ETYKA W BIZNESIE
problem własności, wolności, odpowiedzialności i nadzoru w biznesie
Własność
…………………………..
uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy, do pobierania z niej pożytków rozporządzania rzeczą
– z wyłączeniem innych osób
……………………………………
prawo do:
- posiadania
- używania
- korzystania z pożytków (efektów)
- wykluczenia osób trzecich z korzystania
- przeniesienia praw na inne osoby
- ………………………………………………..
1
Własność prywatna w poglądach wybranych myślicieli
………………………….
………………………….
…………..
…………..
Arystoteles
John Locke
Platon
Adam Smith
Jean Jacques Rousseau
John Rawls
Pierre Joseph Proudhon
Karol Marks
• ………………………….
…………..
Św Augustyn
Św Tomasz z Akwinu
Wybrane argumenty za ochroną własności intelektualnej
……………….
wytwory umysłu zasługują na taką ochronę jak własność materialna - są efektem pracy i umysłu człowieka
człowiek jest właścicielem swej pracy, mam więc naturalne prawo do jej owoców
……………….
prawo
powinno
podnosić
poziom
dobrobytu
(wprowadzanie praw autorskich i patentów zachęcaj autorów i wynalazców do tworzenia i unowocześniania swych dzieł)
N. S. Kinsella
Wybrane argumenty przeciwko ochronie własności intelektualnej
idee
(pomysły,
odkrycia,
wynalazki,
muzyka
itp.)
są
bytami
niematerialnymi, a więc nie mogą być chronione tak, jak przedmioty materialne (np. kopiowanie nie pozbawia twórcy żadnego przedmiotu materialnego – nie ma więc kradzieży)
idee nie są więc własnością odkrywcy, lecz właściwością Wszechświata,
publikując nową ideę, nie mamy nigdy pewności, że nikt jej wcześniej nie odkrył
………………………………………………………..
ochrona
własności
intelektualnej
służy
wytworzeniu
sytuacji
niedostępności pewnego dobra w celu wynagrodzenia wybrańców kosztem ogółu
R. Z. Morawski
2
……………….
brak przymusu, sytuacja, w której można dokonywać wyborów spośród wszystkich dostępnych opcji
brak osobistego zniewolenia, może oznaczać brak ograniczeń ze strony władz i innych jednostek, a także
zwyczajów
społecznych
i
warunków
naturalnych
………………. ……………….
swoboda
podejmowania
działalności
gospodarczej,
wolna od ingerencji państwa
możliwość
dokonywania
osobistych
wyborów,
nieograniczona zdolność jednostki do podejmowania i prowadzenia
działań
gospodarczych
oraz
ochrona
własności prywatnej
wiązka swobód dotyczących:
podejmowania działalności gospodarczej
organizacji działalności gospodarczej
samodzielności w wykonywaniu działalności Ograniczenia wolności gospodarczej
dotyczące podejmowania działalności
koncesje
zezwolenia
korporacje zawodowe
dotyczące obrotu handlowego
………………. ……………….
dotyczące poziomu cen
………………. ……………….
3
Wolność u I. Kanta
………………. - czynienie zadość własnym popędom; nieograniczona niczym chęć czynienia tego, czego się pragnie
………………. - działania pozostające w granicach obowiązującego prawa oraz respektujące nakaz traktowania każdego jako celu samego w sobie —
a nigdy tylko jako środka
…………………………….
gotowość do odpowiadania przed sobą lub innymi, czyli do
ponoszenia
konsekwencji
podjętych
działań
celowych lub przypadkowych
struktura (elementy)
podmiot odpowiedzialności
………………. ……………….
instancja nakładająca odpowiedzialność
trybunał
egzekutor
Społeczna odpowiedzialność biznesu
budowanie przez organizację trwałych, pozytywnych relacji
ze
wszystkimi
zainteresowanymi
stronami
………………. ………………. ………………. ……………
4
2013-03-08
Piramida społecznej odpowiedzialności (model: after profit obligation) Poziomy społecznej odpowiedzialności
(model: before profit obligation)
indywidualny - ………………. ……………….
organizacyjny - ………………. ……………….
instytucjonalny – ………………. ……………….
Nadzór nad przedsiębiorstwem
wąskie ujęcie: ………………. ……………….
sposób egzekwowania praw własnościowych, w relacji pomiędzy akcjonariuszami, ich formalnymi przedstawicielami a zarządem, sprawowany przez właściciela kapitału lub grupę właścicieli
szerokie ujęcie: ………………. ……………….
zespół powiązanych przepisów prawnych, mechanizmów rynkowych oraz dobrowolnych praktyk sektora prywatnego, umożliwiający spółkom harmonijny rozwój, czyli wdrożenie długofalowej polityki efektywnego generowania wartości ekonomicznych dla właścicieli, przy poszanowaniu praw i oczekiwań interesariuszy oraz ogólnie przyjętych zasad rządzących życiem społecznym 5
……………….
działanie na własną korzyść, ale na ryzyko innych (nie tylko na swoje ryzyko)
L. Pawłowicz
………………. ……………….
wszystkie jednostki i grupy, które mogą wpływać na działania
lub
znajdują
się
pod
wpływem
działań
zmierzających do realizacji celów organizacji (Freeman)
ci, którzy wchodzą w interakcję z przedsiębiorstwem, definiują go i nadają sens jego istnieniu (Wick)
……………….
………………. ……………….
……………….
pracownicy / menedżerowie
……………….
klienci
kredytodawcy
dostawcy
instytucje państwowe / samorządowe
kooperanci
organizacje społeczne / gospodarcze
konkurenci
media
inwestorzy
społeczność lokalna
właściciele
6
……………….
………………. ……………….……………….
……………….
……………….
klienci
właściciele
dostawcy
inwestorzy
kooperanci
pracownicy
kredytodawcy
menedżerowie
konkurenci
……………….
społeczność lokalna
instytucje rządowe / samorządowe
organizacje społeczne / gospodarcze
media
Problemy związane z nadzorem w imieniu interesariuszy
nieumiejętność określenia oczekiwań przez samych interesariuszy
liczba, różnorodność, czasem wewnętrzna sprzeczność oczekiwań interesariuszy
wykluczające się oczekiwania różnych interesariuszy
konieczność tworzenia hierarchii interesariuszy i ich oczekiwań
………………. ………………. ……………….
……………….
………………. ……………….
……………….
właściciele
……………….
inwestorzy
społeczność lokalna
klienci
instytucje rządowe /
samorządowe
dostawcy
organizacje społeczne
kooperanci
/ gospodarcze
kredytodawcy
media
konkurenci
pracownicy
menedżerowie
7