1
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
PRSUS
Projektowanie i symulacja
układów sterowania
1. Wstęp do układów sterowania
dr inż. Mirosław Nejman
Konsultacje:
pok. ST 142, pon. 14-15, czw. 12-13
e-mail: m.nejman@cim.pw.edu.pl
tel.: 22 234 8259
http://www.cim.pw.edu.pl/prsus
Zakład Automatyzacji, Obrabiarek i Obróbki Skrawaniem
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Plan wykładu
1. Wstęp do układów sterowania
2. Zasady budowania algorytmów
3. Sterowanie logiczne i sekwencyjne
-
układy przekaźnikowe
-
kombinacyjne układy logiczne
-
układy sekwencyjne
4. Elementy i układy sterowania pneumatycznego
5. Elementy i układy sterowania hydraulicznego
6. Projektowanie układów automatycznej regulacji
-
transformata Laplace’a, transmitancje
- charakterystyki czasowe
-
stabilność
-
sprzężenie zwrotne
- regulatory
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ sterowania
to podzespół maszyny lub urządzenia, który poprzez zmianę wielkości
fizycznej (jednej lub więcej) steruje tym urządzeniem w sposób zgodny z
założeniem konstruktora i operatora. Układ dokonujący sterowania jest
zwany również
regulatorem
.
Sterowanie
jest to oddziaływanie na określony układ w celu osiągnięcia jego
żądanego zachowania się, zgodnego z zadaniem sterowania. Układ
podlegający sterowaniu to obiekt sterowania, a ogólniej proces
sterowania.
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Sygnały układu sterowania
to nośniki informacji reprezentowane przez wielkości fizyczne.
Rozróżniamy odpowiednio sygnały wejściowe i wyjściowe.
Ponadto sygnały wyjściowe nazywane są sygnałami sterowanymi, a na
jego sygnały wejściowe składają się sygnały sterujące (nastawiające) –
realizujące sterowanie obiektu oraz zakłócenia.
Zakłócenia
to wszelkie inne oddziaływania, utrudniające realizację zadania
sterowania.
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Proste układy regulacji
Kontrolowanie i sterowanie przebiegiem procesu produkcyjnego może być
realizowane przez człowieka lub urządzenie. Tak więc sterowanie
możemy podzielić na
ręczne
i
automatyczne
.
Układ sterowania ręcznego
temperatury w piecu opalanym gazem
Układ regulacji automatycznej
temperatury w piecu opalanym gazem
1. Termometr
2. Mieszek sprężysty
3. Dźwignia
4. Dysza
5. Siłownik membranowy
6. Zawór
7. Śruba do nastawiania
wartości zadanej
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ sterowania ręcznego temperatury
w piecu opalanym gazem
Zadania operatora:
– Kontrolowanie temperatury wewnątrz pieca
– Porównywanie temperatury mierzonej z temperaturą zadaną
– Zwiększenie lub zmniejszenie dopływu gazu do pieca, w zależności
od tego czy temperatura jest mniejsza, czy większa
2
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ regulacji automatycznej temperatury
w piecu opalanym gazem
Zadania układu:
– Kontrolowanie temperatury wewnątrz pieca
– Porównywanie temperatury mierzonej z temperaturą zadaną
– Zwiększenie lub zmniejszenie dopływu gazu do pieca, w zależności
od tego czy temperatura jest mniejsza, czy większa
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
W układzie sterowania (regulacji) w którym występuję zamknięty krąg
oddziaływań, np. temperatura w piecu bezpośrednio zależy od ilości
dostarczonego opału, tym samym od stopnia otwarcia zaworu z gazem,
regulacja odbywa się w
układzie zamkniętym
.
W układzie, w którym wartość nastawy regulowana jest bez kontroli
skutku regulacji, np. regulacja (zwiększanie lub zmniejszanie) temperatury
w piecu odbywa się wyłącznie poprzez nastawę zaworu bez pomiaru za
pomocą czujnika temperatury, regulacja odbywa się w
układzie
otwartym
.
Oddziaływanie wsteczne (zwrotne) wielkości regulowanej (np.
temperatura) na wielkość regulującą (np. stopień otwarcia zaworu)
nazywamy
sprzężeniem zwrotnym
.
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Sprzężenie zwrotne ujemne i dodatnie.
Gdy zakłócenie powoduje wzrost wartości regulowanej, to układ dąży do
jej obniżenia i na odwrót – gdy zakłócenie powoduje obniżenie wartości
regulowanej układ dąży do jej zwiększenia. Zdolność taką nazywamy
ujemnym sprzężeniem zwrotnym
.
Gdy zakłócenie powodujące wzrost wartości regulowanej powoduje, że
układ dodatkowo zwiększa wartość regulowaną oraz gdy zakłócenie
powodujące obniżenie wartości regulowanej powoduje, że układ
dodatkowo obniża wartość regulowaną, to zdolność taką nazywamy
dodatnim sprzężeniem zwrotnym
.
UWAGA!!!
W układach regulacji używane jest głównie ujemne sprzężenie
zwrotne.
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ regulacji jednoobwodowy, kaskadowy i z pomiarem zakłóceń.
Zakłócenie
Wielkość
sterująca
Wielkość regulowana
Obiekt regulacji
(proces)
Regulator
Stacyjka
Urządzenie
pomiarowe
Wartość rzeczywista
Wartość
zadana
Układ regulacji jednoobwodowy nazywany jest czasem układem
regulacji stałowartościowej.
Urządzenie
wykonawcze
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ regulacji jednoobwodowy, kaskadowy i z pomiarem zakłóceń.
Zakłócenie
Wielkość
sterująca
Wielkość regulowana
Obiekt regulacji
(proces)
Regulator
Stacyjka
Urządzenie
pomiarowe
Wartość rzeczywista
Wartość
zadana
Wartość
pomocnicza
Wartość
zadana
Urządzenie
pomiarowe
Regulator
pomocniczy
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Układ regulacji jednoobwodowy, kaskadowy i z pomiarem zakłóceń.
Zakłócenie
Wielkość
sterująca
Wielkość regulowana
Obiekt regulacji
(proces)
Regulator
Stacyjka
Urządzenie
pomiarowe
Wartość
zadana
Urządzenie
wykonawcze
Urządzenie
pomiarowe
3
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Wstęp do układów sterowania
Ogólny schemat blokowy układu regulacji
Obiekt regulacji
(proces)
Wielkość
sterująca
Wielkość regulowana
Zakłócenie
Element
pomiarowy
Regulator
Stacyjka
Wartość rzeczywista
Wartość
zadana
Urządzenie
wykonawcze
Przetwornik
pomiarowy
Urządzenie
pomiarowe
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Technik Wytwarzania
Dziękuję za uwagę!