Microsoft Word - Technik_rachunkowości_412[01]_Z1.05

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie........................................................................................................................ 3
2. Wymagania wstępne .............................................................................................................. 5
3. Cele kształcenia...................................................................................................................... 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć .............................................................................................. 7
5. Ćwiczenia ............................................................................................................................. 12

5.1. Rozliczenie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych ................................................... 12

5.1.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 12
5.1.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 16

5.2. Wynik finansowy ........................................................................................................... 17

5.2.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 17
5.2.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 20

5.3. Kapitały i fundusze własne .......................................................................................... 20

5.3.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 20
5.3.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 24
Uczeń potrafi: Tak Nie..................................................................................................... 24

5.4. Sprawozdawczość finansowa....................................................................................... 24

5.4.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 24
5.4.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 35

5.5. Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem komputera................................... 37

5.5.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 37
5.5.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 48

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia .............................................................................................. 49
7.Literatura............................................................................................................................ 56

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technika rachunkowości.
Poradnik

będzie pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej sporządzania sprawozdań

finansowych oraz czynności księgowych, których należy dokonać zamykając rok obrotowy.
W poradniku uwzględniono:
- wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinien posiadać

uczeń przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,

- cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności uczeń opanuje po przeprowadzeniu procesu

kształcenia,

- materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby prawidłowo

zamknąć księgi oraz sporządzić sprawozdania finansowe, które stanowią końcowy
element rachunkowości będącej logicznym zwartym systemem.

- pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń

potwierdzających nabycie umiejętności.

- ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierają: polecenie, sposób wykonania oraz

opis niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia, niektóre z ćwiczeń mogą
wymagać pomocy nauczyciela,

- sprawdzian postępów pomoże ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,
- sprawdzian osiągnięć, znajduje się po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki

modułowej pozwoli ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia danej
jednostki modułowej.

  Zamiarem autorek było napisanie poradnika, który może służyć jako materiał dydaktyczny
do nauczania jednostki modułowej – Sporządzanie sprawozdań rocznych oraz do
uzupełnienia wiedzy już posiadanej w tej dziedzinie.
  Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
  Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SCHEMAT UKŁADU JEDNOSTEK MODUŁOWYCH

412[01].Z1.01

Organizowanie
rachunkowości

w przedsiębiorstwie

412[01].Z1

Ewidencja księgowa działalności

przedsiębiorstwa

412[01].Z1.02

Ewidencjonowanie

rozrachunków i obsługa

płatności

412[01].Z1.04

Prowadzenie ewidencji

procesów gospodarczych

412[01].Z1.03

Ewidencjonowanie zmian

w zasobach rzeczowych

przedsiębiorstwa

412[Z1].Z1.05

Sporządzanie sprawozdań

rocznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−  korzystać z różnych źródeł informacji,
−  korzystać z ustawy o rachunkowości,
−  znać zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych,
−  sporządzać podstawowe dokumenty księgowe,
−  dokonać inwentaryzacji droga spisu z natury,
−  ewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane ze środkami

pieniężnymi, rozrachunkami, zasobami rzeczowymi, majątkiem finansowym,

−  ewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem kosztów,
−  rozliczać koszty,
−  przeprowadzać kalkulację różnymi metodami,
−  ewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem

przychodu,

− dokonać wyceny majątku,
− ewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem

przychodów i kosztów z pozostałej działalności operacyjnej,

−  dokonać rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów,
−  wymienić podstawowe pojęcia z zakresu sprawozdawczości,
−  poruszać się w oknach systemu Windows i DOS,
−  wykonywać podstawowe operacje na plikach i folderach,
−  stosować podstawowe zasady obsługi programów w środowisku Windows,
−  sterować miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach,
−  znać podstawowe zasady obsługi wybranych programów komputerowych: środków

trwałych, handlowych i finansowo-księgowych,

− zabezpieczyć dane w postaci elektronicznej: dodać nowego użytkownika, edytować jego

dane oraz zmienić mu hasło, nadawać uprawnienia użytkownikom do pracy z programem,

− zarchiwizować i odtworzyć dane w postaci elektronicznej,
− obsługiwać typowy program ekonomiczny w zakresie: wprowadzania, uzupełniania

i modyfikowania danych przedsiębiorstwa, kontrahentów i towarów,

− sporządzić zestawienia i sprawozdania na podstawie wprowadzonych danych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−  przeprowadzić inwentaryzację metodą potwierdzenia salda i weryfikacji dokumentów,
−  rozliczyć i zaksięgować różnice inwentaryzacyjne,
−  utworzyć i rozwiązać rezerwę na niedobory,
−  wycenić należności przedawnione i nieściągalne,
−  wycenić składniki aktywów i pasywów w walucie polskiej i obcej,
−  ustalić wynik finansowy w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym,
−  ustalić kategorie wyniku finansowego w sposób arytmetyczny w wariancie

porównawczym i kalkulacyjnym,

−  ustalić zmianę stanu produktów,
−  ustalić i zaksięgować podatek dochodowy od osób prawnych,
−  ustalić wynik finansowy netto,
−  ustalić podatek dochodowy odroczony,
−  wyodrębnić koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów,
−  dokonać podziału zysku netto w jednostkach o różnej formie organizacyjno-prawnej,
−  rozliczyć stratę finansową,
−  rozróżnić kapitały i fundusze własne w jednostkach o różnej formie organizacyjno-

prawnej,

− określić zasady tworzenia kapitałów i funduszów własnych w jednostkach o różnej formie

organizacyjno-prawnej,

−  zaksięgować zasilenie kapitałów własnych zyskiem,
−  dokonać zamknięcia rocznego ksiąg rachunkowych,
−  sporządzić zestawienie obrotów i sald,
−  sporządzić roczne sprawozdanie finansowe,
−  określić zasady zatwierdzania i publikacji sprawozdań finansowych,
−  przygotować sprawozdania finansowe do zatwierdzenia i publikacji,
−  określić zasady konsolidowania sprawozdań finansowych,
−  archiwizować dokumenty finansowo-księgowe,
−  zabezpieczyć dane w księgach rachunkowych prowadzonych z zastosowaniem komputera,
−  określić obowiązki jednostki gospodarczej wobec statystyki publicznej,
−  wypełnić formularze sprawozdań statystycznych,
−  wykonać inwentaryzację środków trwałych,
−  wykonać inwentaryzację w programie handlowym,
−  dokonać księgowań związanych z ustaleniem wyniku finansowego,
−  obliczyć i zaksięgować podatek dochodowy od osób prawnych,
−  dokonać zamknięć rocznych ksiąg rachunkowych,
−  sporządzić zestawienie obrotów i sald na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,
−  sporządzić bilans,
−  sporządzić rachunek zysków i strat,
−  zdefiniować nowy układ bilansu,
−  przypisać konto bilansowe do bilansu,
−  przypisać konto wynikowe do układu rachunku zysków i strat
−  zarchiwizować dane w księgach rachunkowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Temat: Charakterystyka bilansu przedsiębiorstwa

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

-  zdefiniować bilans,
-  określić metodę sporządzania bilansu,
-  określić podmioty, które są zobowiązane do sporządzania bilansu,
-  zastosować kategorię ceny i wartości do wyceny aktywów i pasywów,
-  interpretować poszczególne pozycje aktywów i pasywów,
-  znać zasady wyceny aktywów i pasywów na dzień bilansowy,
-  sporządzić bilans.

Metody nauczania – uczenia się:

-  pogadanka,
-  objaśnienie,
-  praca z materiałami źródłowymi,
-  dyskusja,
-  ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

- praca indywidualna,
- praca w zespołach.

Środki dydaktyczne:

-  ustawa o rachunkowości wraz z załącznikami do ustawy,
-  druki bilansu,
-  zeszyty przedmiotowe,
-  kalkulatory,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

Czas trwania:

90 minut

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie
2. Wskazanie celów zajęć
3. Plan zajęć:
A. Pojęcie i układ bilansu:

- nauczyciel w formie pogadanki i pytań skierowanych do uczniów odwołuje się do

nabytych już wiadomości ,

- nauczyciel wskazuje właściwy artykuł ustawy o rachunkowości, który określa terminy

i zasady sporządzania bilansu, uczniowie podzieleni na grupy na podstawie wskazanego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przepisu charakteryzują bilans, określają sposoby prezentacji danych w bilansie,
prezentują i weryfikują swoją wiedzę,

- nauczyciel wskazuje właściwe artykuły ustawy o rachunkowości, które definiują

poszczególne pozycje aktywów i pasywów, omawia je, rozdaje druki bilansu, aby
uczniowie mogli na bieżąco zapoznać się ze strukturą bilansu,

- uczniowie podzieleni na grupy na podstawie materiałów z punktu powyżej

charakteryzują poszczególne części bilansu (np.: aktywa trwałe, aktywa obrotowe,
kapitał własny, kapitał obcy), prezentują i weryfikują swoja wiedzę.

B. Wycena aktywów i pasywów
- uczniowie korzystają z treści materiału nauczania w poradniku dla ucznia, wskazują

kategorie cen i wartości stosowanych do wyceny poszczególnych składników aktywów
i pasywów na dzień bilansowy,

- uczniowie rozwiązują indywidualnie ćwiczenie 1 w części 4.4. Sprawozdawczość

finansowa.

C. Sporządzanie bilansu:

- uczniowie podzieleni na grupy rozwiązują ćwiczenie 2 w części 4.4 Sprawozdawczość

finansowa, wykorzystując otrzymane druki bilansu,

- uczniowie prezentują prawidłowość sporządzonego bilansu, analizują ewentualnie

popełnione błędy.

D. Użytkownicy bilansu:

- uczniowie podzieleni na grupy wskazują użytkowników bilansu, prezentują wiedzę,
- uczniowie w tych samych grupach interpretują przydatność informacji wynikających

z bilansu dla różnych grup użytkowników, wskazanych przez nauczyciela, prezentują
wiedzę.

4. Podsumowanie zajęć:

-  uczniowie wskazują konieczność i celowość sporządzania bilansu,
-  uczniowie wskazują strukturę bilansu,
-  uczniowie wskazują na metodę sporządzenia bilansu,
-  uczniowie wyjaśniają pogląd, że bilans jest sprawozdaniem statycznym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz do zajęć 2

„Rozliczenie inwentaryzacji z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego w programie

Excel”

Czas: 90 minut
CELE KSZTAŁCENIA

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykorzystania komputera w rozliczeniu spisu

z natury.

Cele szczegółowe:
Podstawowe
-

dokonanie spisu z natury,

identyfikowanie rodzaju i sposobu przeprowadzania inwentaryzacji,

prawidłowe sporządzenie spisu z natury,

zastosowanie właściwej ceny przy wycenie spisu,

identyfikowanie różnic inwentaryzacyjnych / niedobór, nadwyżka/,

zastosowanie właściwej ceny przy wycenie różnic inwentaryzacyjnych.

korzystanie z systemu operacyjnego Windows oraz z sieci komputerowej,

posługiwanie się wybranym arkuszem kalkulacyjnym,

posługiwanie się wybranym edytorem tekstu,

wykonywanie prostych czynności operatorskich:

Rozszerzające
-

klasyfikowanie różnic na podstawie opisu przypadków,

właściwa wycena zidentyfikowanych różnic inwentaryzacyjnych,

stosowanie formatowania warunkowego,

wklejanie danych z arkusza kalkulacyjnego do edytora tekstu,

Dopełniające
-

formułowanie wniosków dotyczących rozliczenia spisu z natury,

prawidłowe sporządzenie fragmentu protokółu komisji inwentaryzacyjnej,

prezentowanie i uzasadnianie wniosków komisji inwentaryzacyjnych,

konsolidowanie danych z kilku arkuszy,

tworzenie podsumowań graficznych (wykresy, w tym niestandardowe),

drukowanie wybranych fragmentów arkusza kalkulacyjnego.

Metody kształcenia: pogadanka heurystyczna, ćwiczenia, objaśnienie – instruktaż, metoda

plakatowa.

Formy organizacyjne pracy ucznia: praca zespołowa jednolita i zróżnicowana.
Środki dydaktyczne:

•  przedmioty do inwentaryzacji,
•  formularze – arkusze spisu z natury,
•  opisy przypadków,
•  rzutnik pisma, tablica magnetyczna,
•  5 stanowisk komputerowych z zainstalowanym programem Excel,
•  arkusze obserwacji,
•  instrukcje dla ucznia.

PRZEBIEG ZAJĘĆ
Sprawy organizacyjne

Wprowadzenie
1. Podanie tematu i sposobu jego realizacji.
2. Utworzenie zespołów roboczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Realizacja zadań dydaktycznych
1. Przedstawienie sytuacji i omówienie zadań do wykonania.
2. Przeprowadzenie spisu z natury
-

wybór przewodniczących zespołów spisowych,

spis z natury przeprowadzany przez zespoły spisowe,

sporządzenie arkuszy spisu z natury.

3. Wprowadzenie danych z arkuszy do komputera.
4. Sporządzanie zestawienia różnic inwentaryzacyjnych przez poszczególne zespoły

spisowe.

5. Prezentacja różnic inwentaryzacyjnych wg osób materialnie odpowiedzialnych.
6. Przekazanie przez nauczyciela opisów przypadków umożliwiających klasyfikację różnic

inwentaryzacyjnych.

7. Klasyfikowanie różnic na podstawie przeprowadzonej analizy opisów przypadków wg

osób materialnie odpowiedzialnych, ich wycena, formułowanie wniosków oraz
prezentacja w formie plakatów.

8.  Analiza sformułowanych wniosków.
9.  Sporządzanie fragmentu protokółu komisji inwentaryzacyjnej.
10. Graficzna prezentacja.
11. Ocena pracy.

Podsumowanie
1.  Ocena pracy uczniów na podstawie arkuszy obserwacji.
2.  Praca domowa

OPIS PRZYPADKÓW - STOISKO NR 1

1.  Wypożyczalnia książek na stoisku funkcjonuje od 2 lat.
2.  Norma ubytków wynosi 5% w skali roku.
3.  Z. Duda – Ćwiczenia z księgowości przedsiębiorstw – 4 książki zniszczyły się

w trakcie użytkowania.

OPIS PRZYPADKÓW - STOISKO NR 2

1.  Wypożyczalnia książek na stoisku funkcjonuje od 2 lat.
2.  Norma ubytków wynosi 5% w skali roku.
3.  Praca dyplomowa – Bilans w firmie – 1 sztuka uległa zniszczeniu przez szkło

z rozbitej w wyniku przeciągu szyby.

OPIS PRZYPADKÓW - STOISKO NR 3

1.  Wypożyczalnia książek na stoisku funkcjonuje od 2 lat.
2.  Norma ubytków wynosi 5% w skali roku.
3.  Z. Duda – Ćwiczenia z księgowości przedsiębiorstw – 4 książki zalała woda

w trakcie awarii.

OPIS PRZYPADKÓW - STOISKO NR 4

1.  Wypożyczalnia książek na stoisku funkcjonuje od 2 lat.
2.  Norma ubytków wynosi 5% w skali roku.
3.  Praca dyplomowa – Bilans w firmie – Irena Skowronek oświadczyła, że wypożyczyła 1

pracę nie zapisując nazwiska wypożyczającego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ARKUSZ OBSERWACJI PRACY ZESPOŁU.......

UMIEJĘTNOŚCI

PUNKTY

/0-1/

Podstawowe – P

dokonanie spisu z natury,

identyfikowanie rodzaju i sposobu przeprowadzania inwentaryzacji,

zastosowanie właściwej ceny przy wycenie spisu,

identyfikowanie różnic inwentaryzacyjnych (niedobór, nadwyżka),

zastosowanie właściwej ceny przy wycenie różnic inwentaryzacyjnych.

prawidłowe sporządzenie arkusza spisu z natury,

logowanie się do sieci i zamykanie systemu,

otwieranie i zapisywanie dokumentów

kopiowanie dokumentów

wprowadzenie danych ze spisu z natury do arkusza,

zastosowanie podstawowych formuł w komórkach (suma, iloczyn, różnica),

wprowadzenie tekstu do dokumentu protokół.doc,

drukowanie dokumentów,

formatowanie komórek.

Rozszerzające –R

klasyfikowanie różnic na podstawie opisu przypadków,

właściwa wycena zidentyfikowanych różnic inwentaryzacyjnych,

zastosowanie formatowania warunkowego,

sformatowanie tabeli w dokumencie protokół.doc,

wklejanie danych z arkusza kalkulacyjnego do dokumentu protokół.doc.

Dopełniające – D
-

formułowanie wniosków dotyczących rozliczenia spisu z natury,

prawidłowe sporządzenie fragmentu protokółu komisji inwentaryzacyjne,

prezentowanie i uzasadnianie wniosków komisji inwentaryzacyjnych,

konsolidowanie danych z dwóch arkuszy,

tworzenie podsumowań graficznych (wykresy),

drukowanie wybranych fragmentów arkusza.

Źródło: opracowanie własne

Wyniki:
ilość poprawnych odpowiedzi – P .............................................
ilość poprawnych odpowiedzi – R+D.........................................

Ocena...............................................

Normy wymagań na stopnie szkolne:

ocena normy

wymagań

ocena dopuszczająca

co najmniej 9 pkt. za zadania z poziomu podstawowego

ocena dostateczna

co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego

ocena dobra

co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co
najmniej 7 pkt. za zadania z poziomu ponad podstawowego

ocena bardzo dobra

co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i 9
pkt. za zadania z poziomu ponadpodstawowego

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rozliczenie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych.

W czasie spisu z natury w przedsiębiorstwie handlowym ujawniono różnice inwentaryzacyjne
w towarach A i B. Różnice wyceniono i przyjęto kompensatę do ich rozliczenia. Niedobór
towaru A wynosił 100 szt. po 40,00 za szt. - wartość 4 000,00
Nadwyżka towaru B wynosi 90 szt. po 45,00 za szt. - wartość 4 050,00.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  dokonać kompensaty różnic inwentaryzacyjnych,
4)  ustalić i rozliczyć różnice ilościowo-wartościowe,
5)  ustalić i rozliczyć różnice wartościowe,
6)  dokonać ewidencji kompensaty i jej rozliczenia,
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienie,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.1 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy.

Ćwiczenie 2

Rozliczanie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.

W przedsiębiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzację, w wyniku której
ujawniono różnice:
-   niedobór towaru X 20 szt. po 3,00 = 60,00
-   niedobór towaru Y 30 kg po 15,00 = 450,00
-   niedobór towaru V 10 m po 8,00 = 80,00
-   nadwyżkę towaru T 5 l po 7,00 = 35,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

-   nadwyżkę towaru U 15 szt. po 5,00 = 75,00
Ustalono przyczyny powstania różnic i przyjęto sposób ich rozliczenia:
-  niedobór towaru X i nadwyżka towaru U podlegają kompensacie,
-  niedobór towaru Y w 1/3 stanowi ubytki w granicach norm, za pozostałą część

odpowiedzialność ponosi pracownik, który niedobór uznał,

- niedobór towaru V stanowi niezawiniony niedobór ponad normę,
- nadwyżka towaru T uznana została za pozorną.
Na niedobór zawiniony dokonano odpisu aktualizującego. Pracownik spłacił połowę wartości
niedoboru do kasy.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  rozliczyć kompensatę różnic,
4)  ułożyć treść operacji gospodarczych,
5)  dokonać ewidencji operacji gospodarczych zgodnie z ułożoną treścią,
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienie,
- ćwiczenia praktyczne w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.1 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

Ćwiczenie 3

Ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.

W przedsiębiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzację, w wyniku której
ujawniono i rozliczono różnice w towarach. Salda wybranych kont wynoszą:

Towary 60

000,00

Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów - marża 9

000,00

Operacje gospodarcze:

1. Pk ujawniono niedobór towarów

2 000,00

2. Pk wyksięgowanie odchyleń od ujawnionego niedoboru

400,00

3. Pk rozliczono niedobór
a) niezawiniony w granicach norm

600,00

b) zawiniony – pracownik nie uznał roszczenia, sprawę
skierowano do sądu 1

000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Pk dokonano odpisu aktualizującego na niedobór zawiniony

..............

5. Pk sąd wyrokiem zasądził od pracownika spłatę niedoboru

1 000,00

6. Pk potrącono pracownikowi część niedoboru z wynagrodzeń 500,00
7. Pk wyksięgowano odpis aktualizujący na spłacony niedobór

.............

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  otworzyć konta księgowe,
4)  dokonać ewidencji operacji gospodarczych.
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienie,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.1 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 4

Ewidencja różnic inwentaryzacyjnych

Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym wynoszą:
101 Kasa

1 000,00

310 Materiały 10

000,00

010 Środki trwałe 18

000,00

050 Umorzenie środków trwałych 3

000,00

601 Wyroby gotowe

15 000,00

330 Towary

10 000,00

341 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów – marża 1

000,00

Po przeprowadzonej inwentaryzacji ustalono operacje gospodarcze:

1. Protokół różnic – stwierdzono nadwyżki:
a) gotówki w kasie

100,00

b) materiałów

500,00

w tym: podstawowe 350,00
pomocnicze 150,00
c) środków trwałych

1 500,00

wartość początkowa 1 500,00
umorzenie 1 500,00
d) wyrobów gotowych

400,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Protokół różnic – stwierdzono niedobór:
a) materiałów

1 950,00

w tym: podstawowych 300,00
pomocniczych 450,00
paliwa 1 200,00
b) środków trwałych

1 800,00

wartość początkowa 1 800,00
umorzenie 1 800,00
c) towarów:
wartość według cen ewidencyjnych

600,00

odchylenia – marża

60,00

3. Pk kompensata niedoborów i nadwyżek materiałów podstawowych

...................

4. Pk rozliczenie nieskompensowanej nadwyżki ...................
5. Pk rozliczenie nadwyżki kasowej

100,00

6. Pk rozliczenie nadwyżek, których przyczyna nie może być wyjaśniona:
a) materiały pomocnicze 150,00
b) wyroby gotowe 400,00
c) środki trwałe
wartość początkowa 1 500,00
umorzenie 1 500,00
7. Pk rozliczenie niedoborów:

a) magazynier złożył pisemne oświadczenie, w którym zobowiązuje

się do uregulowania równowartości materiałów pomocniczych

450,00

b) przyczyną niedoboru paliwa jest błędne ustalenie wielkości zużycia

węgla pobieranego do kotłowni (produkcja pomocnicza)

1 200,00

c) przyczyną niedoboru środka trwałego użytkowanego przez

administrację jest jego wycofanie bez wystawienia dowodu LT

..................

d) magazynier nie wyraził zgody na uregulowanie równowartości

niedoboru towarów – sprawę skierowano do sądu w wysokości
wartości ewidencyjnej (cena sprzedaży netto)

600,00

e) dokonano odpisu aktualizującego na niedobór zawiniony wg ceny

zakupu

540,00

f) księgowanie dodatkowe – dotyczy różnicy między ceną zakupu a

ceną sprzedaży netto (ustalona przez kierownika wysokość
roszczenia) 60,00

g) opłacono gotówką koszty postępowania sądowego

100,00

h) prawomocny wyrok sądu:

wartość roszczenia zasądzona na rzecz przedsiębiorstwa:

(1) przysądzone koszty postępowania sądowego 100,00
(2) obciążenie osoby materialnie odpowiedzialnej 700,00

(niedobór + koszty sądowe)

8. KP spłata należności gotówką za niedobór materiałów pomocniczych

450,00

9. LP potrącenie z listy płac niedoboru za towary

700,00

10.Pk wyksięgowanie odpisu na spłacony niedobór

540,00

11. Pk zmniejszenie przychodów przyszłych okresów o zapłacone koszty

postępowania sądowego

100,00

12. Pk przeksięgowanie różnicy, o którą podwyższono wartość niedoboru,

przypadającą na jego spłatę

60,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienie,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.1 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

5.1.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie inwentaryzacji

2) określić metody przeprowadzania inwentaryzacji

3) określić jakie składniki podlegają spisowi z natury

4) określić jakie składniki inwentaryzowane są poprzez uzgodnienie

sald

5) określić jakie składniki inwentaryzowane są poprzez porównanie

danych

6) zidentyfikować różnice inwentaryzacyjne

7) określić warunki stosowania kompensaty

8) rozliczać kompensatę

9) ewidencjonować typowe operacje dotyczące ujawnienia niedoboru

10) ewidencjonować typowe operacje dotyczące rozliczenia niedoboru

11) ewidencjonować typowe operacje dotyczące ujawnienia nadwyżki

12) ewidencjonować typowe operacje dotyczące rozliczenia nadwyżki

13) dokonywać odpisu aktualizacyjnego na niedobory zawinione

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wynik finansowy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustalanie i podział wyniku finansowego.

Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym – spółka akcyjna
wynoszą:
Zużycie materiałów 112

000,00

Usługi obce

13 800,00

Podatki i opłaty 2

500,00

Wynagrodzenia

75 600,00

Ubezpieczenia społeczne 37

200,00

Amortyzacja 11

347,00

Pozostałe koszty rodzajowe

15 501,00

Koszty handlowe

1 011,00

Koszty sprzedaży 20

000,00

Koszty zarządu 60

000,00

Koszt własny sprzedaży wyrobów

163 139,00

Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu

33 020,00

Sprzedaż produktów

264 413,00

Sprzedaż towarów

48 943,00

Pozostałe koszty operacyjne

115,00

Koszty finansowe

24 945,00

Straty nadzwyczajne

3 951,00

Pozostałe przychody operacyjne

38 592,00

Przychody finansowe

20 881,00

Zyski nadzwyczajne

357,00

Podatek dochodowy

18 054,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  ustalić księgowo wynik finansowy netto w wariancie porównawczym wykorzystując

odpowiednie dane,

4) ustalić księgowo wynik finansowy netto w wariancie kalkulacyjnym wykorzystując

odpowiednie dane,

5) zaproponować i podzielić wynik finansowy, wiedząc że spółka dokonuje odpisu

obligatoryjnego na kapitał zapasowy.

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- metoda projektów,
- ćwiczenia praktyczne w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.2 poradnika,
-  kalkulator,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

Ćwiczenie 2
Podział wyniku finansowego.
Saldo konta „Wynik finansowy” w spółce z o.o. wykazuje zysk netto 70 000,00.
zgromadzenia wspólników zatwierdziło wynik i dokonało podziału zgodnie z umową spółki.
Operacje związane z podziałem zysku:
1. Pk przeksięgowanie zysku netto do rozliczenia

70 000,00

2. Pk przeksięgowanie części zysku na kapitał zapasowy

10 000,00

3. Pk przeznaczenie części zysku na dywidendy

20 000,00

4. Pk przeznaczenie części zysku na nagrody dla pracowników

20 000,00

5. Pk naliczono od nagród składki na ubezpieczenia społeczne,
Fundusz Pracy, FGŚP .................
6. Pk przeznaczenie części zysku na ZFŚS 5

000,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  otworzyć konto Wynik finansowy,
4)  zaksięgować operacje gospodarcze,
5)  ustalić saldo konta Rozliczenie wyniku finansowego,
6)  zinterpretować znaczenie salda konta Rozliczenie wyniku finansowego.
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- ćwiczenia praktyczne w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.2 poradnika,
-  kalkulator,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

Ćwiczenie 3
Oblicz podatek odroczony.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z uwagi na przeterminowaną należność od odbiorcy wynoszącą 5 000,00 spółka naliczyła
odsetki w wysokości 200,00.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  określić powstanie przychodu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego,
4)  określić wartość księgową należności,
5)  określić wartość podatkową należności,
6)  ustalić charakter przejściowej różnicy,
7)  obliczyć odroczony podatek dochodowy,
8)  dokonać dekretacji odroczonego podatku dochodowego.
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.2 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

Ćwiczenie 4

Obliczanie podatku odroczonego.
Przedsiębiorstwo utworzyło rezerwy na naprawy gwarancyjne w wysokości 10 000,00,

które kosztem będą w momencie wypłaty na naprawy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  określić powstanie kosztu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego,
4)  określić wartość księgową kosztu,
5)  określić wartość podatkową kosztu,
6)  ustalić charakter przejściowej różnicy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7)  obliczyć aktyw na odroczony podatek dochodowy,
8)  dokonać dekretacji odroczonego podatku dochodowego.
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,

10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.2 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,
-  arkusze papieru,
-  pisaki.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie wyniku finansowego

2) określić metody ustalania wyniku finansowego

3) wybrać wariant ustalania wyniku finansowego w zależności od

rachunku kosztów

4) ustalić wynik finansowy w wariancie porównawczym

5) ustalić wynik finansowy w wariancie kalkulacyjnym

6) określić zasady podziału zysku

7) określić zasady pokrycia straty

8) ewidencjonować podział wyniku finansowego

9) obliczyć rezerwę na podatek dochodowy

10) obliczyć aktyw na podatek dochodowy

5.3. Kapitały i fundusze własne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ewidencja kapitałów i funduszów.

W przedsiębiorstwie państwowym stany początkowe wybranych kont były następujące:
Fundusz założycielski 420

000,00

Fundusz przedsiębiorstwa 980

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Wn

16 000,00

1. Pk pokrycie straty z roku ubiegłego funduszem przedsiębiorstwa 16 000,00
2. Pk (PT) na podstawie decyzji administracyjnej otrzymano środek trwały
a) wartość początkowa 24 000,00
b) dotychczasowe umorzenie 9 000,00
3. Pk przyznano dotację z budżetu państwa na rozwój przedsiębiorstwa 140 000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Wb przelew dotacji 140 000,00
5. Pk (PT) przekazano nieodpłatnie szkole komputery nabyte ze środków własnych
a) wartość początkowa 15 000,00
b) dotychczasowe umorzenie 15 000,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  otworzyć konta księgowe,
4)  zaksięgować operacje gospodarcze,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.3 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 2

Ewidencja kapitałów i funduszów.

Salda wybranych kont w Spółdzielni „LIST” wynoszą:
Kasa

1 000,00

Fundusz udziałowy 50

000,00

Fundusz zasobowy

80 000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Ma

8 000,00

1. KP gotówkowe wpłaty udziałów członkowskich 4

000,00

2. KP wpłata (bezzwrotna) wpisowego członków spółdzielni 300,00
3. Pk odpis części nadwyżki bilansowej na powiększenie funduszu zasobowego

400,00

4. Pk prawomocną decyzją właściciela przejęcie wkładów na własność spółdzielni 1

000,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  otworzyć konta księgowe,
4)  zaksięgować operacje gospodarcze,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.3 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 3

Ewidencja kapitałów i funduszów.

Salda wybranych kont w Spółce „REMONT” S.A. wynoszą:

Kapitał zakładowy 500

000,00

Kapitał zapasowy

80 000,00

Kasa

1 500,00

Rachunek bieżący 28

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Ct

17 000,00

1. Wb dopłaty akcjonariuszy za przyznanie akcji uprzywilejowanych

2 000,00

2. Pk przeznaczenie 10% zysku netto na kapitał zapasowy

1 700,00

3. KP imienne wpłaty akcjonariuszy za akcje II emisji:
a) wartość sprzedaży 100 akcji po 54,00

5 400,00

b) wartość nominalna 100 akcji po 50,00

5 000,00

c) różnica 400,00
4. Pk wartość akcji zadeklarowanych do spłaty ratalnej

10 000,00

5. Wb utworzenie kapitału rezerwowego na zabezpieczenie nowego

przedsięwzięcia z wpłat wspólników

10 000,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.3 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 4

Ewidencja kapitałów i funduszów.

Salda wybranych kont w Spółce z o.o. „JERZY” wynoszą:
Kapitał zakładowy

100

000,00

Kapitał zapasowy

3 000,00

Rachunek bieżący

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Dt

3 500,00

1. Pk pokrycie straty bilansowej z roku ubiegłego z kapitału zapasowego

3 000,00

2. Pk pokrycie pozostałej straty z kapitału zakładowego 500,00
3. Wb wpłaty udziałowców w związku ze zmianą umowy spółki
i podwyższeniem udziałów 12

000,00

4. PT przyjęcie przez udziałowców środka trwałego w budowie jako aportu

8 000,00

5. Pk zwiększenie kapitału zapasowego o wartość przyrostu kapitału rezerwowego
z aktualizacji wyceny przypadającego na zlikwidowany środek trwały 200,00

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.3 poradnika,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie kapitałów własnych

2) wymienić kapitały/fundusze własne w różnych formach własności

3) wymienić przepisy prawne, które regulują zasady gospodarki

kapitałami i funduszami w różnych formach własności

4) podać sposób ewidencji funduszów własnych w przedsiębiorstwie

państwowym

5) podać sposób ewidencji kapitałów własnych w spółce akcyjnej
i

spółce z ograniczona odpowiedzialnością

6) podać sposób ewidencji funduszów własnych w spółdzielni

7) określić w jakich podmiotach stosuje się rachunek właścicieli

8) podać sposób ewidencji rozrachunków z właścicielami

5.4. Sprawozdawczość finansowa

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wycena aktywów.

Przedsiębiorstwo „X” prowadzi sprzedaż na rzecz drobnych odbiorców. Posiada należności
o różnej strukturze okresu przedawnienia oraz informacje na podstawie doświadczeń z lat
ubiegłych co do możliwości windykacji w poszczególnych przedziałach okresów
przedawnienia.

czas
przeterminowania
w dniach

0 - 30

31 - 90

91 - 150

151- powyżej

Ogółem

wartość
należności

12 000,00

9 000,00

7 500,00

400,00

28 900,00

windykacja 98%

85%

75% 30% x

odpis
aktualizujący

wartość
bilansowa
należności po
dokonaniu odpisu

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zapoznać się z treścią zadania,
2)  obliczyć wartość odpisu aktualizującego,
3)  dokonać dekretacji odpisu,
4)  obliczyć wartość bilansową należności.
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.4 poradnika,
-  ustawa o rachunkowości,
-  arkusze ćwiczeniowe,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 2

Bilans przedsiębiorstwa.

Spółka XYZ posiada informacje wynikające z ksiąg rachunkowych na koniec roku
obrotowego.
1. Fundusz emerytalny

5 000,00

2. Weksle własne 1

000,00

3. Gotówka

2 000,00

4. Należności od odbiorców

9 000,00

5. Zobowiązania wobec pracowników

2 200,00

6. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

13 000,00

7. Kapitał rezerwowy

25 000,00

8. Zaliczki otrzymane na dostawy

10 000,00

9. Podatki i opłaty 23

000,00

10. Maszyny i urządzenia – netto

13 000,00

11. Umorzenie maszyn i urządzeń 12

000,00

12. Budynki według wartości początkowej 84

000,00

13. Kapitał zapasowy

12 000,00

14. Rachunek bieżący 13

000,00

15. Pożyczki długoterminowe udzielone

1 200,00

16. Środki trwałe w budowie

5 000,00

17. Dywidendy

3 000,00

18. Kapitał podstawowy

58 000,00

19. Zysk/strata

20. Kredyty bankowe o terminie spłaty 24 miesiące 34

000,00

21. Należności sporne

3 000,00

22. Wynagrodzenia

9 000,00

23. Licencje według wartości bieżącej 9

500,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24. Odpisy z zysku

2 000,00

25. Zapłacone odsetki

3 000,00

26. Wartość firmy

3 000,00

27. Przychody ze sprzedaży 37

000,00

28. Wzrost akcji własnych 3

000,00

29. Pożyczki otrzymane – termin 2 lata

2 000,00

30. RMK czynne krótkoterminowe

4 000,00

31. Umorzenie budynków

16 000,00

32. Materiały 3

000,00

33. Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów Dt

200,00

34. Towary

5 000,00

35. Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów Ct

400,00

36. Odpis aktualizujący należności od odbiorców

450,00

37. Podatek dochodowy

3 000,00

38. Rezerwa na podatek dochodowy

1 000,00

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zgromadzić literaturę,

2) zapoznać się z treścią zadania,

3) sporządzić bilans w pełnej wersji, wybierając potrzebne dane,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,

- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

- literatura punktu 4.4 poradnika,

- ustawa o rachunkowości,

- druk bilansu

- kalkulator.

Ćwiczenie 3

Rachunek zysków i strat.

Przedsiębiorstwo zebrało niezbędne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego:
1. Zapłacone odsetki od kredytów bankowych

7 000,00

2. Koszty według rodzaju

500 000,00

3. Wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia

90 000,00

4. Podatek dochodowy od osób prawnych (19%)

..................

5. Sprzedane akcje własne 60

000,00

6. Zwiększenie stanu produktów

130 000,00

7. Zapłacone dyskonto weksla

400,00

8. Otrzymane kary z tytułu nie wywiązania się z umów

1 300,00

9. Przychody ze sprzedaży patentu

80 000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Dodatnie zrealizowane różnice kursowe

11 000,00

11. Wartość bieżąca sprzedanego patentu

65 000,00

12. Odpis nieściągalnych należności 12

000,00

13. Przychody ze sprzedaży towarów

150 000,00

14. Straty losowe

3 100,00

15. Odszkodowanie za straty losowe

2 000,00

16. Otrzymane dywidendy

45 000,00

17. Przychody netto ze sprzedaży produktów

750 000,00

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zgromadzić literaturę,

2) zapoznać się z treścią zadania,

3) sporządzić rachunek zysków i strat w odpowiednim wariancie,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,

- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

- literatura punktu 4.4 poradnika,

- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,

- ustawa o rachunkowości,

- druk rachunku zysków i strat,

- kalkulator.

Ćwiczenie 4

Rachunek zysków i strat.

Przedsiębiorstwo zebrało niezbędne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego:
1. Koszt sprzedaży produktów gotowych

93 000,00

2. Odpis na należności wątpliwe 2

000,00

3. Koszty sprzedaży 8

000,00

4. Wartość towarów zniszczonych na skutek zdarzeń losowych

500,00

5. Otrzymane odsetki ustawowe

600,00

6. Podatek dochodowy od osób prawnych (19%)

...............

7. Wartość początkowa zlikwidowanego środka trwałego 5

200,00

8. Wartość netto zlikwidowanego środka trwałego 4

000,00

9. Koszty zarządu 10

000,00

10. Przychody netto ze sprzedaży produktów gotowych

160 000,00

11. Przychody ze sprzedaży zbędnych materiałów 1

000,00

12. Wartość sprzedanych zbędnych materiałów 1

200,00

13. Otrzymane odsetki od środków pieniężnych na lokacie

1 500,00

14. Otrzymane odsetki od posiadanych obligacji

1 300,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  sporządzić rachunek zysków i strat w odpowiednim wariancie,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.4 poradnika,
-  załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
-  ustawa o rachunkowości,
-  druk rachunku zysków i strat,
-  kalkulator.

Ćwiczenie 5

Zestawienie zmian w kapitałach.

Bilans spółki ABC na początek i na koniec roku wykazywał równowagę bilansową. Strona
pasywów w części kapitałów własnych przedstawiała się następująco:

Pozycje pasywów

na początek roku

na koniec roku

1. Kapitał podstawowy

10 000,00

10 800,00

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

- 600,00

- 500,00

3. Kapitał zapasowy

2 000,00

3 000,00

4. Kapitał z aktualizacji wyceny

1 000,00

800,00

5. Wynik finansowy

300,00

400,00

Razem:

12 700,00

14 500,00

Informacje dodatkowe:

1. Wartość zysku z ubiegłego roku została podzielona – przeznaczono na zwiększenie

kapitału zapasowego 300,00.

2. Wspólnicy wpłacili część należnych wpłat z tytułu wykupu akcji.
3. Spółka wyemitowała 100 akcji w cenie nominalnej 10,00, cena emisyjna wyniosła

15,00.

4. Sprzedano środek trwały, w przeszłości przeszacowany o 200. Wartość przyrostu cen

sprzedanego środka przeznaczono na kapitał zapasowy.

5. Umorzono 20 akcji w cenie nominalnej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  sporządzić zestawienie zmian w kapitałach,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.4 poradnika,
-  załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
-  ustawa o rachunkowości,
-  druk zestawienia zmian w kapitałach,
-  kalkulator.

Ćwiczenie 6

Rachunek przepływów pieniężnych.

Przedsiębiorstwo posiada informacje za bieżący okres wynikające z ewidencji w księgach
rachunkowych:
1. zysk netto bieżącego okresu 117 200,00
2. amortyzacja za bieżący okres 30 800,00
3. zrealizowane ujemne różnice kursowe w związku ze spłatą kredytu 4 400,00
4. zapłacono odsetki od kredytu 3 200,00, otrzymano odsetki od lokat bankowych 1 200,00
5. otrzymano nieodpłatnie środek trwały 2 400,00, poniesione dodatkowe koszty likwidacji

środka trwałego 4 800,00

6. zmniejszenie stanu rezerw bilansowych 400,00
7. zapasy na początek 18 400,00, na koniec 22 400,00
8. wzrost należności o 7 400,00, odpisy aktualizujące należności wzrost o 600
9. wzrost zobowiązań 14 000,00
10. zmiana rozliczeń międzyokresowych:
czynne na początek 7 200,00, na koniec 10 800,00
bierne na początek 4 800,00, na koniec 7 200,00
11. zakupiono za gotówkę licencję 8 000,00 oraz środek trwały 64 000,00
12. zakupiono za gotówkę obce papiery dłużne 400,00
13. otrzymano kredyt 18 000,00
14. spłacono kredyt 13 600,00 (z uwzględnieniem różnic kursowych 4 400,00)
15. zapłacono odsetki od kredytu 3 200,00
16. środki pieniężne na początek 26 800,00, na koniec 109 600,00.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  sporządzić rachunek przepływów środków pieniężnych metoda pośrednią,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.4 poradnika,
-  załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
-  ustawa o rachunkowości,
-  druk rachunku przepływów środków pieniężnych,
-  kalkulator.

Ćwiczenie 7

Użytkownicy sprawozdań.

Ogłoszone sprawozdanie finansowe spółki akcyjnej jest dostępne w Monitorze Polskim B.
Jakie informacje będą istotne dla użytkowników, którzy:

1.  udzielają jednostce kredytu inwestycyjnego, długoterminowego,
2.  chcą nabyć akcje jednostki,
3.  podejmują w jednostce decyzje finansowe,
4.  chcą podpisać długoterminowe umowy, które uzależniają ich działanie od kontynuacji

działalności jednostki,

5. są konkurentami jednostki.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  dokonać analizy użyteczności określonych sprawozdań finansowych, dla wymienionych

przypadków.

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- metoda projektów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

- literatura punktu 4.4 poradnika,
- ustawa o rachunkowości,

Ćwiczenie 8
Przykład całościowy w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym.
Przedsiębiorstwo produkcyjno-handlowe, spółka z o.o. jest czynnym podatnikiem VAT.
Koszty księguje w zespole 4 i 5 na bieżąco, na podstawie tych samych dokumentów. Do
ewidencji materiałów stosowane są ceny stałe, do ewidencji wyrobów gotowych planowany
techniczny koszt wytworzenia, towarów ceny sprzedaży netto. Operacje gospodarcze dotyczą
miesiąca grudnia. Salda kont na początek grudnia wynoszą:
Środki trwałe 338

800,00

Wartości niematerialne i prawne

2 232,00

Umorzenie środków trwałych 29

330,00

Umorzenie wartości niematerialnych i
prawnych
1

488,00

Kasa 2

460,00

Rachunek bankowy

171 000,00

Kredyty krótkoterminowe

180 000,00

Rozrachunki z odbiorcami

1 340,00

Materiały 3

800,00

OCE materiały Ct

96,00

Towary 270

000,00

OCE marża 70

000,00

Amortyzacja 15

945,00

Zużycie materiałów i energii

37 900,00

Usługi obce

7 940,00

Wynagrodzenia 142

000,00

Świadczenia na rzecz pracowników 68 444,00
Rozliczenie kosztów

272 229,00

Koszty zarządu 30

262,00

Koszty handlowe

47 071,00

Wyroby gotowe

42 000,00

OCE wyroby gotowe Dt

200,00

RMK czynne (czynsz)

800,00

Sprzedaż produktów

284 000,00

Koszt własny sprzedaży 172

000,00

Sprzedaż towarów

428 600,00

Wartość sprzedaży towarów
w cenie zakupu

319 736,00

Przychody finansowe

980,00

Koszty finansowe

1 240,00

Zyski nadzwyczajne

228,00

Straty nadzwyczajne

289,00

Kapitał zakładowy 320

000,00

Kapitał zapasowy

161 851,00

Podatek dochodowy

85 657,00

Rozrachunki publiczno prawne

t11 614,00

Rozrachunki z dostawcami

700,00

1. FV zakupu materiałów netto

5 000,00

VAT

1 100,00

brutto

6 100,00

2. PZ przyjęcie materiałów do magazynu w cenie ewidencyjnej

5 100,00

3. Pk odchylenia na przyjęte materiały
4. Rw wydano do produkcji podstawowej materiały 4

000,00

5. FV zakupu towarów netto

25 000,00

VAT

5 500,00

brutto

30 500,00

6. Dowód przyjęcia towarów (marża 15%)

...............

7. FV sprzedaży wyrobów gotowych netto

35 000,00

VAT

7 700,00

brutto

42 700,00

8. Wz rozchód sprzedanych wyrobów gotowych

20 000,00

9. FV sprzedaży towarów netto

120 000,00

VAT

26 400,00

brutto

146 400,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Dowód wydania towarów

100 000,00

11. Pk bieżące rozliczenie kosztów czynszu lokalu sklepowego

400,00

12. Pk amortyzacja środków trwałych 1

535,00

a) koszty wydziałowe

800,00

b) koszty zarządu

245,00

c) koszty handlowe

490,00

13. Pk amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych – koszty

zarządu

62,00

14. Rk zapłacono gotówką za naprawę samochodu dostawczego
wykorzystywanego do celów działalności handlowej netto

150,00

VAT

33,00

brutto

183,00

15. WB spłata raty kredytu kapitał

20 000,00

odsetki

1 000,00

16.WB przelew zobowiązań publiczno-prawnych

11 614,00

17. Pw przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu

14 000,00

18. FV za energię elektryczną zużyta według licznika netto

700,00

a) w administracji 100,00
b) w wydziałach produkcyjnych 400,00
c) w sklepie 200,00
VAT

154,00

brutto

854,00

19. LP wynagrodzenia brutto

14 200,00

a) pracownicy produkcji

8 400,00

b) pracownicy handlu

2 800,00

c) pracownicy wydziałowi

1 400,00

d) pracownicy zarządu

1 600,00

20. Pk wyksięgowanie odliczeń: 4

428,39

a) składki na ubezpieczenia społeczne

2 656,82

b) składki na ubezpieczenia zdrowotne

981,17

c) zaliczki na podatek dochodowy

790,40

21. Pk narzuty na wynagrodzenia:

2 952,18

a) pracownicy produkcji

1 746,36

b) pracownicy handlu

582,12

c) pracownicy wydziałowi

291,06

d) pracownicy zarządu

332,64

22. WB opłacono przelewem prenumeratę wydawnictw dzienników
urzędowych na następny rok netto

1 200,00

VAT

264,00

brutto

1 464,00

23. Pk obciążono odbiorcę odsetkami za nieterminową zapłatę 82,00
24. WB przelew wynagrodzeń dla pracowników

9 771,61

25. WB sprzedano wyemitowane udziały:
a) wartość nominalna

20 000,00

b) wartość emisyjna

24 000,00

26. Pk przeksięgowanie kosztów wydziałowych

...............

27. Pk rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia (zakładając, że cała

produkcja jest zakończona)

...............

28. Pk odchylenia na przyjęte wyroby

...............

29. Wb utworzono kapitał rezerwowy z wpłat wspólników

8 000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30. Pk rozliczenie odchyleń marża na sprzedane towary

...............

31. Pk rozliczenie odchyleń na sprzedane wyroby gotowe

...............

32. Pk rozliczenie odchyleń na rozchód materiałów ...............
33. Pk rozliczenie podatku VAT:
a) przeksięgowanie podatku naliczonego

...............

b) przeksięgowanie podatku należnego ...............
34. Pk ujawniono niedobór towarów w sklepie

600,00

35. Pk rozliczenie niedoboru – uznany za zawiniony

600,00

36. Pk utworzono odpis aktualizujący na niedobór zawiniony

600,00

37 Pk rozliczenie różnic na podatek dochodowy odroczony:
a) rezerwy

................

b) aktywu

................

38. Pk księgowania roczne związane z ustaleniem wyniku finansowego

brutto metodą kalkulacyjną

39. Pk naliczenie podatku dochodowego od osób prawnych 19%

................

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  otworzyć konta na podstawie sald początkowych,
4)  zaksięgować operacje gospodarcze,
5)  dokonać stosownych rozliczeń do operacji: 30, 31, 32, 37, 39,
6)  ustalić wynik finansowy metoda kalkulacyjną,
7)  sporządzić bilans,
8)  sporządzić rachunek zysków i strat,
9)  sporządzić zestawienie zmian w kapitale,
10) sporządzić rachunek przepływów wybrana metodą.
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

-  literatura punktu 4.4 poradnika,
-  załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
-  ustawa o rachunkowości,
-  literatura poradników do jednostek modułowych Z1.02, Z1.03, Z1.04,
-  druki sprawozdań finansowych,
-  kalkulator,
-  zeszyt przedmiotowy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 9

Przykład całościowy w przedsiębiorstwie świadczącym usługi.

Firma świadcząca usługi posiada salda kont:

Środki trwałe 12 000,00

Umorzenie środków trwałych 3 000,00

Rachunek bieżący 8

000,00

Kapitał właścicieli 17 000,00

Firma jest czynnym podatnikiem VAT, ewidencjonuje koszty tylko w zespole 5, stosując

konta: Koszty działalności podstawowej, Koszty zarządu. Zakupione materiały nie podlegają

magazynowaniu.

Operacje gospodarcze:

1. FV za sprzedaż usługi

netto

1 500,00

VAT

105,00

brutto

1 605,00

2. FV za zakup materiałów do świadczenia usług

netto

3 500,00

VAT

22%

770,00

brutto

4 270,00

3. FV za benzynę do samochodu wykorzystywanego do celów ogólnych

netto

500,00

VAT

22%

110,00

brutto

610,00

4. FV za sprzedaż usługi

netto

1 200,00

VAT 7%

84,00

brutto

1 284,00

5. FV zakup aparatu telefonicznego

netto

900,00

VAT

22%

198,00

brutto

1 098,00

6. Pk amortyzacja za bieżący miesiąc

400,00

a) działalność podstawowa

300,00

b) działalność ogólnozakładowa 100,00

7. LP wynagrodzenia brutto

3 000,00

a) pracownika podstawowego

2 000,00

b) pracownika administracji

1 000,00

8. Pk narzuty na wynagrodzenia

623,70

a) pracownika podstawowego

415,80

b) pracownika administracji

207,90

9. Pk wyksięgowanie odliczeń z wynagrodzeń

a) składki na ubezpieczenia społeczne 561,30

b) składki na ubezpieczenia zdrowotne

207,29

c) zaliczki na podatek dochodowy

147,20

10. Wb odsetki od środków na rachunku bankowym

52,00

11. Wb przelew podatku od nieruchomości 300,00
12. Wb pobrana opłata przez bank za prowadzenie rachunku

40,00

13. LT likwidacja zużytego środka trwałego
a) wartość początkowa 4

000,00

b) dotychczasowe umorzenie

3 800,00

14. Pk Przeksięgowanie rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia usług
15. Pk Księgowania roczne zawiązane z ustaleniem wyniku finansowego odpowiednią
metodą

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,

sposób wykonania, wskazać możliwości pozyskania materiałów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Uczeń powinien:
1)  zgromadzić literaturę,
2)  zapoznać się z treścią zadania,
3)  otworzyć konta na podstawie sald początkowych,
4)  zaksięgować operacje gospodarcze,
5)  ustalić wynik finansowy odpowiednią metodą,
6)  sporządzić bilans uproszczony,
7)  sporządzić rachunek zysków i strat w odpowiednim wariancie.
8)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

- objaśnienia,
- ćwiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.

Środki dydaktyczne:

5.4.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) wymienić elementy sprawozdania finansowego

2) określić, które jednostki mają obowiązek sporządzać sprawozdanie
finansowe

3) określić zasady wyceny poszczególnych składników aktywów i

pasywów na dzień bilansowy

4) odnaleźć w przepisach obowiązujące wzory sprawozdań finansowych

5) określić jaką metodą sporządza się bilans

6) określić jakimi metodami sporządza się rachunek zysków i strat

7) określić różnice ujęcia kosztów w wariancie kalkulacyjnym i

porównawczym

8) sporządzić bilans

9) sporządzić rachunek zysków i strat w obydwu wariantach

10) określić, które podmioty muszą sporządzić zestawienie zmian w

kapitale (funduszu) własnym i rachunek przepływów pieniężnych

11) sporządzić zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12) określić jakimi metodami sporządza się rachunek przepływów

pieniężnych

13) sporządzić rachunek przepływów pieniężnych

14) określić rolę informacji dodatkowej

15) określić co powinna zawierać informacja dodatkowa

16) określić, które podmioty mają obowiązek sporządzać sprawozdanie
z działalności

17) określić na czym polega konsolidacja sprawozdań finansowych

18) określić jakimi metodami sporządza się sprawozdania

skonsolidowane

19) określić na czym polega badanie sprawozdania finansowego

20) wymienić organy zatwierdzające sprawozdanie finansowe

21) określić, które jednostki podlegają badaniu

22) podać w jaki sposób ogłaszane są sprawozdania finansowe

23) określić użytkowników sprawozdań finansowych

24) określić jakie obowiązki ma jednostka wobec GUS w zakresie
sprawozdawczości

25) sporządzić sprawozdanie do urzędu statystycznego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem
komputera

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenia 1

Utwórz nową firmę w programie finansowo-ksiegowym o następujących danych:

pełna nazwa firmy - Zakład Konfekcyjny MOENA,

nazwa skrócona (kod firmy) – MOENA,

NIP – 112-700-10-40,

regon – 569234562,

adres - ul. Zachodnia 11; 94-062 Łódź,

rachunek kosztów: tylko konta zespołu „4” i „5”, oraz RW wg „5”,

struktura własności firmy – Spółka Z O.O,

rok obrachunkowy – firma rozpoczęła działalność z dniem 200_-01-01

typ prowadzonej działalności: produkcyjna - handlowa.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób tworzenia nowej firmy w programie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  uruchomić program finansowo-księgowy,
2)  wybrać opcję <Nowa>,
3)  w oknie zakładania nowej firmy określić położenie folderu z danymi firmy oraz

wprowadzić wymagane dane,

4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy,
5) w oknie generowania planu kont odpowiedzieć twierdząco, aby wygenerować wzorcowy

plan kont.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 2

Wprowadź dane dodatkowe firmy w programie: bank PEKAO SA /Odział w Zgierzu,

bank PEKAO SA; nr rachunku bankowego – 61 1240 0000 1222 1111 0001 2222; Urząd
Skarbowy w Łodzi; 55-555 Łódź, ul. Kościuszki 25.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób wprowadzania danych firmy w programie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wybrać <Kartoteki> <Rachunki>, aby wprowadzić rachunek bankowy,
2)  wybrać <Kartoteki> <Urzędy>, aby wprowadzić urząd skarbowy,
3)  zapisać wprowadzone bądź zmodyfikowane dane.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 3

Dokonaj ustawień parametrów pracy dla firmy (pozostałe pozostaw bez zmian); ustaw

następujące parametry:

Tabela 5.5.1.1. Konta specjalne

KONTA SPECJALNE

Konto różnic kursowych Wn

755

Konto różnic kursowych po Ma

755

Przychody przyszłych okresów

844-1

Konto techniczne przeszacowania walut

200

Konto księgowania odsetek WN

757-2

Konto księgowania odsetek po Ma

752-2

Wynik finansowy

860

Rozliczenie kosztów zespołu „4”

490

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób dokonywania ustawień parametrów firmy w programie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  w oknie głównym programu wybrać <Ustawienia> <Parametry> <Konta specjalne>,
2)  odszukiwać kolejno parametry do modyfikacji i dokonywać ich ustawień,
3)  zapisać.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 4
Wprowadź do kartoteki <Kontrahenci> następujących kontrahentów i pracownika:
Dostawcy:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. Zakład Włókienniczy ALDONA – ul. Długa 12/15; 95-100 Zgierz; NIP – 732-111-10-11;

regon – 289025678; bank PEKAO BP; nr rachunku bankowego: 04 1230 2002 3003 4004
5005 6006,

2. Zakład Energetyczny- ul. Barona19/1; 95-100 Zgierz; NIP – 732-600-20-20; regon –

221156310; bank Śląski; nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 0003 0004 0005 0006.

Odbiorca:
1. Sklep Ogólnoprzemysłowy „ANNA” – ul. Więckowskiego 5/10; 95-090 Łódź; NIP –

732-000-23-56; regon – 321321321; bank PEKO SA; nr rachunku bankowego: 61 0000
1234 2345 0000 2222 2345,

Pracownik:
Jan Kowalski – NIP 116-869-13-14; pesel 60010133333; urodzony w Łodzi; adres: 3Maja
2/1; 95-100 Zgierz; Urząd Skarbowy w Zgierzu; bank PEKO BP; rachunek: 04 0011 9111
1234 2345 1212 1111.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób dodawania nowych pracowników i kontrahentów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybrać opcję <Kontrahenci> z menu głównego programu,
2)  wybrać opcję <Nowy> (Dodaj),
3)  w oknie „Nowy kontrahent” wypełniać kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku

itd,

4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować tak dla każdego nowego kontrahenta.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 5

Utwórz nowy układ bilansu pod nazwą <bilans 200_>.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób tworzenia nowego układu bilansu w programie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdefiniować nowy układ bilansu (jego zawartość na razie będzie pusta) wybierając

kolejno <Ustawienia> <Układy bilansu>,

2)  wybrać <Dodaj>,
3)  wprowadzić nazwę dla nowego układu,
4)  wybrać <Użyj>, aby użyć nowo zdefiniowanego układu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 6

Skopiuj wszystkie pozycje w bilansie z układu standardowego do nowego układu <bilans

200_)> (musisz najpierw wykonać ćwiczenie poprzednie).

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób kopiowania pozycji bilansu do nowego układu w programie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać układ, który będzie chciał kopiować: <Układy> <Kopiuj>,
2) wybrać opcję <Użyj>.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 7

Zmodyfikuj pozycję <Półprodukty i produkty w toku> w bilansie <bilans 200_> na

<Produkty w toku>, a pozycję <Środki pieniężne> na <Inne środki pieniężne>.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób modyfikacji pozycji bilansu w programie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać układ, którego pozycje będziesz modyfikował (<Ustawienia> <Układy>

<Wybierz> wskazać układ <Użyj>,

2)  wskazać pozycję, której opis będziesz chciał zmodyfikować,
3)  wybrać opcję <Popraw>.
4)  wprowadzić nowy opis pozycji,
5)  zapisać zmiany.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 8
1. Zdefiniuj nowe konta analityczne w programie :

dla konta syntetycznego – materiały podstawowe: puch gęsi i puch syntetyczny,

dla konta syntetycznego – wyroby gotowe: kołdry puchowe i kołdry syntetyczne,

dla konta syntetycznego – niedobory, szkody: niedobory i nadwyżki,

2. Zdefiniuj w programie nowe konto analityczne,: 409 – usługi transportowe.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób nowych kont w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wybrać <Plan kont> wskazać konto syntetyczne <Dodaj> - określić parametry konta

(bilansowe),

2) wybrać <Plan kont> <Dodaj> - określić parametry nowego konta analitycznego:

wynikowe, zwykłe

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 9

Przypisz nowe konto syntetyczne do układu rachunku zysków i strat.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób przypisywania kont do układu rachunku zysków i strat w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybierać kolejno <Ustawienia> <Układ rachunku zysków i strat>,
2)  ustawić kursor na odpowiedniej pozycji w RZiS,
3)  wybrać opcję <Konta>,
4)  wskazać konto, które chcesz przypisać,
5)  wybrać opcję <Przypisz>,
6)  skontrolować pozycję konta w układzie RZiS.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 10
Wprowadź do programu bilans otwarcia:
Aktywa

Tabela 5.5.1.2. Aktywa

Nazwa konta

Kwota

Kasa

10 000,00

Rachunek bieżący 15

000,00

Kredyty krótkoterminowe

2 500,00

Materiały podstawowe: puch z gęsi

20 kg x 25,00 zł

500,00

Materiały podstawowe: puch syntetyczny 10 kg x 11,44 zł 114,40
Wyroby gotowe: kołdra puchowa

100 x 122,00 zł 12

200,00

Wyroby gotowe: kołdra syntetyczna

15 x 55,00 zł 825,00

Rozrachunki z odbiorcami: Sklep „ANNA” (FVS 14/05; płatność – dzisiaj)

850,00

Środki trwałe – maszyny i urządzenia 335

500,00

Razem 377

489,40

Źródło: opracowanie własne

Pasywa

Tabela 5.5.1.3. Konta specjalne

Nazwa konta

Kwota

Kapitał zakładowy 225

000,00

Kapitał zapasowy

50 000,00

Umorzenie środków trwałych 5

000,00

Rozrachunki z dostawcami: ALDONA (FVZ121/05 płatność – dzisiaj)

740,00

Kredyt bankowy długoterminowy 96

749,40

Razem 377

489,40

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób wprowadzania bilansu otwarcia w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  odszukać w programie opcję <Bilans> <Wprowadź bilans otwarcia>,
2)  wybierać z listy kont konto, na którym będzie rejestrował saldo,
3)  wprowadzać kwoty po odpowiedniej stronie Wn lub Ma (Pamiętać o zasadach

wprowadzania rozrachunków!),

4)  zapisać wprowadzone dane do bufora,
5)  skontrolować po wprowadzeniu całego bilansu otwarcia sumy kwot po stronie Wn i Ma,
6)  zapisać do ksiąg.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 11
Zaksięguj w programie następujące operacje gospodarcze:
1. 1-FVZ 25/05 – za zakupione materiały z zakładu ALDONA:
-

puch z gęsi

10 kg x 26,00 = 260,00,

puch syntetyczny

20 kg x 12,00 = 240,00,

transport 200,00,

VAT 154,00,

2. 2-PZ 23/05 – przyjęto do magazynu zakupione materiały:
-

puch z gęsi

10 kg x 25,00 = 250,00,

puch syntetyczny

20 kg x 11,44 = 228,80,

3.  3-PK 1 – zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych zakupu,
4.  4-RW – wydano do produkcji przyjęte materiały,
5.  5- FVS 1/05 – za sprzedane wyroby do sklepu ANNA:
-

kołdra puchowa

10 x 150,00=1 500,00,

kołdra syntetyczna

5 x 80,00=400,00,

VAT 418,00,

6. 6- WZ 1/05 – rozchód sprzedanych wyrobów gotowych (wg cen ewidencyjnych),
7. 7-PK 2 – amortyzacja środków trwałych:
-

koszty wydziałowe 1

000,00,

koszty zarządu 250,00,

koszty handlowe

500,00,

8. 8- WB 1 – spłata raty kredytu długoterminowego: 10 000,00,
9. 9-FVZ 56/05 – za energię elektryczną wg licznika: netto 500,00 + VAT 110,00,
10. 10-LP 1 – naliczono wynagrodzenia brutto pracownikom:
-

pracownika administracji

1 500,00,

pracownika podstawowego

1 500,00,

11. 11-PK 3 – składka ZUS:
-

pracownika administracji

300,00,

pracownika podstawowego

300,00,

12. 12-PK 4 – potrącenia na liście płac:
-

składki na ubezpieczenie społeczne 560,30,

składki na ubezpieczenie zdrowotne

200,00,

zaliczki na podatek dochodowy

147,20,

13. 13- KP 1 – przyjęcie do kasy kwoty potrąceń,
14. 14-WB 2 – zapłacono przelewem dostawcy za fakturę FVZ 25/05,
15. 15- PK 5 – protokół różnic inwentaryzacyjnych - nadwyżki:
-

materiałów podstawowych: puch gęsi 0,25 kg x 25,00=6,25,

wyrobów gotowych (kołdry puchowe): 400,00,

16. 16-PK 6 – protokół różnic inwentaryzacyjnych – niedobory:
-

materiałów podstawowych: puch syntetyczny 0,50 kg x 11,44=5,72,

środków trwałych: wartość początkowa 1 800,00 i umorzenie 1 800,00,

17. 17-PK 7 rozliczenie niedoborów i nadwyżek:
-

skompensować niedobory z nadwyżkami: 0,25kg x 11,44=2,86,

magazynier złożył pisemne oświadczenie, w którym zobowiązuje się do uregulowania
równowartości materiałów podstawowych: 5,72.

przyczyną niedoboru środka trwałego użytkowanego przez administrację jest jego
wycofanie bez wystawienia dowodu LT,

nie skompensowana nadwyżka – pozostałe przychody operacyjne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób definiowania nowych dokumentów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) kolejno księgować operacje i jeśli zajdzie konieczność zdefiniować nowy dokument np.:
-

zdefiniować nowy dokument lista płac,

zdefiniować nowy dokument rozchód wewnętrzny,

zdefiniować nowy dokument wydanie na zewnątrz,

2) zapisywać wprowadzone operacje do bufora,
3) zweryfikować poprawność księgowań,

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 12
Sporządź kopię bezpieczeństwa danych firmy (za moment będziesz wprowadzał do ksiąg
dokumenty).

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób tworzenia kopii bezpieczeństwa w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) odszukać w menu głównym programu opcję <Kopia bezpieczeństwa>,
2) w oknie <Kopia bezpieczeństwa> określić nazwę dla kopii, hasło zabezpieczające oraz

lokalizację,

3) wybrać opcję <Wykonaj>.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 13
Wprowadź do ksiąg operacje zaksięgowane w ćwiczeniu 11.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wprowadzania operacji do ksiąg w programie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wyświetlić listę dokumentów wprowadzonych (<Dokumenty> <Przeglądanie>),
2)  uporządkować dokumenty na liście wg kolejności ich wprowadzania.
3)  sprawdzić poprawność wprowadzonych dokumentów.
4)  wybrać opcję <Księguj>.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 14
Sporządź i wydrukuj zestawienie obrotów i sald na dzień zamknięcia ksiąg
rachunkowych.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób sporządzania zestawień w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wybrać z menu głównego <Raporty> <Konta> <Obroty kont w miesiącu>,
2) wydrukować gotowe zestawienie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

Ćwiczenie 15
Zamknij

miesiąc i rok obrachunkowy w firmie MOENA.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób zamykania miesiąca i roku w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybierać kolejno <Rok> <Zamknięcie miesiąca>,
2)  wskazać miesiąc, który chce zamknąć,
3)  potwierdzić wykonanie operacji,
4)  wybierać kolejno <Rok> <Zamknięcie roku>,
5)  wskazać rok, który chce zamknąć,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) potwierdzić wykonanie operacji.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 16
Sporządź kopię bezpieczeństwa w firmie MOENA

na dzień zamknięcia roku

obrachunkowego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i przypomnieć sposób tworzenia kopii w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przygotować dyskietki, płytę CD lub miejsce na dysku twardym,
2) wykonać polecenia zawarte w ćwiczeniu 12.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

instruktaż, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

dyskietka lub płyta CD-ROM.

Ćwiczenie 17
Sporządź i wydrukuj zestawienie księgowań (<Wydruk dziennika> na koniec miesiąca
w firmie MOENA.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób wykonywania zestawień i raportów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Wydruk dziennika>,
2)  określić parametry raportu,
3)  wydrukować raport księgowań za dany miesiąc.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 18
Sporządź i wydrukuj bilans na koniec roku obrachunkowego w firmie MOENA.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób sporządzania bilansu w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Bilans>,
2)  wskazać układ bilansu, który będzie sporządzał,
3)  wybrać <Oblicz>,
4)  określić parametry raportu,
5)  wydrukować raport.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

Ćwiczenie 19
Sporządź i wydrukuj rachunek zysków i strat na koniec roku obrachunkowego w firmie
MOENA.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób sporządzania rachunku zysków i strat w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybrać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rachunek zysków i strat>,
2)  wybrać <Oblicz>,
3)  określić parametry raportu,
4)  wydrukować raport rachunku zysków i strat.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 20
Sporządź i wydrukuj zestawienie rejestrów na koniec roku obrachunkowego w firmie
MOENA.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i zaprezentować sposób sporządzania zestawień dla rejestrów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)  wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rejestry VAT>,
2)  określić parametry raportu,
3)  wydrukować raport zestawienia rejestrów VAT,

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

5.5.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) utworzyć nowy układ bilansu,

skopiować wszystkie pozycje w bilansie z układu
standardowego do nowego układu,

3) wprowadzić do ksiąg zaksięgowane operacje,

sporządzić i wydrukować zestawienie obrotów i sald na
dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,.

5) zamknąć miesiąc i rok obrachunkowy w firmie,

6) sporządzić i wydrukować zestawienie księgowań,

sporządzić i wydrukować bilans na koniec roku
obrachunkowego w firmie,

sporządzić i wydrukować rachunek zysków i strat na koniec
roku obrachunkowego w firmie,

sporządzić i wydrukować zestawienie rejestrów na koniec
roku obrachunkowego w firmie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Test nr 1

Test składa się z 10 (1-10) zadań zamkniętych jednokrotnego wyboru i 13 (11-23) zadań
zamkniętych wielokrotnego wyboru z których:
− zadania 1, 2, 4, 6, 8, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 21, 22, 23 są z poziomu podstawowego,
− zadania 3, 5, 7, 8, 10, 12, 15, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
−  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
−  dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym 11 z poziomu podstawowego i co najmniej 5 z

poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym 11 z poziomu podstawowego i co

najmniej 9 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. a, 5. c, 6. c, 7. b, 8. d, 9. b, 10. b, 11. a, d,
12. b, c, 13. b, c, 14. b, d, 15. a, c, 16. c, d, 17. a, b, 18. b, d, 19. b, d, 20. b, c,
21. a, d, 22. b, c, 23. a, b.
Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia
ucznia)

Kategoria
celu

Poziom
wymagań

Poprawna
odpowiedź

1. Określić moment bilansowy

Określić sposób rozliczenia straty
bilansowej

A/B

3. Dokonać wyceny bilansowej

4. Określić strukturę rachunku zysków i strat

Określić sposób ujęcia odpisów
aktualizujących

6. Określić strukturę kapitałów własnych B P C
7. Ustalić odroczony podatek dochodowy

8. Ustalić kapitały z emisji akcji

9. Określić podmioty podlegające badaniu

10. Obliczyć element rachunku zysków i strat

11. Ustalić element rachunku zysków i strat

A, D

12. Postępować według określonego kryterium

B, C

13. Rozróżnić rodzaj kapitału

B, C

14. Określić elementy wyniku finansowego

B P

15. Ustalić strukturę bilansu

A, C

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Określić terminy inwentaryzacji

C, D

17.

Ustalić elementy struktury rachunku
przepływów pieniężnych

A, B

18.

Ustalić elementy struktury rachunku
przepływów pieniężnych

B, D

19.

Ustalić wspólne elementy struktury różnych
sprawozdań

B, D

20.

Określić elementy struktury wyniku
finansowego

B, C

21.

Określić metody sporządzania rachunku
przepływów środków pieniężnych

A, D

22.

Określić warianty sporządzania rachunku
zysków i strat

B, C

23.

Określić podmioty sporządzające
sprawozdanie z działalności

A, B

Materiały dla ucznia:

−  instrukcja,
−  zestaw zadań testowych,
−  karta odpowiedzi.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.    Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.    Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.    Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5.    Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6.    Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Zadanie zawiera 23 pytania.
5.  10 pierwszych pytań (od 1 do 10 włącznie) to zadania zamknięte jednokrotnego

wyboru, 13 następnych (od 11 do 23 włącznie) to zadania zamknięte wielokrotnego
wyboru.

6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak x . W

przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i zakreśl odpowiedź
prawidłową.

7. Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

8. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

estaw zadań testowych

1. Dniem bilansowym jest:

a)  dzień sporządzenia bilansu,
b)  dzień zatwierdzenia bilansu,
c)  dzień, na który sporządza się bilans,
d)  dzień ogłoszenia bilansu.

2. Z jakich kapitałów spółki akcyjnej pokrywana jest strata bilansowa:

a)  kapitału rezerwowego,
b)  funduszu specjalnego,
c)  kapitału zapasowego,
d)  funduszu zasobowego.

3. Przedsiębiorstwo nabyło grunt zakwalifikowany jako inwestycja długoterminowa (nie

będzie wykorzystywało go na własne potrzeby). Cena nabycia wynosiła 50 000 zł.
a wartość rynkowa na dzień bilansowy 70 000 zł. Którą z kwot jednostka powinna
wykazać w bilansie:

a)  50 000 zł.
b)  70 000 zł.
c)  50 000 zł. lub 70 000 zł. w zależności od przyjętej polityki rachunkowości,
d)  nie wykazuje w bilansie żadnej kwoty.

4. Zysk brutto na sprzedaży to pozycja rachunku zysków i strat w wariancie:

a)  kalkulacyjnym,
b)  porównawczym,
c)  kalkulacyjnym i porównawczym,
d)  nie występuje taka pozycja.

5. Odpisy aktualizujące wartość aktywów są:

a) pokazane w bilansie w aktywach,
b) pokazane w bilansie w pasywach,

c) ujmowane w księgach rachunkowych,

żadna z powyższych odpowiedzi.

6. Należne wpłaty na poczet kapitału podstawowego:

a)  wykazywane są w aktywach jako należności krótkoterminowe,
b)  odejmowane są od kapitału podstawowego,
c)  wykazywane są w pasywach ze znakiem minus,
d)  nie są wykazywane.

7. Różnica przejściowa ujemna stanowi podstawę do utworzenia:

a)  rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
b)  aktywu z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
c)  nie ma wpływu na podatek dochodowy w przyszłości,
d)  odpisu aktualizującego.

8. Spółka akcyjna dokonała emisji akcji w wartości nominalnej 70 000 zł., emisyjnej 100 000

zł. w bilansie wykaże:

a) wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 70 000 zł.,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

b)  wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 100 000 zł.,
c)  wartość kapitału zapasowego z tytułu emisji akcji 30 000 zł.,
d)  wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 70 000 zł., zapasowego 30 000 zł

9. Sprawozdanie finansowe jednostki nie podlegającej badaniu przez biegłych rewidentów

składa się z:

a)  tylko bilansu i rachunku zysków i strat,
b)  z bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej,
c)  jednostka taka nie sporządza sprawozdania finansowego,
d)  z bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej, rachunku przepływu

środków pieniężnych.

10. Jednostka w trakcie roku dokonała następujących transakcji: nabyła akcje A za 10 000

zł., sprzedała akcje a za 17 000 zł., nabyła akcje B za 40 000 zł., sprzedała akcje B za
30 000 zł. w rachunku zysków i strat wykaże:

a)  koszty finansowe 50 000 zł., przychody finansowe 47 000 zł.,
b)  koszty finansowe 3 000 zł.,
c)  koszty finansowe 10 000 zł., przychody finansowe 7 000 zł.,
d)  nie wykaże w rachunku zysków i strat.

11. Przychody ze sprzedaży licencji wykazuje się w rachunku zysków i strat, jako:

a)  pozostałe przychody operacyjne,
b)  przychody ze sprzedaży,
c)  przychody finansowe,
d)  element wyniku na działalności operacyjnej.

12. Spółka wykazuje średnioroczne zatrudnienie 54 osoby, wartość aktywów 2 700 000 euro,

przychody ze sprzedaży 3 200 000 euro. Spółka ta:

a)  może sporządzać sprawozdania uproszczone,
b)  musi poddać badaniu i ogłoszeniu sprawozdanie finansowe,
c)  musi sporządzić wszystkie elementy sprawozdawczości finansowej,
d)  nie musi sporządzać informacji dodatkowej.

13. Kapitał z aktualizacji wyceny jest to:

a)  wartość akcji w cenie rynkowej,
b)  element kapitału rezerwowego,
c)  element kapitału własnego,
d)  element kapitału zapasowego.

14. Obowiązkowym obciążeniem wyniku brutto jest:

a)  podatek VAT,
b)  podatek dochodowy od osób prawnych,
c)  podatek od nieruchomości,
d)  opodatkowanie zysku po zapłaceniu podatku dochodowego.

15. Jeżeli kapitał własny wynosi 60 000 zł., a kapitał obcy 10 000 zł., to:

a)  majątek jednostki wynosi 70 000 zł.,
b)  majątek trwały wynosi 60 000 zł.,
c)  majątek trwały jest wartością z przedziału 0 – 70 000 zł.,
d)  majątek trwały wynosi 10 000 zł.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Zgodnie z wymaganiami ustawy o rachunkowości inwentaryzację należy przeprowadzać:

a)  raz na tydzień,
b)  na pierwszy dzień miesiąca,
c)  na ostatni dzień roku obrotowego,
d)  na przeddzień postawienia w stan upadłości.

17. Wpływem gotówki z tytułu działalności inwestycyjnej wykazanym w rachunku

przepływów pieniężnych jest:

a)  otrzymana dywidenda z tytułu posiadanych akcji obcych,
b)  wpływ ze sprzedaży rzeczowego składnika aktywów trwałych,
c)  sprzedaż produktów,
d)  emisja własnych obligacji.

18. Do przepływów pieniężnych z działalności finansowej zalicza się:

a)  udzielenie pożyczek długoterminowych,
b)  spłatę kredytów długoterminowych,
c)  zmianę stanu zobowiązań,
d)  wypłacone dywidendy z podziału zysku.

19. Zmiana stanu produktów pojawia się:

a)  w bilansie,
b)  w rachunku zysków i strat – w wariancie porównawczym,
c)  w rachunku zysków i strat – w wariancie kalkulacyjnym,
d)  w rachunku przepływów środków pieniężnych jako element korekty wyniku.

20. Które z poniższych zdarzeń wpłyną na wynik finansowy:

a)  spłata kredytu – rat kapitałowych,
b)  otrzymane wezwanie do zapłaty odsetek,
c)  przychód ze sprzedaży środka trwałego,
d)  emisja kapitału własnego.

21. Metoda pośrednia w rachunku przepływów środków pieniężnych:

a)  dotyczy wyłącznie działalności operacyjnej,
b)  polega na ujęciu podstawowych wpływów i wydatków operacyjnych,
c)  dotyczy wszystkich rodzajów działalności,
d)  pozwala na skorygowanie wyniku finansowego netto o pozycje niepieniężne.

22. Kalkulacyjny wariant rachunku zysków i strat można zastosować, gdy jednostka księguje
koszty:

a)  tylko w układzie rodzajowym,
b)  jednocześnie w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym,
c)  w układzie kalkulacyjnym,
d)  jednostka nie dowolności stosowania wariantów rachunku zysków i strat.

23. Sprawozdanie z działalności muszą sporządzać:

a)  spółki akcyjne,
b)  spółdzielnie,
c)  spółki osobowe,
d)  przedsiębiorstwa indywidualne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Sporządzanie sprawozdań rocznych.

Zakreśl prawidłowe odpowiedzi:

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska – Rachunkowość finansowa; DIFIN; Warszawa 2004,
2.  A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część I, wyd. II; Difin; Warszawa 2005,
3.  A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część II; Difin; Warszawa 2005,
4.  A. Kuczyńska-Cesarz, T. Cesarz – Rachunkowość, zbiór zadań z rozwiązaniami; Difin;

Warszawa 2004,

5. J. Maciejewska – Rachunkowość finansowa; WSiP; Warszawa 2002,
6. J. Marcinkowoski – Rachunkowość finansowa; Centrum Controllingu i Analiz

Ekonomicznych; Łódź 2003,

7. J. Matuszewicz, P. Matuszewicz – Rachunkowość od podstaw w świetle ustawy

o rachunkowości; Finans-Servis; Warszawa 2001,

8.  K. Sawicki (red.) – Rachunkowość finansowa, wyd. II; PWE; Warszawa 2001,
9.  M. Sobolewska – Rachunkowość po nowelizacji w praktyce; INROF; Warszawa 2003,
10.  Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r. (Dz. U. 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).,
11.  Wzorcowy Plan Kont.