gospodarki odpadami
dr hab. inż. Janusz Mikuła
1
Rozwiązywanie zagadnień związanych z gospodarką odpadami na poziomie gminy czy też w skali powiatu
wymaga stworzenia kompleksowego i długofalowego
planu obejmującego zagadnienia organizacyjne,
techniczno-technologiczne, społeczne i finansowe.
Plan gospodarki odpadami powinien być
przygotowany na okres 10 - 15 lat, dlatego też
tworzone obecnie plany gospodarki odpadami
powinny być zgodne zarówno z obowiązującymi w
Polsce strategiami, politykami, aktami prawnymi,
projektowanymi aktami prawnymi przewidzianymi do
wejścia w życie w 2004 roku, jak i z Dyrektywami Unii
Europejskiej.
2
Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r (Dz.U.
2001.62.628 z dnia 20 czerwca 2001) w rozdziale 3
określa ramy i zakres planów gospodarki odpadami
oraz sposób i tryb ich uzgadniania.
Art. 14. Ustawy stanowi:
1. Dla osiągnięcia celów założonych w polityce
ekologicznej państwa oraz realizacji zasad, o których
mowa w art. 5, a także stworzenia w kraju
zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i
urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
spełniających wymagania określone w przepisach o
ochronie środowiska, opracowywane są plany
gospodarki odpadami.
3
1) aktualny stan gospodarki odpadami,
2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami,
3) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie
gospodarki odpadami,
4) instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych
celów,
5) system monitoringu i oceny zamierzonych celów.
3. Plany są opracowywane na szczeblu krajowym,
wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
4. Krajowy plan gospodarki odpadami jest opracowywany
przez ministra właściwego do spraw środowiska, a
uchwalany przez Radę Ministrów.
5. Projekt wojewódzkiego, powiatowego i gminnego plan
gospodarki odpadami opracowują odpowiednio: zarząd
województwa, zarząd powiatu lub zarząd gminy.
4
6. Wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony
środowiska i jest tworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska.
7. Projekty planu podlegają zaopiniowaniu:
1) projekt planu krajowego - przez zarządy województw,
2) projekt planu wojewódzkiego - przez ministra
właściwego do spraw środowiska, zarządy powiatów i
gmin z terenu województwa,
3) projekt planu powiatowego - przez zarząd województwa
oraz przez gminy z terenu powiatu,
4) projekt planu gminnego - przez zarząd województwa
oraz zarząd powiatu.
5
8. Organ, o którym mowa w ustępie 7, udziela opinii w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania
projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za
opinie pozytywną.
9. W miastach, w których funkcję organów powiatu sprawują
organy gminy, plan gospodarki odpadami obejmuje
zadania planu powiatowego i gminnego. Projekt planu jest
opiniowany przez zarząd województwa.
8. Zarządy gmin, będących członkami związków
międzygminnych, mogą opracowywać jeden wspólny plan
gospodarki odpadami, obejmujący zadania gminnego planu
gospodarki odpadami. Projekt planu jest opiniowany przez
zarządy województw i powiatów, na których terenie
położone są gminy.
6
8. Zarządy powiatów, będących członkami związków powiatów, mogą opracowywać jeden wspólny program
gospodarki odpadami, obejmujący zadania powiatowego
planu gospodarki odpadami. Projekt planu jest
opiniowany przez zarządy województw, na terenie których
położone są powiaty oraz zarządy gmin z terenu tych
powiatów.
9. Minister do spraw środowiska, zarząd województwa,
zarząd powiatu i zarząd gminy składa co 2 lata,
odpowiednio Radzie Ministrów, sejmikowi województwa,
radzie powiatu i radzie gminy, sprawozdanie z realizacji
planu gospodarki odpadami.
10. Plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie
rzadziej niż co 4 lata.
7
1. Plany gospodarki odpadami powinny być
opracowywane zgodnie z polityką ekologiczną państwa.
2. Wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki
odpadami powinien być opracowywany zgodnie z
planami wyższego szczebla.
3. Krajowy, wojewódzki, powiatowy i gminny plan
gospodarki odpadami określa w szczególności:
1) rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają
być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwienia,
2) rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do
odzysku lub unieszkodliwienia odpadów wraz z
wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym
zakresie,
8
3) działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich
negatywnego oddziaływania na środowisko oraz
prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia
ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w
odpadach komunalnych kierowanych na składowiska,
4) projektowany system gospodarowania odpadami.
4. Gminny plan gospodarki odpadami określa ponadto:
1) rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć,
2) harmonogram uruchamiania środków finansowych i
ich źródła.
9
5. Krajowy plan gospodarki odpadami może określać przedsięwzięcia priorytetowe o charakterze
ponadwojewódzkim, niezbędne do utworzenia i utrzymania
w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i
urządzeń do unieszkodliwiania odpadów.
6. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia,
zasady oraz sposób finansowania przedsięwzięć
priorytetowych o charakterze ponadwojewódzkim, o
których mowa w ust. 5, kierując się potrzebą utworzenia i
utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci
instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania odpadów.
10
5. Krajowy, wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje
odpadów powstających na terenie danej jednostki
administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w
szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem
odpadów ulegających biodegradacji, odpady
opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe,
opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne
i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory.
6. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w
drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres, sposób i formę
sporządzania wojewódzkiego, powiatowego i gminnego
planu gospodarki odpadami, kierując się potrzebą
ujednolicenia sposobu przygotowania planów i
zapewnienia ich spójności.
11
Przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów
mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile
przedsięwzięcia te zostały ujęte w planie gospodarki
odpadami.
Zgodnie z art. 15. Ustawy o odpadach plany gospodarki
odpadami powinny być opracowywane zgodnie z polityką
ekologiczną państwa.
12
Zgodnie z zasadami ekorozwoju plan gospodarki
odpadami w gminie czy powiecie powinien zawierać co
najmniej cztery podstawowe cele:
n zmniejszenie ilości odpadów, które nie nadają się do
powtórnego wykorzystania,
n eliminacja odpadów niebezpiecznych ze strumienia
odpadów,
n włączenie do obiegu i gospodarcze wykorzystanie jak
największej części odpadów,
n składowanie tylko tych odpadów, które nie przynoszą
szkód środowisku.
13
Na etapie wykonywania prac koncepcyjnych i
projektowych nad planem gospodarki odpadami w gminie
czy powiecie należy:
przeprowadzić analizę planów gospodarki odpadami
wyższego szczebla i określić wynikających z nich
uwarunkowań dla plany gospodarki odpadami
gminy lub powiatu,
przeprowadzić analizę strategii rozwoju i programów
ochrony środowiska powiatu i gmin,
przeprowadzić analizę wielkości obszaru gminy
(powiatu), charakteru zabudowań i długości dróg
dojazdowych,
14
precyzyjnie rozpoznać rodzaj, ilość i źródła
powstających odpadów, ich zmienność w zależności od
pory roku oraz dokonać prognozy zmian ilościowych i
jakościowych w perspektywie okresu dla którego
projektowany jest system,
przeanalizować rozmieszczenie istniejących instalacji i
urządzeń do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów
wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność
w tym zakresie,
dokonać analizy stanu technicznego i wpływu na
środowisko istniejących obiektów i urządzeń do odzysku
lub unieszkodliwiania odpadów,
oszacować wielkości możliwych do odzyskania
surowców oraz możliwości ich przetwarzania,
15
przeanalizować możliwe do zastosowania, w warunkach
gminy lub powiatu, metody i techniki selektywnej
zbiórki surowców wtórnych,
określić działania zmierzające do zapobiegania
powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów
i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz
prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia
ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w
odpadach komunalnych kierowanych na składowiska,
dla poszczególnych metod zagospodarowania odpadów
dokonać wariantowej oceny rozwiązań technicznych i
technologicznych,
przeprowadzić analizę wariantową lokalizacji zakładów
utylizacji odpadów i obiektów wspomagających,
16
opracować program edukacji ekologicznej z zakresu
gospodarki odpadami,
określić rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć,
ustalić optymalne formy organizacyjne systemu
gospodarki odpadami komunalnymi,
ustalić źródła finansowania inwestycji oraz
harmonogram ich uruchomienia,
przeprowadzić optymalizację bilansu kosztów
ponoszonych i uzyskiwanych z opłat za wywóz i
utylizację odpadów oraz oszacować potencjalne wpływy
z opłaty produktowej,
opracowanie system monitoringu i oceny zamierzonych
celów.
17