Dojrzewanie płciowe to proces wielu zmian, które mają miejsce w czasie
kiedy dorastasz, stajesz się fizycznie dojrzała/y i zdolna do rodzenia /zdolny
do płodzenia dzieci.
Tym razem żadnego „psychoterapeutycznego przynudzania”. Tylko garśd encyklopedycznych
wiadomości na temat tego okresu:
Okres dojrzewania obejmuje okres od 10. do 20. roku życia. Dojrzewaniem nazywamy czas, w którym
dziecko zyskuje stopniowo cechy charakterystyczne dla swojej płci. Cechy takie dzieli się na tzw.
pierwszo-, drugo- oraz trzeciorzędowe cechy płciowe.
Pierwszorzędowe cechy płciowe to występowanie wewnętrznych narządów płciowych – jajników lub
jąder.
Cechy drugorzędowe to obecnośd charakterystycznych dla określonej płci narządów zewnętrznych.
Natomiast takie cechy jak: męskie lub żeoskie proporcje ciała, barwa głosu, typ owłosienia czy
usposobienie stanowią cechy trzeciorzędowe. Zaczynają się one pojawiad około 10-12. roku życia
u dziewcząt i około 12-14. roku życia u chłopców. Oczywiście, między poszczególnymi ludźmi
pojawiają się znaczne różnice w czasie i przebiegu dojrzewania.
(Źródło: „Encyklopedia seksu” pod red. Zbigniewa Lwa-Starowicza.)
Noworodek rodzi się z pierwszorzędowymi cechami płciowymi, czyli gonadami, które do okresu
dojrzewania, zwanego okresem pokwitania, nie rozwijają się (poza wyjątkami chorobowymi).
Natomiast od urodzenia do okresu dojrzewania formuje się u dziecka płed psychiczna.
Fazy dojrzewania płciowego:
Wg tego podziału wyróżniamy 5 faz dojrzewania:
Dziewczęta:
• Faza dziecięca – trwa od 8. do 12. roku życia, brak wówczas wyraźnych oznak dojrzewania.
• Faza zwiastunów pokwitania – zaczyna się pomiędzy 8. a 14. rokiem życia (przeciętnie w 11. roku
życia). Następuje wówczas gwałtowny przyrost wysokości oraz masy ciała, poszerzenie i uwypuklenie
otoczki brodawki sutkowej (tzw. stadium pączka), pojawiają się delikatne włosy na skórze
zewnętrznych części warg sromowych.
• Faza przedpokwitaniowa – zaczyna się między 9. a 15. rokiem (przeciętnie występuje w 12. roku
życia). Nadal utrzymuje się przyrost wielkości ciała, piersi stają się okrąglejsze i pełniejsze, otoczka
oraz brodawka sutkowa nabiera wyraźnej pigmentacji, powiększa się owłosienie łonowe, staje się
ono również grubsze i ciemniejsze, biodra poszerzają się, pojawia się także wydzielina z pochwy –
przezroczysta lub biała.
• Faza pokwitania właściwego – zaczyna się między 10. a 16. rokiem życia (zwykle w 13. roku życia).
Pojawia się owłosienie pachowe, wyraźnie zarysowane piersi, otoczka brodawki sutkowej i brodawka
o ciemnym zabarwieniu, owłosienie łonowe zaczyna przybierad kształt trójkąta, wiele dziewcząt w tej
fazie zaczyna miesiączkowad.
•Faza młodzieocza – zaczyna się pomiędzy 12. a 19. (zwykle w 15. roku życia). Sylwetka staje się
kobieca, piersi w pełni rozwinięte, otoczka sutkowa wtapia się w linię piersi, owłosienie łonowe ma
kształt trójkąta, włosy łonowe są grube, gęste oraz skręcone, jajeczkowanie oraz miesiączkowanie
występuje regularnie, osiągnięta zostaje też ostateczna wysokośd ciała.
Chłopcy:
• Faza dziecięca – trwa od 9. do 13. roku życia. Nie występują wówczas widoczne oznaki dojrzewania.
• Faza zwiastunów pokwitania – może się zaczynad między 9. a 15. rokiem życia (przeciętnie
występuje w 12. roku życia). W tym czasie następuje powiększenie się jąder i moszny oraz pojawiają
się proste i cienkie włosy u podstawy członka.
• Faza przedpokwitaniowa – rozpoczyna się pomiędzy 11. a 16. rokiem życia (średnio w 13. roku
życia). Następuje dalszy rozwój jąder i moszny, zwiększenie prącia, włosy łonowe stają się grubsze
oraz ciemniejsze, struny głosowe rozrastają się, głos staje się niższy (mutacja), może też wystąpid
gwałtowny przyrost wzrostu.
• Faza pokwitania właściwego – zaczyna się pomiędzy 12. a 18. rokiem życia (przeciętnie w 14. roku
życia). Skok wzrostu trwa, ramiona poszerzają się, sylwetka staje się bardziej umięśniona, członek
powiększa się, pojawia się wyraźne owłosienie łonowe i pachowe, zaczyna się pojawiad zarost nad
górną wargą i na policzkach, jądra zaczynają wytwarzad plemniki, pierwszy raz występuje wytrysk
nasienia.
• Faza młodzieocza – zaczyna się pomiędzy 14. a 19. rokiem życia (średnio w 15. roku życia). Sylwetka
jest już męska, narządy płciowe oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej,
przyrost wysokości ciała zmniejsza się, zarost na twarzy staje się mocniejszy, owłosienie ciała
powiększa się, zwłaszcza na piersiach. Faza ta trwa do 20. roku życia.
Wg innego podziału:
• Faza homofilna – faza wyprzedzająca dojrzewanie i występująca w jego początkowym okresie (10-
12. rok życia), może się jednak wydłużyd. Przejawia się latentnymi tendencjami homoseksualnymi
i wyraża się m. in. w dążeniu do przebywania w obecności osób jedynie tej samej płci,
w wysublimowanych zachowaniach w stosunku do płci własnej, z reguły związanych z uczuciem
głębokiej przyjaźni (zwłaszcza u dziewcząt). W niektórych przypadkach (z badao wynika, że takie
doświadczenia ma 6% dziewcząt i 12% chłopców) może dochodzid do kontaktów homoseksualnych,
najczęściej w formie pieszczot. Rzadko jest to symptom orientacji homoseksualnej.
• Faza genitalna – zaczyna się w okresie dojrzewania płciowego, około 12-14. roku życia; zanim
rozwinie się w pełni, występują zachowania typu masturbacyjnego. Obejmuje okres dojrzałości, kiedy
człowiek jest zdolny do współżycia seksualnego z partnerem płci przeciwnej, przeżywania satysfakcji
seksualnej i uczucia.
Wg jeszcze innego:
• Faza przedpokwitaniowa (10-12 lat); cechy istotne: poczucie tożsamości, potrzeba intymności;
uwarunkowania: grupy homoerotyczne, usamodzielnianie.
• Faza dojrzewania (11-19 lat); cechy istotne: biologiczne zmiany, seksualnośd, związki uczuciowe;
uwarunkowania: „odpępnianie się” od rodziców, autonomia, wpływ rówieśników, samowychowanie,
samorealizacja, Ja idealne i Ja realne, moda młodzieżowa.
• Faza wczesnej dojrzałości (20-35 lat); cechy istotne: role płciowe, związki partnerskie, rodzicielstwo;
uwarunkowania: zawarcie małżeostwa, założenie rodziny, przystosowanie seksualne partnerów,
satysfakcjonująca aktywnośd seksualna, nawyki i upodobania seksualne.
Okres dojrzewania nie jest ściśle uzależniony od wieku kalendarzowego. Różnice w rozpoczęciu
dojrzewania płciowego zależą od cech dziedzicznych, od szerokości geograficznej, a wtórnie od
klimatu i wreszcie od płci. Dziewczęta wcześniej wchodzą w okres pokwitania niż chłopcy.
Dojrzewanie płciowe opóźnione
Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz
trzeciorzędowych cech płciowych 2-3 lata później w porównaniu z przeciętną populacją. Może byd
wynikiem uwarunkowao genetycznych, chorobowych bądź na skutek przyjmowania leków.
W przypadku dziewcząt podstawowym symptomem jest brak miesiączki po 16. roku życia, zaś
u chłopców – niewystępowanie nocnych wytrysków nasienia po 16-17. roku życia.
Dojrzewanie płciowe przedwczesne
Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz
trzeciorzędowych cech płciowych przed 9. rokiem życia u dziewcząt oraz 10. u chłopców. Może byd
ono uwarunkowane genetycznie, hormonalnie albo lekami.
Pierwszym bodźcem, który uruchamia przemiany okresu dojrzewania, jest aktywnośd tylnych jąder
podwzgórza. One to w okresie dzieciostwa wstrzymują proces dojrzewania. Proces dojrzewania
płciowego jest wyprzedzony przyśpieszeniem dojrzewania fizycznego (np. wzrost), co objawia się tzw.
skokiem pokwitaniowym.
Potem następuje gwałtowny rozwój gonad i narządów płciowych. Zakooczenie dojrzewania
narządów płciowych u dziewczynek objawia się pierwszą miesiączką, która jednak nie jest jeszcze
objawem dojrzałej płodności. Płodnośd (chod są wyjątki) występuje dopiero po roku do 3 lat od
pierwszej miesiączki. U chłopców pierwsze polucje są w zasadzie znakami płodności, gdyż plemniki są
już zdolne do zapłodnienia.
Dojrzewanie seksualne jest związane z dojrzewaniem płciowym i jest w swoich przejawach związane
z chwiejnością psychiczną, właściwą dla okresu dojrzewania funkcji neurohormonalnych. U chłopców
popęd seksualny ujawnia się wcześniej, objawiając się silnym napięciem seksualnym. Jest to okres
egzaminu z dotychczasowego treningu w opanowywaniu pobudliwości w latach wcześniejszych.
U dziewcząt dojrzewanie seksualne zachodzi później i jeśli nie zostaną one rozbudzone przez
przedwczesne współżycie płciowe lub inne działania pobudzające (jak np. wyobraźnia), to pomimo
wcześniejszej dojrzałości biologicznej, dojrzałośd seksualną określa się na lata 18-25. Ważną rolę
w osiąganiu równowagi w pobudliwości seksualnej odgrywa u dziewcząt poziom intelektualny, który
umacnia wartości moralne decydujące o dojrzałości w stosunku do własnej i cudzej płci.
Dojrzewanie obejmuje wiek od 12 do 20 lat. Dominującą jego cechą jest stopniowe uświadamianie
sobie przez młodych ludzi własnej odrębności, tożsamości i godności osoby. Intensywny rozwój
biologiczny w tym okresie ujawnia odrębnośd płciową i powoduje wzbogacenie uczuciowego
kontaktu ze światem. Pierwszorzędnego znaczenia nabierają nasilone osobowe relacje pozarodzinne.
Rozszerzeniu ulegają zainteresowania poznawcze i chęd decydowania, chod intelekt znajduje się pod
silnym wpływem wyobraźni, a wola pod mocnym wpływem miłości uczuciowej skierowanej ku
przyjemnościom.
Wyróżnia się dojrzałośd: fizyczną, seksualną, psychiczną oraz prawną. Czas osiągania dojrzałości
w tych sferach jest zróżnicowany indywidualnie i uzależniony od płci, np. dziewczęta szybciej
dojrzewają fizycznie, psychicznie i osiągają dojrzałośd prawną, chłopcy zaś o wiele szybciej dojrzewają
seksualnie (może ona wyprzedzad dojrzałośd społeczną nawet o 10 lat). Przysparza to wielu
problemów pomiędzy rówieśnikami obu płci, sprawia kłopot rodzicom i wychowawcom.
Niedojrzałość psychoseksualna
Stan osoby sprawnej fizycznie i intelektualnie, lecz nie na tyle ukształtowanej, aby móc prawidłowo
pełnid rolę seksualną. Charakteryzuje ją przewaga postaw, zachowao emocjonalnych nad
racjonalnymi, słabe poczucie odpowiedzialności oraz preferowanie zachowao seksualnych
właściwych dla wieku młodzieoczego.
Początki dojrzewania:
Okres między 10-14. rokiem życia przypada na tzw. wczesną fazę dojrzewania. Dokonuje się wtedy
zasadnicza zmiana w wyglądzie dziecka, w jego potrzebach, zainteresowaniach, konfliktach, zmienia
się sposób widzenia świata.
Dziecko staje się młodzieżą... Co to oznacza? Dojrzewanie wiąże się z istotnymi zmianami
w organizmie młodego człowieka. Dziecko zaczyna rosnąd, pojawiają się drugorzędowe cechy
płciowe, zmienia się barwa głosu, cera, sposób poruszania się i gestykulacji.
Proces dojrzewania nie przebiega w tym samym tempie u wszystkich. Zdarza się, że w jednej klasie są
ludzie, u których proces dojrzewania jest bardzo zaawansowany, oraz tacy, którzy nie zaczęli jeszcze
dojrzewad. Uczniowie, którzy dotychczas nie różnili się między sobą stopniem rozwoju, dzielą się na
bardziej i mniej „dorosłych”. To stwarza nowe problemy i podziały w klasie.
Żaden z tych tekstów nie jest mojego autorstwa, jedynie je dla Was znalazłam i wybrałam. Gdzie?
To tu, to tam, mam nadzieję, że żaden z autorów (przeważnie był anonimowy) nie pogniewa się, że
korzystam z jego tekstów w tak słusznej sprawie (jeśli się któryś do mnie zgłosi – chętnie zamieszczę
jego nazwisko pod odpowiednim fragmentem).