Monter_instrumentow_muzycznych_731[02].Z2.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Planowanie naprawy

4.1.1 Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Dobór technik, materiałów i narzędzi

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie

wykonywania napraw i konserwacji instrumentów muzycznych.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

Schemat układu jednostki modułowej

731[02].Z2

Technologia produkcji instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.02

Nakładanie powłok lakierniczych

i wykończanie powierzchni

instrumentów muzycznych

731[02].Z2.03

Wykonywanie napraw

i konserwacji instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.01

MontaŜ elementów

instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.04

Wykonywanie korekty i strojenie

instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.05

Ocenianie jakości instrumentów

muzycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przyrządy pomiarowo – kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

rozróŜniać instrumenty muzyczne, kwalifikować je w grupy instrumentów, a takŜe
rozróŜniać ich części,

−

wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się normami,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

ocenić stan techniczny instrumentu,

−

zaplanować technologię naprawy instrumentu muzycznego na podstawie dokumentacji
technologicznej,

−

obliczyć parametry akustyczne instrumentów w celu ich naprawy,

−

dobrać materiały do naprawy instrumentu muzycznego,

−

dobrać narzędzia i przyrządy do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,

−

wykonać pomiary za pomocą specjalistycznych przyrządów kontrolno-pomiarowych
stosowanych w naprawie instrumentów muzycznych,

−

naprawić pęknięcia i uszkodzenia powierzchni elementów instrumentów muzycznych,

−

naprawić lub wymienić uszkodzone elementy mechanizmu,

−

naprawić mechanizmy instrumentu muzycznego,

−

określić rodzaje środków chemicznych stosowanych do konserwacji instrumentów
muzycznych,

−

wykonać konserwację elementów i mechanizmów instrumentu muzycznego,

−

obliczyć koszt zuŜycia materiałów oraz koszt wykonania naprawy instrumentu
muzycznego,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej podczas wykonywania napraw i konserwacji
instrumentów muzycznych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony
przeciwpoŜarowej podczas wykonywania napraw i konserwacji instrumentów
muzycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Planowanie naprawy

4.1.1.

Materiał nauczania

Stanowisko pracy

Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy montera instrumentów muzycznych,

musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane są
przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m

. Gdy do dyspozycji

są trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe przeznaczamy na prace
naprawcze  –  wyłączając  z  tego  pomieszczenia  prace  z  lakierem,  średnie  pomieszczenie
przeznaczamy  na  spotkania  z  klientem,  najmniejsze  pomieszczenie  przeznaczamy  na
lakierowanie.  Jeśli  jednak  jest  ono  jednak  tak  małe,  Ŝe  uniemoŜliwia  pracę  z instrumentem,
wtedy pomieszczenie średniej wielkości przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.
Wyjątek  od  przyjętych  wielkości  stanowi  pracownia  do  korekty  i  naprawy  fortepianu.  Jego
minimalna  powierzchnia  to  ok.  40  m

. NaleŜy takŜe, wyodrębnić osobne pomieszczenie dla

lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.
Ś

cisłe zachowanie wymienionych wyŜej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,

poniewaŜ  zbyt  małe  pomieszczenie  utrudnia  zastosowanie  wymogów  ergonomii,  zbyt  duŜe
natomiast, powoduje zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły
są rozmieszczone na ściennych półkach.
Podłoga – powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia, pozwala
zachować  czystość  przy  jednoczesnym  zachowaniu  ostrości  narzędzi,  które  bardzo  często,
w trakcie pracy, upadają.
Narzędzia – powinny  być  rozmieszczone na ściennych półkach,  co zapewnia do nich stały,
komfortowy dostęp.
Szafy  –  są  przeznaczone  do  przechowywania  instrumentów  gotowych,  oczekujących  na
opuszczenie pracowni.
Pozostałe  wyposaŜenie  to:  taborety,  stół  stolarski,  stół  do  montaŜu  oraz  stoły  do
lakierowania.  Aby  szybko  i  sprawnie  móc  wykorzystywać  wszystkie  większe  narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) naleŜy umieścić je na specjalnych półkach.

Oświetlenie

adne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne

po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe oświetlenie. Nie moŜe
jednak padać bezpośrednio do pracowni, poniewaŜ zubaŜa wygląd kształtów i kolorów
instrumentów. Dlatego wskazane są jasne ściany pomieszczenia.

MoŜna pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.

NaleŜy w takim wypadku stosować światło o barwie zbliŜonej do światła dziennego (stosując
np. specjalne Ŝarówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych lub
ksenonowych).

Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie

Pracownia montera moŜe słuŜyć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji

i konserwacji instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą róŜne znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Naprawa  –  to  termin  obejmujący  wszystkie  czynności  mające  na  celu  przywrócenie
pierwotnego,  lub  poŜądanego  (w  razie,  gdy  jest  źle  skonstruowany)  stanu  instrumentu.
Poniekąd naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane w tym
rozdziale.  Szczególnie  jednak,  termin  „naprawa”  jest  stosowany  do  przywrócenia
instrumentowi jego właściwości, gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.

Korekta – to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zuŜycia niszczą się
w  kaŜdym  instrumencie,  nie  pasują  do  przyjętych  standardów  albo  w  jakimś  stopniu  nie
odpowiadają muzykowi uŜytkującemu ten instrument.

Renowacja  –  to  termin,  który  dotyczy  przede  wszystkim  starych  instrumentów,  przewaŜnie
dawno  nie  remontowanych,  takich,  które  wymagają  przywrócenia  im  wszystkich  funkcji
uŜytkowych.

Rekonstrukcja – to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego źródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza  ze  sztuk.  Nie  jest  ona  jednak  niemoŜliwa.  Historia  tego  zawodu  zna  liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.

Konserwacja  –  to  czynności  zapobiegające  niszczeniu  instrumentów  przez  ich  naturalne
zuŜycie.

KaŜda pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest w stanie

wykonać  wszystkie  wymienione  czynności,  ale  z  biegiem  czasu  specjalizuje  się  w  jednym
zakresie.  Do  kaŜdej  z  czynności  potrzebne  są  specyficzne  narzędzia.  Jeśli  pracownia  nie
wyspecjalizowała  się  w  wykonywaniu  określonych  zadań,  często  w  praktyce  okazuje  się,  Ŝe
niektórych narzędzi nie uŜywa się przez dłuŜszy czas. NaleŜy wtedy ograniczyć ich ilość.

Stopień zuŜycia elementów

Oprócz całościowej oceny zakresu naprawy, naleŜy oszacować stopień zuŜycia

poszczególnych  elementów  instrumentu.  Do  tego  celu  słuŜą  w  pracowni  szablony
i przymiary.  Równie  przydatne  są  urządzenia  do  przenoszenia  profili,  suwmiarka,  cytomierz
(czujnik  zegarowy  zamocowanym  na  sztywnym  płaskowniku  w  kształcie  litery  u)  oraz
miarka twarda do wykrywania uszczerbków w elementach płaskich. Po przyłoŜeniu szablonu,
względnie  przymiaru  moŜemy  doskonale  ocenić  poziom  zuŜycia  materiału  lub  jego
ewentualne  odkształcenia.  MoŜemy  to  zrobić  równieŜ  przy  pomocy  wzoru,  rysunku  czy
modelu – przenosząc poszczególne wymiary z wzorów i szacując zuŜycie elementów.

Zapobieganie przedwczesnemu zuŜyciu elementów instrumentów

KaŜdy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej

na  celu  zapobieŜeniu  przedwczesnemu  zuŜyciu  materiałów  uŜytych  do  budowy  danego
elementu.  Mamy  tu  do  czynienia  przede  wszystkim  z  dwoma  materiałami:  drewnem
lakierowanym  oraz  metalem  lakierowanym.  Tak  wykończona  jest  większość  powierzchni
instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Proces konserwacji naleŜy wykonać w dwóch etapach:

–

W pierwszej kolejności uŜywamy środków czyszczących, moŜe być to woda i mydło lub
w  przypadku  lakieru  nierozpuszczalnego  w  spirytusie  właśnie  spirytus.  Przy  lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie uŜywamy mieszaniny: 30% spirytusu +
50%  wody  przegotowanej  +  10%  pumeksu  drobnego  +  8%  oleju  lnianego  +  2%  kwasu
solnego.  Taka  substancja  powinna  po  zmieszaniu  emulgować  (tzn.  olej  nie  powinien
oddzielać  się  od  wody)  i  posiadać  odpowiednią  konsystencję  do  oczyszczenia
instrumentu – starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie, brud, kurz
i substancje  wchodzące  w  skład  potu,  śliny  itd.  Zwykle  usuwanie  tego  nalotu  to  proces
długotrwały.

–

Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub  politury  odpowiednim  materiałem.  W  przypadku  surowego  drewna  będą  to  olejki
eteryczne,  w  wypadku  drewna  lakierowanego  będzie  to  politura,  a  w  wypadku  metalu
lakierowanego  –  będą  to  specjalne  rzadkie,  nie  schnące  olejki  na  bazie  olejów
syntetycznych.

Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, naleŜy kolejne

czynności właściwie rozłoŜyć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie: czas przeznaczony
na  lakierowanie  instrumentu  (względnie  na  jego  retusze)  +  czas  schnięcia  kaŜdej  warstwy  -
przy  czym  naleŜy  ten  czas  podwoić  +  czas  dopasowania  +  czas  klejenia  +  czas  schnięcia
klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybliŜony czas realizacji zadania.
Do  renowacji  naleŜy  jeszcze  doliczyć  czas  czyszczenia  instrumentu  równy  sumie  czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
–

Przy lakierowaniu moŜna przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin schnięcia

–

Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin schnięcia
Podane są tu tylko wartości szacunkowe zaleŜne od gęstości, jakości, warunków schnięcia
szybkości pracy itd.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.

Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach naleŜy zachować czystość stanowiska, jego

utrzymanie w naleŜytym porządku – co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. UŜywając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie sprawdzać (co ok. 4 godz.) poziom
wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz pamiętać o wyłączaniu maszynki natychmiast po
podgrzaniu kleju.

Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką

i w pobliŜu niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: tkaniny,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne naleŜy przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje napraw instrumentów?

Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownię
instrumentów muzycznych?

Jaki wymiar minimalny musi mieć lakiernia fortepianu?

Jakie materiały muszą być zamykane w szafkach?

Jak oceniamy stopień zuŜycia elementów instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkic zagospodarowania sali o wymiarach 9x13 metrów, z oknami o szerokości

3 metry, umieszczonymi centralnie z jednej strony – na pracownię przeznaczoną do naprawy,
korekty i konserwacji instrumentów strunowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zadania pracowni,

określić jej funkcję,

określić gabaryty naprawianych instrumentów,

stworzyć szkic podziału pomieszczenia,

zanotować napotykane problemy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi do rozmieszczenia,

−

linijka skalowa,

−

katalogi narzędzi specjalistycznych,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

fotografie instrumentów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Określ zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpoŜarowej,
obowiązujące podczas zajęć,

sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

fotografie instrumentów i ich detali,

−

przybory do pisania,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpoŜarowe oraz regulaminy pracowni,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

WskaŜ materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru

nierozpuszczalnego w spirytusie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić składniki środków czyszczących,

określić proporcje składu środków czyszczących,

wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje oświetlenia?

zdefiniować pojęcia korekty i renowacji?

określić rodzaj materiałów zastosowanych na podłogi w pracowni
instrumentów?

zaplanować czas wykonania korekty lub renowacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi

4.2.1.

Materiał nauczania

Narzędzia korektorskie i ich dobór

Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:

−−−−

ciski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1),

Rys. 1. RóŜne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych

−−−−

ciski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2),

Rys. 2. Ścisk stolarski

−−−−

cisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3),

Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

strugaczka (rys. 25),

Rys. 25. Strugaczka przestawna

−−−−

młotek,

−−−−

tokarka,

−−−−

wiertarka,

−−−−

szlifierka,

−−−−

pobijak,

−−−−

obcęgi,

−−−−

szczypce,

−−−−

kamerton,

−−−−

papiery ścierne,

−−−−

skóra,

−−−−

cyrkiel,

−−−−

skalpel,

−−−−

wycinak do Ŝyłki,

−−−−

waga,

−−−−

strugi,

−−−−

pęseta,

−−−−

sznurek,

−−−−

formy.

−−−−

podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,

−−−−

dwa pędzle do kleju,

−−−−

garnek do kleju,

−−−−

klamerki drewniane 40 szt.

Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa nie moŜe

być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.

Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
–

JeŜeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poniŜej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach – ściski do klejenia
pęknięć płyt. Zawsze uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

–

JeŜeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powyŜej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

JeŜeli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, uŜywamy ścisków stolarskich. Zawsze
uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.

–

JeŜeli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.

–

JeŜeli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.

–

Podczas  wykonania  elementów  do  wymiany,  względnie  fragmentów  elementów  do
korekty  uŜywamy  następujących  narzędzi:  miarki  giętkiej  i  miarki  sztywnej,  noŜa
szewskiego,  dłut  płaskich  3  szt.,  dłut  półokrągłych  5  szt.,  dłut  snycerskich  (2  rylce),
tokarki,  wiertarki,  szlifierki,  pilarki,  młotka,  pobijaka,  obcęgów,  szczypców,  lusterka
stomatologicznego,  papierów  ściernych,  kamieni  szlifierskich,  skóry,  cyrkli,  cytomierza,
suwmiarki,  kątownika,  znacznika,  wagi,  struga,  pilnika,  tarnika,  skalpela,  wycinaka  do
Ŝ

yłki, noŜa kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.

–

Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry uŜywamy: pędzli do lakierowania
(w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.

Materiały do wykonania klejenia instrumentów muzycznych

Do klejenia uŜywamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,

podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:

−−−−

klej zajęczy,

−−−−

klej skórny,

−−−−

klej króliczy,

−−−−

klej rybi,

−−−−

klej kostny,

−−−−

klej kazeinowy,

−−−−

karuk – klej z pęcherzy jesiotra.

Niewskazane jest uŜywanie klejów syntetycznych – poza pęknięciami smyczków. Tam

moŜe być przydatny klej Paskofix.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:

−−−−

jeśli ma miejsce klejenie na duŜych powierzchniach – stosujemy klej kostny,

−−−−

jeśli są to powierzchnie małe – moŜemy wymiennie stosować pozostałe (skórny, rybi...),

−−−−

jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,

−−−−

jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni – stosujemy karuk. Klej ten jednak
stosujemy bardzo rzadko z uwagi na jego bardzo wysoką cenę.

Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:

−−−−

szelak,

−−−−

sandarak,

−−−−

mastyks,

−−−−

benzoes,

−−−−

damara,

−−−−

olej lniany,

−−−−

kalafonia,

−−−−

spirytus,

−−−−

woda destylowana,

−−−−

pumeks,

−−−−

szmatka bawełniana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego

Podczas naprawy moŜemy wyróŜnić dwie główne fazy:

faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),

faza lakierowania.

PoniŜszy schemat przedstawia układ faz złoŜonych z procesów naprawy instrumentów
muzycznych.

Rys. 26. Schemat faz naprawy instrumentu

KaŜdy rodzaj uszkodzenia lakieru naprawiamy odmiennymi technikami

JeŜeli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie.

Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku
małego uszkodzenia – pędzelkiem retuszerskim). Czynność powtarza się, aŜ do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po kaŜdej warstwie naleŜy przeszlifować nałoŜony lakier, przyśpiesza
to schnięcie i pozwala równiej połoŜyć kolejne warstwy. W wypadku lakieru kolorowego

Procesy klejenia

Procesy lakierowania

(retuszowania)

Procesy czyszczenia

Procesy

tworzenia

elementów

Procesy strojenia

Procesy gięcia

Efekt finalny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

naleŜy rozpoznać kolejność kładzionych warstw i zastosować taką samą kolejność warstw
kolorowych.

Rys. 27. Sposób wykonania retuszu lakieru

−−−−

JeŜeli chodzi o pęknięcia w materiale instrumentu to: w drewnie uŜywamy klejenia, czyli
smarujemy gorącym klejem naturalnym dwie powierzchnie do sklejenia, następnie
ś

ciskamy je i zostawiamy na 4–5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy,

czyścimy i lakierujemy jak wyŜej.

−−−−

JeŜeli  mamy  instrument  w  renowacji  z  pęknięciami,  to:  czyścimy  całość  instrumentu
i miejsce  pęknięcia  wodą  –  (w  razie  mocno  zabrudzonych  pęknięć  wodą  utlenioną
z zachowaniem  wszystkich  przepisów  ochrony  zdrowia)  –  ściskamy  podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.

−−−−

JeŜeli mamy ubytek materiału to: musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić
tam brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak
wyŜej.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest ścisk do pęknięć płyt i kiedy go uŜywamy?

Jakie mamy rodzaje pędzli do lakieru?

W jaki sposób następuje klejenie elementów?

Co to jest retusz w jakiej fazie go stosujemy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć w korpusie klarnetu.

Rysunek do ćwiczenia 1

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić, jakie narzędzia słuŜą do naprawy tego typu uszkodzeń,

określić, jakie techniki słuŜą do naprawy tego typu uszkodzeń,

określić, jakie materiały słuŜą do naprawy tego typu uszkodzeń,

zanotować, jakich materiałów technik i narzędzi naleŜy uŜyć do tego rodzaju uszkodzeń,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

instrument lub jego fotografie,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej kontrabasu.

Rysunek do ćwiczenia 2

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,

opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,

rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających i ułoŜyć schemat
wykonania elementów,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

pęknięty kontrabas,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić, którego kleju uŜywamy najrzadziej?

wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces lakierowania?

wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces klejenia?

określić w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?

wskazać składniki lakierów spirytusowych?

wskazać rodzaje ścisków do wykonania napraw instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji

W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy

narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
–

sztywne ściski korektorskie,

–

ciski do klejenia płyt,

–

ciski taśmy,

–

ciski do korpusu,

–

duszostawiacz.

Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką

a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega na
ś

ciskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności

moŜemy osiągnąć dłuŜsze ramię działania (rys. 28), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umoŜliwia podjęcie danej korekty.

Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego

Ściski do klejenia płyt są ściskami złoŜonymi z dwóch ścisków korektorskich o takich

samych  wymiarach.  Połączone  są  one  specjalnymi  trzpieniami  umoŜliwiającymi  im
przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo, w obu, zamocowana jest śruba
o  odwrotnych  gwintach  (jak  w  śrubie  rzymskiej).  Lewy  gwint  jest  w  lewym  ścisku  a  prawy
gwint  w  prawym  ścisku.  Proces  klejenia  z  uŜyciem  narzędzia  przebiega  następująco:
zakręcamy  ścisk  lewy  po  lewej  stronie  pęknięcia  a  prawy  po  prawej  stronie  pęknięcia,
następnie smarujemy klejem pęknięcie tak, Ŝeby później ścisnąć je wspomnianą śrubą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściski taśmy wykonane są z 2 mm blachy mosięŜnej szerokiej na ok. 1 cm. Zazwyczaj są

stosowane razem ze ściskami korektorskimi. Na jednym końcu ścisku taśmy zainstalowana
jest śruba do przykręcania z przykładką – Ŝeby śruba nie raniła krawędzi płyty, a na drugim
końcu – z tej samej strony – krótki zaczep-przykładka. Sposób klejenia jest następujący:
ś

ciski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie klejem

i ściska za pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 29.). Przed klejeniem naleŜy
przeprowadzić próbę na sucho bez kleju, by następnie – jeśli wynik był pozytywny –
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania – naleŜy przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.

Rys. 29. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli

Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast

z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luźna na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.

Duszostawiacz słuŜy – jak sama nazwa wskazuje – do prawidłowego wstawienia

i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy  (grubość do  4 mm), w kształcie
litery S.
Jednym  końcem  duszostawiacza  przebija  się  duszę  w  połowie  jej  wysokości,  a  drugim
reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po włoŜeniu duszy prawidłowej
długości,  pociągamy  duszostawiacz,  który  w  ten  sposób  sam  opuszcza  miejsce  zagłębienia
(rys. 30.)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu

Rys. 31. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

Wykonanie renowacji instrumentu, to proces juŜ przedstawiony przy opisie

zastosowania poszczególnych technik i narzędzi. Renowacja, zazwyczaj polega na:
czyszczeniu, klejeniu pęknięć, względnie dorobieniu jakiś drobnych elementów.

Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj na

wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii. W tym celu, naleŜy powiększyć na maszynie
kopiującej  obiekt  przedstawiony  na  zdjęciu,  rysunku  bądź  fotografii,  do  rozmiaru  Ŝądanego.
Najlepiej w tym celu jest posłuŜyć się menzurą struny i powiększać fotografie i instrument aŜ
do  uzyskania  konkretnego  wymiaru  menzury  struny  drgającej  (Menzura  –  (łac.  mensura
w tłumaczeniu:  miara,  wymiar)  –  ogół  relacji  metrycznych  pomiędzy  dźwiękotwórczymi
elementami  instrumentów  muzycznych.  Termin  ten  w  przypadku  chordofonów  najczęściej
dotyczy  czynnej  długości  struny  drgającej,  czyli  odległości  między  siodełkiem  a  mostkiem.
Na  podstawie  tej  długości  wyznacza  się  dokładne  połoŜenie  kolejnych  progów  na
podstrunnicy.  W  piszczałkach  oznacza  stosunek  długości  piszczałki  do  jej  przekroju.)  albo
długością  instrumentu  w przypadku  instrumentów  dętych.  Następnie  sporządzamy  rysunek
techniczny,  który  stanowi  podstawę  rekonstruowanego  instrumentu.  Podczas  rekonstrukcji,
musimy  się  zwykle  posłuŜyć  wiedzą  o  budowie  wewnętrznej  instrumentów  i  uwzględnić
własne wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu  nowego.  Często  zdarza  się,  Ŝe  trzeba  posłuŜyć  się  własną  inwencją  twórczą
z powodu braków w dokumentacji.

Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych

Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych – (w wieku nie więcej niŜ

55  lat  od  daty  renowacji  lub  naprawy)  –  jeŜeli  celem  ma  być  poprawa  jego  wyglądu,  stanu
czy  funkcji  uŜytkowej,  moŜemy  niemal  dowolnie  ingerować  w  instrument.  W  wypadku
instrumentów  starszych,  przy  zmianach  materii  instrumentu,  jesteśmy  zobowiązani
powiadomić  Wojewódzkiego  Konserwatora  Zabytków  i  uzyskać,  jeśli  to  wymagane,  jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem, instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
naraŜone  na  działanie  czynników  zewnętrznych.  Trzeba  to  takŜe  brać  pod  uwagę  przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spasowanie elementów instrumentów muzycznych

Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, uŜywamy dwóch technik:

−−−−

Pierwsza: posługujemy  się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony  stroną  roboczą  w  stronę  nowego  materiału.  Następnie  zbieramy  materiał
z miejsca  gdzie  stworzył  się  nalot  z  arkusza  kalki.  Czynność  tę  powtarzamy,  aŜ  do
uzyskania  nalotu  na  całej  powierzchni  materiału.  Wtedy  uznajemy  ten  materiał  za
spasowany. Tę samą czynność, moŜemy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraźnych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy  większych  wklęsłościach  ubytku  –  (zastosowanie  kalki  jest  niemoŜliwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.

−−−−

Druga  technika  opiera  się  na  zastosowaniu  dobrze  naostrzonego  dłuta  wklęsłego.  Jego
wklęsłość  musi  być  dostosowana  do  kształtu  i  wielkości  ubytku.  Po  dopasowaniu
i naostrzeniu  dłuta,  powiększamy  ubytek  tak,  aby  cały  był  wybrany  przez  dłuto  ruchem
jednego  pociągnięcia.  Następnie  w  materiale  o  podobnym  wyglądzie,  wykonujemy  ten
sam  ruch  tylko  w  odwrotną  stronę  –  teraz:  wypukłą.  Takie  dwa  materiały:  wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, aŜ
do uzyskania poŜądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tuŜ przed
struganiem.

Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie

Po odbyciu konserwacji stroimy instrument wg wysokości jemu przypisanych. Tabela

strojów znajduje się w literaturze (p. 1. tabela 1).
Jako przykład, zaprezentuję proces strojenia fortepianu:
Temperatura to zakres dźwięków od „a” do „a

”. Strojenie fortepianowej temperatury

systemem kwartowo-kwintowym:
a – od kamertonu
a – a

– 8 cz w górę

a – d

– 4 cz w górę

a – e

– 5 cz w górę

– h – 4 cz w dół

h – fis

– 5 cz w górę

fis

– cis

– 4 cz w dół

cis

– gis

– 5 cz w górę

gis

– dis

– 4 cz w dół

dis

– b – 4 cz w dół

b – f

– 5 cz w górę

– c

– 4 cz w dół

– g

– 5 cz w górę.

KaŜda kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość zdudnień; uŜywając systemu

równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dźwięków stroi się w oktawach od temperatury. Czasami w Ŝargonie wstępne strojenie
nazywane jest biglowaniem. Jest to termin lokalny wywodzącym się z Technikum Budowy
Fortepianów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 32. Klucz do strojenia fortepianów i kamerton widełkowy

Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych

Wycena instrumentów muzycznych

Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów

muzycznych naleŜy zsumować koszty z dwóch, niezaleŜnych obszarów:

−−−−

koszty wykorzystanych materiałów,

−−−−

koszty robocizny.
Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:

−−−−

koszty wykonania realnych zakupów materiałów do uŜycia,

−−−−

ilość czasu przeznaczonego na ten zakup. Czas ten naleŜy oszacować w stosunku do
normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie dany materiał nabyć,

−−−−

do kosztów zakupu materiału naleŜy doliczyć marŜę w wysokości 30%, czyli taką jaką
spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,

−−−−

waŜne jest teŜ, aby do kosztu zakupu drewna świeŜego dodać 5% ceny za kaŜdy rok
sezonowania. ZaleŜnie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świeŜego zawsze dodajemy po 5% ceny za kaŜdy rok sezonowania,

−−−−

w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak definiujemy pojęcie ścisk korektorski?

Co to jest cytomierz?

Jakie instrumenty kwalifikujemy jako zabytki?

Jaki kalkulujemy koszty materiałów zakupionych?

Jakie narzędzia słuŜą do spasowania materiałów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj schemat naprawy pęknięć w czarze klarnetu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

rozróŜnić części klarnetu i sposób ich wytworzenia,

wskazać sposoby i narzędzia słuŜące do naprawy,

opracować schemat działania,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

pęknięta czara klarnetu,

−

zdjęcia klarnetów,

−

notatnik,

−

blok rysunkowy,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj schemat szczegółowej naprawy ślimaka w wiolonczeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

scharakteryzować budowę wiolonczeli,

narysować schemat z chronologicznym przedstawieniem zastosowanych materiałów
technik i narzędzi,

określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

wiolonczela i powiększone zdjęcia jej ślimaka,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz koszty materiałów naprawy 10 saksofonów. Pracownik pracował 20 godz. Jego

tygodniowy zarobek wyniósł 600 PLN (w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty
robocizny pracownika przy jednym saksofonie. Wszystkie materiały na remont instrumentów
kosztowały 3500 PLN netto. Oblicz jednostkowy koszt naprawy jednego saksofonu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić koszt jednej godziny pracy pracownika,

określić wysokość marŜy na towary z magazynu,

obliczyć koszt pracy tego pracownika przy 10 saksofonach, a potem koszt pracy przy
naprawie jednego instrumentu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać rodzaje noŜy?

wskazać rodzaje ścisków?

określić sposoby spasowania materiału?

wskazać czynności które następują po sobie przy renowacji
instrumentu?

określić, jakie są procesy prawidłowej naprawy starego zabrudzonego
pęknięcia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi, tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Optymalny rodzaj oświetlenia dla pracy korektora to światło

dzienne rozproszone.

słoneczne bezpośrednio padające.

sztuczne halogenowe.

sztuczne ksenonowe.

2. Optymalna ilość pomieszczeń dla pracowni korektorskiej to

3. NajbliŜsza temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła

arówki zwykłej.

jarzeniówki.

specjalnej Ŝarówki ze światłem białym.

wieczki.

4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi

55 m

40 m

60 m

75 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być wykonana z

marmuru.

drewna.

ceramiki.

linoleum.

6. Specjalne półki powinny być przygotowane pod

strug ręczny.

politurę.

szlifierkę.

dłuta.

7. Korekta w znaczeniu szerokim to

ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.

czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.

przywrócenie funkcji starszych instrumentów.

to odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

Renowacja to

odnowa podniszczonych części.

zapobieganie zniszczeniom.

naprawa drobnych partii instrumentów.

odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

Do oceniania stopnia zuŜycia stosujemy

skalpel.

szablon.

nóŜ.

dłuto.

10. ZuŜycie materiałów oceniamy na podstawie

przenoszenia poszczególnych wymiarów rysunku na instrument.

odlewu gipsowego.

odlewu z masy plastycznej.

przenoszenia poszczególnych przymiarów i porównujemy z rysunkiem.

11. Do oczyszczenia lakieru nie rozpuszczalnego w spirytusie uŜywamy

szelaku.

spirytusu.

kalafonii.

acetonu.

12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu słuŜy

rodek czyszczący.

mieszanina wody z mydłem.

politura.

krzemionka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Czas schnięcia, jaki moŜna przyjąć dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu

wynosi
a)

5 godzin.

20 minut.

12 godzin.

2 doby.

14. Do drobnych uzupełnień lakieru stosujemy pędzel

retuszerski.

wiewiórczy.

okrągły.

płaski.

15. Materiały niezdolne do samozapłonu to

szelak.

papier.

drewno.

terpentyna.

16. Ścisk do klejenia korpusu składa się z

dwóch podkładek i śruby.

3 ramion i podkładek.

3 ramion.

dźwigni i przełoŜenia.

17. Czas schnięcia instrumentów zaleŜy od

gęstości lakieru.

jakości podkładu.

gęstości pędzla.

jakości pędzla.

18. Skalpel to

nóŜ kuchenny.

miękki nóŜ.

wybierak do Ŝyłki.

rodzaj noŜa przydatnego w otwieraniu korpusu instrumentów.

19. Szelak to

specjalny rodzaj benzoesu.

rodzaj składnika lakieru.

specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.

rodzaj kleju kazeinowego.

20. Cytomierz

to przyrząd do mierzenia grubości płyt.

słuŜy do klejenia ustnika.

wykonany jest w kształcie litery c.

słuŜy do ściskania korpusu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów muzycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972

Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926

Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934

Poniatowska I.: Muzyka. Słownik szkolny. WSiP, Warszawa 1991

Weisshar J.: Violin restoration. Landon 2000

strona internetowa: http://www.eorchestr.cz

strona internetowa: http://www.wikipedia.pl

strona internetowa: Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu