1 Technika i metodyka bada naczyniowych
•
Radomski Szpital Specjalistyczny
•
. Asystent Tomasz
gowik
2 Metody bada
•
USG – kilka metod badania w opcji doplerowskiej
•
Klasyczne metody obrazowania uk adu naczyniowego
•
CAS
•
Badania naczyniowe za pomoc Tomografii Komputerowej
•
MRI
3 1.USG w diagnostyce naczy .
•
1.1.Zjawisko Dopplera
•
W roku 1842 austriacki uczony Christian Doppler po raz pierwszy opisa podstawy zjawiska fizycznego wyst puj cego w ka dym ruchu falowym, nazwanym od tego czasu zjawiskiem Dopplera.
4•
Istot tego zjawiska jest zmiana cz stotliwo ci fali odbitej(fo) od o rodka b cego w ruchu, w
stosunku do cz stotliwo ci fali nadawanej(fn) przez ród o fal.
•
Warunkiem koniecznym do powstania zjawiska Dopplera jest znajdowanie si w ruchu o rodka odbijaj cego fale w stosunku do ród a fal lub sytuacja odwrotna. Zmiana cz stotliwo ci do jakiej dochodzi, nazywana jest cz stotliwo ci dopplerowsk . Zjawisko Dopplera zachodzi w ka dym ruchu falowym.
•
DO BADA DOPPLEROWSKICH W MEDYCYNIE
•
STOSUJE SI FALE ULTRAD WI KOWE.
5 2.1. Fizyka fal ultradzwi kowych.
•
Fale ultrad wi kowe stosowane w badaniach dopplerowskich s falami o bardzo du ej cz stotliwo ci (od 1 do 10 MHz), wielokrotnie przekraczaj cymi górn graniczny cz stotliwo yszalno ci ucha ludzkiego (20 kHz). Dzi ki tak du ym cz stotliwo ciom fale te mo na formowa w równoleg e wi zki oraz ogniskowa je. Nie stosuje si cz stotliwo ci przekraczaj cych 10 MHz, ze wzgl du na wyst puj
wówczas bardzo du absorpcj fal przez tkanki, co z kolei znacznie ogranicza g boko jej wnikania. Natomiast fale o cz stotliwo ci mniejszej od 1 MHz trudno jest formowa w wi zki równoleg e, dlatego te nie s one stosowane.
•
Sonda aparatu dopplerowskiego, czyli g owica nadawczo-odbiorcza, wysy a wi zk ultrad wi ków, która przechodzi przez warstw
elu kontaktowego umieszczonego na skórze
pacjenta i wnika w g b cia a, gdzie natrafia na tkanki ró ni ce si w asno ciami akustycznymi (tzw.
impedancj akustyczn ).
6•
rodkiem badanym jest p yn ca w naczyniach lub jamach serca krew, a ci lej jej elementy morfotyczne (erytrocyty, leukocyty, p ytki krwi) oraz du e cz steczki bia kowe.
•
Cz
fali, która dociera do krwi po przej ciu przez ró ne tkanki, ulega odbiciu i wraca do cz ci odbiorczej sondy, w której odebrany sygna ulega przetworzeniu.
•
Zgodnie ze zjawiskiem Dopplera cz stotliwo fal odbitych od elementów krwi b cych w
ruchu jest inna ni fali nadawanej przez sond . Aparaty dopplerowskie przetwarzaj uzyskan zmian cz stotliwo ci (tzw. cz stotliwo dopplerowsk ) podaj c dane dotycz ce ruchu krwi (jej pr dko i kierunek), zgodnie z równaniem Dopplera.
•
Cz stotliwo dopplerowska jest zale na od pr dko ci przep ywu krwi i k ta : kierunek wi zki a
kierunek ruchu krwi. Im mniejszy k t tym wi ksza jest zmiana cz stotliwo ci.
7 Zastosowanie USG Doppler.
•
Ocena przedczaszkowych odcinków t tnic szyjnych.
•
Ocena przep ywów w naczyniach narz dów przeszczepionych
•
Ocena przep ywu w naczyniach w trobowych w marsko ci
•
Przep ywy w naczyniach j drowych(skr t powrózka naczyniowego)
•
Ocena przep ywu w t tnicach trzewnych
•
Ocena przep ywu w t tnicach nerkowych –
•
w nadci nieniu(zw aszcza u osób m odych)
8•
Zastosowanie w ocenie dro no ci naczy
ylnych ko czyn – zmiany zakrzepowo-zatorowe
•
Inne :
•
Ocena unaczynienia zmian ogniskowych
•
Echokardiografia
•
USG ginekologiczne – przep ywy p powinowe
10•
Po ród czynników, które mog ogranicza skuteczno diagnostyczn badania duplex Doppler najcz ciej wymienia si silne uwapnienie blaszek mia
ycowych, trudno ci z ustawieniem
prawid owej warto ci k ta insonacji dopplerowskiej i niskie warto ci pr dko ci przep ywaj cej krwi w zw eniach subtotalnych. Wysokie po
enie podzia ów szyjnych oraz obfita tkanka
uszczowa stanowi a dodatkowy element utrudniaj cy w
ciwe rozpoznanie.
•
W takich przypadkach wed ug doniesie z pi miennictwa zasadne jest zastosowanie ultrasonograficznych rodków kontrastuj cych, które po do ylnym podaniu choremu zwi kszaj czu
badania ultrasonograficznego poprzez wzmocnienie sygna u dopplerowskiego pochodz cego od krwi przep ywaj cej w naczyniach.
13 Klasyczne metody obrazowania uk adu naczyniowego.
•
W zale no ci od badanego naczynia :
•
- Angiografia
•
Flebografia
•
Badanie z u yciem rodków cieniuj cych, uzyskujemy obraz struktur naczyniowych nak adaj cy si na uk ad kostny badanego obszaru.
•
Minusem jest tak e metoda archiwizacji – klasyczne zdj cia rtg – brak mo liwo ci postprocesingu.
18 DSA
•
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA)
•
WPROWADZENIE
•
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA – Digital Subtraction Angiography) jest technika stosowana do poprawy kontrastu obrazu struktur tkanek mi kkich na obrazach rentgenowskich. O ile bowiem obraz rentgenowski tkanek kostnych charakteryzuje si wystarczaj co dobra kontrastowno cia, to obraz rentgenowski tkanek mi kkich nie pozwala na ogól (z pewnymi wyj tkami) na ich prawid owa ocen . Dotyczy to równie problemu wizualizacji drzewa naczyniowego (
, t tnic) – istotnej dla oceny na przyk ad stopnia zmian
arteriosklerotycznych, oceny i wykrywania t tniaków, krwotoków i zw wiat a naczy
krwiono nych.
19•
W wi kszo ci wspó czesnych realizacji technicznych urz dze do DSA ró nicowy
obraz odpowiadaj cy rozpatrywanemu wcze niej sygna owi ró nicowemu uzyskiwany jest w rezultacie komputerowego przetwarzania obrazów cyfrowych IM oraz IS.
•
Zwyczajowo, obraz IM przyj to okre la jako „obraz maski” lub jako „maska”, podczas gdy obraz IS okre la sie jako „obraz segmentu” lub „segment”.
20•
Procedura uzyskiwania ró nicowego obrazu DSA sprowadza by si zatem do zlogarytmowania obrazu maski (IM) b
cego odejm , nast pnie do zlogarytmowania obrazu
segmentu (IS) b
cego odjemnikiem i wyznaczeniem ró nicy.
•
Oczywi cie jest to wielce skrótowe podsumowanie – rzeczywisto jest du o bardziej skomplikowana !!!
21 rodki kontrastowe w DSA
•
Najcz ciej stosowana substancja s wodne roztwory soli jodu, pozbawione aktywnych jonów, nie wi
ce si chemicznie z tkankami organizmu cz owieka i atwo wydalane z organizmu przez uk ad nerkowo-moczowy. Bezpo rednie wstrzykniecie rodka cieniuj cego o du ym st eniu (typowa warto ci jest 300 mg J/ml roztworu) do badanego fragmentu t tnicy wi
e si z konieczno ci przebicia jej ciany, a zatem z jej traumatyzacj polegaj ca na jej pó niejszym os abieniu oraz wzmo ona podatno ci na urazy mechaniczne.
22•
Nale y równie pami ta , e obecno rodka cieniuj cego o du ym st eniu upo ledza chwilowo w znacznym stopniu zasilanie narz dów w tlen, co mo e sprowokowa zawal mózgu (podczas badania t tnic mózgowych) lub zawal serca (w przypadku badania t tnic wie cowych). Dlatego tez istotn popraw bezpiecze stwa angiograficznego mo na uzyska stosuj c ma e warto ci st
rodka cieniuj cego, przy których upo ledzenie transportu tlenu przez roztwór krwi i rodka cieniuj cego jest zdecydowanie mniejsze. Z kolei, stosowanie ma ych st
rodka cieniuj cego pogarsza mo liwo obserwacji obrazu naczy krwiono nych .
23•
Rozwi zaniem umo liwiaj cym stosowanie niewielkich st rodka cieniuj cego
przy zachowaniu dobrego kontrastu obrazu naczynia jest cyfrowa angiografia subtrakcyjna, w której redukuje si amplitud sygna u IS.
26 TK w opcji angio.
•
Badanie angiograficzne w tomografii komputerowej
•
Wspó czesna diagnostyka w wielorz dowej tomografii komputerowej stwarza coraz wi ksze mo liwo ci wizualizacji naczy . Pozwala na zobrazowanie niemal wszystkich rejonów anatomicznych cia a cz owieka. Angiografia TK lub w skrócie angio-TK to nowoczesne narz dzie diagnostyki naczyniowej XXI wieku. Dzi ki swej nieinwazyjno ci (jedynie wk ucie do ylne) szybko i precyzyjnie pozwala okre li rodzaj patologii i zaplanowa sposób dalszego post powania.
Dotychczasowe metody inwazyjne, jak arteriografia diagnostyczna odchodz w zapomnienie.
27 Wskazania do wykonania badania angiograficznego w TK:
•
Naczynia mózgowe:
•
anatomia i topografia t tnic mózgowych oraz zatok ylnych i
mózgu,
•
diagnostyka malformacji naczyniowych,
•
diagnostyka t tniaków wewn trzczaszkowych,
•
kontrola po zabiegach neurochirurgicznych i radiologii interwencyjnej (klipsowanie, embolizacje ródnczyniowe).
•
tnice szyjne i kr gowe:
•
anatomia i topografia naczy ,
•
ocena stopnia zw enia przed zabiegami chirurgicznymi i ródnaczyniowymi,
•
kontrola po zabiegach (endarterektomia, stentowanie),
unaczynienie guzów szyi.
28 "Aorta piersiowa i brzuszna"
•
Aorta piersiowa i brzuszna:
•
planowanie do zabiegów kardiochirurgicznych i radiologii interwencyjnej,
•
diagnostyka t tniaków,
•
diagnostyka rozwarstwie ,
•
diagnostyka zw
/niedro no ci du ych naczy odchodz cych od uku aorty (pnia ramienno-owowego, t tnicy szyjnej wspólnej lewej i podobojczykowej lewej) ,
•
kontrola po zabiegach ( protezy naczyniowe, stent-grafty),
•
Naczynia trzewne
•
pie trzewny (zw enie, zespó uciskowy),
•
tnica krezkowa górna (zw enie, zator),
•
tnice nerkowe
•
zw enia - diagnostyka nadci nienia wtórnego - nerkopochodnego,
•
planowanie do zabiegów angioplastyki,
•
malformacji naczyniowe
•
ocena uk adu
y wrotnej (splenoportografia),
•
kontrola po implantacji "koszyków" do
y g ównej dolnej.
29 "Naczynia ko czyn górnych"
•
Naczynia ko czyn górnych
•
anatomia i topografia (zespo y uciskowe),
•
flebografia (badanie
) z ocen sp ywu do
y g ównej górnej,
•
obrazowanie przetok t tniczo- ylnych do hemodializ.
•
Naczynia ko czyn dolnych
•
anatomia i topografia (odmiany rozwojowe t tnic i
),
•
ocena zw
/niedro no ci t tnic (przed zabiegami angioplastyki, chirurgicznymi),
•
ocena malformacji naczyniowych,
•
flebografia (badanie
) ko czyn dolnych z ocen sp ywu do
y g ównej dolnej (np.
zakrzepica ).
30 Przyk ady angio-TK
31 Inne zastosowania:
•
Diagnostyka naczy wie cowych:
o
choroba wie cowa,
o
anomalie wrodzone,
o
kontrola naczy wie cowych - stan po wielokrotnych koronarografiach, o
chorzy bezobjawowi z grup wysokiego ryzyka (cukrzyca, nadci nienie...), o
kontrola po korekcjach wad wrodzonych serca (tetralogia Fallota, przewód Bottala).
•
Kontrola pomostów wie cowych (by-passów).
•
Ocena lewego przedsionka i
p ucnych u pacjentów z migotaniem przedsionków przed
zabiegami RF ablacji.
•
Ocena funkcji lewej komory z uwzgl dnieniem parametrów hemodynamicznych serca.
•
Kontrola po zabiegach kardiochirurgicznych:
o
przeszczepy serca
o
protezy aorty wst puj cej
o
rozwarstwienia aorty
o
kontrola po implantacji stent-graftów
•
Ocena wska nika uwapnienia blaszek mia
ycowych w t tnic wie cowych (Calcium Score) -
badanie bez podania rodka kontrastowego!
•
Chorzy z przeciwwskazaniami do próby wysi kowej z podejrzeniem choroby wie cowej.
33 Angio MR
•
Opcja ANGIO MR pozwala na nieinwazyjne obrazowanie naczy krwiono nych.
•
Badania MR charakteryzuj si wysok rozdzielczo ci obrazów, mo liwo ci rekonstrukcji przestrzennych, a dzi ki zastosowaniu szybkich sekwencji wysok sprawno ci i szybko ci badania.
•
Ma e nat
enie pola magnetycznego – 0,2 Tesli pozwala równie na badanie chorych posiadaj cych w ciele pooperacyjne wszczepy i implanty metalowe (druty ortopedyczne, klipsy naczyniowe, zastawki serca itp.).
34 Tyle na dzisiaj.