PUk³ad ch³odzenia

Opis dzia³ania

%%#

02:01-10

Wydanie 2

pl

© Scania CV AB 1998-03

02_0364

Spis treœci

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Spis treœci

Wiadomoœci ogólne

..................................................................3

Uk³ad cieczy ch³odz¹cej

..................................................................4

Obieg w silniku 9 l i 12 l

..................................................................5

Termostat

..................................................................8

Ch³odnica

..................................................................8

Wentylator ch³odz¹cy

..................................................................9

Zbiornik wyrównawczy

................................................................11

Ostrze¿enie o poziomie i

temperaturze

................................................................11

Pompa cieczy ch³odz¹cej

................................................................12

Filtr cieczy ch³odz¹cej

................................................................13

Ch³odnica powietrza

do³adowuj¹cego

................................................................14

Wiadomoœci ogólne

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

!

Wiadomoœci ogólne

Uk³ad ch³odzenia utrzymuje temperaturê pracy silnika na

odpowiednim poziomie, co ma wielkie znaczenie dla oszczêdnej

pracy silnika i jego trwa³oœci.
Uk³ad ch³odzenia pracuje z nadciœnieniem, powoduj¹cym

podwy¿szenie temperatury wrzenia cieczy ch³odz¹cej.
Aby szybko osi¹gn¹æ temperaturê pracy i utrzymywaæ j¹ na

w³aœciwym poziomie, uk³ad ma termostat reguluj¹cy. Nadmiar

ciep³a oddawany jest w ch³odnicy, któr¹ owiewa strumieñ

powietrza. Strumieñ ten jest wytwarzany przez wentylator,

napêdzany silnikiem hydraulicznym. Za poœrednictwem pompy

hydraulicznej, której wydajnoœæ zmienia siê w zale¿noœci od

temperatury cieczy ch³odz¹cej, wentylator zwiêksza b¹dŸ

zmniejsza strumieñ powietrza, zale¿nie od potrzeb ch³odzenia.
Nadmiar ciep³a w uk³adzie wykorzystuje siê do ogrzewania

miejsca kierowcy oraz przestrzeni dla pasa¿erów.

Uk³ad cieczy ch³odz¹cej

"

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Uk³ad cieczy ch³odz¹cej

1 Silnik
2 Pompa cieczy ch³odz¹cej
3 Koñcówka spustowa
4 Przewód ciœnienia statycznego
5 Zbiornik wyrównawczy
6 Odpowietrzenie silnika
7 Zawór termostatu do sterowania

prêdkoœci¹ wentylatora

8 Odpowietrzenie ch³odnicy
9 Powrót z obwodu ogrzewania autobusu

10 Ch³odnica
11 Obudowa termostatu
12 Wyjœcie obwodu ogrzewania autobusu
13 Ch³odnica skrzyni biegów

1

2

3

4

5

6

9

8

7

10

11

12

13

Obieg w silniku 9 l dla autobusów K i L

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

#

Obieg w silniku 9 l dla

autobusów K i L

Pompa cieczy ch³odz¹cej t³oczy ciecz przez

ch³odnicê oleju w bloku cylindrów. Dalej ciecz

przechodzi przez otwór w bloku cylindrów,

obmywa tuleje cylindrów i p³ynie dalej w górê,

do g³owic cylindrów.
Od g³owic ciecz ch³odz¹ca zbierana jest

przewodem rurowym. Nastêpnie jest ona

prowadzona do ch³odnicy oleju skrzyni biegów

i zwalniacza, jeœli takie s¹, a dalej do obudowy

termostatu, ch³odnicy i z powrotem do pompy.

Obieg w silniku 9 l dla

autobusów N

Pompa cieczy ch³odz¹cej t³oczy ciecz przez

ch³odnicê oleju w bloku cylindrów. Dalej ciecz

przechodzi przez otwór w bloku cylindrów,

obmywa tuleje cylindrów i p³ynie dalej w górê,

do g³owic cylindrów.
Od g³owic ciecz ch³odz¹ca zbierana jest

przewodem rurowym. Nastêpnie jest ona

prowadzona do ch³odnicy oleju skrzyni biegów

i zwalniacza, jeœli takie s¹, a dalej do obudowy

termostatu, ch³odnicy i z powrotem do pompy.

Obieg w silniku 9 l na etanol dla autobusów L

$

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Obieg w silniku 9 l na

etanol dla autobusów L

Pompa cieczy ch³odz¹cej t³oczy ciecz przez

ch³odnicê oleju w bloku cylindrów. Dalej ciecz

przechodzi przez otwór w bloku cylindrów,

obmywa tuleje cylindrów i p³ynie dalej w górê,

do g³owic cylindrów.
Wyp³ywaj¹ca z g³owic cylindrów ciecz

ch³odz¹ca zbierana jest do jednej rury. Tam

czêœæ strumienia kierowana jest do ch³odzonej

ciecz¹ ch³odnicy powietrza do³adowuj¹cego.

Pozosta³y strumieñ p³ynie do ch³odnicy oleju

skrzyni biegów i zwalniacza, jeœli takie s¹, a

dalej - do obudowy termostatu, ch³odnicy, po

czym powraca do pompy.

Obieg w silniku 9 l na

etanol dla autobusów N

Pompa cieczy ch³odz¹cej t³oczy ciecz przez

ch³odnicê oleju w bloku cylindrów. Dalej ciecz

przechodzi przez otwór w bloku cylindrów,

obmywa tuleje cylindrów i p³ynie dalej w górê,

do g³owic cylindrów.
Wyp³ywaj¹ca z g³owic cylindrów ciecz

ch³odz¹ca zbierana jest do jednej rury. Tam

czêœæ strumienia kierowana jest do ch³odzonej

ciecz¹ ch³odnicy powietrza do³adowuj¹cego i

powraca do pompy. Pozosta³y strumieñ p³ynie

do ch³odnicy oleju skrzyni biegów i zwalniacza,

jeœli takie s¹, a dalej - do obudowy termostatu,

ch³odnicy, po czym powraca do pompy.

Obieg w silniku 12 l

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

%

Obieg w silniku 12 l

Pompa cieczy ch³odz¹cej t³oczy ciecz do

przechodz¹cego wzd³u¿ bloku cylindrów kana³u

rozdzielczego. Ciecz ch³odz¹ca przechodzi

przez ch³odnicê oleju, a dalej przez otwór w

bloku cylindrów, obmywa tuleje cylindrów i

p³ynie dalej w górê, do g³owic cylindrów.
Od g³owic ciecz ch³odz¹ca zbierana jest

przewodem rurowym. Nastêpnie jest ona

prowadzona do ch³odnicy oleju skrzyni biegów

i zwalniacza, jeœli takie s¹, a dalej do obudowy

termostatu, ch³odnicy i z powrotem do pompy.

&

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Termostat

Zadanie termostatu polega na utrzymywaniu

w³aœciwej temperatury pracywchodz¹cej do

silnika cieczy ch³odz¹cej. Odbywa siê to w ten

sposób, ¿e ciecz przechodzi przez ch³odnicê

(lub obok niej) do pompy cieczy.

Silnik zimny

Jeœli temperatura cieczy ch³odz¹cej jest ponizej

temperatury otwarcia termostatu, ciecz

przep³ywa przez przewód obok ch³odnicy, by

silnik jak najprêdzej siê rozgrza³.

Silnik gor¹cy

Gdy ciecz ch³odz¹ca osi¹gnie temperaturê

pracy, termostat otwiera siê i ciecz zaczyna

przep³ywaæ przez ch³odnicê. Termostat

reguluje temperaturê pracykieruj¹c wiêcej lub

mniej cieczy do ch³odnicy, w zale¿noœci od

nadmiaru ciep³a.

Ch³odnica

Ch³odnica sk³ada siê z dwóch zbiorników oraz

³¹cz¹cego je zestawu sekcyjnego.
Zestaw sekcyjny zbudowany jest z szeregu

cienkoœciennych rurek aluminiowych. Miêdzy

rurkami le¿y z³o¿ona cienka p³ytka

aluminiowa, dziêki której osi¹ga siê

maksymalne zwiêkszenie odprowadzania

ciep³a.
Wlot ch³odnicy jest pod³¹czony do obudowy

termostatu, a wylot - do strony ss¹cej pompy

cieczy.
Ch³odnica umieszczona jest razem z ch³odnic¹

powietrza do³adowuj¹cego i ch³odnic¹ oleju

hydraulicznego. Zespó³ ch³odnic jest

zawieszony w czterech punktach, z izolatorami

drgañ od podwozia.

02_0364

Obudowa termostatu i termostat

Ch³odnica cieczy ch³odz¹cej

Termostat/Ch³odnica

100190

Wentylator ch³odz¹cy

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

'

Wentylator ch³odz¹cy

Wentylator ch³odz¹cy napêdzany jest

silnikiem hydraulicznym. Uk³ad sk³ada siê z

silnika hydraulicznego, ch³odnicy oleju, filtra

zwrotnego, zbiornika, pompy oraz obwodu

steruj¹cego, który reguluje strumieñ pompy, a

za jego poœrednictwem obroty wentylatora.
Zbiornik ma wlew oleju oraz odpowietrzenie z

filtrem. W pokrywce wlewu znajduje siê

prêtowy wskaŸnik, do sprawdzania poziomu

oleju.
W zbiorniku zamontowano filtr oleju. Jest to

filtr pe³nego przep³ywu, z wbudowanym

zaworem bocznikuj¹cym.
Pompa hydrauliczna zamontowana jest na

koñcówce poboru mocy z silnika. Jest to

zmienna pompa t³okowa, której pojemnoœæ

skokowa, a wiêc i strumieñ reulowane s¹ przez

obwód steruj¹cy. Wentylator zamontowany

jest na osi silnika hydraulicznego. Z silnika

olej kierowany jest przez ch³odnicê z

powrotem do filtra i zbiornika.
Obwód steruj¹cy reguluje strumieñ pompy za

poœrednictwem zaworu termostatu w

strumieniu cieczy ch³odz¹cej oraz

kompensatora na pompie. Obwód otrzymuje

ciœnienie oleju od strony t³ocz¹cej pompy.

Znajduje siê tam z³¹czka T z wbudowanym

d³awieniem. Jedno z po³¹czeñ z³¹czki idzie do

kompensatora pompy, a drugie - do zaworu

termostatu. Za zaworem termostatu olej

kierowany jest do przewodu zwrotnego

uk³adu.

Filtr zwrotny

Zbiornik oleju hydraulicznego

Pokrywka wlewu ze wskaŸnikiem

prêtowym

! Filtr powietrza

" Przewód ss¹cy

# Korek spustowy

Po³¹czenie zwrotne

O-ring

! Wk³ad filtra

" Gniazdo filtra

# Obudowa

$ Pokrywka

Zbiornik oleju hydraulicznego

103 815

1

2

3

4

5

Wentylator ch³odz¹cy

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

104 337

1

2

3

4 5

6

7

8

Silnik zimny

Gdy temperatura cieczy ch³odz¹cej jest niska,

zawór termostatu w uk³adzie hydraulicznym

jest otwarty. Powoduje to niskie ciœnienie w

przewodzie steruj¹cym, niski strumieñ z

pompy hydraulicznej oraz niskie obroty silnika

wentylatora. Przy ca³kowicie otwartym

zaworze termostatu silnik wentylatora obraca

siê z prêdkoœci¹ 500-600 obr/min, niezale¿nie

od silnika autobusu.

Silnik gor¹cy

Gdy temperatura cieczy ch³odz¹cej za

ch³odnic¹ osi¹gnie 76

°

C, zawór termostatu w

uk³adzie hydraulicznym zaczyna siê zamykaæ.

W rezultacie ciœnienie w obwodzie steruj¹cym

wzrasta i strumieñ z pompy hydraulicznej, a

wiêc i obroty silnika wentylatora wzrastaj¹.

Gdy zawór termostatu zostanie ca³kowicie

zamkniêty, pompa daje maksymalne ciœnienie

(135 barów). Silnik wentylatora obraca siê

wtedy z prêdkoœci¹ 1800-2000 obr/min przy

prêdkoœci obrotowej silnika autobusu

minimum 1800 obr/min.

Olejowy uk³ad hydrauliczny wentylatora

1 Pompa hydrauliczna
2 Zbiornik
3 Filtr
4 Zawór termostatu
5 Silnik wentylatora
6 Ch³odnica oleju
7 Z³¹czka T
8 Kompensator
Istniej¹ ró¿ne warianty

usytuowania pompy

hydraulicznej i zbiornika

hydraulicznego.

Zbiornik wyrównawczy

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

Zbiornik wyrównawczy

Gor¹ca ciecz ch³odz¹ca rozszerza siê. Aby

zaradziæ wzrostowi objêtoœci wprowadzono

zbiornik wyrównawczy, dzia³aj¹cy równie¿

jako odpowietrzacz uk³adu ch³odzenia.
Zbiornik wyrównawczy umieszczony jest nad

najwy¿szym punktem ch³odnicy i silnika i

wyposa¿ony w pokrywkê do nape³nania.
Pokrywka otwiera siê przy nadciœnieniu

0,75 bara.
Do zbiornika przy³¹czone s¹ dwie rurki

aluminiowe. Jedna z nich idzie od silnika, a

druga od ch³odnicy.
W dnie zbiornika znajduje siê rurka,

przy³¹czona do strony ss¹cej pompy cieczy

ch³odz¹cej. S³upek cieczy w rurce zapewnia

pompie ciœnienie statyczne, co zmniejsza

ryzyko uszkodzeñ kawitacyjnych.

Ostrze¿enie o poziomie i

temperaturze

W rurce ciœnienia statycznego dla pompy

cieczy ch³odz¹cej znajduje siê czujnik

poziomu. Jest on usytuowany nad najwy¿szym

punktem silnika. W razie powstania przecieku

czujnik wytwarza sygna³, kierowany do

lampki ostrzegawczej na tablicy rozdzielczej.
W rurze zbiorczej cieczy ch³odz¹cej przy

g³owicach cylindrów znajduje siê czujnik

temperatury. Jeœli temperatura cieczy

ch³odz¹cej nadmiernie wzroœnie, czujnik

wysy³a sygna³ do lampki ostrzegawczej na

tablicy rozdzielczej.

Ostrze¿enie o poziomie i

temperaturze

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Pompa cieczy ch³odz¹cej,

silnik 9 l

Pompa cieczy ch³odz¹cej umieszczona jest na

silniku i napêdzana paskiem z ko³a pasowego na

wale korbowym.
Pompa jest pomp¹ odœrodkow¹. Sk³ada siê z

obudowy, pokrywy pompy oraz osi z ko³em

³opatkowym. Oœ jest ³o¿yskowana w pokrywie

pompy i zamontowana na sta³e.
£o¿ysko osi jest zabezpieczone przed ciecz¹

ch³odz¹c¹ za pomoc¹ sprê¿ynowanej uszczelki

pierœcieniowej

Pompa cieczy ch³odz¹cej,

silnik 12 l

Pompa cieczy ch³odz¹cej jest zamontowana na

silniku i napêdzana paskiem wielowykrojowym,

od ko³a pasowego na wale korbowym.
Pompa jest pomp¹ odœrodkow¹. Sk³ada siê z

obudowy o spiralnym kszta³cie z ko³em

³opatkowym, osadzonym bezpoœredno na osi

napêdowej. Oœ jest ³o¿yskowana w pokrywie

pompy i zamontowana na sta³e.
£o¿ysko osi pompy jest zabezpieczone przed

ciecz¹ ch³odz¹c¹ za pomoc¹ sprê¿ynowanej

uszczelki osiowej.

Pompa cieczy ch³odz¹cej

Filtr cieczy ch³odz¹cej

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

!

Filtr cieczy ch³odz¹cej

Uk³ad ch³odzenia jest wyposa¿ony w filtr, który

oczyszcza ciecz ch³odz¹c¹ i wprowadza do niej

œrodek przeciw korozji.
Filtr sk³ada siê z obudowy zewnêtrznej, wkladu

filtra oraz inhibitora korozji.
Ciecz ch³odz¹ca przep³ywa przez filtr obok

inhibitora korozji, który rozpuszcza siê w niej,

przedostaje do uk³adu ch³odzenia i chroni silnik

przed korozj¹.
Przy wymianie filtra stosuje siê zawór

odcinaj¹cy.

Filtr cieczy ch³odz¹cej z zamkniêtym

zaworem

Filtr cieczy ch³odz¹cej z otwartym

zaworem

Ch³odnica powietrza do³adowuj¹cego

"

© Scania CV AB 1998-03

02:01-10 pl

Ch³odnica powietrza

do³adowuj¹cego

W silnikach Scanii z turbodo³adowaniem

powietrze do³adowuj¹ce jest ch³odzone. Tu

opisano ch³odzenie powietrza do³adowuj¹cego

w silnikach DSC.
Uzyskiwana z silnika moc zale¿y m.in. od

iloœci paliwa, które mo¿e byæ efektywnie

spalone w silniku.
Zimne powietrze ma wiêksz¹ gêstoœæ i zawiera

w jednostce objêtoœci wiêcej tlenu ni¿

powietrze ogrzane. Temperatura powietrza

wlotowego wzrasta po przejœciu przez

turbosprê¿arkê. Jeœli powietrze nastêpnie

och³odziæ, wzrasta jego gêstoœæ i wiêcej tlenu

przedostaje siê do silnika. W rezultacie wiêcej

paliwa mo¿e ulec spaleniu.
W ten sposób uzyskuje siê wy¿sz¹ moc, ni¿sze

zu¿ycie paliwa, ni¿sz¹ emisjê spalin oraz

wiêkszy moment obrotowy. Zimne powietrze

obni¿a temperaturê spalania, a nawet

temperaturê czêœci stykaj¹cych siê ze

spalaniem, co powoduje mniejsze obci¹¿enie

termiczne pomimo wzrostu mocy.

Usytuowanie ch³odnicy

Ch³odnica powietrza do³adowuj¹cego jest

zamocowana w tym samym zespole ch³odnic

co ch³odnica cieczy oraz ch³odnica oleju

hydraulicznego napêdu wentylatora.

Uk³ad wlotowy

W uk³adzie wlotowym znajduje siê przewód

sztywny, kieruj¹cy powietrze po wyjœciu z

turbosprê¿arki do³adowuj¹cej do ch³odnicy

powietrza do³adowuj¹cego, umieszczonej

przed ch³odnic¹ cieczy ch³odz¹cej silnik.

Powietrze do³adowuj¹ce ch³odzone jest tym

strumieniem powietrza, który nastêpnie

owiewa ch³odnicê cieczy ch³odz¹cej silnik.

Och³odzone powietrze wlotowe kierowane jest

do rury wlotowej, która rozdziela je na

poszczególne cylindry.

Ch³odnica powietrza do³adowuj¹cego

02:01-10 pl

© Scania CV AB 1998-03

#

Droga powietrza do³adowuj¹cego

przez silnik 9 l

Droga powietrza do³adowuj¹cego

przez silnik 12 l