I/ BHP, ZAGROś ENIA, SPRZĘ T OCHRONY OSOBISTEJ.
1/ PODSTAWOWE PRZEPISY BHP POD ZIEMIĄ I NA POWIERZCHNI.
HAŁAS:
a/ równowaŜny poziom hałasu nie moŜe przekroczyć 85 dB.
( 8h lub na tydzień),
b/ maksymalny poziom hałasu nie moŜe przekroczyć 115 dB.
c/ szczytowy poziom hałasu nie moŜe przekroczyć 135 dB.
PowyŜej stosować ochronniki słuchu.
PYŁ:
Norma dla pyłu 2mg SiO2/ m3. SiO2 – krzemionka.
P1, P2, P3 – klasy masek pyłowych.
P1- do 4 NDS, P2 – od 4 NDS do 10 NDS, P3 – od 10 do 20 NDS.
NDS – najwyŜsze dopuszczalne stęŜenia.
Kat. ZagroŜenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia.
A/ stosowanie P1 zabezpiecza przed pyłami szkodliwymi dla zdrowia.
B/ stosowanie P2 lub P3 zabezpiecza.
C/ P1, P2, P3 nie zabezpieczają.
CIĘśARY:
CięŜar przenoszony przez jednego pracownika nie moŜe przekraczać:
1) 30 kg – przy pracy stałej,
2) 50 kg – przy pracy dorywczej.
Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość
powyŜej 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m.
Przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m i masa 30 kg,
powinno odbywać się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika
przypadała masa nie przekraczająca:
1) 25 kg – przy pracy stałej,
2) 42 kg – przy pracy dorywczej.
Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg.
POWIERZCHNIA:
Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie moŜe być mniejsza niŜ:
1) 3 m w świetle – jeŜeli nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia;
2) 3,3 m w świetle – jeŜeli występują czynniki szkodliwe dla zdrowia;
TEMPERATURA MINIMALNA:
1/ praca lekka i biurowa 18 oC , 2/ praca fizyczna 14 oC.
1
2/ UśYCIE SPRZĘTU OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH.
Podział : a) oczyszczający ( filtrujący) – chroni pod pewnymi warunkami
b) izolujący – działa nie zaleŜnie od składu powietrza.
1/ Pogi
- POG 8 chroni gdy:
a) TLEN – min 17%
b) TLENEK WĘGLA – max. 1%
c) DWUTLENEK WĘGLA – max. 2%
d) INNE GAZY TOKSYCZNE (H2S, SO2, NO i inne) – max 0,05%
POG 8 chroni nie mniej niŜ 60 min.
- POG 10 – zasada podobna
RÓśNICE- obudowa
- lepszy wymiennik ciepła ( niŜsza temperatura powietrza wdychanego),
inny zawór wydechowy.
2/ / APARATY IZOLUJĄCE – nie zaleŜnie od składy atmosfery kopalnianej.
- wszystkie mają pochłaniacz CO2 ( sodowe i wapniowe).
W-70 ( RATOWNICZY)
- czas działania 4 godz.
- waga 14 kg
- maska twarzowa
AU 9
- czas działania 60 min
- waga 4,8 – 5 kg
- spoczynek do 5 godz.
- ustnik, ściskacz nosa lub maska
SR 100
- czas działania60 min
- waga
- spoczynek 5 godz.
- ustnik, ściskacz nosa.
2
3/ ZAGROśENIA NA KOPALNI.
A/ GAZOWE:
PODZIAL ZE WZGLĘDU NA DZIALANIE NA CZŁOWIEKA.
konieczne
obojętne
duszące
trujące
Tlen
O2 Azot
N2
Dwutlenek CO2 Tlenek
CO
węgla
węgla
Metan
CH4
Siarkowodór H2S
Wodór
H2
Dwutlenek
SO2
siarki
Etan
C2H6
Tlenek azotu NO
Gazy szlachetne -
Dwutlenek
NO2
azotu
Podział ze względu na wybuchowość.
Gazy
Gazy
Nie wybuchowe wybuchowe
-----------------
NAZWA
GRANICE WYBUCHOWŚCI O2 bezpieczne
------------------
--------------
D o l n a
G ó r n a
---------------
------------------
---------------
% obj.
% obj.
% obj.
AZOT
METAN
5
15
12
TLEN
WODÓR
4
72
5
DWTLENEK
TLENEK
12
72
6
WĘGLA
WĘGLA
TLENEK
WĘGLO-
2
15
5
AZOTU
WODORY
GAZY SZLA-
………….
………….. …………………..
……………….
CHETNE
PODZIAŁ ZAGROśEŃ W GÓRNICTWIE.
STOPNIE
A/ zagroŜenia tąpaniami – 3 stopnie.
B/ zagroŜenie wodne - 3 stopnie.
C/ zagroŜenia wybuchem, wyrobiska w polach metanowych – 3 stopnie.
KATEGORIE
D/ ZagroŜenie metanowe - 4 kategorie.
E/ ZagroŜenie wyrzutami gazów i skał – 2 kategorie.
F/ ZagroŜenie działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia – 3 kategorie.
KLASY
G/ ZagroŜenie wybuchem pyłu węglowego – 2 klasy.
H/ ZagroŜenie radiacyjne substancjami promieniotwórczymi - 2 klasy.
3
A/ METANOWE:
(mpn - CH4 pochodzenia naturalnego,
csw - czystą substancję węglową,)
I KAT - mpn w ilości od 0,1 do 2,5 m3/Mg,
w przeliczeniu na csw,
II KAT - mpn w ilości powyŜej 2,5 m3/Mg,
lecz nie większej niŜ 4,5 m3/Mg, w przeliczeniu na csw,
III KAT– CH4 w ilości powyŜej 4,5 m3/Mg, lecz nie większej niŜ 8 m3/Mg,
w przeliczeniu na csw.
IV KAT– CH4 powyŜej 8 m3/Mg w przeliczeniu na csw lub wystąpił nagły
wypływ metanu albo wyrzut metanu i skał.
B/ Kategorie zagroŜenia wyrzutami metanu i skał :
1) skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,
2) zagroŜone wyrzutami metanu i skał.
Do skłonnych zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:
a/ metanowość wynosi powyŜej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na CSW , a zwięzłość
węgla jest mniejsza niŜ 0,3, lub
b/ metanowość wynosi powyŜej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na CSW , a zwięzłość
węgla wynosi co najmniej 0,3, ale intensywność desorpcji metanu jest większa niŜ
1,2 kPa.
Do zagroŜonych wyrzutami metanu i skał zalicza sie pokłady wegla kamiennego lub ich
części, w których:
1) wystąpił wyrzut metanu i skał lub
2) wystąpił nagły wypływ metanu, lub
3) stwierdzono występowanie innych objawów wskazujących na wzrost
zagroŜenia wyrzutami metanu i skał.
Do kategorii zagroŜonych wyrzutami metanu i skał zalicza sie równieŜ pokłady węgla
kamiennego lub ich części, skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,
w których stwierdzono intensywność desorpcji metanu większa niŜ 1,2 kPa,
4
C/ KLASY ZAGROśENIA WYBUCHEM PYŁU WĘGLOWEGO.
„KLASA A”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam
drąŜonymi, w których pył zabezpieczony jest w sposób naturalny
lub nie ma odcinków z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuŜszych
niŜ 30 m a odległość między tymi odcinkami jest ≥ niŜ 100 m.
„KLASA B”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam
drąŜonymi, w których pył nie jest zabezpieczony sposób naturalny
lub są odcinki z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuŜsze
niŜ 30 m , lub odległość między tymi odcinkami jest < niŜ 100 m.
MIEJSCA MOśLIWEGO ZAPOCZĄTKOWANIA WYBUCHU PYŁU WĘGLOWEGO.
1/ roboty strzałowe
2/ urabiania węgla
3/ gdzie jest CH4 w ilości co najmniej 1,5%
4/ pył węglowy w ilości 500g/ m3
5/ pola poŜarowe
6/ zbiorniki węgla
7/ składy MW
8/ pokłady zagroŜone tąpaniami , III i IV kat. ZagroŜenia metanowego
Środki zapobiegające powstawaniu pyłu węglowego to: zraszanie, zmywanie, opylanie.
W wyrobiskach zaliczonych klasy A lub B
utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem się wybuchu.
W strefach zabezpieczających zmywa się woda lub opyla pyłem kamiennym
wyrobiska na całym ich obwodzie na długości co najmniej 200 m
od miejsc moŜliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego.
Zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie
zabezpieczającej, oznaczona zgodnie z PN, powinna wynosić co najmniej:
1) 70% w polach niemetanowych,
2) 80% w polach metanowych.
3) zawartość wody przemijającej w pyle kopalnianym,
uniemoŜliwiająca przeniesienie wybuchu pyłu węglowego.
Przy strzelaniu:
- pola nie metanowe – 2kg na kaŜdy otwór,
- pola metanowe - 3kg na kaŜdy otwór,
Na otwór pojedynczo odpalany – 10kg pyłu.
D/ ZagroŜenia wybuchem CH4, wyrobiska(pomieszczenia):
stopień „a”- nagromadzenie CH4 powyŜej 0,5 % jest wykluczone,
stopień „b”- nagromadzenie CH4 powyŜej 1 % jest wykluczone,
stopień „c”- nawet w normalnych warunkach przewietrzania
nagromadzenie metanu moŜe przekroczyć 1%.
5
E/ ZagroŜenia wodne:
I STOPIEŃ – nie występują zbiorniki wody na powierzchni i pod ziemią.
II STOPIEŃ – zbiorniki na powierzchni i na dole mogą przenikać do wyrobisk.
( ale nie są pod ciśnieniem ).
III STOPIEŃ – zbiorniki i cieki wodne ( rzeki, potoki )mogą przedrzeć się do wyrobisk, Występują zbiorniki pod ciśnieniem w stropie lub w spągu oraz uskoki wodonośne.
F/ TĄPANIA :
KATEGORIE:
I KAT – długość zawalonego wyrobiska do 20 m (tąpnięcie słabe)
II KAT - długość zawalonego wyrobiska od 20m do 50 m (tąpnięcie średnie) III KAT - długość zawalonego wyrobiska powyŜej 50m (tąpnięcie silne)
STOPNIE :
Stopień I – tąpania nie wystąpiły co najmniej przez 3 lata
( górotwór i pokłady odpręŜone),
Stopień II - tąpania nie wystąpiły co najmniej przez ostatnie 2 lata
( pokłady częściowo odpręŜone),
Stopień III - pomimo prowadzonej profilaktyki tąpania występują kaŜdego roku.
G/ ZAGROśENIA POśAROWE.
POśAR – otwarty ogień, paląca się substancja, pojawienie dymów,
zawartość CO w powietrzu powyŜej 0,0026.
Podział :
a/ endogeniczne ( wewnętrzne) – samozapalenie węgla.
( przy odpowiedniej profilaktyce moŜna uniknąć).
b/ egzogeniczne ( zewnętrzne) – zwarcia instalacji, tarcie roli zwrotnej,
(są groźne bo nie spodziewane),
KaŜda osoba, która zauwaŜyła poŜar, natychmiast:
1) alarmuje:
a) pracowników zatrudnionych w rejonie poŜaru,
b) dyspozytora ruchu zakładu górniczego,
2) przystępuje do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:
a) ratowaniu Ŝycia zagroŜonych osób,
b) gaszeniu poŜaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,
c) wykonywaniu poleceń kierującego akcją ratowniczą.
Aktywne i pasywne gaszenie poŜarów.
- aktywne : bezpośrednie gaszenie dostępnymi środkami :
- woda, gaśnice, piasek, zaduszenie ognia.
Odcięcie od dostępu tlenu – skuteczna do 4 godzin.
- pasywne : odcięcie tamami izolacyjnymi lub przeciwwybuchowymi
powietrza dopływu powietrza, wyrównanie ciśnień.
Intertyzacja – wtłaczanie gazów ( azotu, CO2 ,CH4, gazy spalinowe )
6
( po wtłoczeniu za tamą powstaje stęŜenie nie wybuchowe).
4/ UDZIELANIE PIERWSZEJ POMOCY.
A/ Poszkodowany nieprzytomny.
Wezwij pomoc,
- Gdy oddycha: ułóŜ w pozycji bocznej,
- Gdy nie oddycha:
1/ wykonaj 2 wdmuchnięcia – sprawdź tętno,
- gdy tętno - jest kontynuuj sztuczne oddychanie,
- gdy tętna brak:
a/ wykonuj sztuczne oddychanie i masaŜ serca w stosunku 2:30,
b/ co 4 cykle sprawdź tętno i oddech,
c/ gdy tętno się pojawi przerwij masaŜ.
Sprawdzanie tętna na tętnicy szyjnej.
B/ KRWOTOKI:
1/ Powstrzymać krwotok – nałoŜyć opatrunek,
2/ Gdy krwotok nie moŜna opanować – opatrunek uciskowy
WAśNE:
- koniecznie zapisać godzinę załoŜenia opatrunku uciskowego.
C/ Złamanie otwarte kończyn:
- załoŜyć opatrunek,
- usztywnić nie zmieniając połoŜenia kończyny.
D/ Złamanie zamknięte:
- unieruchomić kończynę bez przemieszczania jej.
E/ Zwichnięcie – tak samo jak wyŜej.
F/ Poparzenie termiczne:
- schłodzenie miejsca przez około 20- 30 minut – do ustąpienia bólu,
- później załoŜyć opatrunek jałowy.
G/ PoraŜenie prądem:
- odłączyć źródło napięcia lub suchym drewnem
(lub drąŜkiem plastikowym) dosłownie odrzuć poraŜonego od źródła,
- gdy brak tętna lub oddechu przystąpić do reanimacji.
5/ ZASADY POSTĘPOWANIA GDY POJAWI SIĘ ZAGROśENIE POD ZIEMIĄ.
a/ POSTĘPOWANIE POPRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNUCH STĘśEŃ
GAZÓW.
- natychmiast wycofać ludzi.
- wyłączyć sieć elektryczna .
- unieruchomić maszyny i urządzenia.
- zagrodzić wejście do tych wyrobisk.
- powiadomić DOZÓR.
b/ GDY ZAWARTOŚĆ CH4 przekroczy w wyrobiskach 2% naleŜy:
- wycofać ludzi,
- wyłączyć sieć,
- unieruchomić maszyny,
- zagrodzić wejście,
- zawiadomić osobę dozoru.
7
c/ gdy wystąpi poŜar :
KaŜda osoba, która zauwaŜyła poŜar, natychmiast:
1) alarmuje:
- pracowników zatrudnionych w rejonie poŜaru,
- dyspozytora ruchu zakładu górniczego,
2) przystępuje do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:
- ratowaniu Ŝycia zagroŜonych osób,
- gaszeniu poŜaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,
- wykonywaniu poleceń kierującego akcją ratowniczą.
d/ gdy wystąpi inne zagroŜenie:
- powiadomienie dyspozytora,
- usuwanie - wyłącznie przez wyspecjalizowanych pracowników pod kontrolą
osoby dozoru – sztygara,
Normalna praca – gdy sztygar stwierdzi, Ŝe zagroŜenie zostało usunięte.
e/ gdy zostanie przekroczona temperatura 33oC.
- usuwanie zagroŜenia na zasadzie akcji ratowniczej.
f/ W przypadku awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego,
trwającej co najmniej 20 minut:
1) wstrzymuje się wykonywanie robót,
2) wyłącza uradzenia spod napięcia w polach metanowych II-IV kategorii zagroŜenia
metanowego,
3) wyprowadza załogę w kierunku szybów wdechowych lub na powierzchnie.
II/ ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE.
6/ BHP PRZY DRĄśENIU WYROBISK KORYTAśOWYCH.
1// Wysokość wyrobiska korytarzowego minimum1,8m,
z wyjątkiem przecinki ścianowej .
2//Wyrobiska o nachyleniu większym :
a/ niŜ 12° wyposa Ŝa się w schody i poręcze dla przejścia ludzi,
b/ niŜ 25° wyposa Ŝa się w: przedział odstawczy, przedział dla przejścia ludzi
- zabezpieczony
c/ urządzenie łączności lokalnej miedzy wejściem do tego wyrobiska
i przodkiem,
3//W wyrobisku o nachyleniu większym niŜ 45° wykonuje si ę osobny przedział
drabinowy z pomostami spoczynkowymi dla przejścia ludzi.
A/ warunki klimatyczne:
a/ Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać 28°C ,
a intensywność chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 (Kw).
b/ W przypadku gdy temperatura powietrza jest większa od 28°C, a nie przekracza 33°C
lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych(Kw)
- czas pracy do 6 godzin, liczony łącznie ze zjazdem i wyjazdem.
c/ W przypadku gdy temperatura powietrza przekracza 33°C,
moŜna zatrudnić ludzi tylko w akcji ratowniczej.
8
B/ DRĄśENIE.
- po wydrąŜeniu kolejnego odcinka wyrobiska,
a/ dokonać obrywki,
b/ bryły, których nie da się oberwać – zabezpieczyć,
c/ zabudować przodek,
d/ sprawdzić kierunki,
C/ Prędkość prądu powietrza minimalne:
a/ pola nie metanowe i I KAT (nie drąŜone kombajnami) – 0,15 m/s
b/ pola metanowe – 0,3 m/s,
c/ z trakcją elektryczną w polach metanowych – 1m/s.
D/ Rozmieszczenie metanomierzy w chodnikach:
Czujniki metanomierzy zabudowuje się :
1) przy przewietrzaniu przodka lutniociągiem tłoczącym - do 10m od czoła przodka,
2) przy przewietrzaniu przodka lutniociągiem ssącym - do 6m od czoła przodka,
Powinny wyłączyć :
a/ kombajny – po przekroczeniu 1 % CH4,
b/ maszyny i urządzenia w wyrobiskach przewietrzanych lutniami po przekroczeniu
2 % CH4,
Metanomierze zabudowuje się :
W odległości od 10 m do 15 m od skrzyŜowania z wyrobiskiem przewietrzanym
opływowym prądem powietrza.
Powinny włączyć :
1) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem
tłoczącym – przy przekroczeniu zawartości 2% metanu w powietrzu,
2) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem
ssącym – przy przekroczeniu zawartości 1% metanu w powietrzu.
KOMBAJNY CHODNIKOWE.
1/Kombajny chodnikowe w polach II-IV kategorii - dodatkowy metanomierz:
- wyłączający kombajn po przekroczeniu zawartości 2% metanu.
Czujnik metanomierza powinien być zabudowany na wysięgniku organu.
7/ ZABUDOWA PRZODKA W OBUDOWIE DREWNIANEJ I OBUDOWIE ŁP.
A/ Obudowa ŁP.
Rodzaj
Długość łuku
Długość
Wysokość
Szerokość
Zakładka Powierz
obudowy Ociosowego
Stropnicy
po
po
[m]
-chnia
[m]
[m]
Zabudowie
Zabudowie
[m2]
[m]
[m]
ŁP 7
3,1
3,3
3,1
4,2
0,45
10,4
ŁP 8
3,2
4,0
3,3
4,7
0,5
12,4
ŁP 9
3,5
4,0
3,5
5,0
0,55
14
ŁP 10
3,5
4,8
3,8
5,5
0,55
16,7
9
B/ OBUDOWA DREWNIANA:
Obecnie (rzadko stosowana) jako tymczasowa lub wzmacniająca.
- wiązanie polskie – olunek,
- wiązanie niemieckie – zacinanie
(schodek na łączeniu stropnicy i stojaka),
- wiązanie niemieckie – tak jak futryna – zacięcie pod kątem 45 stopni.
Obudowa drewniana wielobokowa słuŜy do wzmacniania obudowy
stalowej
8/ OBSŁUGA WIERTAREK: OBROTOWYCH, UDAROWYCH.
9/ ZADEMONSTROWAĆ PRACĘ KOMBAJNU CHODNIKOWEGO.
10/ ZABUDOWA SKRZYśOWANIA CHODNIKA.
- ryszpy: korytka V, szyny 115 ( wzmocnienie stropnic),
odrzwia policyjne, przeciepy, zagęszczanie,
11/ WYKONAĆ OTWORY STRZAŁOWE WG METRYKI STRZAŁOWEJ.
Rodzaje otworów strzałowych:
- otwory włomowe - kluczowe ( wiercone pod kątem),
- wciosowe ( prostopadłe do calizny),
- wrębowe ( równoległe do wrębu),
- obrysowe,
- pomocnicze ( między włomowymi a obrysowymi ).
Odległość minimalna otworów strzałowych 40cm.
Rodzaje włomów:
- klinowy poziomy – poziome uwarstwienie skał,
- klinowy pionowy – pionowe uwarstwienie,
- stoŜkowe, piramidalne, armatnie – w skalach bardzo twardych.
III/ ROBOTY EKSPLOATACYJNE.
12/ BHP PRZY ROBOTACH EKSPLOATACYJNYCH.
1/ zdalne sterowanie kombajnów – nachylenie ściany powyŜej 18 stopni.
2/ zabezpieczenie przed zsuwaniem - nachylenie powyŜej 12 stopni.
Pokłady tąpiące :
a/ zabiór max 1,25 m.
b / wyznaczenie stref szczególnego zagroŜenia.
c/ przy wybieraniu na warstwy odstęp między frontami w kolejnych warstwach
- nie mniej niŜ 30m.
d/ przy wybieraniu na warstwy od stropu do spągu na ZAWAŁ,
fronty muszą być oddalone o minimum 50 m.
e/ w II i III STOPNIU wejście załogi po strzelaniu urabiającym po 30 minutach,
f/ po wstrząsowym po 40 minutach.
10
Oddanie do ruchu ściany prowadzonej w warunkach specjalnych:
1) wyposaŜonej w obudowę indywidualna, mającej nachylenie większe niŜ 35° lub
wysokość większa niŜ 3 m,
2) z ugięciem stropu,
3) w warunkach zagroŜenia:
a) tąpaniami trzeciego stopnia,
b) metanowego czwartej kategorii,
c) wodnego trzeciego stopnia,
d) wyrzutami gazów i skał,
4) zaprojektowanej z zastosowaniem systemu wybierania dotychczas
niestosowanego w danym zakładzie górniczym,
5) w strefie oddziaływania eksploatacji prowadzonej w sąsiednim zakładzie
górniczym,
6) w sąsiedztwie pola poŜarowego,
7) po wystąpieniu w ścianie zawału, tąpnięcia, poŜaru, wybuchu pyłu węglowego,
wybuchu metanu, wyrzutu gazów i skał oraz wdarcia wody
- wymaga zezwolenia właściwego organu nadzoru górniczego.
13/ ZABUDOWA ELEMENTÓW OBUDOWY INDYWIDUALNEJ W ŚCIANIE.
- moŜe być drewniana, stalowa lub mieszana.
- moŜe być podłuŜna, poprzeczna i w trójkąt.
a/ podłuŜna:
- stropnice ( o dł. 5 do 6m) budowane są równolegle do ściany,
- podbudowane są 4-ma lub 5-ma stojakami,
- odległość między rzędami stojaków (1,0 do 1,8m),
zaleŜy od jakości stropu i głębokości zabioru.
Często stosowana w ścianach podsadzkowych.
b/ poprzeczna – stropnice prostopadle do czoła ściany.
- długość stropnic od 1,2 do 3,0m,
- odstęp między stojakami zaleŜy od głębokości zabioru,
- odstęp między rzędami stojaków zaleŜy od stropu – 0,8 do 1,2m.
14/ ZASADA DZIAŁANIA OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ. STEROWANIE.
Obudowa zmechanizowana.
1/ ZASADA PRACY:
- około 15, 20m przesuwamy najpierw sekcje
- później przenośnik ścianowy.
2/ BUDOWA:
a/ STROPNICA – osłania strop.
- pracuje na zginanie, ściskanie, skręcanie.
b/ SPĄGNICA - przenosi naciski na spąg.
- moŜe być jednolita lub dzielona
(dwie połówki- Lewa, Prawa + łącznik przedni, tylny).
c/ OSŁONAODZAWAŁOWA
– odgradza wyrobisko od zrobów.
11
- słuŜy do przebudowy sekcji i przekładki przenośnika.
e/ ŁĄCZNIKI LEMNISKATOWE
– belki lub płyty z uszami do połączenia ze spągnicą
I osłoną odzawałową.
+ OSŁONY CZOŁA ŚCIANY I PRZEJŚCIA
3/ PODZIAŁ:
1/ podporowe: ramowe (podporność- 50T/m2) i kasztowe (70T/m2).
- strop zwięzły, dobrze rabujący się na linii zawału.
- twardy spąg.
- nachylenie pokładu do 25 stopni.
2/ osłonowe : - strop mało zwięzły, kruchy.
- obudowy te mają podporność na małej powierzchni
stropnicy przy samym czole ściany( mały daszek).
- podporność- około 50T/m2.
- nachylenie pokładu od 8 do 15 stopni.
3/ osłonowo
podporowe - strop mało zwięzły,
- stosowane przy duŜych ciśnieniach pionowych,
- obudowy te mają podporność na duŜej powierzchni
( płaska stropnica) stropnicy w porównaniu do osłonowej .
- nachylenie pokładu do 35 stopni.
15/ ZASADY TRANSPORTU CZĘŚCI MASZYN I MATERIAŁÓW
NIEZBĘDNYCH W PROCESIE URABIANIA.
16/ ZABUDOWA WNĘK ŚCIANOWYCH.
17/ ZABUDOWA WLOTU I WYLOTU ZE ŚCIANY.
18/ ZASADA DZIAŁANIA RÓśNYCH SEKCJI I POTRAFI STEROWAĆ.
PODZIAŁ SEKCJI:
A/ PODPOROWE – ramowe i kasztowe.
- stosowane przy stropach zwięzłych, dobrze rabujących
na linii zawału.
B/ OSŁONOWE – stosuje się przy stropach kruchych.
C/ OSŁONOWO PODPOROWE –moŜna stosować przy stropach
mało zwięzłych i duŜych ciśnieniach pionowych.
12
IV/ ROBOTY CIESIELSKIE.
19/ BHP PRZY ROBOTACH CIESIELSKICH.
- przejście obok maszyn i urządzeń minimum: 0,7m a wysokość 1,8m.
- odstęp między obudową a kołowym środkiem transportu – 0,25m.
- między dwoma mijającymi śr. Transportu kołowego – 0,25m.
Przy kolejkach podwieszanych:
- odstęp między obudową a kolejką – 0,4m.
TAŚMOCIĄGI:
a/ do urobku :
- wokół napędu – 0,7m,
- odległość od taśmy górnej do stropu minimum 0,6m.
- od strony przejścia ludzi – 0,7m, od ociosu – 0,25m.
b/ do jazdy ludzi:
- sterowanie lokalne,
- prędkość 2,5m/s ( liniowym 2m/s),
- górna taśma od stropu – 1m, w miejscu wsiadania i wysiadania 1,5m,
- taśma od ociosu – 0,4m,
- przy jeździe dolną taśmą odległości tak jak dla taśmy górnej,
20/ ZABUDOWA ODCINKA TORU KOPALNIANEGO.
21/ ZABUDOWA RUROCIĄGU PPOś I SPRĘśONEGO POWIETRZA.
22/ ZABUDOWA KOLEJKI PODWIESZANEJ.
23/ ZABUDOWA ROZJAZDU TORÓW.
24 ZABUDOWA KOŁOWROTU DO KOLEJKI PODWIESZANEJ.
V/ PODSADZANIE I LIKWIDACJA WYROBISK.
25/ BHP DOTYCZĄCE PODSADZANIA I LIKWIDACJI WYROBISK.
Odległości między czołem ściany a zawałem:
A/ podsadzka hydrauliczna:
- do 10m z obudową indywidualną,
- do 12m ze zmechanizowaną,
B/ podsadzka sucha:
- do 8m – w ścianach o wysokości do 1,5m,
- do 7m – w pozostałych,
Wnęki mogą wyprzedzać front ściany do 3m.
C/ z zawałem stropu:
- do 6m, a we wnękach ścianowych do 9m,
D/ ściany z ugięciem stropu mogą być prowadzone w pokładach do 1,2m,
Przy II lub III stopniu zagroŜenia tąpaniami:
Do 6 m - przy wybieraniu z zawałem stropu,
Do 7 m - przy wybieraniu z podsadzka sucha,
Do 10 m - przy wybieraniu pokładu z podsadzka hydrauliczna.
Pokładach tąpiących wnęk ścianowych nie prowadzi się.
13
26/ USZCZELNIE ODCINKA RUROCIĄGU PODSADZKOWEGO.
27/ WYKONANIE KORKA PODSADZKOWEGO.
28/ SPOSOBY KIEROWANIA STROPEM.
- na zawał,
- podsadzkę suchą,
- na podsadzkę hydrauliczną,
29/ OCHRONA POWIERZCHNI.
Filary ochronne: chronią bardzo waŜne obiekty na powierzchni.
WyróŜniamy 4-y kategorie ochrony:
KAT I
KAT II
KAT III
KAT IV
- dop. Odkształcenie - do 3 mm/m
- do 6 mm/m
- do 6 mm/m
do 1,5 mm/m
Są to: zabytki,
szyby kopalniane,
Główne drogi,
DuŜe stadiony,
główne gazociągi,
stacje
Lotniska,
Budynki
waŜne zbiorniki,
odmetanowywania, Oczyszczalnie,
Mieszkalne o
stacje kolejowe,
Budynki mieszk. Wymiarach do 10 m.
Współczynniki osiadania:
a/ zawał : 0,3m do 0,7m/ na metr wybranej przestrzeni,
b/ podsadzka sucha – 0,2 do 0,6 m/ metr,
c/ podsadzka hydrauliczna – 0,05 do 0,3 m/ metr.
30/ TAMA PODSADZKOWA W ŚCIANIE.
Tamy boczne i czołowe.
ELEMENTY : płótno, deski, drzewo,
Tamy czołowe – ryglowe,
Odprowadzenie wód podsadzkowych – osadniki polowe i wygrodzeniowe.
31/ SPOSOBY LIKWIDACJI PRZESTRZENI WYBRANEJ W ZALEśNOŚCI
OD RODZAJU STROPU.
Rodzaje stropów:
a/ strop bezpośredni – nad pokładem ( przewaŜnie słaby, kruchy),
b/ zasadniczy – nad stropem bezpośrednim ( skały zwięzłe, sztywne),
c/ fałszywy – cienka warstwa bardzo słabych skał ( 20 do 50 cm).
Klasy stropów:
- KLASY I – nad pokładem skały słabe, kruche
o grubości co najmniej 5-o grubości pokładu,
- KLASY II - nad pokładem są skały kruche, słabe mniejsze niŜ 5-o
grubość pokładu,
- KLASY III - nad pokładem są skały zwięzłe, sztywne,
- KLASY IV - nad pokładem są skały uginające się, plastyczne,
14
PODSADZKA SUCHA – najlepiej strop KLASY IV, ewentualnie KL II i I.
PODSADZKA HYDRAULICZNA – stropy KLASY III,
PODSADZKA NA ZAWAŁ – stropy KLASY I i II, IV.
Wybieranie grubych pokładów na warstwy:
- z podsadzką hydrauliczną – z dołu do góry,
- z zawałem stropu – z góry na dół.
V/ ODSTAWA ODDZIAŁOWA.
32/ BHP W TRANSPORCIE ODDZIAŁOWYM.
33/ ZABUDOWA URZĄDZEŃ ODSTAWY.
34/ OBSŁUGA URZĄDZEŃ ODSTAWY.
35/ PRZEKŁADKA TRASY PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO
I ZGRZEBŁOWEGO.
36/ ZABUDOWA NAPĘDU TAŚMOCIĄGU I ZGRZEBŁOWEGO.
37/ ZABEZPIECZENIA PRZY PRZENOŚNIKACH.
a/ saga,
b/ czujnik ruchu,
c/ czujniki temperatury na napędzie i roli zwrotnej,
d/ czujnik spiętrzenia urobku,
e/ tasty co 70m,
f/ rurociągi ppoŜ- hydrant do 20m, gaśnice: proszkowe i pianowe,
VI/ WENTYLACJA.
38/ BHP DOTYCZĄCE WENTYLACJI.
Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach w polach metanowych, z wyjątkiem komór, nie moŜe być mniejsza niŜ 0,3 m/s, a w wyrobiskach z trakcja elektryczna przewodowa w
tych polach - nie mniejsza niŜ 1 m/s.
2. Przy stosowaniu śluz wentylacyjnych w wyrobiskach w polach metanowych
dopuszcza się mniejsze prędkości prądu powietrza od określonych w ust. 1, pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza.
3. Prędkość prądu powietrza nie moŜe przekraczać:
1) 5 m/s - w wyrobiskach wybierkowych,
2) 8 m/s - w wyrobiskach korytarzowych,
3) 12 m/s - w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
39/ ZABUDOWA TAMY WENTYLACYJNEJ.
Urządzenia wentylacyjne to:
tamy wentylacyjne, zamknięcia zrębów szybów, kanały wentylacyjne,
urządzenia do rewersji, mosty wentylacyjne, wentylatory pomocnicze.
TAMY WENTYLACYJNE:
- słuŜą do oddzielania prądów powietrza,
- odizolowania nieczynnych wyrobisk,
- bądź do regulacji powietrza.
15
Ze względu na przeznaczenie dzielą się na:
- izolacyjne : klocowe, deskowe, organowe, korki posadzkowe, murowe,
- oddzielające: z drzwiami nachylonymi, zamykanymi spręŜyną,
automatycznie zamykane.
- regulacyjne: tamy z oknem – mogą być z drzwiami lub bez.
BUDUJE się je w zwięzłym, nie spękanym górotworze.
- W miejscu zabudowy wykonuje się wrąb do nienaruszonej calizny,
- wrąb wykonuje się bez środków strzałowych,
- tama powinna być wykonana szczelnie, miejsce zabudowy doszczelnia
się mleczkiem cementowym, wapiennym lub pianą.
40/ ZASADY ROZPROWADZNIA POWIETRZA W KOPALNI.
a/ Kopalniach węgla kamiennego stosuje się główne wentylatory ssące.
b/ Minimum 2 szyby: wdechowy i wydechowy.
c/ minimum powietrza od 6m3/min.osobę do 12m3/min.osobę,
zaleŜnie od głębokości i metanowości.
d/ powinno być przewietrzanie wznoszące,
e/ schodzące wyjątkowo do 5 stopni,
a do 10 stopni tylko, gdy prędkość V jest większa niŜ 0,5 m/s.
f/ prąd główny świeŜy ( z szybu wdechowego) dzieli się na prądy
grupowe- a te na prądy niezaleŜne ( rejonowe).
g/ waŜne racjonalne rozprowadzenie powietrza,
41/ PRZEDŁUśANIE LUTNIOCIĄGU.
42/ ZASADY WENTYLACJI ODRĘBNEJ.
Przewietrzanie lutniociągiem moŜe być ssące, tłoczące lub
kombinowane.
Odległość lutniociągu od czoła przodka nie moŜe być większa niŜ:
- w polach nie metanowych i niezagroŜonych wyrzutami gazów i skał - 10 m,
- w polach metanowych lub zagroŜonych wyrzutami gazów i skał:
a) przy wentylacji ssącej - 6m,
b) przy wentylacji tłoczącej lub kombinowanej - 8m.
W wyrobiskach drąŜonych kombajnami:
odległość lutniociągu ssącego nie powinna być większa niŜ 3m,
a/ odległość lutniociągu tłoczącego nie powinna być większa niŜ:
1/ w polach nie metanowych - 10m,
2) w polach metanowych - 8m,
3) przy wentylacji kombinowanej odległość lutniociągu ssącego
nie powinna być większa niŜ 6m, a tłoczącego - większa niŜ 12m.
Lutniociąg wyprowadza się do przepływającego prądu powietrza na odległość co najmniej 8m w takim kierunku, aby nie występowała recyrkulacja powietrza.
16
W wyrobiskach, w których nie jest moŜliwe utrzymywanie stref zabezpieczających,
zastępuje się je rozstawnymi zaporami przeciwwybuchowymi.
- W wyrobiskach zaliczonych do klasy B stosuje się zapory przeciwwybuchowe.
Zapory są : główne i pomocnicze.
Główne zapory przeciwwybuchowe buduje się na wlocie i wylocie kaŜdego
rejonu wentylacyjnego oraz we wszystkich pozostałych wyrobiskach
łączących rejony wentylacyjne.
Pomocnicze zapory przeciwwybuchowe buduje się wewnątrz rejonów wentylacyjnych, w
odległości od 60m do 200m od miejsc moŜliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu
węglowego.
Ilość wody lub pyłu kamiennego na zaporze przeciwwybuchowej w przeliczeniu na 1 m2
przekroju wyrobiska w świetle obudowy powinna wynosić co najmniej:
1) 200 dm3 wody lub 200kg pyłu kamiennego w polach nie metanowych,
2) 400 dm3 wody lub 400kg pyłu kamiennego w polach metanowych
oraz w polach nie metanowych dla zabezpieczenia pól poŜarowych.
RODZAJE ZAPÓR- pyłowe, wodne.
A/ PYŁOWE:
(a - szerokość wyrobiska w miejscu zabudowy), ( L – długość półki )
1/ zwykła – L > 65%* a , czyli L >0.65*a , bo 65% = 0,65,
2/ boczna – L = (od 50 do 65 %)*a,
3/ skrócona długość półki – L = (od 40 do 50%)* a,
4/ rozstawna gdy odległość półek jest tak dobrana, aby ilość pyłu wnosiła
1kg/m3 wyrobiska,
SZEROKOŚĆ PÓŁEK 35 lub 50cm. Na 1mb półki 40kg pyłu.
B/ WODNE:
(a - szerokość wyrobiska w miejscu zabudowy), ( L – długość zestawu pojemników )
1/ zwykła – L > 65%* a,
2/ boczna – L = (od 50 do 65 %)*a,
3/ schodowo – boczna, gdy nie moŜna zabudować zwykłej lub bocznej,
4/ szybkiej konstrukcji,
5/ rozstawna – ilość wody wynosi 1 dm3/ m3 wyrobiska, 1 dm3 = 1 litr.
17
44/ INNE SPOSOBY ZABEZPIECZENIA WYROBISK PRZED WYBUCHEM
PYŁU WĘGLOWEGO.
ŚRODKI DO ZAPOBIEGANIA, POWSTAWANIA, GROMADZENIA I NEUTRALIZOWA
PYŁU WĘGLOWEGO.
1/ SłuŜba dla zwalczania zagroŜenia wybuchem pyłu węglowego.
2/ W ZG - stosuje się środki zapobiegające powstawaniu pyłu węglowego,
a gromadzący się pył węglowy neutralizuje i systematycznie usuwa po
uprzednim pozbawieniu go lotności.
3/ Zwalczanie to zraszanie, zmywanie, opylanie, usuwanie.
4/ W drąŜonym wyrobisku korytarzowym gdy jest niebezpieczny pył węglowy,
przodek oraz wyrobiska w strefie przyprzodkowej zmywa się lub zrasza woda.
5/ W wyrobiskach zaliczonych klasy A lub B zagroŜenia wybuchem pyłu
węglowego utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem się wybuchu.
6/ W strefach zabezpieczających zmywa się wodą lub opyla pyłem kamiennym
wyrobiska na całym ich obwodzie na długości co najmniej 200m
od miejsc moŜliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego .
7/ Pył kopalniany usuwa się z maszyn i urządzeń znajdujących się w
wyrobisku w strefie zabezpieczającej.
8/ W polach metanowych oprócz stref zabezpieczających, dodatkowo utrzymuje
Się strefy zabezpieczające:
1) na całej długości wyrobiska przewietrzanego za pomocą lutniociągu,
2) w wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem
"c" niebezpieczeństwa wybuchu metanu na odcinkach z zainstalowanymi kablami
lub przewodami elektroenergetycznymi.
9/ W wyrobisku korytarzowym, we wszystkich kierunkach od miejsc zabudowy
rozdzielni, stacji transformatorowych, prostowników i stycznikowi utrzymuje
się strefy zabezpieczające na długości co najmniej 25m, a od miejsc
połączeń kabli wykonanych za pomocą muf skorupowych metalowych w sieciach
o napięciu powyŜej 230 V prądu przemiennego - na długości co najmniej 5m we wszystkich kierunkach od tych połączeń.
10/ Zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie
zabezpieczającej, oznaczona zgodnie z Polskimi Normami,
powinna wynosić co najmniej:
1) 70% w polach nie metanowych,
2) 80% w polach metanowych.
3. zawartość wody przemijającej w pyle kopalnianym,
uniemoŜliwiająca przeniesienie wybuchu pyłu węglowego,
45/ POMIAR METANU ZA POMOCĄ METANOMIERZY INDYWIDUALNYCH.
18
46/ WYKONANIE POMIARU PRĘDKOŚCI POWIETRZA.
Pomiar prędkości powietrza:
a/ anemometr skrzydełkowy – z odczytem zegarowym lub cyfrowym
- uruchomiony przyrząd zatrzyma się po upływie 1 minuty.
Po pomnoŜeniu prędkości V przez przekrój S otrzymamy wydatek Q.
Czyli Q = V * S
47/ SKŁAD POWIETRZA KOPALNIANEGO.
TLEN – MINIMUM 19%
StęŜenia gazów szkodliwych w kopalni.
Do wartości NDS – 8 h pracy, NDSCH – max 30 min w trakcie zmiany roboczej.
GAZ
NDS
NDSCH
% obj. ( ppm )
% obj. ( ppm)
CO 2
1,0
1,0
CO
0,0026 ( 26 )
0,015 ( 150 )
NO
0,00026 ( 2,6 )
0,00052 ( 5,2 )
SO 2
0,000075 ( 0,75 )
0,00019 ( 1,9 )
H 2 S
0,0007 ( 7,0 )
0,0014 ( 14 )
POSTĘPOWANIE POPRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNUCH STĘśEŃ GAZÓW.
A/ natychmiast wycofać ludzi.
B/ wyłączyć sieć elektryczna .
C/ unieruchomić maszyny i urządzenia.
D/ zagrodzić wejście do tych wyrobisk.
E/ powiadomić DOZÓR.
48/ POSTĘPOWANIE PRZY PRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNEJ
ZAWARTOŚCI METANU.
GDY ZAWARTOŚĆ CH4 przekroczy w wyrobiskach 2% naleŜy:
a/ wycofać ludzi,
b/ wyłączyć sieć,
c/ unieruchomić maszyny,
d/ zagrodzić wejście,
e/ zawiadomić osobę dozoru.
Zawartość metanu :
- szyb wydechowy……………………… 0,75 %
-w rej. prądach powietrza zuŜytego :
a) bez 1%
b)z metanometrią automatyczną 1,5%.
49/ MIEJSCA ZABUDOWY TAM POśAROWYCH.
PrzeciwpoŜarowe tamy bezpieczeństwa.
Tamy bezpieczeństwa Z DRZWIAMI :
a/ na wszystkich poziomach w pobliŜu szybów wdechowych i w prądach grupowych
wlotowych,
b/ oraz na wlocie i wylocie prądów rejonowych oraz prądów niezaleŜnych,
przewietrzających komory.
BEZ DRZWI – na wszystkich poziomach przy szybach wydechowych oraz
w miejscach ustalonych przez kierownika działu wentylacji, wewnątrz rejonów
wentylacyjnych.
19
PRZYRZĄDY.
UśYCIE WYKRYWACZA WG-2M
a) sprawdzić szczelność (ścisnąć mieszek, włoŜyć całą rurkę – jeŜeli przez 1 min nie rozpręŜy się sam mieszek to wykrywacz jest sprawny)
b) przygotować rurkę
c) zassać powietrze
Wskaźnik tlenku węgla i siarkowodoru.
Po pierwszym zassaniu jak się nie zabarwi lub nie sięga pierwszej działki
naleŜy zrobić dalszych 9 zassań ( razem 10) .
Wskaźnik wodoru .
UWAGA. Obserwować rurkę po pierwszym zassaniu. Gdy rurka się Ŝarzy – stęŜenie wodoru jest powyŜej 4%- STĘśENIE WYBUCHOWE. NALEśY PRZERWAĆ BADANIE.
Wskaźnik zabezpieczyć.
Warunki uŜycia rurki do wodoru.
a) tlen min. 5% objętości
b) tlenek węgla max. 0,1% objętości,
c) temperatura 15 – 40 stopni.
Gaz.
Typ
Liczba Zakres
Zabarwienie
Wskaźnika
zassań wskazań
rurki.
%
%
ppm
Tlen - O2
O2 – 0,5
1
1 - 21
- zielono
Dwutlenek
CO2 – 0,5
1
0,5 - 5
Węgla - CO2
fioletowo
CO2 - 1,0
1
1 - 18
Tlenek
CO – 0,002
1
0,02 – 0,5
Węgla - CO
10
0,002 – 0,05
zielono
CO – 0,01
1
0,1 – 3,0
10
0,01 - 0,3
Siarkowodór
H2S – 0,0007 1
0,007 – 0,07
H2S
10
0,0007 – 0,007
brązowo
Tlenki azotu
NO + NO2
5
0,5 – 10
NO, NO2
0,5 ppm
szaroniebiesko
Wodór H2
H2 – 0,5
5
0,5 - 3,0
róŜowo
20
I/ pomiar temperatury: np.
a/ termometr górniczy,
b/ termometr cyfrowy,
c/ przyrządy do zdalnego pomiaru ( np. w polu pomiarowym ),
- umieszczony czujnik w polu
d/ pirometr – pomiar temperatury bezstykowo ( optycznie na poczerwień ),
mierzy się nim temperaturę skał, obudowy wyrobisk i urządzeń.
II/ pomiar prędkości powietrza:
a/ anemometr skrzydełkowy – z odczytem zegarowym lub cyfrowym
- uruchomiony przyrząd zatrzyma się po upływie 1 minuty.
Po pomnoŜeniu prędkości V przez przekrój S otrzymamy wydatek Q.
III/ pomiar intensywności ( natęŜenia) chłodzenia : [ w kata stopniach wilgotnych ].
SłuŜy do tego katatermometr. Ma on zaznaczone dwie temperatury: 35 i 38 stopni,
Zasada pomiaru :
1/ wkładamy katatermometr do pojemnika z podgrzaną wodą do około 70 stopni,
2/ gdy ciecz katatermometru osiągnie poziom połowy bańki górnej to,
3/ wyciągamy katatermometr i stoperem sprawdzamy czas opadania od 38 do 35 st.
K0w = F/T F – stała przyrządu ( tzw. katerma )
T – czas opadania słupka od 38 do 35 stopni,
IV/ pomiar wilgotności względnej,
- słuŜy do tego psychrometr Assmanna.
Czyli połączone dwa termometry :
- suchy
- i wilgotny ( na zbiorniczek nakłada się szmatkę nasączoną wodą destylowaną,
Pomiar :
1/ dokonać pomiaru,
2/ odczytać temperatury na obu termometrach : Ts i Tw.
3/ na podstawie róŜnicy temperatur z tablic odczytujemy wilgotność względną [φ ],
GDY : φ = 60- 80 % - POWIETRZE NORMALNE,
φ < 60 %
- POWIETRZE SUCHE,
φ > 80 %
- POWIETRZE WILGOTNE,
Poznać pracę kombajnu ścianowego, chodnikowego, sekcje , rodzaje wentylacji,
Procesy robocze w przodku i ścianie, obudowa tymczasowa, wyznaczanie
kierunków….
21