Kusnierz_743[02].Z2.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Czapki ze skór futerkowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Konfekcjonowanie kołnierzy, szali, kolii i etoli ze skór futerkowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Wykonywanie rękawic futrzanych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej wykonywania galanterii

futrzanej.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

743[02].Z2

Technologia wytwarzania

wyrobów futrzarskich

743[02].Z2.01

Dobieranie skór do produkcji

wyrobów

futrzarskich

743[02].Z2.02

UŜytkowanie maszyn,

urządzeń i narzędzi

stosowanych w kuśnierstwie

743[02].Z2.03

Wykonywanie

błamów

ze skór futerkowych

743[02].Z2.04
Wykonywanie

odzieŜy futrzanej

743[02].Z2.05

Wykonywanie

galanterii futrzanej

743[02].Z2.06

Wykonywanie usług

kuśnierskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−−−−

uŜytkować podstawowe maszyny i urządzenia kuśnierskie,

−−−−

posługiwać się przyborami i narzędziami kuśnierskimi,

−−−−

rozróŜniać, sortować oraz dobierać skóry futerkowe według charakteru okrywy włosowej
i tkanki skórnej,

−−−−

rozróŜniać metody reperacji skór futerkowych,

−−−−

korzystać z dokumentacji techniczno-technologicznej wyrobów odzieŜowych w procesie
produkcji,

−−−−

dobierać metody i techniki rozkroju skór futerkowych,

−−−−

określać etapy procesu wytwarzania wyrobu futrzarskiego,

−−−−

wykonywać wyroby futrzarskie zgodnie z projektem,

−−−−

dokonywać naprawy i renowacji wyrobów ze skór futerkowych,

−−−−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej
i ochrony środowiska podczas wykonywania wyrobów futrzarskich,

−−−−

korzystać z róŜnych źródeł informacji zawodowej.

−−−−

odczytywać rysunki techniczne prostych wyrobów futrzarskich,

−−−−

interpretować rysunek Ŝurnalowy,

−−−−

dobierać zestawienia kolorystyczne w projekcie wyrobu futrzarskiego,

−−−−

wyjaśniać podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieŜy,

−−−−

wykonywać pomiary sylwetki człowieka,

−−−−

stosować zasady ustalania dodatku konstrukcyjnego,

−−−−

stosować zasady modelowania form z uwzględnieniem układu skór w wyrobie,

−−−−

wykonywać szablony podstawowych wyrobów futrzarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

rozróŜnić wyroby galanterii futrzanej,

−−−−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−−−−

określić etapy wykonywania wyrobów galanterii futrzanej,

−−−−

dobrać skóry futerkowe do rodzaju wykonywanego wyrobu,

−−−−

dobrać techniki rozkroju do rodzaju skór i rodzaju wyrobu,

−−−−

dobrać techniki zmiany profilu skór w zaleŜności od kształtu, charakteru wyrobu i rodzaju
skór,

−−−−

dobrać materiały pomocnicze i dodatki do wykończenia wyrobu,

−−−−

rozróŜnić sposoby wykończenia galanterii futrzanej,

−−−−

dobrać sposób wykończenia do rodzaju wyrobu,

−−−−

wykonać wyrób galanteryjny według dokumentacji techniczno-technologicznej i modelu,

−−−−

posłuŜyć się formami czapniczymi i szablonami do modelowania kształtu nakryć głowy,

−−−−

zastosować elementy zdobnicze w róŜnych wyrobach galanteryjnych futrzanych zgodnie
tendencjami mody,

−−−−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Czapki ze skór futerkowych

4.1.1 Materiał nauczania

Charakterystyka wyrobów galanteryjnych

Obecnie nie mniejsze znaczenie niŜ całe futra mają przybrania futrzane w rodzaju czapek

kołnierzy, szalików, itp. Są one futrzanym uzupełnianiem innych okryć. Wyroby te powinny
być modne, ładne i tanie, przy tym wykonywane bardzo ekonomicznie.

RozróŜnia się trzy podstawowe rodzaje kołnierzy: szalowy, sportowy z klapami i okrągły,

poza tym pelerynki, kolie, kaptury, stójki, szale i etole (rys. 1).

Rys.1. Galanteria futrzana - czapki i kołnierze damskie: a) czapka - kapelusz i kołnierz szalowy, b) czapka -

toczek i kołnierz szalowy, c) kołnierz krótki okrągły, typu „bebe”, d) czapka – papacha i stójka z oprymą

(obszyciem), e)czapka –kopka i kolia, f) czapka z otokiem i kołnierz wykładany z klapami [4, s. 223]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dobór kołnierza zaleŜy od budowy sylwetki. Wielkość jego powinna być proporcjonalna

do wzrostu, tuszy i wieku osoby. Kołnierze wymagają starannego wykończenia spodu. Mogą
być przyszywane do odzieŜy typu: płaszcz, Ŝakiet itp., lub wykończone podszewką.

Nieodzownym dodatkiem do odzieŜy jest nakrycie głowy. Czapki damskie mogą być

w formie  beretu  nałoŜonego  głęboko  na  czoło,  albo  beretu  z  daszkiem,  toczka,  czapki  typu
pilotka,  dŜokejki,  kaptura,  papachy  z  puszystych  skór  futerkowych  itp.  Na  rysunkach  1  i  2
pokazano modele czapek futrzanych damskich i męskich.

Rys. 2. Galanteria futrzana - czapki męskie: a) czapka z wgięciem w główce, b) papacha, c) czapka

z daszkiem [4, s. 224]

Czapki mogą być modelowane wprost na drewnianych modelach, tzw. klockach lub

główkach,  albo  krojone  z  płaskich  elementów  i  zszywane.  Drewniane  modele  na  czapki  są
dogodne,  poniewaŜ  umoŜliwiają  dokładniejsze  utrwalenie  fasonu  czapki.  Zazwyczaj
warsztaty,  wykonujące  kuśnierstwo  ogólne,  nie  mogą  sobie  pozwolić  na  częste  i  dość
kosztowne  zmiany  kształtów  klocków.  Stosuje  się  w  takich  przypadkach  doraźne
przystosowanie  któregoś  z  posiadanych  klocków,  o  kształcie  najbardziej  zbliŜonym  do
potrzebnego. Przystosowanie polega na formowaniu i poprawianiu bryły warstwami grubego
filcu,  (który  moŜna  doskonale  okrawać),  papieru  i  watoliny.  Warstwy  watoliny  ułoŜone
ciasno w potrzebny kształt, pikuje się i przytwierdza do klocka. JednakŜe przy braku klocków
moŜna – przy pewnej staranności – osiągać równieŜ dobre wyniki z elementów płaskich.

Organizacja stanowiska pracy

Do podstawowych czynności i operacji wykonywanych przy konfekcjonowaniu

wyrobów galanteryjnych zalicza się: dobieranie skór, krojenie, szycie, nabijanie,
obrównywanie i wykończenie.

W prawidłowo zorganizowanym zakładzie produkcyjnym poszczególne czynności są

wykonywane przez odrębnych pracowników i przy tak zorganizowanych stanowiskach pracy,
aby  maszyny,  urządzenia  i  narzędzia  były  prawidłowo  rozmieszczone  z  uwzględnieniem
kolejności  ich  stosowania  i  w  zasięgu  rąk  pracownika.  Maszyny  i  urządzenia  powinny  być
przystosowane do pełnienia określonej funkcji technologicznej z uwzględnieniem wymiarów
budowy  anatomicznej  kończyn  człowieka,  odpowiednio  do  ergonomii  i  estetyki
przemysłowej.

Ocena jakości wyrobów galanteryjnych

Wyroby galanteryjne mogą być zaliczane do gatunków 1, 2, i 3 lub do braków.
Braki ustalane są komisyjnie na wniosek brakarza. Jakość wyrobu ustalana jest w oparciu

o dokumentację techniczno-technologiczną i na podstawie pomiarów i oceny
organoleptycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskaźniki uŜytkowe wyrobów dotyczą tolerancji wymiarów, liczby błędów

konfekcyjnych  i  materiałowych,  gęstości  ściegów  i  wytrzymałości  szwów  oraz  warunków
techniczno-uŜytkowych  uŜytych  skór  futerkowych  materiałów  wykończeniowych.  Cechy
uŜytkowe,  których  nie  da  się  zmierzyć  i  wyrazić  wartością  liczbową  ocenia  się
organoleptycznie.

Badania organoleptyczne uwzględniają ocenę estetyki, staranności wykonania,

konstrukcji i układalności wyrobu na figurze.

W kuśnierstwie miarowym wyrób galanteryjny jest poddany sprawdzeniu jakości przez

bezpośredniego wykonawcę lub mistrza. Przy odbiorze wyrobu równieŜ klient mierzy go
i ocenia poprawność wykonania.

Konfekcjonowanie czapek z róŜnych skór futerkowych

Podstawą do opracowania form czapek, zwłaszcza krojonych na płasko, jest obwód głowy

mierzony dookoła głowy przez środek czoła nad uszami. Do obwodu rzeczywistego naleŜy
dołoŜyć 4 cm na wykończenie.
Beret – czapka.

Ze skór koźlęcych moŜna wykonywać czapki, kołnierze, obszycia itp. Na rysunku 3

przedstawiono  przykład  wykonania  z  2  skór  czapki  damskiej  typu  beret.  Wykorzystując
okresowe usztywnienie dermy podczas suszenia, montuje się obrównane elementy, zszywając
je  bez  zabezpieczenia  przez  obszycie  taśmą  konfekcyjną.  Wykończenie  następuje  przez
doszycie na maszynie do dołu czapki taśmy konfekcyjnej, którą podwija się. Główkę obszywa
się  włókniną  lub  watoliną.  Następnie  od  spodu  czapki  wczepia  się  wszytą  podszewkę.  Dół
podszewki podwija się i fastryguje do krawędzi, a następnie obszywa krytym ściegiem.

Rys. 3. Wykrój czapki - beretu ze skór koźląt [2, s. 354]

Beret

Na rysunku 4 przedstawiono czapkę damską typu beret z królików, o kierunku włosa

wokoło.  Krój  pojedynczej  czapki  nie  byłby  zbyt  ekonomiczny,  gdyŜ  –  jak  to  widać  na
rysunku – jedna szerokość skóry nie wystarcza. Ekonomiczniej  zatem jest kroić dwie czapki
jednocześnie.  Na  rysunku  5  pokazano  jak  przez  połączenie  skór  i  jednoczesne  ich  nabicie
moŜna  ekonomicznie  wykroić  takie  czapki.  KaŜda  z  nich  będzie  miała  odwrotny  kierunek
włosa.  Wykrojoną  (obrównaną)  według  szablonu  czapkę  zszywa  się  na  maszynie,  bez
potrzeby  wcześniejszego  obszywania  krawędzi  taśmą.  NaleŜy  jednak  robić  to  ostroŜnie,  aby
ś

wieŜo okrojonych krawędzi nie rozciągać i nie sfalować. Dół czapki moŜe być obszyty taśmą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

konfekcyjną,  którą  następnie  podwija  się  i  rzadko  obrzuca,  albo  moŜe  być  wykończony
doszytym  paskiem  tej  samej  skóry.  Rozmiar  czapki  ustala  się  obszyciem  dołu.  W  celu
utrzymania  kulistego  kształtu  czapki,  dobrze  jest  obszyć  mizdrę  włókniną,  laminatem  lub
watoliną. Kompletnie zszytą, dopasowaną podszewkę wczepia się od środka czapki, a u dołu
podwija ją i obszywa krytym ściegiem. Całość zmywa się wodą zgodnie z kierunkiem włosa.

Rys. 4. Wykrój ze skór króliczych na czapkę - beret [2, s. 355]

Rys. 5. Beret z klinów: a) z 8 klinów, b) z 7 klinów, c) przykład ekonomicznego kroju dwóch beretów

[2, s. 355]

Czapka z wywiniętym rondem

Na rysunku 6 pokazano czapkę ze skór królików, z zaokrągloną główką i wywijanym

rondzie.  Kierunek  włosa  biegnie  wokoło  czapki.  Na  czapkę  trzeba  przeznaczyć  3  dość  duŜe
skóry. Łączy się je wzdłuŜ nieco spłaszczonymi ząbkami. Czapkę tę, oprócz ronda, wykończa
się podobnie jak poprzednią. Dolną krawędź czapki w celu usztywnienia wykłada się paskiem
włókniny  lub  sztywnego  płótna  i  przypikowuje.  Po  przepikowaniu  doszywa  się  do  niej
obłoŜenie tworzące po zszyciu rondo do wywinięcia. Rondo w środku ryguje się dwukrotnie –
raz w odległości ok. 1,5 cm od zszycia z krawędzią, a drugi – ok. 1 cm przed drugą krawędzią
do wewnątrz czapki. Krawędź tę obrzuca się rzadko mocną nicią. Dalsze wykończenie takie,
jak poprzedniej czapki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Wykrój ze skór króliczych na czapkę z wywiniętym rondem [2, s. 356]

Czapka pokazana na rysunku 7 ma główkę modelowaną na klocku. Otok do czapki

stanowią łączone skóry wzdłuŜ, metodą prostych ząbków, które zacierają ślad łączenia.
Metoda

ta jest łatwa do wykonania. Przeznaczone do łączenia kawałki skóry zszywa się ze

sobą  obciętymi  równo  krawędziami.  Następnie  przecina  się  połączone  kawałki  skóry
poprzecznie przez szew. Długość nacięć powinna wynosić 8–10 cm. Nacięcia te zszywa się,
lecz  jednocześnie  przesuwa  się  względem  siebie  szew,  raz  w  jedną,  raz  w  drugą  stronę.
Wymaga  to  rozciągania  powstałych  przez  nacięcia  pasków,  raz  z  jednej  strony  szwu,  a  raz
z  drugiej,  i  wrabiania  przy  zszywaniu.  Po  zszyciu  ząbków,  otok  naleŜy  wyrównać  przez
nabicie na deskę. Po wysuszeniu i obrównaniu, otok zszywa się w całość  wokoło i doszywa
do główki. Następnie po doszytej stronie w górnej krawędzi tworzy się wałek, aby otok miał
charakter  obłoŜenia  czapki.  W  tym  celu  na  otok  fastryguje  się  jedną  lub  dwie  warstwy
watoliny  (moŜe  to  być  włóknina  lub  laminat),  przy  doszyciu  zwijając  krawędź  w

formę

wałka. Szew zsuwa się poza wałek i rzadko obrzuca wokół nićmi, przykrywając utworzony
wałek. Dół czapki podwija się i obrzuca nićmi. Aby utrzymać kształt główki, trzeba do niej
wszyć wkład ze spręŜystego laminatu lub watoliny. Całość wykończa się podszewką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Modelowanie czapki ze skór króliczych [2, s. 357]

Czapka typu doniczka

Na rysunku 8 pokazano czapkę z królików o formie utrwalonej na klocku. Kierunek biegu

włosa wokoło otrzymuje się przez połączenia skór wzdłuŜ ząbkami

Górę czapki (denko)

moŜna wykonać z ćwiartek, w formie koła, zgodnie z kierunkiem włosa w całej czapce lub
przez modelowanie, tj. wybranie w górze klinów z nadmiaru

skóry. Po nabiciu i wysuszeniu,

a następnie wyrównaniu (okrojeniu) dołu czapki, wykończa się ją jak poprzednie – na
włókninie, laminacie lub

watolinie z podszewką.

Rys. 8. Czapka typu doniczka ze skór króliczych [2, s. 358]

Czapka – kapelusik

Na rysunku 9 pokazano formę czapki bardzo prostej w wykonaniu. Częściami

składowymi czapki są: denko, szeroki pas, z którego po zszyciu końców otrzymuje się obwód
główki  i  zarazem  rondko  (po  wygięciu  dolnej  krawędzi  do  góry),  oraz  zewnętrzne  rondko
(obłoŜenie dołu szerokiego pasa). MoŜliwość wywinięcia dolnej krawędzi czapki jako rondka
nadaje  czapce  charakter  kapelusika.  Rondo  moŜna  formować  w  róŜny  sposób,  przez  co
zmienia się wygląd czapki. Czapkę tę moŜna kroić z nutrii lub ze skór jagnięcych o niezbyt
gęstej  okrywie  włosowej,  zwłaszcza  dół szerokiego  pasa  moŜe  być  sztukowany  z  kawałków
o rzadszej okrywie włosowej. Chodzi o to, aby po wywinięciu rondo nie przylegało za ciasno
do główki. Po nabiciu, wysuszeniu i obrównaniu elementów czapki, naleŜy na szeroki pas i na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

denko nałoŜyć sztywnik (najlepiej włókninę lub sztywne płótno) i razem przepikować w celu
usztywnienia.

Rys. 9. Czapka

−

kapelusik [2, s. 358]

Przed montaŜem naleŜy na elementach zaznaczyć „miejsca spotkań”. Kolejność czynności

montaŜowych jest następująca:

−

doszycie ronda do dolnej krawędzi szerokiego pasa i zszycie zaszewek,

−

zszycie tyłu (łącznie z rondem),

−

wszycie denka,

−

wyłoŜenie (przewrócenie) ronda okrywą włosową na zewnątrz i przyfastrygowanie go

wokoło

−

raz przy szwie maszynowym, drugi raz przy krawędzi ronda, wewnątrz czapki

−

rzadkie obrzucenie mocniejszą nitką krawędzi ronda w spodzie czapki,

−

wczepienie zszytej podszewki wokół denka i podwinięcie jej u dołu,

−

obszycie podszewki wokół krytym ściegiem.

Czapka – beret z brzuszków nutrii

Skóry brzuszków nutrii mają charakterystyczną okrywę włosową. Wykorzystano to

podczas krojenia dwóch beretów.

Z 8 sztuk skór brzuszków przykrojono 2 czapki, z których

kaŜda ma odwrotny kierunek włosa. Jedna ma włos do góry zbieŜny u góry czapki (rys. 10a),
zaś druga

−

skierowany do dołu (rys. 10b). Drugą czapkę wykończa się pomponem lub

krótkim zwiniętym ogonkiem zszytym ze skóry.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 10. Wykrój dwóch beretów z brzuszków skór nutrii: a) z włosem zbieŜnym u góry beretu, b) z włosem

skierowanym ku dołowi [2, s. 360]

Na rysunku 11 pokazano ekonomiczne wykorzystanie 1 skóry brzuszka w celu

uzyskania 2 klinów na opisane wyŜej 2 berety. Jeden z klinów, do beretu z włosem zbieŜnym
w górze, jest zszywany po wycięciu klina odwrotnego. Skóry naleŜy więc nabijać 2

−

krotnie:

raz

−

wycinając kliny z dolnych części brzuszka, a drugi

−

wycinając kliny na następną

czapkę. MoŜna teŜ przemodelować szablon na klin podwójny, omijając w ten sposób 2

−

krotne nabijanie. MontaŜ czapek-beretów wykonuje się bez uŜywania taśmy konfekcyjnej do
obszycia kaŜdego klina. Dół beretów obszywa się taśmą do przewinięcia lub szeroką gumą
słuŜącą jako ozdobna wypustka i jako ściągacz. Dalsze czynności wykończeniowe

−

jak

poprzednio. Aby beret zachował długo właściwy wygląd, moŜna od wewnątrz przypikować
warstwę pianki elastycznej (tzw. laminat) lub włókninę. Zamiast tego (lub dodatkowo) moŜna
wszyć jeszcze watolinę. W końcu wczepia się do środka podszewkę (nieco mniejszą), zszytą
równieŜ z klinów. Dół podszewki podwija się i fastryguje do krawędzi, a następnie obszywa
krytym ściegiem.

Rys. 11. Ekonomiczny rozkrój skór nutrii brzuszków na berety [2, s. 358]

Czapkę taką (rys. 12) wykonuje się podobnie jak beret, z tym, Ŝe kształt części

składowych tej czapki jest nieco inny. Poza tym  czapka jest uzupełniona daszkiem. Właśnie
głównie  daszek  nadaje  czapce  inny  wygląd.  Wielkość  daszka  moŜna  dostosowywać
indywidualnie  przez  wymodelowanie  według  upodobania.  MoŜna  go  nieco  usztywnić  przez
wypikowanie lub włoŜenie do wewnątrz kawałka preszpanu. Poza wykonaniem i doszyciem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

daszka, wykończenie czapki niczym szczególnym nie róŜni się od wykończenia beretu. Od
miejsca gdzie kończy się wszycie daszka, doszywa się ozdobną, ściągającą taśmową gumę

lub taśmę konfekcyjną do podwinięcia

Rys. 12. Czapka typu dŜokejka: a) główka, b) daszek wierzchni, c) daszek spodni (większy), d) model

[2, s. 362]

Czapka męska z podłuŜnym zagięciem wzdłuŜ główki

Męską czapkę bez otoku (rys. 13) moŜna wykonać bez stosowania klocka (oczywiście

utrwalenie kształtu na klocku, a takŜe dodanie otoku do czapki moŜe znakomicie poprawić
i zmienić jej wygląd). Na czapkę tę moŜna przeznaczyć skóry nutrii, owcze, jagnięce i inne,
róŜnej jakości. Włosy w czapce mogą biec wokoło, do góry, względnie symetrycznie – od
przodu do tyłu. Pod tym względem dąŜy się do uzyskania najlepszego optycznego efektu.

Rys.13. Czapka męska z wgięciem w główce: a) model (bez otoku), b) konstrukcja główki, c) konstrukcja otoku

bez wierzchu (do otoku wierzchniego trzeba dodać zapasy na obłoŜenie krawędzi i na podwinięcie)

[2, s. 362].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeśli po nabiciu wykroju czapki i obrównaniu, derma jest dość sztywna, wówczas montuje

się  czapkę  bez  zastosowania  taśmy  konfekcyjnej.  W  przypadku  miękkiej  i  ciągliwej  dermy
wystarczy  zabezpieczyć  taśmą  konfekcyjną  brzegi  tylko  połowy  czapki.  Do  dołu  czapki
przyfastrygowuje  się  pas  sztywnego  płótna,  dolną  krawędź  podwija  i  obrzuca  mocną  nitką.
Podszewka  powinna  być  przeszyta  w  kratę  wraz  z  watoliną  i  sztywnikiem  (sztywnym
płótnem,  włóknina  usztywniającą,  laminatem  itp.).  Z  tak  usztywnionej  podszewki  wykrawa
się  według  podstawowej  formy  wykrój  czapki  i  zszywa  na  maszynie  krawieckiej.  Zapasy
naleŜy rozłoŜyć i przestębnować. Następnie podszewkę wpina się do wnętrza czapki, podwija
u dołu, fastryguje i brzeg obszywa krytym ściegiem.

Czapka

−−−−

kopka

Czapkę taką (rys. 14) moŜna wykonać bez klocka – według formy lub przy uŜyciu klocka.

Oczywiście czapka wykonana wg klocka ma bardziej utrwalone kształty. Do modelowania na
klocku nadają się skóry lekko nawilŜone i ciągliwe. Modelowanie odbywa się w ten sposób,
Ŝ

e obciąga się skórę wokoło klocka, a następnie przytrzymuje z sobą dwa końce skóry lewą

ręką.  Prawą  ręką  naciąga  się  skórę  w  górę,  do  szczytu  klocka.  Następnie  w  dogodnych
miejscach  wykonuje  się  załamania  fałdów.  Według  tych  załamań  zaznacza  się  (rysuje)
wycięcia  nadmiaru  skóry.  Wreszcie  wycina  się  nadmiar  skóry  i  zszywa.  Połączenie  skóry
w obwodzie moŜe przebiegać prosto lub (lepiej) według doraźnie narysowanych i wyciętych
zębów. Czapkę naciąga  się na klocek, w celu utrwalenia kształtu, po normalnym nawilŜeniu
dermy.  Jeśli  obawiamy  się,  Ŝe  okrywa  włosowa  moŜe  ulec  zdeformowaniu  (zmorowaceniu
lub sprasowaniu),  wówczas trzeba naciągnąć i nabić czapkę mizdrą do klocka, czyli okrywą
włosową do wierzchu. Obwód czapki ustala się przez owinięcie klocka papierem lub paskiem
watoliny.  Obwód  czapki  przed  wykończeniem  (nabitej)  powinien  być  większy  od  obwodu
głowy  o  ok.  2  –  3  cm,  w  zaleŜności  od  gęstości  i  wysokości  (grubości)  warstwy  okrywy
włosowej. Czapka z okrywą włosową na zewnątrz nieco dłuŜej schnie, zaś po jej ściągnięciu
naleŜy pozostawić ją jeszcze przez jakiś czas (2–3 h) do ostatecznego wyschnięcia. Następnie
moŜna juŜ przystąpić do wykończenia.

ZaleŜnie od tego czy ma to być czapka męska, czy damska, stosuję się inny sposób

wykończenia. Czapkę damską wykończa się, stosując watolinę (lub nie) i podszewkę bez jej
pikowania, natomiast czapkę męską wykończa się na sztywno, z pikowaniem podszewki.

Rys. 14. Czapka

−

kopka: a) modelowanie na klocku, b) jeden z sześciu elementów przy płaskim krojeniu czapki

[2, s. 363].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czapka myśliwska i papacha

Czapka myśliwska i papacha, chociaŜ o dość tradycyjnej konstrukcji, jest nadal chętnie

noszona. Myśliwską czapkę moŜna wykonać z róŜnego rodzaju skóry. Najodpowiedniejszym
zestawieniem na tę czapkę, jest główka ze skór o niskich lub nisko strzyŜonych włosach (jak:
smuszki, mierłuszki, borkale, bodesy), natomiast otok zewnętrzny z daszkiem ze skór z gęstą
i

wysoką okrywą włosową (jak: nutriety, polofiksy, biberole itp.). Naturalnie zestawienie

kolorów  powinno  być  estetyczne.  Podobnie  wykonuje  się  papachę,  lecz  najokazalej
prezentuje się ona ze skór puszystych, np. z lisów. Główkę do tej czapki moŜna uzyskać przez
modelowanie  na  klocku  (rys.  16c)  lub  z  wykroju  (rys.  16d).  Obydwa  sposoby  wymagają
ostatecznego  nadania  i  utrwalenia  kształtu  na  klocku.  Przyjęto,  Ŝe  w  czapce  myśliwskiej
kierunek ułoŜenia włosów powinien być w główce od przodu do tyłu, w otokach podobnie lub
do  góry,  natomiast  w  papasze  moŜe  być  inny,  np.  do  góry.  Nabijanie,  suszenie
i obrównywanie  jest  podobne  do  poprzednio  opisanych.  Długość  otoków  po  obrównaniu
powinna  być  dłuŜsza  od  obwodu  główki  o  ok.  1,5÷2,0  cm.  Przed  montaŜem  naleŜy
przepikować wewnętrzny otok wraz z płótnem sztywnym. Aby otoki dostatecznie przylegały
do  główki,  krawędzie  ich  obszywa  się  ręcznie  taśmą  konfekcyjną.  Następnie  zaokrąglenia
w otokach  (z  przodu  czapki)  ściąga  się  lekko  taśmą  i  nieco  wyrabia  na  wypukło  przez
pikowanie.  Na  dolną  krawędź  główki  fastryguje  się  pas  sztywnego  płótna  (ok.  5÷6  cm).
Podczas zszywania otoków spodnich z wierzchnimi naleŜy pamiętać o naddaniu na łukach, co
ułatwi ich wywinięcie. Boczne otoki (nauszniki) i przedni (w postaci podniesionego daszka)
po  zszyciu  naleŜy  przyrygować,  aby  przylegały  do  siebie  i  stale  utrzymały  właściwy  fason.
Do nauszników papachy, zachodzących na szczyt główki, wszywa się wąskie paski ze skóry
odzieŜowej  do  wiązania.  Po  ustaleniu  osi  czapki,  otoki  doszywa  się  do  główki.  Następnie
zszywa się razem podwinięcia otoków i przewija je do spodu. Krawędź obrzuca się mocnymi
nićmi.  Wykończenie  wewnętrzne  czapki  jest  takie,  jak  w  poprzednim  przypadku,
a mianowicie: podszewką usztywnioną przez przeszycie jej w kratkę wraz z watoliną. Kształt
wykroju podszewki moŜe być taki sam, jak kształt główki ze skóry.

Rys. 15. Czapki męskie: a) myśliwska, b) papacha, c) główka czapki modelowana na klocku (taka sama dla

obydwu czapek), d) konstrukcja główki, e) konstrukcja spodniego daszka i nausznika,

f) konstrukcja wierzchniego daszka i nausznika, g) konstrukcja spodnich nauszników papachy,

h) konstrukcja wierzchnich nauszników papachy [2, s. 364]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czapka z daszkiem

Czapka ta (rys. 16) jest wykonana niemal identycznie jak czapka myśliwska. RóŜnica

polega na zmianie przodu czapki przez dodanie prostego daszka i paska. Pasek moŜe być
z takiej samej skóry, jak otok. Kształt i wielkość daszka moŜna dowolnie modelować na
płasko. Do daszka, przed przewinięciem wsuwa się usztywnienie z preszpanu.

Rys. 16. Czapka z daszkiem: a ) model ze zwykłym daszkiem, b) daszek spodni, c) daszek wierzchni d)

nausznik spodni, e) nausznik wierzchni, f) model z otokiem przechodzącym w daszek spodni, h) otok

wierzchni, i) pasek [2, s. 366]

Beret zwykły

Beret zwykły (rys. 17) jest podobnie wykrawany ze skóry, płasko, jak toczek Denko jest

większe,  okrągłe.  Pas  doszywany  do  krawędzi  denka  jest  dłuŜszy  i  wygięty.  Górna  krawędź
pasa  ma  długość  krawędzi  zgodną  z  obwodem  denka.  Dolna  krawędź  jest  znacznie  krótsza,
lecz  dłuŜsza  od  obwodu  głowy.  Dolną  krawędź  beretu  dostosowuje  się  do  obwodu  głowy,
przez doszycie grubej (ozdobnej) gumki ściągającej. Gumka moŜe być w noszeniu widoczna
(na wierzchu) lub mniej widoczna – podwinięta do spodu. Zamiast gumki moŜe być doszyty
podwójny pasek skórzany lub futrzana taśma. Pasek ten ściąga nieco obwód. Do podwójnego
paska  moŜna  dodatkowo  wciągnąć  gumkę.  Podszewka  jest:  krojona  według  tych  samych
szablonów, co elementy futrzane.

Rys. 17. Beret zwykły (prosty) [2, s. 367]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kapelusz z płaskim rondem

Wykonanie kapelusza (rys. 18) jest oparte na krojeniu płaskich elementów. Przyglądając

się  formie  główki  moŜna  łatwo  zauwaŜyć,  Ŝe  istnieje  pewne  podobieństwo  do  poznanego
wcześniej  toczka.  Okazuje  się,  Ŝe  przez  przemodelowanie  elementów  główki  (czasem
zupełnie  niewielkie)  i  dodanie  ronda,  moŜna  otrzymać  zupełnie  inne  nakrycie  głowy  niŜ
pierwotny wzorzec. Rondo przy kapeluszu jest płaskie. Stąd teŜ szablony ronda mają kształty
zaokrąglone.  Wykrawanie  elementów  tego  kapelusza  w  całości  ze  skóry  jest  mało
ekonomiczne  (zwłaszcza  ronda).  Zaleca  się  więc  krojenie  elementów  na  szablon
z uwzględnieniem  sztukowania  kawałków  skór.  Zalecenie  to  jest  realne,  jeśli  wykonanie
kapelusza jest powiązane z krojeniem futra.

Rys. 18. Kapelusz z płaskim rondem z karakułów [2, s. 368]

Czapka damska z boczków skór z tchórzy z pomponem

W czasie krojenia futer ze skór tchórzy, zwłaszcza połówek skór, pozostaje spora ilość

boczków.  Boczki  takie,  zwłaszcza  większe  i  ładniejsze,  moŜna  przeznaczyć  na  uszycie
efektownej  czapki.  Wykorzystując  naturalny  w  większości  kształt  zwęŜających  się  klinów,
układa  się  boczki  kierunkiem  biegu  włosa  do  dołu  czapki.  Najlepiej  modelować  czapkę
wprost  na  klocku.  W  górze  główki  przyszywa  się  pompon,  uszyty  z  dobranych  kawałków
skór.  Po  zwilŜeniu  czapkę  naleŜy  nabić  do  suszenia  na  klocku.  Wykończenie  podszewką
i watoliną, podobne jak przy innych tego fasonu czapkach (rys.19).

Rys. 19. Czapka damska z boków skór z tchórzy [2, s. 369]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Toczek (pillbox)

Jest to jedna z najprostszych czapek moŜliwych do wykonania bez klocka, według

szablonów (rys. 20). Składa się z prostego pasa skóry i denka. Denko moŜe mieć kształt
zbliŜony do koła, względnie nieco wydłuŜony w elipsę. Wysokość pasa jest zarazem
wysokością czapki.

Rys. 20. Toczek prosty: a ) denko okrągłe, b) denko podłuŜne, c) otok [2, s. 366]

Na rysunku 21 pokazano skrojoną i nabitą czapkę damską typu pillbox z lisa, wykonaną

z części przedniej (karkowej), rozciętej wzdłuŜ osi pręgi grzbietowej. W celu wydłuŜenia
zastosowano krój karo. Łączenie w środku wykonano ząbkami francuskimi, zszytymi
ś

ciegiem polskim. Przygotowanie do zszycia skóry o odwrotnym kierunku biegu włosa

pokazano na rys. 22a. Ząbki oznacza się tak, aby po zszyciu nie zmieniły połoŜenia względem
osi. Dlatego jeden płat skóry ma 10 ząbków całych, drugi zaś 9 ząbków całych i dwie połówki
ząbków po stronach zewnętrznych. Wymiary ząbków: szerokość 1 cm, długość 1,5 cm.
Wielkość ząbków moŜe być równieŜ inna w zaleŜności od rodzaju skór, np. dla skór norek
mniejsze, a dla skór szopów takie, jak wcześniej podano. Ząbki otrzymuje się przez nacinanie
skóry zgodnie z oznaczeniami i następnie przez stępienie wierzchołków. Stępienie wykonuje
się, odcinając wierzchołki (odcinając miejsca zaczernione).

Rys. 21. Elementy czapki damskiej typu pillbox (widok od strony mizdry) [2, s. 326]

Na rysunku 22b pokazano dwie zszyte skóry

−

ząbki wciśnięte w nacięcia zazębiają się.

Zszywa  się  ręcznie  polskim  ściegiem,  który  pozwala  na  likwidowanie  w  tym  miejscu
nadmiaru  skóry.  Szew  ten  i  takie  ząbki  naleŜy  stosować  wtedy,  gdy  zachodzi  konieczność
zszycia dwóch kawałków skóry o odwrotnym i rozchodzącym się kierunku włosa (zwłaszcza
w  skórach  o  dość  sztywnych  włosach  ościstych).  Po  zszyciu  zębów  powstaje  w  ich  paśmie
złączenie  dwóch  przeciwnych  kierunków  okrywy  włosowej  oraz  zagęszczenie  i  spiętrzenie
okrywy, co wpływa dodatnio na zatarcie śladu łączenia od strony zewnętrznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 22. Ząbki francuskie: a) przed zszyciem, b) po zszyciu polskim ściegiem (strzałki oznaczają kierunek

włosa) [2, s. 327].

Denko do czapki wykonano z górnych części łapek, zbieŜnie włosem do środka (rys. 21).

Na  rysunku  23  przedstawiono  sposób  wydłuŜenia  skóry  lisa  z  zachowaniem  jej  szerokości.
WydłuŜenie to osiąga się przez ukośne galonowanie obcymi wstawkami. Galonuje się jedynie
miejsca o gęstej i wysokiej okrywie włosowej. Szerokość wstawek i pasków moŜe być róŜna,
lecz  zawsze  zaleŜy  od  gęstości  okrywy  włosowej  lisa.  Po  dokonaniu  nacięć  w  skórach
mających  spilśnioną  okrywę  włosową,  nie  naleŜy  rozrywać  okrywy  włosowej,  a  tylko  lekko
rozsunąć krawędzie dermy i wszyć obce pasma galonówek. Przed krojeniem skóry w skośne
paski, odcina się pasma boczne wzdłuŜ (brzuszek, podbrzusze i podgardle).

Rys. 23. Rozkrój lisa na dwie czapki z uwzględnieniem galonowania wstawkami ze skóry welurowej lub

aksamitnej taśmy [2, s. 328]

Na rysunku 24 przedstawiono krojenie dwóch czapek damskich typu pillbox z lisa

galonowanego opisanym wyŜej sposobem. Jedną czapkę kroi się z przedniej (karkowej)
części lisa, zaś drugą z części dolnej (zadniej). Denka do czapki są krojone z odciętego pasma
podbrzusza i podgardla. Aby lico nie przeświecało, podbarwia się je od strony mizdry. Farba
(szewski atrament) powinna przeniknąć przez dermę i zabarwić lico, nie barwiąc włosa.

Rys. 24. Dwie czapki ze skóry lisa (odcinki wydłuŜone galonowaniem): a) otok do czapki z części karkowej,

b) otok do czapki z części zadniej, c) denka do czapek z kawałków podbrzusza i podgardla [2, s. 328]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie skóry przeznaczone są na czapki?

Jakie są sposoby modelowania czapek?

Jakie fasony rozróŜnia się w czapkach damskich?

Jakie fasony rozróŜnia się w czapkach męskich?

Jak przygotowuje się skóry futerkowe w zaleŜności od rodzaju modelowania czapek (na
płasko lub na klocku)?

Jakie są sposoby rozkroju skór na czapki?

Jakie są sposoby wykończenia czapek?

Jakie materiały wykończeniowe stosuje się przy konfekcjonowaniu czapek?

Jakie elementy zdobnicze stosuje się w czapkach?

10.

Jakie wymiary są potrzebne do opracowania szablonów czapek i w jaki sposób się je
zdejmuje?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz skóry królicze na dwa berety ośmioklinowe. Narysuj układ klinów na skórach

w dwóch wersjach: o kierunku włosa wokoło i do góry. Porównaj zuŜycie skór dla obu wersji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dobrać skóry królicze,

opracować klin na beret ośmioklinowy,

przygotować skóry do rozrysowania: wyreperować, nabić, wysuszyć, zdjąć z deski,

zaplanować układy klinów,

rozrysować układy klinów na skórach w dwóch wersjach: o kierunku włosa wokoło i do
góry,

porównać zuŜycie skór w obu układach i przedstawić wnioski,

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

skóry królicze,

−

stół kuśnierski,

−

karton do opracowania klinów,

−

przybory kuśnierskie: taśma centymetrowa, szpilki, linia,

−

nóŜ kuśnierski,

−

maszyna kuśnierska,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dobierz fason czapki damskiej i męskiej do skóry lisa rudego. Opracuj szablony dla

obydwu czapek. Uzasadnij wybór fasonu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania,

dokonać analizy fasonów czapek pod kątem surowca kuśnierskiego,

wybrać fasony czapek: damskiej i męskiej z poradnika,

opracować szablony wybranych fasonów,

uzasadnić wybór fasonu.

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier do opracowania form i szablonów,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykonaj czapkę damską typu toczek ze skór króliczych. Szablony opracuj według

rysunku, zaznacz kierunek włosa i punkty montaŜowe

Rysunek do ćwiczenia 3

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opracować szablony toczka,

zaznaczyć na elementach szablonu kierunek włosa i punkty montaŜowe,

dobrać skóry królicze,

przygotować skóry królicze do rozkroju (wyreperować i nabić),

zaplanować układ szablonów na skórach zgodnie z zaznaczonym kierunkiem włosa,

odrysować szablony na skórach,

wykroić elementy czapki,

zszyć elementy czapki w całość,

nabić zszytą czapkę na klocek w celu wymodelowania (poprawienia) jej kształtu,

10)

dobrać sposób wykończenia,

11)

dobrać materiały wykończeniowe,

12)

wykończyć czapkę,

13)

dokonać samokontroli wykonanej czapki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

stół do pracy ręcznej,

−

skóry królicze do wyrobu,

−

karton na szablony,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przybory kuśnierskie: naparstek, taśma centymetrowa, igła,

−

narzędzia kuśnierskie: nóŜ, grzebień, kleszcze,

−

przybory do rysowania,

−

maszyna kuśnierska,

−

maszyna stębnowa,

−

materiały wykończeniowe: płótno sztywne, podszewka,

−

klocek do modelowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj kolejność czynności wykonania czapki damskiej typu dŜokejka ze skór nutrii

brzuszków przedstawionej na rysunku.

Rys. do ćwiczenia 4

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dokonać analizy rysunku,

wykonać szablony klina i daszków,

wykonać rysunek instruktaŜowy obrazujący sposób rozkroju skór,

zaplanować sposób wykończenia czapki,

zapisać czynności wykonania czapki w porządku chronologicznym,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

skóra nutrii – brzuszek,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt uczniowski,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Wykonaj czapkę męską z daszkiem z zastosowaniem form płaskich (szablonów) do

rozkroju skór i modelowania kształtu czapki. Szablony do wykonania czapki opracuj według
załączonego rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 5

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wykreślić na arkuszu papieru rysunki konstrukcyjne elementów składowych czapki
z daszkiem według załączonego rysunku w skali 1:1,

wyciąć wykreślone elementy formy czapki męskiej z daszkiem,

na podstawie form opracować szablony czapki z daszkiem,

zaznaczyć na elementach szablonu kierunek włosa i punkty montaŜowe,

dobrać skóry futerkowe,

przygotować skóry futerkowe do rozkroju (wyreperować i nabić),

zaplanować układ szablonów na skórach zgodnie z zaznaczonym kierunkiem włosa,

odrysować szablony na skórach,

wykroić elementy czapki,

10)

zabezpieczyć brzegi przed rozciąganiem,

11)

zszyć elementy czapki w całość,

12)

dobrać sposób wykończenia,

13)

dobrać materiały wykończeniowe,

14)

wykończyć czapkę,

15)

dokonać samokontroli wykonanej czapki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

stół do pracy ręcznej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

skóry futerkowe do wyrobu,

−

arkusz papieru A1,

−

karton na szablony,

−

przybory kuśnierskie: naparstek, taśma centymetrowa, igła, kreda, szpilki krawieckie,

−

narzędzia kuśnierskie: nóŜ, grzebień, kleszcze,

−

przybory do rysowania,

−

maszyna kuśnierska,

−

maszyna stębnowa,

−

materiały wykończeniowe: płótno sztywne, laminat, podszewka,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 6

Scharakteryzuj wyroby galanterii futrzanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przejrzeć kolekcję wyrobów galanteryjnych futrzarskich,

rozpoznać wyroby galanterii futrzarskiej i przyporządkować je do odpowiednich grup
asortymentowych,

dokonać pisemnej charakterystyki wyrobów, w zeszycie w formie opisów ogólnych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kolekcja wyrobów galanterii futrzanej,

−

urnale mody z wyrobami futrzarskimi,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, jakie skóry przeznacza się na czapki?

dokonać pomiarów głowy?

modelować czapki róŜnymi sposobami?

scharakteryzować fasony czapek damskich?

scharakteryzować fasony czapek męskich?

przygotować skóry do rozkroju w zaleŜności od sposobu
modelowania czapki?

zaplanować rozkrój skór na czapki zgodnie z dokumentacją
techniczno – technologiczną?

dobrać sposób wykończenia czapek?

wykonać czynności związane z wykończeniem czapek?

10)

zastosować elementy zdobnicze w czapkach?

11)

opracować szablony do wykroju czapek?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Konfekcjonowanie kołnierzy, szali, kolii i etoli ze skór

futerkowych

4.2.1 Materiał nauczania

Kołnierze ze skór króliczych

Poza krojeniem kołnierzy bezpośrednio do futer, moŜe zaistnieć konieczność wykonania

kołnierza  lub  przybrania  do  płaszcza  lub  Ŝakietu.  Sposób  wykonania  w  duŜej  mierze  moŜe
zaleŜeć  od  samych  skór  (np.  czy  są  to  skóry  naturalne,  czy  uszlachetnione,  a  jeśli  tak,  to  na
jaką  imitację),  ich  ilości,  jak  teŜ  od  inwencji  kuśnierza  zaleŜy  wynik  końcowy,  tzn.  czy
kołnierz będzie wyglądał ładnie, czy teŜ nie. Oczywiście wchodzi tutaj w grę nie tylko samo
krojenie, ale i dalsze czynności wykończeniowe, które równieŜ mogą całość popsuć.

NaleŜy zapamiętać jedną zasadę i jej przestrzegać podczas pracy – skór szablonowych nie

moŜna  wysuwać,  bowiem  naniesiony  system  kroju  i  przesunięcia  popsują  wzór  szablonu.
W skórach  strzyŜonych  równieŜ  naleŜy  ograniczyć  wysuwanie  lub  wsuwanie.  Poza  tym
trzeba  pamiętać,  Ŝe  zawsze  eksponuje  się  ładniejsze  części  skór,  a  stara  się  ukryć  mniej
efektowne  oraz  Ŝe  w  kołnierzu  obowiązuje  przestrzeganie  symetrii  chyba,  Ŝe  aktualna  moda
nakazuje  inaczej.  WiąŜe  się  z  tym  umiejętność  dobierania  kołnierzy,  tj.  skór  jakościowo
jednakowych. Lepiej np. wykonać cały kołnierz ze skór o niŜszej, lecz o jednakowej jakości,
niŜ jedną skórą wyraźnie lepszą niŜ inne – zepsuć cały efekt kołnierza.

Na rysunku 25 przedstawiono kilka moŜliwości rozwiązań kroju kołnierzy.

Rys. 25. Krój kołnierzy ze skór króliczych [3, s. 142]

W zaleŜności od przeznaczenia kołnierza (tzn. kołnierz naszywamy lub kołnierz

nakładany), stosuje się róŜne sposoby wykończenia. Kołnierz naszywany po wykrojeniu ze
skóry i zszyciu naszywa się ręcznie na kołnierz okrycia typu płaszcz, Ŝakiet, ściegiem krytym
lub okrętkowym. MoŜna teŜ zastosować szycie maszynowe po zewnętrznej linii kołnierza,
a wewnętrzną podszyć ręcznie ściegiem krytym. Technika wykonania jest taka sama jak przy
naszywaniu kołnierza wierzchniego do futra.

Kołnierz nakładany wykończony podszewką wykonuje się następująco.
Po skrojeniu, zszyciu, nabiciu i obrównaniu, brzeg kołnierza obszywa się taśmą

konfekcyjną na maszynie kuśnierskiej pamiętając, aby nie naddawać taśmy. Następnie dla

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uwypuklenia i nadania puszystości okrywie włosowej kołnierza, na mizdrę pikuje się warstwę
lub kilka warstw miękkiego, puszystego materiału typu włóknina, watolina lub wata.
Kolejną czynnością jest przewinięcie taśmy w taki sposób, aby szew przerzucić w granicach
od  3-5  mm  pod  spód  kołnierza,  przyszywając  ją  jednocześnie  ściegiem  fastrygowym
łamanym.  Na  rogach  wewnętrznej  linii  kołnierza  przyszywamy  zapięcia  (haftki,  klamry  lub
nawet troczki).

Na tak przygotowany kołnierz nakładamy wykrojoną według szablonu kołnierza,

z dodatkiem na podwinięcie, podszewkę wykończeniową. Podwiniętą podszewkę
fastrygujemy lub upinamy szpilkami i podszywamy ściegiem krytym podszewkowym.

Kołnierze ze skór owczych i jagnięcych

Sposoby i technika wykonania kołnierzy ze skór jagnięcych małych nie róŜnią się w jakiś

zasadniczy sposób od poznanych juŜ rozwiązań dla skór króliczych. NiezaleŜnie od podanych
(na rys. 26) sposobów warto poznać sposób krojenia kołnierzy krótkich z jednej skóry
(rys. 27). Skóra rozcięta wzdłuŜ na połówki wymaga zaokrąglenia. Osiąga się to przez
wycięcie klinów. Klinami tymi reperuje się pozostałe po pachwinach miejsca.

Wykrój kołnierzy ze skór owczych, w tym równieŜ ze skór jagniąt duŜych, jest taki sam

jak  we  właściwych  skórach  owczych.  Na  kołnierze  przeznacza  się  skóry  o  ładnej  okrywie
włosowej,  czasem  o  oryginalnej,  odmiennej  morze,  która  uniemoŜliwia  umieszczenie  skóry
wśród  innych,  np.  takich,  które  cech  tych  nie  posiadają.  Skóry  na  kołnierze  powinny  mieć
miękką i elastyczną, niezbyt grubą dermę.

Sposoby wykrojenia kołnierza zaleŜą od wielkości skóry, wielkości i kształtu kołnierza

oraz umiejętności krojczego. JednakŜe tak, jak w innych przypadkach, naleŜy dąŜyć do
zachowania symetrii części składowych (połówek) kołnierza.

Rys. 26. Sposoby krojenia kołnierza ze skór jagnięcych: a) skóra jagnięca, b) wycięcie klinów za pomocą

ząbków, c) wycięcie klinów za pomocą prostych cięć.[2, s. 150]

Rys. 27. Symetryczny wykrój kołnierzy w skórach owczych: a) skóra szeroka – kołnierze krótkie, b) skóra

wąska – krótkie kołnierze i klapy [2, s. 150]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kołnierze i kolie ze skór szlachetnych

Ze skór futerkowych są wykonane róŜnego rodzaju drobne wyroby, jak: kołnierze, mufki

(zarękawki), szale, etole, zwierzątka (kolie), bolerka, peleryny itp.. Mogą one być wyrabiane
z  róŜnych  rodzajów  skór,  toteŜ  trudno  szczegółowo  omówić  wszystkie  moŜliwe  sposoby
wykonania  oraz  rodzaje  uŜywanych  na  ten  cel  skór.  Podane  będą  schematycznie  jedynie
niektóre  z  bardziej  ciekawych  sposobów  obróbki  pewnych  tylko  skór,  co  przez  analogię
powinno pomóc w wyborze i zastosowaniu odpowiednich metod do obróbki innych skór.

Skóry norek, podobnie jak lisów, kun, tchórzy, są często przerabiane na kołnierze lub

kolie. Na rysunkach 28 i 29 pokazano cięcia przy wydłuŜeniu skór norek i kun na kołnierze
i kolie.

Rys. 28. Układ cięć na skórze norki przeznaczonej na: a) kołnierz, b) kolię [2, s. 289]

Rys. 29. Układ cięć na skórze kuny przeznaczonej na: a) kołnierz, b) kolię [2, s. 290]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Długość, kolor, spręŜystość, gęstość okrywy włosowej narzuca takie lub inne rozwiązania.

Pokazane na rysunkach cięcia mogą mieć zastosowanie do innych skór, o ile cechy ich
okrywy włosowej są zbliŜone do omawianych.

Na rysunku 30 przedstawiono prosty sposób wykonania kołnierza szalowego z lisa

z zastosowaniem kroju typu M i cięć pomocniczych.

Rys. 30. Kołnierz z lisa widok od strony mizdry [2, s. 324]

Na rysunku 31 przedstawiono sposób przygotowania skór lisich do wysunięcia na

kołnierze.  MoŜna  w  tym  przypadku  zastosować  kilka  rozwiązań,  w  celu  poszerzenia  skóry
w kłębie  i  pachwinowego  zwęŜenia  w  jej  części  zadniej.  Przez  zastosowanie  w  kłębie  kroju
o kształcie karo, moŜna skórę w tym miejscu wydłuŜyć i równocześnie zwęzić lub – skrócić
i zarazem poszerzyć.

Rys. 31. Przygotowanie skór lisich przeznaczonych na kołnierze: a) przerzucenie części karku poniŜej krzyŜa,

b) skrócenie skóry lisa w krzyŜu kształtem karo, c) poszerzenie w pachwinie tylnej [2, s. 324]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skóra wykonana na zwierzątko charakteryzuje się tym, Ŝe posiada wymodelowaną na

foremce główkę z oczkami i uszami oraz, jak w przypadku lisów, chwytnym pyszczkiem,
łapkami i ogonem. Wewnątrz wszyta jest watolina. Chwytny pyszczek, tzw. klamerka, jest
czasem wszywany i do innych skór (rys. 34).

Rys. 34. Skóra lisa wykończona na zwierzątko [1, s. 123]

ZaleŜnie od wielkości, a szczególnie długości skór oraz celu lub roli jaką mają spełnić
niektóre ze skór, wysuwa się je nieco, aby stały się dłuŜsze i smuklejsze, np. skóra lisa
(rys. 35).

Rys. 35. Skóra lisa: a) częściowe wysuwanie i formowanie, b) skóra z uformowanym łebkiem z przypikowaną

watoliną, obrównanymi brzegami (bokami ) do zszycia i wykończenia [1, s. 124]

Dla osiągnięcia podobnej funkcjonalności inne rodzaje skór mniejszych, jak np. norki

i tchórze muszą być zarówno częściowo wysunięte, jak i po wykończeniu połączone w pary
(rys. 36).

Rys. 36. Skóry norek wykończone na zwierzątka złączone w parę [1, s. 122]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Długości, na jakie wysuwa się skóry, są róŜne i zaleŜne od smukłości skóry podstawowej

i upodobań klienta. Jednak przede wszystkim zaleŜy to od gustu kuśnierza, który powinien
umieć połączyć funkcjonalną długość z szerokością skór, co w sumie składa się w estetyczną
całość.

Rysunki przedstawiają znane juŜ podstawowe kształty kroju W lub elementy M. Są to

kroje poszerzone o dodatkowe cięcia, wykonane zgodnie z pasami kolorystycznymi lub
topografią rodzajowo

−

jakościową okrywy włosowej.

Obróbkę technologiczną rozpoczyna się od rozcięcia skóry wyprawionej workowo wzdłuŜ

osi brzucha i oznaczeniu osi pręgi grzbietowej.

W skórach norek i tchórzy zazwyczaj wycina się przednie łapki jako zbędne, natomiast

u lisów przednie łapy zostawia się, a tylko do nabijania zaszywa otwory od łap. Po nabiciu
otwory te rozpruwa się z powrotem.

Otwory oczne zaszywa się maszynowo lub ręcznie, zaleŜnie od elastyczności i grubości

dermy. Równocześnie dokonuje się ogólnej reperacji łebka łącznie z noskiem. Jeśli nosek jest
uszkodzony i wymaga zszycia, to konieczne jest rozmoczenie go w wodzie i zszycie ręczne.
Uszy w skórach lisich wycina się i osobno preparuje, do ponownego wstawienia (wszycia) po
nabiciu, natomiast w skórach tchórzy, norek lub kun zaszywa się tylko otwory, pozostawiając
uszy,  a  okrawając  ewentualne  gołe  zgrubienia,  które  pozostawione  w  zbyt  duŜej  rozległości
szpecą  główkę.  Po  wykonaniu  tych  zabiegów  i  ogólnej  reperacji,  skórę  wysuwa  się  na
wymaganą  długość,  wybierając  do  tego  stosowne  rodzaje  krojów.  Do  czynności  szycia
maszynowego skrojonych skór odnoszą się te same wskazania jak dla szytych błamów i futer
z  tych  samych  lub  podobnych  rodzajowo  skór.  Ogon  zaleca  się  zszyć  przed  nabijaniem
ręcznie ściegiem zaciągającym.

Skóry przeznaczone na zwierzątka, do nabijania nawilŜa się (tak samo jak inne skóry)

letnią wodą za pomocą szczotki. Nabijanie rozpoczyna się od przybicia skóry równo wzdłuŜ
osi  grzbietu.  MoŜna  to  robić  „pod  nitkę”,  tj.  równo  wzdłuŜ  naciągniętej  nitki  lub  według
przyłoŜonej dostatecznie długiej linijki. Następnie obija się część zadnią, ciasno przyciągając
tylne  łapy  równolegle  do  ogona.  W  miejscach  tylnych  pachwin,  np.  w  skórach  lisich,
konieczne  jest  sfałdowanie  skóry  przez  podłoŜenie  i  obicie  klina.  W  przeciwnym  wypadku
zad źle się układa (zwija się na okrągło) w gotowym wyrobie. Pozostałe krawędzie brzuszka
naciąga  się  i  przybija  zgodnie  z  potrzebą,  nie  przeciągając  ich  ponad  miarę  (rys.  34).  Aby
więc  zachować  właściwą  długość  i  szerokość  skóry,  niektórzy  kuśnierze  (szczególnie  mniej
doświadczeni)  rysują  sobie  potrzebne  linie,  a  nawet  cały  profil  skóry.  Po  nabiciu  skóry,  aby
nie dopuścić do nadmiernego przeschnięcia noska, trzeba go obłoŜyć mocno nawilŜoną watą.

Do formowania łebka w skórze lisa, tchórza, norki czy kuny potrzebna jest główka

wytłoczona z preszpanu lub tworzywa sztucznego (plastiki

−

rys. 37).

Rys. 37. Elementy foremki do modelowania łebka zwierzątka: a) oczka, b) główka, c) klamerka [1, s. 126]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W pierwszej kolejności zszywa się ręcznie wilgotny pyszczek, od noska w stronę głowy

(np.  5  centymetrów  w  skórze  lisa)  i  wywija  na  właściwą  stronę.  W  zaszytą  część  pyszczka
wsuwa się foremkę i próbuje uformować skórę do kształtu foremki. W przypadku gdy skóra
na  łebku  jest  mało  ciągliwa  i  nie  poddaje  się,  trzeba  ją  trochę  zwilŜyć.  Równocześnie
przymierza się uszy (wcześniej juŜ usztywnione i sklejone), wybierając najkorzystniejsze dla
wyglądu  łebka,  ich  ustawienie  i  miejsce  wszycia.  Jest  to  więc  indywidualna  umiejętność
i wyczucie kuśnierza.

Po zaznaczeniu miejsc wszycia uszu, wyciąga się foremkę, nacina dermę i wszywa

ręcznie uszy. Wszywanie wykonuje się ściegiem polskim. Następnie naleŜy przymocować lub
przyszyć do foremki główki klamerkę chwytną, którą wsuwa się w zszyty pyszczek. Tylną
krawędź foremki, na końcu główki przyszywa się do skóry dwoma lub kilkoma ściegami.

Po tych czynnościach mocuje się oczy. Przy tej czynności trzeba bardzo uwaŜać by

w dobrych miejscach i symetrycznie przekłuć skórę z foremką i wsunąć druty oczek. Od
wewnątrz druty skręca się ostroŜnie razem.

Przed pikowaniem watoliny trzeba ostatecznie ustalić szerokość kolii – zwierzątka i jeśli

się tego wcześniej nie zrobiło, nakreślić linie zagięcia w bokach i wyrównać krawędzie
brzuszka na równo, do zszycia (rys. 35b).

Watolinę wełnianą (jedną albo dwie warstwy) lub włókninę przykrawa się wg szerokości

skóry, tj. pas między liniami biegnącymi wzdłuŜ boków. Wcześniej, wzdłuŜ osi grzbietu,
moŜna połoŜyć węŜszy pas kilkucentymetrowy (3÷4 cm), który podniesie nieco zapadniętą
pręgę grzbietową. Pas watoliny powinien wchodzić aŜ do foremki.

Dawanie większej liczby warstw watoliny mija się z celem, gdyŜ prowadzi tylko do

usztywnienia gotowego wyrobu

i niepotrzebnie zwiększa jego masę. RównieŜ nie ma sensu

dawanie watoliny do łap, bowiem całość musi być miękka i wiotka.
Watolinę pikuje się bardzo luźnymi i długimi ściegami, rzadko 3

−

4 liniami wzdłuŜ skóry,

niezaleŜnie od jej szerokości.

Po przypikowaniu watoliny zszywa się skórę wzdłuŜ brzuszka na maszynie i przewija ją

na  prawą  stronę.  Zszycie  krawędzi  skóry  wzdłuŜ  brzuszka  moŜe  dochodzić  do  miejsca,
w  którym  łebek  da  się  przegiąć  i  wsunąć  do  przeciągania.  Po  przeciągnięciu  łebka
i wywinięciu skóry, pozostałą odległość, łącznie z podgardlem i łebkiem, zszywa się ściegiem
zaciągającym  ręcznie.  Podobnie  ściegiem  zaciągającym  zszywa  się  łapy.  Jest  to  czynność
dość mozolna i Ŝeby ją dobrze wykonywać trzeba najpierw nabyć wprawy.

Końcową czynnością po wykończeniu skóry na kolię-zwierzątko jest kosmetyka.

Kosmetyka polega na trzepaniu, czesaniu i ewentualnie zmywaniu okrywy włosowej wodą
w przypadku jej zmięcia.

Szale i etole

Etola to duŜy szal lub krótka pelerynka damska z futra o miękkim włosie, najczęściej

noszona jako dodatek do sukni wieczorowej lub wizytowej. Szale i szaliki futrzane spełniają
funkcję dekoracyjną. Noszone są podobnie jak etole do odzieŜy wieczorowej, ale równieŜ do
odzieŜy wierzchniej jak palto, płaszcz i Ŝakiet.

Na rysunku 38 pokazano jak moŜna urozmaicić wykonanie prostego szala z królików (lub

innych  skór)  przez  zastosowanie  dwóch  róŜnych  kolorystycznie  skór  i  przykrojenie  ich
w kształcie  rozwartego  V.  Taka  metoda  i  jej  podobne,  w  których  miesza  się  róŜne  kolory
skór  w jednym wyrobie, dbając przy tym o uzyskanie ciekawego efektu – wzoru, nosi nazwę
miksowania.  Szal  wykonuje  się  dwustronnie  na  tzw.  wywrotkę.  ZaleŜnie  od  długości,  szal
moŜe  być  wykonany  z  4  lub  większej  liczby  skór.  Jest  on  bardzo  prosty  w  kroju.  Podobnie
łatwe  jest  jego  wykończenie.  Na  zdjęty  po  nabiciu  i  obrównaniu  szal  nakłada  się  warstwę
tkaniny wzmacniającej równolegle z osnową, tak aby krawędzie jej wystawały ok. 1 – 1,5 cm
poza  obrzeŜe  szala.  Tę  wystającą  część  trzeba  podwinąć  równo  z  obrzeŜem  lub  0,5  mm  od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obrzeŜa i przyfastrygować. Następnie całość zszywa się na maszynie kuśnierskiej,
pozostawiając mały otwór do wywinięcia szala na wierzch. Po wywinięciu otwór ten zszywa
się ręcznie.

Rys. 38. Wykrój szala ze skór króliczych [2, s. 357]

Szal ze skór jagniąt mierłuszek (rys. 39) ma kształt prostego pasa ze zszytych ze sobą

w długość skór, połączonych w ząbki.
Wykończenie – na watolinie i podszewce. Sposób wykończenia tego szala jest typowy.

Rys. 39. Czapka i szal z jagniąt mierłuszek [2, s. 369]

Szal ze skór tchórzofretek wysuwanych. Szal (rys. 40) jest wykonany z 4 skór wysuwanych
cięciami w kształcie V. W tyle karki są połączone ząbkami francuskimi, zszytymi ściegiem
polskim. Dół szala jest wykończony ogonkami – po 4 sztuki na obu jego końcach (brakujące

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ogonki uzyskuje się od innych skór, np. przeznaczonych na czapkę). Wykończenie szala – na
watolinie i podszewce.

Rys. 40. Szal ze skór tchórzofretek [2, s. 370]

Na rysunku 41 pokazano prosty szal z jednego lisa, wykonany przez rozdrobnienie jednej

skóry lisa na dwie. Aby częściowo odzyskać szerokość, rozdrobnione skóry galonuje się.
Przed krojeniem skórę naleŜy nabić. Krawędzie o rzadszym włosie podbarwia się.

Rys. 41. Rozdrobnienie skóry lisiej z galonowaniem na szal [2, s. 329]

Etola ze skór szynszyli

Mała długość (ok. 30cm) i powierzchnia skór szynszyli oraz cechy okrywy włosowej juŜ

w  pewnym  stopniu  narzucają  sposoby  konfekcjonowanie  tych  skór.  Okrywa  włosowa  jest
zróŜnicowana  na  grzbiecie:  jest  wysoka  i  gęsta  w  części  zadniej,  do  przodu  w  stronę
przednich  łap  staje  się  wyraźnie  krótsza  i  nieco  rzadsza,  kark  jest  juŜ  wyraźnie  rzadki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

natomiast łebek znów gęsty. Po bokach okrywa włosowa szynszyli jest jaśniejsza do zupełnie
białej na podbrzuszu. WzdłuŜ brzuszka aŜ do podgardla włosy są dłuŜsze i rzadsze.
Topografia kolorystyczno

−

jakościowa okrywy włosowej decyduje, Ŝe na konfekcję typu

futra, bolerka , szale, etole itp. wykorzystuje się około 3/4 powierzchni skór (rys. 42).

Dobieranie skór, aczkolwiek typowe kolorystyczno – jakościowe, musi być wykonywane

niezwykle starannie, ze względu na bardzo mozolną pracę przy ewentualnych poprawkach,
np. wypruwania i wymianie skóry.

Skóry kroi się zazwyczaj w prostokąty. Trudna w praktyce okazuje się reperacja skór,

z jednej  strony  ze  względu  na  dość  Ŝmudne  wyszukiwanie  golizn  lub  sfilcowań,  a  następnie
trudną  reperacjĘ  tych  golizn,  dziur,  przerostów  i  sfilcowań.  Sfilcowanie  najpierw  trzeba
wyczesać  delikatnie,  a  następnie  podjąć  decyzje,  co  do  zastosowania  reperacji.  Wszelkie
wycięcia  i  wsuwki  muszą  być  wykonywane  niezwykle  precyzyjnie,  tak  aby  nie  uszkodzić
dobrych  włosów  w  sąsiedztwie.  Szycie  skór  szynszyli  na  maszynie,  po  reperacji  oraz
w elementy, naleŜy do jednych z najtrudniejszych spośród wielu innych rodzajów skór.

Szczególnym utrudnieniem w zszywaniu staje się słaba derma na bokach, w przednich

pachwinach i w części karkowej. Dlatego teŜ naleŜy często i to w czasie szycia nawet jednej
skóry regulować gęstość ściegu (raczej powinien być rzadszy) i napręŜenie nici. Igły muszą
być bezwzględnie cienkie nr 40÷45, nici równieŜ nr 100÷80.

Rys. 42. Profil skóry szynszyla: a) przed reperacją, b) typowe granice wykorzystania skóry na okrycia (np. futra,

bolerka, kołnierze) [2, s. 719]

Rys. 42. Etola z połówek, a) od strony mizdry – widoczne galonówki, a) od strony okrywy włosowej

[2, s. 271]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Elementy wyrobów z szynszyli trzeba nabijać bardzo cienkimi gwoździami lub szpilkami,
często za pomocą kawałków tektury lub zwiniętego papieru. Skóry nie mogą być mocno
rozciągane, gdyŜ łatwo pękają, a reperacja jest trudna.
Wykończenie nie wymaga specjalnego opisu. Stosuje się typowe rozwiązania.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaką funkcje pełnią kołnierze, szale i etole w odzieŜy?

Co to jest etola?

Jaki wyrób kuśnierski nazywamy kolią?

Jakie są zasady dobierania skór na kołnierze?

Jakie są zasady krojenia skór na kołnierze?

Jakie kierunki biegu włosa stosuje się przy wykonywaniu kołnierzy?

Jakie są sposoby wykończenia kołnierzy?

Jakie skóry przeznacza się na kolię?

Jaka jest kolejność czynności przy wykonywaniu kolii?

10.

Jak przygotowuje się skóry szynszyli do rozkroju?

11.

Jakie występują utrudnienia przy zszywaniu i nabijaniu skór szynszyli podczas ich
konfekcjonowania?

12.

Co to jest miksowanie skór?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj trzy jednakowe rysunki kołnierzy z klapami (posłuŜ się szablonem). Zaprojektuj

na kaŜdym z nich odmienny sposób kroju skór króliczych, oznacz kierunek okrywy włosowej
i połoŜenie: zadu, karku, grzbietu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odrysować 3 razy szablon kołnierza,

zaprojektować trzy sposoby krojenia kołnierzy,

oznaczyć kierunek okrywy włosowej,

oznaczyć połoŜenie zadu, karku i grzbietu,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

szablon kołnierza,

−

skóra królicza,

−

papier do odrysowania,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opracuj kolejność czynności przy wykonywaniu kołnierza szalowego nakładanego ze

skóry lisa. Opracuj graficznie reperację i rozkrój skóry.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

narysować w skali 1:5 profil skóry lisa,

zaznaczyć na rysunku sposób reperacji łebka (miejsca po oczach i uszach),

zaznaczyć sposób rozkroju skóry na kołnierz,

wypisać w punktach kolejność czynności wykonywania kołnierza,

wypisać i scharakteryzować materiały wykończeniowe potrzebne do wykonania kołnierza,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

skóra lisa,

−

zeszyt uczniowski,

−

przybory do rysowania i pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykonaj dwustronny szal ze skór króliczych o długości 150 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opracować szablon szala,

dobrać skóry królicze,

wyreperować skóry,

zszyć skóry,

nabić skóry na blat,

obrównać skóry według szablonu,

nałoŜyć dodatki – napikować tkaninę wzmacniającą,

podwinąć brzegi tkaniny wokół brzegów wykroju,

zszyć szal na maszynie kuśnierskiej,

10)

wykończyć szal na tzw. wywrotkę,

11)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

stół do pracy ręcznej,

−

maszyna kuśnierska,

−

skóry królicze,

−

karton na szablony,

−

narzędzia kuśnierskie: nóŜ, kleszcze, grzebień,

−

przybory kuśnierskie: igła, naparstek, taśma centymetrowa,

−

dodatki: nici ręczne i maszynowe, tkanina wzmacniająca,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić funkcje kołnierzy, szali, etoli?

wysortować i dobrać skóry na kołnierze i szale?

przygotować skóry do krojenia kołnierzy i szali?

wykroić kołnierze ze skór pospolitych?

wykonać kroje, wyokrąglając i wydłuŜając skóry przeznaczone na
szale i kołnierze?

przygotować kołnierz do wykończenia?

wykończyć szal i kołnierz?

naszyć kołnierz ze skór futerkowych do płaszcza lub Ŝakietu?

opisać sposób wykonania kolii ze skór szlachetnych?

10)

opisać sposób wykonania etoli?

11)

zastosować w miarę potrzeby miksowanie skór w wyrobach
galanteryjnych i innych futrzarskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wykonywanie rękawic futrzanych

4.3.1. Materiał nauczania

Rękawice – wykonywanie ze skór i odpadów

Podstawą do wykonania formy rękawicy są wymiary dłoni.

Na rękawice nadają się róŜnego rodzaju skóry, jak np. króliki długowłose i strzyŜone, jagnięta
i skóry owcze strzyŜone. Mogą to być skóry cale albo odpad. DąŜyć naleŜy do tego, aby płaty
na obie rękawice były wykonane z podobnej pod względem elastyczności skóry.

Rys. 43. Wymiary ręki: A – obwód dłoni, B – obwód przegubu, C – długość dłoni, D – obwód kciuka,

E – długość kciuka

Wykonanie rękawic jest dla kuśnierzy zajęciem ubocznym, a więc typ rękawic ze

zrozumiałych względów jest raczej prosty.
Płaty  moŜna  przygotować  z  róŜnej  wielkości  skrawków,  jednak  na  takie  elementy  jak  palce
naleŜy  wybrać  skrawki  większe,  elastyczne  o  niezbyt  grubej  dermie.  Kierunek  pochylenia
okrywy  włosowej  powinien  być  od  góry  do  dołu,  tzn.  do  palców.  W  innym  przypadku
rękawice będą miały tendencje do zsuwania się z rąk (rys. 44).

Rys. 44. Rękawice – szablony do wykroju elementów [1, s. 25]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krojenie wykonuje się według szablonów, które moŜna przygotować uwzględniając:

obwód, szerokość i długość ręki oraz palca, dodając nadmiar na luz oraz wypełnienie warstwą
okrywy włosowej: dla obwodu ręki – 3 cm, a dla obwodu palca – 1,5÷2 cm, jak na rysunku.

Rękawice moŜna zszywać na maszynie kuśnierskiej lub ręcznie. Zszywanie maszynowe

z kolei  moŜna  wykonywać  szwem  na  wierzch  lub  od  spodu,  po  stronie  okrywy  włosowej.
ZaleŜnie  od  grubości  dermy  trzeba  dobrać  grubość  igły  i  nici.  Ściegi  powinny  być  rzadkie,
nici mocne. Kolor nici moŜe być kontrastowy lub dobrany do barwy mizdry.

Przed zszyciem, aby uniknąć poprawek w zestawieniu, najlepiej oznaczyć elementy

punktami miejsca spotkań.

Zszywanie ręczne wykonuje się wytrzymałą i dość grubą nitką, np. elanobawełnianą lub

kordonkiem – nr 20 lub 10. Zastosować moŜna ścieg przed igłą lub ścieg polski o odstępach 4
– 5 mm.
Najbardziej  typowym  zdobieniem  jest  doszycie  oprymy  (kołnierza)  o  ładnej  okrywie
włosowej, niekoniecznie puszystej.
Innym  rodzajem  zdobienia  jest  haft  (rys.  45).  Dodanie  aplikacji  w  postaci  skóry  odzieŜowej
licowej,  niezaleŜnie  od  koloru,  bardzo  uatrakcyjnia  całość.  Do  haftu  potrzebne  są  kolorowe
nici  jedwabne  grube,  tzw.  lacet  lub  kordonek.  Aplikacje  przyszywa  się  nićmi  cieńszymi
ś

ciegiem obrębkowym wykonywanym drobno.

Rys. 45. Zdobienie rękawic haftem i aplikacjami [1, s. 26]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie skóry przeznacza się na rękawice?

Jak wykonuje się pomiary ręki do opracowania wzornika rękawic?

Jaki powinien być kierunek włosa w rękawicy?

Jakie są sposoby wykonywania rękawic?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szablon rękawicy (łapawicy) na własną rękę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odrysować własną dłoń na papierze,

wykonać pomiary dłoni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wykonać szablon rękawicy,

sprawdzić szablon,

nanieść poprawki na szablonie,

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

stanowisko pracy,

−

papier do odrysowania dłoni,

−

karton na szablony,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rękawice z odpadu skór welurowych według szablonów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dobrać odpady skór welurowych na rękawice,

odrysować szablon rękawicy na odpadach,

wykroić rękawice z odpadu skór welurowych,

zszyć rękawice na maszynie kuśnierskiej,

sprawdzić uszyte rękawice,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

stół do pracy,

−

odpad ze skór owczych welurowych,

−

narzędzia kuśnierskie: nóŜ kuśnierski, grzebień kuśnierski, noŜyce,

−

szablon rękawicy,

−

przybory do rysowania,

−

maszyna kuśnierska,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj zdobienie: haft i aplikacje na formie rękawicy z jednym palcem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odrysować formę rękawicy na kartce z bloku rysunkowego,

zaprojektować zdobienie ściegami ozdobnymi,

zaprojektować aplikacje z kolorowego papieru ,

wyciąć aplikacje i nakleić na formę rękawicy,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

przybory do rysowania,

−

blok rysunkowy A4,

−

papier kolorowy,

−

noŜyczki,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

dobrać skóry na rękawice?

wykonać pomiary dłoni do wykonania formy rękawic?

wykonać szablon rękawic?

wykroić rękawice zgodnie z zasadami technologicznymi?

uszyć rękawice ręcznie?

uszyć rękawice na maszynie kuśnierskiej?

ozdobić rękawice?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową..

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Kolia kuśnierska to

szalik.

skóra wykonana na zwierzątko.

kołnierzyk.

stójka.

2. Kolie wykonuje się ze skór

lisów, norek, tchórzy.

królików, jagniąt, nutrii.

piŜmaków, karakułów, kun.

szynszyli, piŜmaków, kun.

3. Do galanterii futrzanej zaliczamy

błamy, narzuty, dywaniki.

futra, kurtki, etole.

czapki, kołnierze, szale.

futra, błamy, rękawice.

4. Krótka pelerynka futrzana to

okrągły kołnierz.

etola.

bodies.

kolia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Podstawowy wymiar do opracowania szablonów czapki to

obwód głowy.

wysokość głowy.

szerokość głowy.

kształt głowy.

6. Do modelowania i utrwalania kształtu czapek stosuje się

manekiny.

klocki.

włókniny.

gąbki.

7. Rysunek przedstawia konstrukcję form

toczka.

beretu.

dŜokejki.

kapelusz.

8. Rysunek przedstawia ułoŜenie szablonów

kapelusza.

beretu.

papachy.

toczka.

9. Przedstawiony na rysunku wyrób galanteryjny to

etola.

kołnierz.

kolia.

bolerko.

10. W przedstawionym na rysunku kołnierzu zastosowano cięcia wyokrąglające w kształcie

litery
a)

11.Na rysunku przedstawiony jest rozkrój skóry owczej na kołnierze w układzie

asymetrycznym .

symetrycznym.

podłuŜnym.

kombinowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Rysunek przedstawia sposób reperacji i krojenie kołnierza ze skóry

króliczej.

jagnięcej.

nutrii.

bobra.

13. Dodatek konstrukcyjny przy wykonywaniu szablonów czapek wynosi

1-2 cm.

2-3 cm.

4-5 cm.

6-7 cm.

14. Przy wykonywaniu kołnierzy nie naleŜy stosować krojów literowych do skór

a)  z lokiem.
b)  lisów.
c)  tchórzy.
d)  norek.

15. Na czapki i kołnierze przeznacza się skóry

o rzadkim włosie i grubej dermie.

o ładnej okrywie włosowej i cienkiej dermie.

o rzadkim włosie puchowym i grubej dermie.

nie nadające się na futra.

16. Ząbki francuskie w wytwarzanniu galanterii futrzanej mają zastosowanie przy

wszywaniu denek do czapki.

przyszywaniu materiałów.

zszywaniu elementów o odwrotnym kierunku biegu włosa.

podszywaniu podszewki.

17.Otok czapki przedstawionej na rysunku wykonany jest ze skóry

galonowej.

wysuwanej.

przeszczepianej.

wyokrąglanej.

18. Rysunek przedstawia skórę lisa przygotowaną na

kolię.

kołnierz.

czapkę.

pelerynkę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Kierunek pochylenia okrywy włosowej w rękawiczce powinien być skierowany

od góry do dołu (do palców).

od dołu do góry (do nadgarstka).

w poprzek (od kciuka do grzbietu dłoni).

skośnie (od kciuka do małego palca).

20. Plastikowe główki do formowania łebków stosuje się przy

kołnierzach nakładanych.

koliach.

etolach.

szalach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Wykonywanie galanterii futrzanej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem: