oczekiwali

my nadej

cia

zmierzchu, kiedy to miało rozpocz

ąć

nasze czuwanie. Zamkn

drzwi wiod

ce by

ona z natury wroga lub kierowa

zwyczajnym

instynktem samozachowawczym. Tak czy inaczej, monsuum owo musi zosta

z konieczno

ci uznane za anomali

, intruza, którego kompletne

unicestwienie powinno zosta

uznane za pierwszorz

dny obowi

zek

dego człowieka, dbaj

cego o dobro i rozwój całego

wiata.

Najgorsze było,

e nie wiedzieli

my, ba, nie wyobra

ali

my sobie

nawet potencjalnego spotkania z t

istot

. Nikt przy zdrowych

zmysłach dot

d jej nie widział i mało kto u

wiadamiał sobie w ogóle

jej obecno

ść

. Mogła to by

forma czystej energii, eteryczna, przeto

pozostaj

ca poza granicami

wiata materialnego, lub fizyczna jedynie

po cz

ęś

ci, ot, jaka

nieznana i podejrzanej natury plastyczna masa,

zdolna zmienia

wedle woli z formy materialnej w gazow

, płynn

lub rozproszon

tak,

e całkiem niewidzialn

. Antropomorficzny

kształt plamy ple

ni na klepisku,

ółtawe pasemka dymu i zakrzywione

formy korzeni drzewa, o których mówiły pewne ludowe przekazy, zdawały
si

sugerowa

przynajmniej po cz

ęś

ci - zdawkowo wr

cz -

materializacj

sylwetki ludzkiej, lecz w jakim stopniu był on domen

owej istoty i czy kształt ten potrafiła przyjmowa

na dłu

ej,

aden z

nas nie potrafił odpowiedzie

. Dysponowali

my dwoma rodzajami broni,

by stawi

jej czoło - ogromnym, zmodyfikowanym egzemplarzem cylindra

Crookesa zasilanym z przeno

nych akumulatorów i zaopatrzonym w

specjalne ekrany oraz reflektory, na wypadek gdyby istota okazała si

bezcielesna i eteryczna, a tym samym do unicestwienia jej
potrzebowaliby

my silnego strumienia radiacji, jak równie

dwa

wojskowe miotacze ognia, z rodzaju tych, które u

ywane były podczas

wojny

wiatowej, w razie gdyby przyszło nam zmierzy

z czym

cho

by na poły materialnym i podatnym na zranienie konwencjonalnymi

metodami. Jak wie

niacy z Exeter, gotowi byli

my spali

na popiół

serce owego stworzenia, gdyby takowe posiadało. Sprz

t bojowy

rozstawili

my w piwnicy w

le okre

lonych miejscach, podobnie jak

wcze

niej krzesła i łó

ko, a dokładniej mówi

c, na wprost kominka,

gdzie na klepisku wida

było osobliwego kształtu plam

ple

ni. Ów

sugestywny spłachetek zgnilizny i zepsucia był, nawiasem mówi

słabo widoczny, kiedy rozstawiali

my nasze meble i instrumenty, a

kiedy tego wieczoru wrócili

my, by podj

ąć

czuwanie, przez krótk

chwil

tpiłem w to, co wydawało mi si

e kiedy

ujrzałem, i

wówczas powróciłem my

lami do starych poda

Czuwanie nasze rozpocz

my o dziesi

tej wieczorem i pocz

tkowo nie

przyniosło spodziewanych efektów. Słabe, rozrzedzone

wiatło płyn

z sieczonych strugami deszczu latarni ulicznych na zewn

trz i blada

fosforescencja odra

cej ple

ni wewn

trz ukazywały ociekaj

ce gołe

kamienne

ciany, pozbawione najmniejszych nawet resztek wapna;

wilgotne, cuchn

ce, skalane ple

klepisko z obscenicznie pieni

cym

po nim grzybem; przegniłe szcz

tki czego

, co było stołkami,

krzesłami, stołami i niemo

liwymi dzi

do rozpoznania meblami;

ęż

kie deski i masywne belki stropowe, stare drzwi prowadz

ce do

spi

arni i pomieszczenia pod innymi cz

ęś

ciami domu; zmurszałe,

kamienne schody ze zniszczon

drewnian

balustrad

oraz toporny,

ogromny kominek z poczerniałej cegły, gdzie przerdzewiałe

elazne

elementy stanowiły sm

tne pami

tki po wspaniałych ongi

hakach,

wilkach, szpikulcach ro

na, szczypcach i drzwiczkach holenderskiego

pieca. Wszystko to dostrzec mo

na było w słabej po

wiacie, jak

równie

nasze sprz

ty, polowe łó

ko, składane krzesła i ci

ęż

bro

do walki z nieznanym.
Tak jak podczas swych poprzednich wizyt w tym domu, pozostawili

drzwi prowadz

ce na ulic

nie zamkni

te, by w razie manifestacji

mocy, z któr

nie mogliby

my sobie poradzi

, mie

w ka

dej chwili

szans

ucieczki. Byli

my przekonani,

e nasza obecno

ść

w domu wywabi

złowrog

istot

, która si

w nim gnie

dziła, a przy gotowani na

spotkanie z ni

, powinni

my j

w ten lub inny sposób unicestwi

, po

uprzednim rozpoznaniu i przeprowadzeniu niezb

dnych obserwacji. Nie

mieli

my poj

cia, jak du

o czasu mo

e nam zaj

ąć

przywołanie,

zbadanie, a nast

pnie likwidacja tej istoty. Zdawali

my sobie spraw

e nasza misja jest ogromnie niebezpieczna, nie sposób było bowiem

stwierdzi

, jak

moc

dysponowa

miała istota pojawiaj

ca si

przed

nami. Uznali

my wszelako,

e gra warta jest

wieczki, i bez wahania

tylko we dwóch podj

my si

tego zadania. Mieli

wiadomo

ść

, i

szukaj

c pomocy z zewn

trz, naraziliby

my si

jedynie na drwiny i

szyderstwa, a mo

e nawet na obrócenie wniwecz całego przedsi

wzi

cia.

Rozmawiali

my równie

na ten temat do pó

nych godzin nocnych, a

mój

stryj, poczuwszy nieodpart

senno

ść

, za m

namow

uło

ył si

połówce, by pogr

ąż

w dwugodzinnej drzemce.

Osobliwy l

k zmroził mnie do szpiku ko

ci, gdy tak czuwałem samotnie

rodku nocy, sam, powiadam, gdy

ten, kto siedzi obok

cego, nie

odczuwa wcale jego obecno

ci, a mo

e raczej silniej odbiera wówczas

swoj

własn

. Stryj mój oddychał ci

ęż

ko, odgłos jego wdechów i

wydechów zlewał si

z szumem deszczu na zewn

trz i dra

cym

kapaniem wody w piwniczce, w domu tym bowiem, nawet gdy było gor

co i

sucho, panowała wilgo

jak na bagnach. Przyjrzałem si

bacznie

obluzowanym starym kamieniom w

cianach, którym szczególnego

charakteru dodawały fosforescencja ple

ni i słabe

wiatło, z trudem

przenikaj

ce z ulicy przez zaklejone gazetami okna. W pewnej chwili,

gdy duszna atmosfera przytłoczyła mnie szczególnie mocno, otworzyłem
drzwi i powiodłem wzrokiem wzdłu

ulicy w jedn

i drug

stron

napawaj

c oczy znajomym widokiem, a nozdrza wypełniaj

c rze

kim,

chłodnym powietrzem. Nadal nie wydarzyło si

nic, co mogłoby

wynagrodzi

mi czas sp

dzony na czuwaniu, raz po raz zacz

łem ziewa

czenie bowiem z wolna pokonywało tkwi

ce we mnie l

ki.

I wtem uwag

moj

zwrócił stryj, który zacz

ł przewraca

przez

sen. Poruszył si

niespokojnie na łó

ku kilka razy w ci

gu ostatniej

pół godziny, teraz wszelako oddech jego stał si

dziwnie

nieregularny, a od czasu do czasu z jego piersi dobywał si

jakby

zduszony, piskliwy j

k. O

wietliłem go promieniem elektrycznej

latarki, lecz był odwrócony do

ciany, przeto podszedłem do niego i

ponownie za

wieciłem latark

, by sprawdzi

, czy nic mu nie jest. To,

co ujrzałem, mocno mn

wstrz

ło, co jest o tyle dziwne,

e całe

zdarzenie wydawało si

raczej trywialne. Niew

tpliwie na stan mój

wpłyn

ł fakt, i

znajdowali

my si

w miejscu uznawanym za nawiedzone

i byli

my w trakcie wypełniania misji, której powodzenie uwa

ali

za rzecz najwa

niejsz

, gdy

to, co si

stało, nie było samo w sobie

przera

ce ani nadnaturalne. Na twarzy mego stryja widniał

przedziwny grymas, wywołany bez w

tpienia jakim

koszmarnym snem,

grymas niezwykłego o

ywienia, nadaj

cy mu niesamowity wygl

d - przez

chwil

nie wydawał si

sob

. Zazwyczaj był to człowiek spokojny,

zrównowa

ony i łagodnej natury, teraz natomiast

cierały si

w nim

sprzeczne emocje. Wydaje mi si

e to ich mnogo

ść

była powodem mego

zaniepokojenia. Mój stryj, który chwytaj

c łapczywie dech i miotaj

na łó

ku, miał teraz otwarte oczy, zdawał si

niejednym, lecz

wieloma lud

mi, od których jego ja

źń

w jaki

niezwykły sposób zdołała

oddzieli

Nagle zacz

ł mrucze

pod nosem, a wygl

d jego z

bów i ust, gdy to

uczynił, zupełnie mi si

nie spodobał. Słowa były z pocz

tku

niezrozumiałe i nagle - jakbym doznał ol

nienia - rozpoznałem je na

tyle,

e poczułem na plecach lodowate ciarki, a potem przypomniałem

sobie rozliczne badania stryja i jego przekłady z artykułów
dotycz

cych antropologii i staro

ytno

ci w „Revue des Deux Mondes”.

dziwy Elihu Whipple mamrotał bowiem po francusku i kilka

zrozumiałych dla mnie słów zdawało si

tyczy

najmroczniejszych

mitów, jakie staruszek przeło

ył na angielski ze słynnego paryskiego

czasopisma.
Wtem na czole

cego zaperlił si

pot i m

ęż

czyzna, na wpół

przebudzony, poderwał si

z łó

ka. Przeszedł wpół słowa na angielski

i pełnym podniecenia ochrypłym głosem zakrzykn

ł: - Oddech! Mój

oddech! - Z tymi słowy obudził si

zupełnie, a rysy jego twarzy

powróciły do normy i po chwili stryj, uj

wszy mnie za r

, zacz

relacjonowa

mi sen, którego znaczenia mogłem z trwog

tylko si

domy

Jak wyznał, odpłyn

ł z domeny typowego, pospolitego snu do koszmaru

tak osobliwego, z jakim nigdy dot

d si

nie zetkn

ł. Był to ten

wiat

i nie ten zarazem, cienisty, geometryczny chaos, w którym mo

na było

dostrzec elementy znajomych rzeczy w najbardziej zaskakuj

cych i

nieprawdopodobnych kombinacjach. Jak przez mgł

widział nakładaj

na siebie nawzajem obrazy, w układzie których zasady czasu i

przestrzeni rozpływały si

i mieszały ze sob

w sposób zdaj

cy si

przeczy

wszelkiej logice. W tym kalejdoskopowym wirze

fantasmagorycznych obrazów pojawiały si

co chwila stop-klatki, cho

słowo to niedokładnie okre

lało to, co widział wtedy staruszek. Były

to wizje niezwykłej przejrzysto

ci, o niezmierzonej wszelako

ró

norodno

ci.

Stryj mój odniósł w pewnej chwili wra

enie, jakby le

ał w gł

bokiej

ziemnej jamie, a z góry gapiły si

gniewne oblicza ludzi,

ęż

czyzn i kobiet w perukach i trójgraniastych kapeluszach. Innym

razem wydawało mu si

e znajdował si

wewn

trz domu, starego domu,

lecz szczegóły i jego mieszka

cy stale si

zmieniali, do tego

stopnia,

e nie potrafił rozró

twarzy, mebli ani nawet samego

pomieszczenia, gdy

drzwi i okna były najwyra

niej w ci

głym ruchu,

podobnie jak wi

kszo

ść

tamtejszych ruchomych przedmiotów. Było to

dziwne - diabelnie dziwne - a mój stryj mówił z wielk

niepewno

jakby si

kał,

e mu nie uwierz

, gdy o

wiadczył,

e po

ród tych

dziwnych twarzy wiele nosiło charakterystyczne rysy rodu Harrisów.
Przez cały czas odczuwał dziwne, niezrozumiałe duszenie, jakby czyja

obecno

ść

przenikała jego ciało, usiłuj

c wyssa

wszystkie siły

witalne.
Zadygotałem na my

l o tych siłach witalnych, nadw

tlonych bezlitosnym

bem czasu, stawiaj

cych opór nieznanym mocom, których mógł l

najsprawniejszy i najsilniejszy z młodych organizmów. Jednak ju

po chwili skonstatowałem,

e sny s

tylko snami, a te niemiłe ogólnie

wizje musiały zosta

wywołane pod

wiadom

reakcj

mego stryja na

nasze

ledztwo oraz nadzieje przepełniaj

ce w ostatnich dniach umysły

nas obu, pomijaj

c wszelkie inne elementy tej sprawy.

Rozmowa niebawem zepchn

ła w cie

moje obawy i wra

enie obco

ci. Po

pewnym za

czasie zacz

łem ziewa

i uło

yłem si

na spoczynek. Mój

stryj wydawał si

bardzo czujny, rozbudzony i z ch

przej

ł po

mnie wart

, cho

koszmar wytr

cił go ze snu na długo, nim upłyn

ły

dwie godziny wyznaczone na jego odpoczynek. Sen zmorzył mnie szybko i
niemal natychmiast nawiedziły mnie mroczne, bulwersuj

ce koszmary i

wizje kosmicznej, niezmierzonej samotno

ci, a tak

e wra

enie wrogo

atakuj

ce ze wszystkich stron

ciany niby-wi

zienia, w którym si

znalazłem. Zdawało mi si

e jestem zwi

zany i zakneblowany,

dobiegało mnie płyn

ce z oddali szydercze echo niezliczonych głosów

domagaj

cych si

mojej krwi. Ujrzałem twarz mego stryja w

okropniejszej wszelako i bardziej osobliwej scenerii ni

na jawie, i

przypominam sobie,

e nieraz bezskutecznie szamotałem si

próbowałem krzycze

. To nie był przyjemny sen i przez krótk

chwil

ucieszyłem si

, usłyszawszy przera

liwy wrzask, który przenikn

przez bariery snu, przywracaj

c mnie sk

din

d brutalnie do

wiata

jawy, gdzie wszystko, co znajdowało si

przed mymi oczyma, wydało mi

nagle bardziej rzeczywiste i wy-ra

niejsze ni

kiedykolwiek.

5

ałem odwrócony plecami do krzesełka mego stryja, tote

przebudziwszy si

gwałtownie, ujrzałem jedynie drzwi wiod

ce na

ulic

, północne okno i

cian

, sufit oraz podłog

po tej stronie,

odzwierciedlone z przera

liw

wyrazisto

w moim mózgu dzi

wiatłu ja

niejszemu ni

fosforescencja ple

ni czy po

wiata bij

ca z

zewn

trz. Nie było silne, w ka

dym razie nie na tyle, by mo

na było

przy nim czyta

ksi

ąż

. Spowodowało jednak pojawienie si

podłodze cienia łó

ka i mnie samego, a jego

ółtawa, przenikliwa moc

sugerowała co

cej ni

tylko zwykł

luminescencj

. To wszystko

dostrzegłem z niezdrow

wyrazisto

, pomimo

e dwa z moich zmysłów

zostały w brutalny sposób zaatakowane. W uszach bowiem rozbrzmiewało
mi wci

ąż

echo tego rozdzieraj

cego krzyku, nozdrza za

przepełniał

odór rozchodz

cy si

po całym pomieszczeniu. Umysł mój, równie czujny

jak zmysły, natychmiast oszacował sytuacj

jako powa

, i niemal

automatycznie poderwawszy si

z łó

ka, odwróciłem si

, by si

ąć

narz

dzie zniszczenia, które zostawili

my wymierzone w plam

ple

przed kominkiem. Gdy si

obróciłem, to, co ujrzałem, sprawiło,

zastygłem w bezruchu. Wrzask bowiem pochodził z ust mego stryja, ja
natomiast nie wiedziałem, przed jakim zagro

eniem miałem broni

jego

i siebie.
Okazało si

e widok był znacznie gorszy, ni

spodziewałem.

Istniej

koszmary wychodz

ce poza wszelkie znane bariery potworno

ci,

ta natomiast groza, niepoj

ta i mro

żą

ca krew w

yłach, była jedn

tych, któr

kosmos rezerwuje dla garstki nielicznych pechowców-

nieszcz

ęś

ników. Z prze

artej grzybem i wilgoci

ziemi płyn

ło

widmowe, trupie

wiatło,

ółte i niezdrowe, jak ropa z zaka

onych

tkanek, które faluj

c i kołysz

c si

, urosło do gigantycznych

rozmiarów, przyjmuj

c mglist

posta

ni to człowieka, ni to bestii,

przez któr

mogłem dostrzec znajduj

ce si

dalej komin i ruszt

kominka. Miało mnóstwo oczu, wilczych, wygłodniałych i drwi

cych, a

jego toporna, jakby owalna głowa na czubku rozpłyn

ła si

w cienk

smu

mgiełki, która wiruj

c przez chwil

, j

ła rozprasza

znika

w czelu

ciach komina. Powiadam,

e widziałem to co

, lecz

dopiero otrz

wszy si

ze zdenerwowania, po dłu

szym namy

le,

zdołałem przypomnie

sobie jego wygl

d. W tamtych chwilach była to

dla mnie jedynie wiruj

ca, lekko fosforyzuj

ca chmura grzybiastego

plugastwa, spowijaj

ca i rozpuszczaj

ca z niezwykł

plastyczno

jedyny obiekt, na którym skupiłem cał

uwag

Obiektem tym był mój stryj, s

dziwy Elihu Whipple, którego

czerniej

ce i rozkładaj

ce si

oblicze łypało na mnie i szczerzyło

drwi

co, który wyci

gał ku mnie ociekaj

ce tkankami zakrzywione w

szpony palce, by rozedrze

mnie na strz

py z nienasycon

ciekło

wywołan

zatrwa

groz

Tylko rutyna pozwoliła mi ocali

zdrowe zmysły. Byłem dobrze

przygotowany na nadej

cie tej chwili i teraz poddałem si

rutynie

nabytej wskutek treningu. Ona mnie ocaliła. Stwierdziwszy,

wiruj

cy zły opar był niematerialny, a przeto nie sposób było go

zniszczy

tak jak rzeczy fizyczne, nie si

łem po miotacz płomieni

po lewej, lecz po cylinder Crookesa, i uruchomiwszy aparat,
skierowałem na t

nie

mierteln

, nienazwan

plugawo

ść

moc

najsilniejszego promieniowania, jak

człowiek sw

wiedz

jest w

stanie wyzwoli

z przestrzeni i fluidów natury. Pojawiła si

bł

kitnawa mgiełka i rozległo si

szale

cze pyrkota-nie, a potem na

moich oczach

ółtawa fosforescencja pocz

ła słabn

ąć

. Zorientowałem

e jej blakni

cie wywołał jedynie kontrast z niebieskim ogniem i

e fale z urz

dzenia nie wywarły na istocie

adnego skutku.

I nagle w samym

rodku tego demonicznego widowiska ujrzałem now

groz

, która wydobyła z mych ust krzyk przera

enia i skierowała mnie

słaniaj

cego si

na nogach do klamki nie zamkni

tych drzwi od ulicy.

Nie bacz

c na to, jakie koszmary mog

wypu

wiat ani jakie

zdanie b

mieli o mnie ludzie, gdy dowiedz

, co uczyniłem,

pragn

łem jedynie opu

to przekl

te miejsce. W tym słabym

wietle,

cym mieszanin

ółtej i niebieskiej po

wiaty posta

mego stryja

rozpłyn

ła si

nagle niczym wosk. Składu tej substancji jednak nie

sposób było nawet pobie

nie okre

i nagle na jego roztapiaj

cej

twarzy pojawiły si

zmieniaj

ce si

jak w kalejdoskopie oblicza,

których wygl

d mógł zrodzi

jedynie w umy

le szale

ca. Był w

jednej chwili diabłem i całym legionem szatanów, trupem z kostnicy i
cał

rzesz

innych nienazwanych istot. O

wietlone mieszank

niepewnych promieni, owo galaretowate oblicze przyj

ło dziesi

ęć

dwadzie

cia, sto odmiennych kształtów. U

miechaj

c si

, zacz

ło

spływa

na ziemi

stymi oleistymi strugami, karykatura podobizny

legionów osobliwych i wcale nie tak niezwykłych zarazem.
Ujrzałem rysy twarzy rodu Harrisów, zarówno m

skich, jak i

skich,

dorosłych i dzieci, a tak

e innych, starych i młodych, ostrych i

łagodnych, znajomych i nieznajomych. Przez sekund

mign

ł mi tak

nieco spaczony wizerunek nieszcz

snej Rhoby Harris, której podobizn

widziałem w School of Design Museum, a innym razem wydawało mi si

e dostrzegam charakterystyczne, z uwagi na ko

cist

budow

, oblicze

Mercy Dexter, zapami

tane przeze mnie z obrazu w domu Carringtona

Harrisa. Było to przera

ce do

wiadczenie, którego nie sposób

opowiedzie

do samego ko

ca, kiedy ujrzałem osobliwie ze sob

zł

czone wizerunki słu

żą

cej i niemowl

cia, majacz

ce tu

nad

poro

tym grzybem klepiskiem, gdzie rozlewała si

plama

zielonkawego tłuszczu. Wydawało si

, jakby te zmieniaj

ce si

kształty walczyły mi

dzy sob

, usiłuj

c przybra

na powrót łagodne

rysy twarzy mojego stryja. Chciałbym my

e jeszcze wtedy istniał

e w ten sposób próbował po

egna

ze mn

. Chyba wykrztusiłem

wówczas przez zaci

te gardło krótkie po

egnanie i czym pr

dzej

wybiegłem na ulic

. Cienka stru

ka tłuszczu pod

ąż

ała za mn

przez

drzwi, a

do skraju zroszonego deszczem chodnika.

Reszta to mroczna, potworna zagadka. Na sk

panej w deszczu ulicy nie

było

ywego ducha, a na całym

wiecie nie było nikogo, komu

odwa

yłbym si

o tym opowiedzie

. Szedłem przeto bez celu na

południe, mijaj

c College Hill i Ateneum, w dół ulicy Hopkinsa, a

potem przez most do dzielnicy handlowej, gdzie wysokie budynki
zdawały si

mnie chroni

, tak jak współczesne rzeczy materialne

broni

wiat przed pradawnymi okropie

stwami i osobliwo

ciami. A

potem szary

wit nadszedł w strugach deszczu, od wschodu rozja

niaj

pradawne wzgórze i s

dziwe dachy domów, przywabiaj

c mnie na powrót

do miejsca, gdzie pozostawiłem pewn

nie doko

czon

, a nader wa

spraw

. Szedłem tak i szedłem, przemoczony, z goł

głow

, oszołomiony

i zdezorientowany w blasku poranka, po czym przest

piłem próg tego

przekl

tego domu przy Benefit Street, t

sam

drog

, któr

opu

ciłem. Drzwi pozostawiłem otwarte i wci

ąż

były uchylone, ku

zdziwieniu przechodniów, z którymi jednak nie odwa

yłem si

podzieli

swymi rewelacjami.
Tłuszczu ju

nie było, gdy

wilgotne i zagrzybione klepisko pozostało

porowate, przed kominkiem za

ani

ladu po wielkiej zgi

tej w pół

osadowej postaci. Spojrzałem na łó

ko, na krzesła, instrumenty,

porzucony przeze mnie kapelusz i

ółty słomiany kapelusz mego stryja.

Byłem tak oszołomiony,

e z trudem przypominałem sobie, co było snem,

a co rzeczywisto

. I wtedy wróciła mi

wiadomo

ść

, a wraz z ni

poczucie,

e do

wiadczyłem rzeczy du

o straszniejszych ni

te, o

których

niłem. Usiadłszy, spróbowałem na tyle, na ile to mo

liwe, z

uwagi na swój obecny stan, zweryfikowa

, co si

wydarzyło, i

wykoncypowa

, jak poło

kres temu koszmarowi, je

eli wydarzył si

on naprawd

. Owo co

nie wydawało mi si

ani materialne, ani te

eteryczne, a co wi

cej, niepoj

te dla umysłu przeci

tnego

miertelnika. Czym

e wi

c mogło by

, je

li nie jak

ąś

egzotyczn

emanacj

, diabelsk

manifestacj

, wampirycznym, bezcielesnym upiorem

czyhaj

cym, jak powiadaj

wie

niacy z Exeter, na niektórych starych

cmentarzach? Był to, jak mi si

zdawało, pewien

lad i ponownie

spojrzałem na klepisko przed kominkiem, gdzie ple

śń

i saletra

stworzyły plam

o dziwacznym kształcie. W ci

gu dziesi

ciu minut

podj

łem decyzj

i zabrawszy kapelusz, udałem si

do domu, gdzie

wzi

łem k

piel, przek

siłem co nieco i zamówiłem przez telefon oskard

i łopat

, wojskow

mask

przeciwgazow

oraz sze

ść

butli kwasu

siarkowego, z pro

, by dostarczono je nast

pnego ranka przed drzwi

piwniczki wymarłego domu przy Benefit Street. Pó

niej próbowałem cho

troch

przespa

, bezskutecznie jednak, tote

zaj

łem si

lektur

i układaniem marnych wierszy, co miało cho

w pewnym stopniu ukoi

rozkołatane nerwy.
Nast

pnego dnia o jedenastej zacz

łem kopa

. Dzie

był słoneczny i to

poprawiło mi humor. Wci

ąż

byłem sam, gdy

cho

trawił mnie l

k przed

nieznanym koszmarem, którego poszukiwałem, strach przed podzieleniem
si

z kim

moj

wiedz

okazał si

silniejszy. Pó

niej opowiedziałem o

tym Harrisowi, lecz tylko t konieczno

ci i dlatego,

e Harris słyszał

od starych najró

niejsze, dziwaczne historie, przeto uznałem, i

był skłonny mi Uwierzy

. Gdy zacz

łem kopa

w cuchn

cej czarnej ziemi

przed kominkiem, ostrze mego kilofa, trafiwszy w białe pasemka
grzyba, rozpłatało je, a z rozerwanych strz

pków popłyn

ła lepka,

ółtawa posoka. Zadr

ałem na nieokre

lon

bli

ej, mglist

l, co

mog

wkrótce napotka

. Niektóre sekrety wn

trza ziemi nie s

dobre

ani zdrowe dla ludzko

ci, ten natomiast wydawał si

jednym z nich.

ce dygotały mi jak w febrze, ale nie przerywałem mozolnej pracy i

wkrótce stałem ju

na dnie wykopanego przez siebie wielkiego dołu. W

miar

jak pogł

białem jam

, maj

jakie

sze

ść

stóp kwadratowych,

okropny fetor zacz

ł przybiera

na sile, straciłem równie

wszelk

tpliwo

ść

co do nieuchronno

ci zetkni

cia z piekieln

istot

, której

złowrogi wpływ był od półtora wieku

miertelnym przekle

stwem dla

wszystkich mieszka

ców tego domu. Zastanawiałem si

, jak b

dzie ona

wygl

, jaki b

dzie jej kształt i forma, a tak

e jak wielka mogła

sta

po prawie dwóch wiekach wysysania sił

ywotnych z ludzkich

ofiar. W ko

cu wygramoliłem si

z jamy i rozrzuciwszy zwały

nagromadzonej ziemi, przeniosłem wielkie butle z kwasem na skraj
dołu, ustawiaj

c je po dwóch stronach, by w razie konieczno

liwie szybko móc opró

ich zawarto

ść

do wn

trza dołu. Od tej

pory wyrzucałem ziemi

tylko na stron

przeciwn

ta, gdzie

zainstalowałem butle, pracowałem wolniej i z uwagi na coraz
silniejszy fetor nało

yłem mask

przeciwgazow

. Blisko

ść

tej

nienazwanej istoty znajduj

cej si

gdzie

pode mn

sprawiła,

e nerwy

miałem napi

te do granic mo

liwo

ci. Wtem ostrze mojej łopaty

uderzyło w co

bardziej mi

kkiego ni

gleba. Zadr

ałem i niewiele

brakowało, bym wypełzł z jamy, której skraj miałem obecnie na
wysoko

ci szyi. Naraz powróciła mi odwaga i w

wietle elektrycznej

latarki, któr

miałem przy sobie, odgarn

łem ostatni

warstewk

ziemi

z tego, na co natrafiłem łopat

. Powierzchnia, któr

odkryłem, była

szklista i jakby rybia, przypominała na wpół przegnił

galaret

zastygł

i miejscami półprze

roczyst

. Odgarn

łem wi

cej ziemi i

oczom mym ukazał si

niezwykły kształt. Ujrzałem szczelin

w miejscu,

gdzie cz

ęść

substancji nakładała si

jedna na drug

. Odsłoni

fragment był ogromny i jakby cylindryczny, przypominał nieco mi

sinobiał

, zło

wpół rur

od pieca mierz

w najszerszej cz

ęś

dwie stopy

rednicy. Kopałem dalej i nagle wyskoczyłem z jamy jak

oparzony, gor

czkowo odkorkowuj

c i przechylaj

c wielkie, ci

ęż

kie

butle, by opró

ich

zawarto

ść

na cielsko tej plugawej,

niewyobra

alnej wr

cz potworno

ci, której tytaniczny łokie

dane mi

było zobaczy

lepiaj

cy wir zielono

ółtych oparów, jaki buchn

ł gwałtownie z

trza jamy, gdy zalałem j

strugami

cego kwasu, na zawsze ju

pozostanie w mej pami

ci. Na całym wzgórzu ludzie opowiadaj

ółtym

dniu, kiedy zjadliwe, przera

ce opary buchn

ły g

stymi kł

bami z

odpadów fabrycznych wylewanych do rzeki Providence, lecz ja wiem,

wszyscy ci ludzie mylnie okre

laj

pochodzenie owej tajemniczej

chmury. Mówi

równie

o przera

cym ryku, który dobył si

w tym

samym czasie z jakiej

uszkodzonej rury wodoci

gowej lub płyn

cych

pod ziemi

przewodów gazowych, i gdybym si

odwa

ył, w tym przypadku

równie

mógłbym udowodni

e byli w bł

dzie. Było to niewiarygodne,

wstrz

saj

ce i przera

ce - sam nie wiem, jak udało mi si

pozosta

przy

yciu i zdrowych zmysłach. Po opró

nieniu czwartej butli

straciłem przytomno

ść

, gdy

opary zdołały jakim

cudem przenikn

ąć

gł

b mojej maski, lecz kiedy doszedłem do siebie, stwierdziłem,

e z

jamy przestał ju

wydostawa

ółty, cuchn

cy dym.

Opró

nienie dwóch ostatnich butli nie wywołało

adnych widocznych

skutków i po pewnym czasie uznałem,

e mog

zasypa

dół.

Sko

czyłem dobrze po zmierzchu, lecz groza dot

d obecna w tym domu

gdzie

prysła. Wilgo

nie emanowała ju

tak silnego odoru, a osobliwe

grzyby wyschły i rozpadły si

w szary, nieszkodliwy, sypki pył, który

jak popiół rozsypał si

po klepisku. Jeden z najgorszych podziemnych

koszmarów tego

wiata został unicestwiony raz na zawsze, je

natomiast istniało piekło, dusza tej blu

nierczej, demonicznej istoty

z pewno

musiała trafi

do jego najgł

bszej, najbardziej

odra

cej czelu

ci. Uklepuj

c ostatni

szufl

ziemi, po raz

pierwszy - i nie ostatni - zapłakałem, by w ten tak patetyczny sposób
odda

hołd pami

ci mego ukochanego stryja.

Wiosn

roku nast

pnego w ogrodzie na tarasie przy wymarłym domu nie

wyrosły ju

ani blada trawa, ani niezwykłe chwasty, a wkrótce potem

Carrington Harris wynaj

ł posesj

nowym lokatorom. Wci

ąż

ma ona w

sobie co

specyficznego, lecz ta niezwykło

ść

szczerze mnie fascynuje

i uczucie ulgi miesza si

we mnie z nie skrywanym

alem, gdy w ko

budynek zostanie zburzony, by w miejscu tym powstał nowy butik dla
snobów lub odpychaj

ca kamienica czynszowa. Stare, dot

d nie rodz

drzewa w ogrodzie zacz

ły owocowa

- jabłka s

małe, lecz słodkie, a

w ubiegłym roku, w

ród poskr

canych gruzłowatych konarów po raz

pierwszy uwiły gniazdo ptaki.