Choroby

Acetonemia – obecność ciał acetonowych we krwi, wskazująca na zaburzenie przemiany tłuszczowej (częsty objaw cukrzycy) – ciała acetonowe wydalane są z

moczem i w czasie wydechu.

Adenopatia – chorobowe powiększenie węzła chłonnego na tle zapalnym lub nowotworowym.

Afty – owrzodzenia śluzówek, jamy ustnej, wynik zapalenia wirusowego. Mają kształt owalny lub okrągły, dno żółtawe i czerwony brzeg.

AIDS – najnowsza groźna choroba człowieka odkryta w latach osiemdziesiątych, przenoszona drogami płciowymi i poprzez kontakt z krwią, niszcząca zdolności

immunologiczne (odpornościowe) organizmu na inne choroby.

Akrodynia – rzadkie schorzenie objawiające się obrzękiem, zaczerwienieniem i oziębieniem skóry stóp i rąk.

Akromegalia – nadczynność płata przedniego przysadki mózgowej objawiająca się przerostem kości i części miękkich twarzy oraz dłoni i stóp.

Aleukemia – postać białaczki charakteryzująca się zmianami ilościowymi krwinek białych.

Amiotrofia – stopniowy zanik mięśni.

Anafilaksja – odmiana alergii, sztuczne uczulenie ustroju przez wprowadzenie drogą pozajelitową nawet drobnej ilości obcego białka. Ponowne wprowadzenie do organizmu takiego samego białka po 7 – 12 dniach powoduje wystąpienie niebezpiecznego

wstrząsu.

Anemia – niedokrwistość – zmniejszenie się ogólnej ilości krwi, liczby krwinek czerwonych lub ilości hemoglobiny. Anemia zasadniczo obejmuje cały ustrój.

Angina – stenokardia – ostre zapalenie migdałków podniebiennych, zakażenie przez osobisty kontakt lub za pośrednictwem żywności.

Anoksja – niedobór tlenu w tkankach uniemożliwiający procesy życiowe.

Anuria – bezmocz – niewytwarzanie moczu przez nerki.

Apepsja – niemożność trawienia związana z niewydzielaniem się odpowiednich soków trawiennych.

Arterioskleroza – miażdżyca tętnic – przewlekła choroba, zmiany zwyrodnieniowe w błonie wewnętrznej i środkowej tętnic głównych.

Artropatia – schorzenie stawu, zmiany zwyrodnieniowe stawów na tle troficznym (odżywianie tkanek).

Artroza – ogólne określenie choroby stawu.

Asfiksja – zamartwica – stan ustroju spowodowany utrudnieniem oddychania przez zatkanie dróg oddechowych lub ich porażeniem.

Astma – dychawica oskrzelowa – charakterystyczne napady silnej duszności, wskutek zwężenia oskrzeli, zwykle pod wpływem uczucia.

Atak – napad – gwałtowne wystąpienie ostrych objawów choroby poprzednio nie ujawnionej.

Atrepsja – zmiany w organizmie dziecka wskutek przewlekłego niedoboru

pokarmowego.

Atypia – nietypowy, nieprawidłowy przebieg choroby.

Aura – zespół objawów poprzedzający bezpośrednio napad padaczki.

Autoagresja – powstawanie w ustroju przeciwciał skierowanych przeciw własnym tkankom.

Awitaminoza – choroba spowodowana brakiem witamin (lub określonej witaminy) w organizmie.

Bąbel – wykwit skórny, ograniczony obrzęk powstający nagle i szybko ustępujący (objaw alergii lub wywołany działaniem czynników zewnętrznych).

Beri–beri – awitaminoza wywołana brakiem witaminy B1.

Bezsoczność – achylia – brak w soku żołądkowym soków trawiennych – pepsyny i kwasu solnego.

Białkomocz – albuminuria, proteinuria – obecność w moczu białek ustrojowych, przesączanych w nerkach z krwi – objaw wielu chorób nerek.

Biegunka – laksacja, rozwolnienie – częste oddawanie płynnych lub półpłynnych stolców. Objaw wielu chorób, głównie zatruć i zakażeń pokarmowych.

Bilharcjoza – schistomatoza – choroba pasożytnicza, zarażenie przez skórę wodnymi larwami – cerkariami, występuje w krajach tropikalnych.

Botulizm – zatrucie jadem kiełbasianym, objawy występują po 2–4 dniach (zaparcie, ból głowy, zaburzenia widzenia, mowy, połykania).

Brodawki – grudkowe wyrośla skórne, wywoływane przez wirusy (głównie na skórze rąk i twarzy).

Charłactwo – kachezja – skrajne wyniszczenie ustroju z zanikiem tkanki tłuszczowej i mięśni.

Chiragra – artretyzm powodujący zniekształcenie palców rąk.

Cholemia – obecność żółci lub barwników żółciowych we krwi.

Chorea – pląsawica – choroba ośrodkowego układu nerwowego (szybkie ruchy mimowolne w różnych częściach ciała). Chorea z ograniczeniem umysłowym może być dziedziczna.

Cisawica – Addisona choroba – przewlekła niewydolność nadnerczy, charakterystyczne są brunatne przebarwienia skóry, głównie rąk i twarzy.

Delirium – majaczenie – stan przemijającego zaburzenia przytomności z brakiem orientacji w czasie i przestrzeni, bujnymi złudzeniami i halucynacjami, ze znacznym podnieceniem ruchowym.

Demencja – otępienie – postępujący spadek sprawności umysłowej towarzyszący organicznej chorobie układu nerwowego.

Denga – ostra wirusowa choroba zakaźna występująca w krajach tropikalnych (przenoszona przez komara).

Depresja – chorobliwe przygnębienie i zahamowanie czynności psychicznych występujące w psychozach.

Dermatofidy – wykwity skórne występujące jako reakcja alergiczna.

Dermatoza – choroba skóry (z wyjątkiem nowotworów).

Diagnoza – rozpoznawanie choroby na podstawie analizy stanu chorego.

Dławiec – krup – błonica krtani, późno leczona grozi uduszeniem.

Downa zespół – mongolizm – choroba dziedziczna objawiajaca się silnym upośledzeniem umysłowym, a spowodowana obecnością dodatkowego chromosomu (21

pary). Prawdopodobieńswo urodzenia dziecka z zespołem Downa zwiększa się z

wiekiem matki.

Dyskeratoza – schorzenie skóry polegające na nieprawidłowym przedwczesnym lub niezupełnym rogowaceniem naskórka.

Dyskopatia – choroba krążków międzykręgowych z wytworzeniem się w nich zmian destrukcyjnych (dysk, rwa kulszowa, lędźwioból, rwa ramienna).

Dyspepsja – niestrawność – ostre schorzenie przewodu pokarmowego wskutek błędu dietetycznego (bóle brzucha, biegunka).

Egzostoza – apofiza – narośl kostna, powstająca wskutek urazu mechanicznego, przewlekłego drażnienia, chorobowa lub na końcu kikuta.

Eklampsja – rzucawka porodowa – najcięższa postać późnego zatrucia ciążowego, występująca zwykle pod koniec ciąży i podczas porodu.

Ektropion – odwinięcie na zewnątrz wewnętrznej powierzchni powieki pokrytej błoną śluzową (prowadzi do zapalenia spojówki).

Embolia – zator – nagłe zamknięcie naczynia krwionośnego przez obce ciało znajdujące się we krwi, także na skutek skrzepu.

Enurezja – chorobliwa skłonność do mimowolnego oddawania moczu, zwłaszcza w czasie snu.

Febra – potoczne określenie gorączki typu malarycznego, malari lub w ogóle gorączki z dreszczami.

Figówka – ropne zapalenie skóry, występujące na brodzie u mężczyzn (zwykle po goleniu).

Framboezja – malinica, jagodzica – choroba zakaźna przypominająca kiłę, zakażenie w drodze płciowej (przyczyną krętek).

Gangrena – zgorzel – martwica i gnicie tkanek spowodowane przez saprofitujące w ustroju bakterie gnilne, grozi uogólnioną posocznicą i śmiercią.

Garb – trwałe skrzywienie kręgosłupa ku tyłowi, spowodowane gruźlicą lub wskutek krzywicy, albo zmian nowotworowych i zapalnych.

Garbiak – kuliste uwypuklenie gałki ocznej powstające wskutek procesów zapalnych i jaskry (garbiak przedni może powodować ślepotę).

Glistnice – askarudozy – choroby pasożytnicze ludzi wywołane przez różne gatunki glist.

Gnilec – szkorbut – awitaminoza C (brak witaminy C) objawiająca się głównie skłonnością do wybroczyn na skórze i śluzówkach, krwawieniem z nosa, owrzodzeniem dziąseł i wypadaniem zębów.

Gościec – ogólna nazwa grupy chorób, charakteryzujących się bólami w stawach i mięśniach.

Gradówka – niebolesny guzek w powiece (usunięcie operacyjne).

Hemoroidy – guzki krwawnicze – żylaki odbytnicy umiejscowione powyżej lub poniżej zwieracza odbytu.

Hiperkinezy – ruchy mimowolne – drżenia i skurcze mięśni powstające pod wpływem choroby różnych odcinków układu nerwowego.

Hiperplazja – rozrost – powiększenie się masy tkanki lub całego narządu spowodowane nadmiernym rozmnażaniem się komórek, np. rozrost jednej nerki po usunięciu drugiej.

Hipertonia – zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych, np. udar mózgu, zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi.

Hipoglikemia – niedocukrzenie krwi – obniżenie stężenia cukru w krwi pod wpływem nadmiernej ilości insuliny.

Histeria – choroba nerwicowa, której towarzyszą płacz, krzyk lub osłupienie.

Ichtioza – rybia łuska – wrodzona (często dziedziczna) choroba skórna, polegająca na nadmiernym łuszczeniu się naskórka.

Infarkt – zawał – ograniczona martwica tkanki, spowodowana gwałtownym i długotrwałym niedokrwieniem wskutek zamknięcia światła tętnicy zaopatrującej ten obszar w krew. Narządami dotkniętymi zawałem są: mięsień sercowy, płuca, nerki, jelita.

Infekcja – zakażenie – wtargnięcie do ustroju i rozwój w nim zarazków: bakterii, wirusów, grzybów pasożytniczych drogą oddechową, pokarmową, przez ukłucie, kontakt płciowy, przez skórę.

Inwaginacja – wgłobienie jelita – wpuklenie się jednego odcinka jelita w drugi, powoduje niedrożność (nagłe bóle, zatrzymanie stolca).

Ischemia – niedokrwienie – stan niedostatecznego ukrwienia tętniczego w stosunku do potrzeb tkanki lub narządu.

Ischias – rwa kulszowa – newralgia nerwu kulszowego.

Jadzica – toksemia – obecność we krwi jadów zwierzęcych lub roślinnych.

Jaglica – trachoma – przewlekłe, zakaźne, wirusowe zapalenie spojówek i niekiedy całego oka (egipskie zapalenie oczu).

Jaskra – glaukoma – przewlekłe schorzenie oka polegające na wzmożonym ciśnieniu śródgałkowym na skutek niemożności odpływu cieczy wodnej z oka.

Jęczmyk – jęczmień – ropne zapalenie gruczołu łojowego lub mieszka włosowego rzęsy.

Kamica – choroba polegająca na powstawaniu kamieni w przewodach i narządach jamistych (pęcherz żółciowy, miedniczki nerkowe, przewody moczowe).

Kauzalgia – bóle piekące – bóle powstałe wskutek uszkodzenia obwodowych nerwów czuciowych.

Kifoskolioza – skrzywienie kręgosłupa jednocześnie ku tylowi i na bok, wskutek krzywicy i wad rozwojowych (leczenie operacyjne).

Kifoza – wygięcie kręgosłupa ku tyłowi na odcinku piersiowym i krzyżowym.

Kilak – guz zapalny powstający w przebiegu późnej kiły w narządach wewnętrznych, skórze, błonach, kościach – rozpadając się tworzy owrzodzenia i ubytki.

Kontuzja – stłuczenie – potłuczenie określonej okolicy ciała lub narządów wewnętrznych bez przerwania ciągłości powłok skórnych lub błon śluzowych.

Kręcz karku – skręcenie karku i szyi z jej przykurczem i pochyleniem głowy w stronę chorą, a odwróceniem twarzy w stronę zdrową (leczenie masażami lub operacyjnie).

Krwawiączka – hemofilia – zaburzenie krzepnięcia krwi, krwotoki nawet przy małych zranieniach, choroba dziedziczna.

Krwiomocz – hematuria – obecność krwi w moczu, objaw chorobowy lub pourazowy.

Leukoma – bielmo – zmętnienie rogówki oka na skutek choroby lub urazu.

Liszajec – występująca głównie u dzieci choroba skóry, wywołana zakażeniem paciorkowcami.

Lordoza – wygięcie kręgosłupa ku przodowi.

Lumbago – postrzał – silny ból w okolicy lędźwiowej, spowodowany najczęściej zapaleniem korzonków nerwowych lub wskutek wypadnięcia jądra miażdżystego

chrząstki międzykręgowej.

Lupus – wilk, toczeń – gruźlica skóry.

Łuszczyca – przewlekłe schorzenie skóry o nieznanych przyczynach, objawiające się czerwonymi, plackowatymi ogniskami, pokrytymi białą łuską (łokcie, kolana, owłosiona skóra głowy).

Maligna – ciężki gorączkowy stan chorego, połączony z zaburzeniami przytomności i z majaczeniem.

Marskość – stwardnienie narządu (i upośledzenie jego czynności) wskutek rozrostu śródmiąższowej tkanki łącznej i zaniku komórek miąższowych (płuca, wątroba, nerki).

Martwica – nekroza – miejscowe obumarcie tkanek lub narządu.

Metastaza – przerzut – wtórne ognisko chorobowe, niekiedy odległe od pierwotnego.

Miażdżyca – asterioskleroza, skleroza – odkładanie się na ścianach tętnic złogów tłuszczowych ulegających zwapnieniu i zwężających światło naczyń.

Mikozy – choroby zakaźne wywoływane przez pasożytnicze grzyby.

Monoplegia – porażenie kończyny wskutek uszkodzenia pola ruchowego kory mózgowej po stronie przeciwnej w stosunku do miejsca porażenia.

Mroczki – ruchome lub stałe niewielkie zamglenia w polu widzenia (objaw chorobowy –

zapalny).

Nadkwasota – nadkwaśność – nadmierne wydzielanie przez gruczoły żołądka kwasu solnego. Objaw choroby żołądka lub układu pokarmowego (głównie w chorobie

wrzodowej).

Nematodozy – inwazja robaków typu obłych i choroby wywoływane przez ich formy pasożytnicze (owsica, włośnica).

Nefroza – nerczyca – przewlekła choroba nerek (przepuszczalność białek krwi).

Nerwica – neuroza – zaburzenia czynnościowe ośrodka układu nerwowego, wzmożona jego pobudliwość i nadmierna reaktywność na negatywne bodźce zewnętrzne.

Nerwoból – neuralgia, newralgia – ostry ból w zakresie zwykle jednej gałęzi nerwu czuciowego, spowodowany głównie stanem zapalnym tego nerwu lub jego uciskiem.

Neurastenia – nerwica objawiająca się zwiększoną pobudliwością układu nerwowego, jego szybkim wyczerpywaniem się, niepokojem, uczuciem wyczerpania.

Neuropatia – wrodzone lub nabyte skłonności do zapadania na schorzenia

czynnościowe na tle nadmiernej pobudliwości autonomicznego układu nerwowego (bóle głowy, bicie serca, ziębnięcie palców).

Newralgia – ostre napady bólu wzdłuż jakiegoś nerwu lub jego rozgałęzienia, powstające wskutek zakażenia, przeziębienia, zaburzeń w przemianie materi itp.

Niedorozwój – hipoplazja – wrodzone, niezupełne ukształtowanie się narządu o rozmiarach znacznie poniżej normy, z jednoczesnym upośledzeniem czynnościowym.

Niedotlenienie – niedostateczne zaopatrywanie narządu lub tkanki w tlen. Może być:

– hipoksemia – choroba górska, wzmożone zapotrzebowanie tkanek na tlen

– hipoksja – w chorobie wieńcowej.

Niedowład – pareza – zaburzenie czynności i osłabienie ruchów całych grup mięśni prążkowych w następstwie uszkodzenia ośrodków ruchowych w mózgu lub ucisku na

rdzeń kręgowy. Może być wiotki lub spastyczny.

Niedrożność jelit – ilens – nagłe lub postępujące stopniowo zamknięcie światła jelita spowodowane przeszkodą mechaniczną (skręt jelita, uwięźniecie jelita w przepuklinie, guz).

Niewydolność – chorobowy stan narządu lub układu powodujący ograniczenie jego czynności.

Nieżyt – katar – ostry lub przewlekły stan zapalny błon śluzowych (nosa, gardła, jelit, żołądka itp.), w którym oprócz przekrwienia i obrzmienia występuje nadmierne

wydzielanie śluzu.

Noma – szybko postępująca, nieuleczalna zgorzel wargi i policzka, głównie u ludzi wyniszczonych.

Nowotwór – potocznie nazywany rakiem, tkanka wywodząca się z prawidłowych tkanek ustroju, rozrastająca się w sposób niepodporządkowany harmonii ustrojowej i czynnikom regulującym wzrost, dojrzewanie i czynności komórek. Materiały energetyczne służące do jej rozbudowy czerpie z zasobów ustroju osłabiając jego czynność. Przyczyny powstawania nowotworów nie są ustalone. Nowotwory dzielą się na:

– Złośliwe – wzrastają zazwyczaj szybko, naciekając otaczające tkanki, mogą dawać odległe przerzuty i wskutek odmiennej przemiany materii zatruwają ustrój produktami metabolizmu – leczenie trudne i bardzo złożone;

– Niezłośliwe – rozrastające się powoli, nie niszczące otaczających tkanek, nie dają przerzutów i najczęściej nie wywierają szkodliwego wpływu na ustrój – leczenie operacyjne.

Oto kilka przykładów nowotworów:

Chrzęstniak – nowotwór łagodny (może przechodzić w złośliwy) powstający w obrębie chrząstki lub kości.

Czerniak – melanoma – nowotwór złośliwy rozwijający się zwykle w skórze ze znamion.

Ganglion – rodzaj nowotworu pochewek stawowych.

Glejak – nowotwór z tkanki glejowej ośrodkowego układu nerwowego, głównie mózgu.

Gruczolak – nowotwór łagodny rozwijający się w sutku, tarczycy, prostacie.

Guz – tumor – twór patologiczny, ograniczony do otaczających go tkanek, powodujący zaburzenia innych narządów wskutek ucisku.

Kankroid – rak skóry występujący w postaci owrzodzenia.

Kostniak – osteoma – nowotwór łagodny wywodzący się z tkanki kostnej (płaski lub owalny guz).

Mięśniak – mioma – nowotwór łagodny wywodzący się z tkanki mięśniowej gładkiej.

Nabłonniak – nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego, skłonność do przerzutów drogami limfatycznymi.

Nadnerczak – nowotwór złośliwy nerki o szybkim wzroście i dający przerzuty.

Nasieniak – nowotwór złośliwy jądra.

Nerwiak – nowotwór złośliwy nerwu obwodowego.

Organoid nowotwór tworzący się na narządach wewnętrznych.

Piaszczak – nowotwór złośliwy opon mózgowych.

Potworniak – teratoma – nowotwór, złożony z tkanek pochodzących z różnych zawiązków embrionalnych, przypominający swoim układem budowę pewnych narządów

organizmu, powstający w okresie płodowym.

Sarkoma – mięsak – nowotwór złośliwy rozwijający się z tkanki łącznej lub mięśniowej, szybko się rozrasta i wcześnie daje przerzuty.

Szkliwiak – nowotwór półzłośliwy, rozwijający się w żuchwie lub szczęce górnej (leczenie operacyjne).

Szpiczak – nowotwór szpiku kostnego kości długich, jego powstanie wiąże się często z urazem kości, a rozwój prowadzi do charłactwa.

Śluzak – nowotwór łagodny wywodzący się z tkanki łącznej i wyrastający z zarodkowych komórek śluzowych.

Tłuszczak – lipoma – nowotwór niezłośliwy tworzący guz w tkance podskórnej (trudny do usunięcia).

Włókniak – fibrema – niezłośliwy nowotwór tkanki łącznej, zwykle otorbiony, Zębiak – odontoma – rzadki, łagodny i niewielki nowotwór w szczęce, powstający u osób młodych z zawiązka zęba.

Ziarnica złośliwa – limfogranulomatoza – choroba nowotworowa odznaczająca się rozrostem komórek układu siateczkowo–śródbłonkowego.

Obliteracja – zarastanie jam ciała, naczyń lub przewodów tkanką łączną w procesie zejścia przewlekłych zapaleń, zakrzepów, urazów.

Obłęd – paranoja – choroba psychiczna (psychoza) rozpoczynająca się zwykle po 30

roku życia, dla której charakterystyczne są urojenia (prześladowcze, wynalazcze, reformatorskie), stopniowo pogłębiające się, bez osłabienia intelektu i większych zmian osobowości.

Odleżyna – rozległe i głębokie owrzodzenie skóry w okolicy krzyżowej i na pośladkach u osob obłożnie chorych (długo leżących na plecach).

Odmrożenie – uszkodzenie skóry, tkanek wskutek długotrwałego działania niskiej temperatury, rozróżnia się 4 stopnie:

I° – niewielkie zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk, swędzenie,

pieczenie,

II° – martwica naskórka, tworzenie się pęcherzy, ból,

– martwica całej skóry i tkanek leżących głę- biej, powstają

III° niegojące się owrzodzenia,

IV – martwica, np. całych palców, ucha, nosa lub części kończyny.

°

Oftalmia – zapalenie spojówek lub gałek ocznych.

Okluzja – zamknięcie światła (np. jelita) spowodowane jakąś chorobą (zrosty, nowotwory itp.).

Oligowolemia – zmniejszenie objętości krwi krążącej spowodowane krwotokiem lub ubytkiem osocza.

Omdlenie – nagła utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem dopływu krwi do mózgu (zaburzenia krążenia, silne emocje, zmęczenie).

Oparzenie – powierzchniowe lub głębokie uszkodzenie skóry i tkanek spowodowane działaniem wysokiej temperatury, energii elektrycznej, promieniowania świetlnego, jonizującego lub żrących środków chemicznych, rozróżnia się 4 stopnie:

I° – zaczerwienienie skóry, obrzęk, bolesność,

II° – powstawanie pęcherzy wypełnionych surowiczym płynem,

III° – martwica skóry i tkanek leżących głębiej jawami jak w I i II

stopniu,

IV – zwęglenie tkanek.

°

Otalgia – nerwoból uszny lub uszno–skroniowy, spowodowany przez ognisko zakażenia przy szczycie zęba.

Ozena – przewlekły nieżyt nosa objawiający się tworzeniem cuchnących strupów w jamach nosa, wysychaniem i zanikaniem śluzówki nosa.

Padaczka – epilepsja – choroba układu nerwowego, której istotą są napadowe zaburzenia świadomości i drgawki.

Palpitacja – kołatanie serca – przyspieszenie czynności i wzmożenie skurczów serca spotykane w nerwicach lub pod wpływem wysilku, emocji.

Parafrenia – choroba umysłowa polegająca na urojeniach wielkości, albo prześladowczych oraz na nieznacznym otępieniu umysłowym.

Parodontoza – przyzębica – przewlekłe schorzenie (niewyjaśnione) przyzębia, zanik wyrostków zębodołowych, obniżanie się dziąseł, rozchwianie i wypadanie zdrowych zębów.

Perlak – guz składający się głównie ze złuszczonych komórek nabłonka powstający w przebiegu przewlekłego zapalenia ucha środkowego.

Pneumonia – zapalenie płuc.

Podagra – dna stawu śródstopowo–palcowego, najczęściej palucha.

Porażenie – paraliż – utrata siły mięśniowej, wywołana uszkodzeniem ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, całkowite zniesienie ruchów czynnych danego mięśnia, grupy mięśniowej lub całej kończyny. Może być wiotkie i kurczowe (spastyczne).

Półpasiec – wirusowe zapalenie nerwu, zwykle po jednej stronie ciała i w obrębie klatki piersiowej (pęcherzyki, strupki).

Przeczulica – hiperestezja – nadmierne odczuwanie zwykłych bodźców działających na powierzchnię skóry oraz promieniowania przykrych doznań wokół miejsca działania bodźca.

Przepuklina – hernia, ruptura – wrodzone lub nabyte przemieszczanie się trzewi (zwykle jelit) pod skórę (worek przepuklinowy) lub do sąsiednich jam ciała.

Przerost – hipertrofia – powiększenie narządu spowodowane powiększeniem jego elementów komórkowych bez zwiększenia ich liczby.

Przesięk – chorobowe przenikanie płynu surowiczego do jam ciała.

Przetoka – fistuła – owrzodzenie w postaci kanału łączącego jamę (np. światło jelita) z powierzchnią ciała.

Psychoza – choroba psychiczna różniąca się od innych zaburzeń psychicznych głównie brakiem krytycyzmu, niezdolnością do kontaktów społecznych i występowaniem takich objawów jak halucynacje i urojenia.

Pylica – przewlekłe schorzenie płuc, powstające wskutek długotrwałego wdychania różnych pyłów.

Rana – przerwanie ciągłości skóry lub błony śluzowej, niekiedy z uszkodzeniem narządów wewnętrznych, lub otwarciem ciała (może być kłuta, cięta, szarpana,

postrzałowa).

Reumatyzm – choroba o różnej etiologi atakująca prawie wszystkie narządy człowieka, której wspólną cechą są bóle przemijające lub trwałe, zmiany zapalne lub

zwyrodnieniowo–wytwórcze.

Ropień – absces – ograniczone zbiorowisko ropy w przestrzeni zamkniętej, powstałej z rozpłynięcia tkanki pod wpływem enzymów wyzwolonych z krwinek białych.

Ropowica – flegmona – rozległe, głębokie, ropne zapalenie tkanek miękkich.

Rozedma – emfizema – przewlekłe schorzenie płuc polegające na nadmiernym rozdęciu i pękaniu pęcherzyków płucnych wskutek znacznego zmniejszenia ich

sprężystości.

Różyca – odzwierzęca, bakteryjna choroba zakaźna, przenosząca się na człowieka (głównie przez zranienia) z chorych lub padłych świń.

Schizofrenia – choroba psychiczna, w czasie której stopniowo narasta otępienie uczuciowe, autyzm, halucynacje, urojenia, osłupienie, hiperkinezy o różnym stopniu nasilania.

Skąpomocz – oliguria – zmniejszenie ilości wytwarzanego moczu (u dorosłego poniżej 400 ml na dobę) spowodowane niewydolnością nerek, odwodnieniem organizmu,

utrudnieniem odpływu moczu.

Skolioza – nabyta wada kręgosłupa polegająca na jego bocznych skrzywieniach na różnych odcinkach (następstwo wad postawy, wad kończyn dolnych). Występuje głównie między 6 a 24 miesiącem życia, 5 a 8 oraz 11 a 14 rokiem życia.

Słoniowacizna – elefantioza – przerost skóry i tkanki podskórnej kończyn dolnych i krocza (procesy zapalne naczyń limfatycznych).

Struma – wole – powiększenie tarczycy z towarzyszącą nadczynnością, niedoczynnością bądź też prawidłową czynnością hormonalną.

Syndrom – zespół objawów dotyczących różnych narządów i układów, znamiennych zazwyczaj dla obrazu klinicznego określonej choroby.

Szankier – wrzód weneryczny – owrzodzenie powstałe wskutek choroby wenerycznej.

Śpiączka – koma – stan głębokich zaburzeń przytomności z zaburzeniami oddychania, czynności serca i odruchów.

Tabes – wiąd rdzenia – postać późnej kiły układu nerwowego, charakteryzująca się gwałtownymi bólami tułowia i narządów wewnętrznych, niezbornością ruchów,

charakterystycznym chodem i wyrzucaniem stóp do przodu.

Tętniak – aneuryzm, anerwyzm – uwypuklenie ściany tętnicy (workowate), powstałe na skutek miejscowego zniszczenia jej środkowej błony.

Tężec – tetanus – ostra choroba zakaźna wywołana przez jady laseczek tężca, które wraz z ziemią dostają się do rany.

Trauma – uraz – uszkodzenie organizmu będące następstwem obrażeń ciała, również gwałtowne wzruszenie powodujące trwałą zmianę w psychice.

Trąd – lepra – przewlekła choroba zakaźna o małej zaraźliwości.

Tryper – rzeżączka, gonorea, wiewiór – choroba weneryczna objawiająca się 3 – 5 dni po zakażeniu (przez kontakt płciowy) ropnymi wyciekami z cewki (u mężczyzn) i obfitymi ropnymi upławami (u kobiet).

Uczulenie – alergia – polega na powstawaniu zaburzeń biochemicznych w tkankach z uwalnianiem substancji toksycznych, głównie histaminy. Jest to reakcja ustroju na alergeny wprowadzone do organizmu drogą pozajelitową.

Udar cieplny – powstaje przy przegrzaniu organizmu w czasie wielkich upałów lub w bardzo gorącym pomieszczeniu;

– mózgowy – jest to nagłe wyłączenie pewnych obszarów mózgu, spowodowane brakiem dopływu krwi tętniczej;

– słoneczny – powstaje wskutek bezpośredniego działania promieni słonecznych, w czasie długiego pobytu na silnym słońcu z nienakrytą głową.

Upławy – wydobywająca się w nadmiarze z pochwy wydzielina (różnego rodzaju) kobiecych narządów rodnych, najczęściej objaw chorób narządu rodnego.

Uremia – mocznica – choroba nerek polegająca na całkowitym upośledzeniu ich czynności.

Weneryczne choroby – choroby zakaźne przekazywane głównie przez kontakt płciowy (kiła, rzeżączka, wrzód weneryczny, ziarnica weneryczna pachwin, ziarniniak

pachwinowy, rzęsistkowica) lub przez zakażone przedmioty (kiła, rzeżączka,

rzęsistkowica). W Polsce leczenie chorób wenerycznych jest obowiązkowe

(przymusowe).

Wrzód – ubytek skóry lub śluzówki o różnej głębokości, przyczyny to: uraz, zaburzenia odżywcze lub troficzne, zakażenia.

Wykwit – zmiana skórna (grudka, guz, bąbel, krosta, pęcherz, nadżerka, przeczos, strup).

Wyprysk – egzema – przewlekłe schorzenie alergiczne skóry.

Wytrzeszcz – nadmierne przemieszczenie gałki ocznej ku przodowi, spowodowane chorobami, a przede wszystkim nadczynnością tarczycy.

Wzdęcie – bębnica, meteoryzm – duża zawartość gazu w przewodzie pokarmowym wskutek połykania powietrza lub fermentacji treści pokarmowej, a także w następstwie niedrożności jelit.

Zakaźne choroby – są to choroby przenoszone przez wirusy, riketsje, bakterie, krętki, pierwotniaki i robaki. Niektóre z nich wymagają kontaktu osobistego, w innych zakażenie następuje przez ranę lub przez zjedzenie pokarmu. Wymienione choroby najbardziej zagrażają zdrowiu i życiu człowieka;

Angina

Błonica (dyfteryt, dławiec, krup)

Cholera

Czerwonka (dezynteria)

Dur brzuszny (tyfus)

Dur plamisty (tyfus)

Dur rzekomy (paratyfus)

Dżuma (mór)

Gruźlica (dawn. tuberkuloza)

Grypa (influenza)

Heinego–Medina

Kiła (Syfilis, lues, przymiot)

Krztusiec (koklusz)

Nosacizna

Odra

Ospa czarna

Ospa wietrzna

Papuzica

Płonica (szkarlatyna)

Pryszczyca

Półpasiec

Róża

Różyczka (kur)

Świnka (mums)

Tężec (tetanus)

Tularemia

Wąglik (czarna krosta, antraks)

Włośnica (trychinoza)

Wścieklizna (wodowstręt, hydrofobia)

Zimnica (malaria)

Żółtaczka zakaźna

Żółta febra

Zapaść – kol aps – ostre zaburzenie krążenia z nagłym spadkiem ciśnienia krwi, objawiające się silnym osłabieniem i uczuciem zamierania, a nawet utratą przytomności.

Zastrzał – ropne zapalnie tkanek powierzchni dłoniowej palca, spowodowane zakażeniem przez ukłucie.

Zatwardzenie – obstrukcja – utrudnione oddawanie stolca i zatrzymywanie go w organizmie dłużej niż 48 godzin.

Zgorzel gazowa – ciężkie schorzenie będące następstwem zakażenia rany przez laseczki bakterii beztlenowca, których egzotoksyny powodują martwicę tkanek i zakrzepy w naczyniach (choroba gwałtowna, zagrażająca życiu).

Złamanie kości – fraktura – przerwanie ciągłości tkanki kostnej wskutek nadmiernego ugięcia lub w następstwie urazu mechanicznego. Rozróżnia się złamanie zamknięte (jest łagodniejsze, bez uszkodzenia skóry) i złamanie otwarte, z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia odłamów oraz z przerwaniem przez kość tkanek i skóry.

Zwichnięcie – wyjście główki stawu z jego panewki, może dojść do uszkodzenia (naderwania lub przerwania) torebki stawowej.