Analiza danych uzyskanych z punktów konsultacyjno diagnostycznych wykonujących testy w kierunku HIV połączone z poradnictwem okołotestowym w latach 2001 2004 (2005)

Analiza danych

uzyskanych

z punktów

konsultacyjno-

diagnostycznych

wykonuj¹cych

testy w kierunku HIV

po³¹czone

z poradnictwem

oko³otestowym

w latach 2001 - 2004

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 1

Wydanie zostało sfinansowane przez Krajowe Centrum ds. AIDS
ze środków Ministra Zdrowia

Egzeplarz bezpłatny

ISBN 83-87068-29-2

Przygotowanie i druk: SUPERSTAR - Agencja Reklamowa,
ul. Kościuszki 7, 02-495 Warszawa

Krajowe Centrum ds. AIDS
ul. Samsonowska 1
02-298 Warszawa
tel. (022) 331-77-77, fax. (022) 331-77-76

www.aids.gov.pl

Agenda Ministra Zdrowia

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 2

Wstęp

Oddajemy w Państwa ręce publikację, będącą

podsumowaniem wyników otrzymanych z punktów konsultacyjno-
diagnostycznych (pkd) w latach 2001 - 2004. Punkty te wykonują
bezpłatnie i anonimowo testy w kierunku HIV, połączone
z poradnictwem okołotestowym i oparte na zasadzie dobrowolności.

Niniejsze opracowanie zawiera informacje demograficzne,

statystyczne i epidemiologiczne zebrane podczas poradnictwa
okołotestowego świadczonego przez doradców pkd. W Polsce
w pkd wykrywa się obecnie ok. 1,2 zakażenia HIV na 100
wykonanych testów.

W świetle ogólnego braku danych (zarówno behawioralnych,

jak i epidemiologicznych) opisujących zakażenia HIV w naszym
kraju, przedstawiona analiza ma duże znaczenie, m.in. dla jakości
tworzonych programów profilaktycznych, dając możliwość
ukierunkowania ich na konkretne populacje oraz zachowania
ryzykowne.

Danych przedstawionych w opracowaniu, w tym prewalencji

zakażeń HIV, nie należy jednak przekładać na całość społeczeństwa
polskiego. Są one charakterystyczne jedynie dla osób
zgłaszających się do pkd w celu wykonania testu w kierunku
HIV. Klienci punktów, w odniesieniu do ogółu populacji, są
zazwyczaj osobami o znacznie wyższym poziomie ryzykownych
zachowań. Również dane demograficzne opisujące klientów pkd
różnią się zdecydowanie od średniej dla społeczeństwa polskiego.
Dlatego też przedstawione opracowanie charakteryzuje jedynie
osoby o wysokim poziomie zachowań ryzykowanych, często
powtarzających takie zachowania, klientów pkd.

Istniejący w Polsce model testowania w kierunku HIV,

tj. testowanie anonimowe, bezpłatne, połączone z poradnictwem
przed i po teście, został wybrany i wdrożony na podstawie
rekomendacji międzynarodowych w tym zakresie. Najwięcej
uwagi temu problemowi poświęca „Deklaracja zobowiązań
w sprawie HIV/AIDS” przyjęta przez ponad 170 państw – w tym
Polskę – podczas Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ
w czerwcu 2001 roku. Ponieważ istniało już wówczas w Polsce

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 3

kilka punktów testowania, z dużym zadowoleniem przyjęliśmy
zapisy Deklaracji, mówiące o konieczności przyjęcia przez
poszczególne państwa takich rozwiązań, które zapewniłyby
możliwość wykonania testu w kierunku HIV opartego na zasadzie
dobrowolności, tj. poszanowaniu praw człowieka i godności
ludzkiej.

Kolejne bardzo istotne wytyczne, odnoszące się do problemu

testowania w kierunku HIV, zawarte są w dokumencie roboczym
Komisji Europejskiej z roku 2004 „Skoordynowane i zintegrowane
podejście do walki z epidemią HIV/AIDS w krajach Unii
Europejskiej i krajach sąsiadujących”. Dokument ten zawiera
przejrzyste przesłanie, mówiące o konieczności rozszerzenia
we wszystkich państwach członkowskich sieci punktów
wykonujących w sposób dobrowolny testy w kierunku HIV
i odpowiedniej edukacji w zakresie zmniejszania poziomu
ryzykownych zachowań.

Zagadnienie testowania z zapewnieniem dostępeu do informacji,

czyli szeroko pojętej edukacji społecznej, poruszone zostało także
w innych dokumentach międzynarodowych, odnoszących się
do problematyki HIV/AIDS. Są to m.in. wytyczne Komitetu Rady
Ministrów Europy, „Deklaracja milenijnych celów rozwoju”,
a także szereg rezolucji unijnych. Zapisy te podnoszą rangę
testowania w kierunku HIV, połączonego z poradnictwem, jako
istotnego narzędzia w walce z epidemią HIV/AIDS.

Ten model testowania uznany został za jeden z najbardziej

efektywnych elementów działań profilaktycznych w walce
z epidemią. Jak wykazują liczne analizy, możliwość spotkania osoby
mającej ryzykowne zachowania z profesjonalnie przygotowanym
doradcą, świadczącym poradnictwo w punkcie, wpływa
w znacznym stopniu na modyfikację zachowań tej osoby.
W wyniku takiej rozmowy klienci pkd zaczynają stosować
techniki zmniejszające ryzyko zakażenia HIV.

Potwierdzona jest także efektywność finansowa pracy

punktów konsultacyjno-diagnostycznych. Koszt przetestowania
jednej osoby w kierunku HIV, połączonego z poradnictwem
okołotestowym wyniósł w roku 2005 poniżej 60 złotych.
Działalność punktów powoduje zmniejszenie liczby zakażeń.
Możemy zatem koszt przetestowania jednej osoby zestawić

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 4

z korzyścią zapobieżenia wielu przypadkom zakażeń HIV, a także
z kosztem potencjalnego leczenia ARV, gdyby do tych zakażeń
doszło. Ewidentne są także pozytywne efekty zdrowotne
i finansowe wykrycia zakażenia wcześniej, niż miałoby to
miejsce, gdyby osoba taka do punktu się nie zgłosiła. O kwestii
korzyści płynących z wykrycia zakażenia HIV u kobiety ciężarnej
nikogo już dzisiaj przekonywać nie trzeba.

Przedstawione powyżej fakty zobowiązują nas do dalszego

rozwijania sieci pkd, a co za tym idzie zapewnienia odpowiedniej
dostępności do działań profilaktycznych osobom o wysokim
poziomie zachowań ryzykownych.

Mam nadzieję, że niniejsze opracowanie nie tylko Państwa

zainteresuje, ale także stanie się źródłem wielu ciekawych
danych, pomocnych w tworzeniu innych analiz, opracowań
i programów profilaktycznych.

Anna Marzec-Bogusławska

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 6

Spis treści

Spis treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Metodologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Analiza danych z pkd za rok 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Analiza ankiet wypełnianych w pkd w roku 2004 . . . . . . . . . 17

Charakterystyka społeczno-demograficzna . . . . . . . . . . . 17

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . 22

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób . . . . . . . . . . . . . . . . 24
zgłaszających się na testy

Wcześniejsze testy w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Narażenia pozaseksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Ryzykowne zachowania seksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Analiza wśród osób, które w roku 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . 50
uzyskały dodatni wynik testu

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . 54

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób . . . . . . . . . . . . . . . . 55
zgłaszających się na testy

Wcześniejsze testy w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Narażenia pozaseksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Ryzykowne zachowania seksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Porównanie danych zebranych w pkd w latach 2001 - 2004 . . . . 76

Charakterystyka społeczno-demograficzna . . . . . . . . . . . 76

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . 82

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób . . . . . . . . . . . . . . . . 83
zgłaszających się na testy

Wcześniejsze testy w kierunku HIV . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Narażenia pozaseksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Ryzykowne zachowania seksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Przegląd wybranej literatury dotyczącej testowania . . . . . . . 97
w kierunku HIV opartego na zasadzie dobrowolności,
połączonego z poradnictwem okołotestowym.

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 7

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 8

Metodologia

Analizie poddano dane zebrane od osób zgłaszających

się na testy w kierunku HIV do punktów konsultacyjno-
diagnostycznych (pkd).

Dane zostały zebrane dwoma technikami. Jedną z nich

był wywiad ze standaryzowaną listą zagadnień, który był
przeprowadzany z każdą osobą zgłaszającą się do pkd.
Prowadzony on był przez Konsultanta pracującego w Punkcie
i obejmował podstawowe dane demograficzne, jak i zagadnienia
związane z zachowaniami ryzykownymi podejmowanymi przez
osoby zgłaszające się na test.

Drugą techniką pozwalającą na zebranie informacji od osób

zgłaszających się na test była ankieta samodzielnie wypełniana
przez osobę zgłaszającą się na test w kierunku HIV.

Wywiad i ankieta zostały skonstruowane w ten sposób,

aby dostarczyć pełnych informacji nie tylko o danych społeczno-
demograficznych. Obejmowały one również zagadnienia
odnośnie kondycji psychofizycznej osób zgłaszających się na test,
ich zaplecza i statusu społecznego, a także podejmowanych przez
nie zachowań seksualnych oraz zachowań ryzykownych.

Z uwagi na dużą liczbę osób zgłaszających się każdego roku

do pkd, analizie poddano reprezentatywną próbę ankiet
i wywiadów wylosowaną spośród wszystkich kompletów
z każdego roku. Przygotowane próby ankiet i wywiadów
uwzględniały liczbę przeprowadzonych konsultacji w każdym
Punkcie oraz miesięczne zróżnicowanie liczby wykonywanych
testów.

Z uwagi na charakter zebranego materiału i znaczną liczbę

braków danych w poszczególnych pytaniach wywiadu i ankiety,
zdecydowano się na prezentowanie wyników łącznie z tą kategorią.
Znaczna liczba braków w danych zbieranych w czasie konsultacji
może wynikać przede wszystkim z drażliwej i intymnej natury
niektórych pytań. Jednakże w niektórych pytaniach odsetek
braków danych był tak znaczny, że stanowił on niejako osobną
kategorię i z tego względu został włączony do analiz.

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 9

Analiza danych z pkd za rok 2004

W trackie działalności punktów konsultacyjno-

diagnostycznych w 2004 roku zgłosiło się do nich 13 953 osoby,
aby wykonać darmowy i anonimowy test w kierunku HIV.
Przeważająca większość spośród tych osób (92,2%) wykonała test
(w sumie 12 871 osób). Jedynie niewielkiej części spośród osób
zgłaszających się do punktów konsultacyjno-diagnostycznych
udzielono tylko porad i nie skierowano ich na testy
(7,8% zgłaszających się do pkd, czyli 1 082 osoby).

Wśród osób, które wykonały w 2004 roku test w kierunku

HIV, w 118 przypadkach stwierdzono obecność antyciał HIV.
Grupa osób seropozytywnych stanowiła 0,92% wszystkich osób,
którym wykonano testy (oraz odpowiednio – 0,85% wszystkich,
którzy zgłosili się do pkd).

Najwięcej dodatnich wyników testów odnotowano w punkcie

konsultacyjno-diagnostycznym w Chorzowie – 33 przypadki
(czyli 27,97% wszystkich zdiagnozowanych zakażeń). W pkd
we Wrocławiu stwierdzono 21 dodatnie wyniki testów (17,80%),
w Szczecinie – 14 przypadków (11,86%), zaś w Warszawie
– 13 przypadków (11,02%). W pozostałych punktach
konsultacyjno-diagnostycznych zanotowano mniej niż po 10
przypadków dodatnich testów.

W przypadku 4 pkd nie stwierdzono ani jednego dodatniego

wyniku testu HIV. Były to następujące Punkty: Legnica,
Bydgoszcz, Gdynia i Rzeszów.

Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela i wykres.

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 10

Tabela 1. Liczba testów w kierunku HIV wykonanych w roku 2004,
analiza danych pkd; * - punkty działające od maja 2004 r.;
** - punkty działające od września 2004 r.; Gdynia - punkt
uruchomiony ramach akcji w 2004 r.

Punkt Konsultacyjno-

razem

z wynikami z wynikami

% wyników testów +

Diagnostyczny

ujemnymi

dodatnimi

w ogólnej liczbie testów

śląskie - Chorzów

873

840

27,97

dolnośląskie - Wrocław

1 434

1 413

17,80

zachodniopom. - Szczecin

1 011

997

11,86

mazowieckie - Warszawa

2 784

2 771

11,02

pomorskie - Gdańsk

911

905

5,08

opolskie - Opole

440

435

4,24

lubelskie - Lublin

577

573

3,39

lubuskie - Zielona Góra

260

256

3,39

małopolskie - Kraków

601

597

3,39

zachodniopom. - Koszalin

371

367

3,39

warmińsko-mazurskie -

708

705

2,54

Olsztyn

łódzkie - Łódź *

207

205

1,69

podlaskie - Białystok

414

412

1,69

wielkopolskie - Poznań

1 180

1 178

1,69

świętokrzyskie - Kielce *

183

182

0,85

dolnośląskie - Legnica **

0,00

kujawsko-pomorskie -

520

0,00

Bydgoszcz

pomorskie - Gdynia

178

0,00

podkarpackie - Rzeszów *

133

0,00

RAZEM

12 871

12 753

118

0,92

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 11

Wykres 2. Liczba testów w kierunku HIV wykonanych w roku 2004,
analiza danych pkd; * - punkty działające od maja 2004 r.;
** - punkty działające od września 2004 r.; Gdynia - punkt
uruchomiony ramach akcji w 2004 r.

Liczba wykonanych testów była w przypadku poszczególnych

punktów konsultacyjno-diagnostycznych zróżnicowana. Najwięcej
testów wykonano w pkd w Warszawie, znaczna była również
liczba testów wykonanych we Wrocławiu, Poznaniu oraz
Szczecinie. Wydaje się, że liczba wykonanych testów była
zależna od dwóch czynników:

• Po pierwsze, zależała od wielkości miasta, w którym działał

Punkt. W miastach o większej liczbie mieszkańców istniała
większa populacja tych, którzy chcieli wykonać test.

• Po drugie, liczba wykonywanych testów zależała również

od okresu od jakiego działał dany Punkt. Nie chodzi tu
wyłącznie o okres pracy w roku 2004 (niektóre pkd w 2004
nie działały od początku roku, niektóre zostały powołane

Bia³ystok (podlaskie)

1600

400

800

1200

2000

2400

2800

Chorzów (œl¹skie)

Gdynia (pomorskie)

Koszalin (zachodniopom.)

Legnica ** (dolnoœl¹skie)

£ódŸ * (³ódzkie)

Opole (opolskie)

Rzeszów * (podkarpackie)

Warszawa (mazowieckie)

Zielona Góra (lubuskie)

porady bez zlecenia testu
wyniki dodatnie
wyniki ujemne

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 12

tylko na okres akcji), ale i o rok założenia danego Punktu
w danym mieście.

W miastach, w których punkt konsultacyjno-diagnostyczny

działa już od paru lat, wiedza gdzie można wykonać test jest
większa i wpływać może na relatywnie wyższą liczbę osób
zgłaszających się na test. Z pewnością nie bez znaczenia
dla liczby osób zgłaszających się na testy była też działalność
różnorakich organizacji pozarządowych działających na terenie
miast, w których mieszczą się pkd (dobrym przykładem
opisanych powyżej mechanizmów jest pkd w Szczecinie,
mieście nie znajdującym się wśród 10 największych miast Polski,
ale znajdującym się w roku 2004 w czołówce, jeśli chodzi o liczbę
wykonanych testów).

Należy zwrócić uwagę na bardzo specyficzną strukturę

wiekową osób zgłaszających się na testy do punktów konsultacyjno-
diagnostycznych.

W większości (59%) osoby zgłaszające się do pkd to młodzi

ludzie w wieku 20 - 29 lat. Stanowili oni zdecydowanie największą
grupę osób wykonujących testy. Duża była również grupa osób,
które dopiero niedawno osiągnęły pełnoletność – osoby w wieku
18 - 19 lat stanowiły 7% wszystkich zgłaszających się na testy.
Należy też zauważyć, że ok. 2% osób testujących się w roku
2004, to osoby poniżej 18 roku życia. W sumie 68% spośród
osób, które zgłosiły się na test w punktach konsultacyjno-
diagnostycznych w roku 2004 nie ukończyło jeszcze 30 roku
życia.

Znaczna grupa testujących się w roku 2004 (19%) to osoby

w wieku 30 - 39 lat. 7% wszystkich zgłaszających się do pkd
stanowili ludzie w wieku 40 - 49 lat, zaś osoby w wieku 50 - 59 lat
stanowiły 4% ogółu odwiedzających pkd. 2% osób, które w roku
2004 zgłosiły się do Punktów miały 60 lat i więcej.

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 13

Wykres 3. Wiek osób zgłaszających się do pkd celem wykonania
testów w kierunku HIV wykonanych w roku 2004, analiza danych
pkd.

Jak widać, struktura wiekowa osób zgłaszających się w roku

2004 do punktów konsultacyjno-diagnostycznych wyraźnie
odbiegała od struktury wiekowej ogółu polskiej populacji. Najsilniej
nadreprezentowane były osoby młode, przed 30 rokiem życia.

Wynikać to może przede wszystkim ze wzmożonej aktywności

seksualnej najmłodszych osób, częstych zmian partnerów, a więc
i prawdopodobnie większej chęci poznania swojego statusu
serologicznego. Wpływ na to mógł mieć również poziom wiedzy
odnośnie HIV/AIDS, który w najsilniej reprezentowanych,
młodych grupach jest z pewnością relatywnie wyższy.

Nie bez znaczenia był też zapewne fakt, że to do młodych

ludzi były kierowane kampanie społeczne organizowane przez
Krajowe Centrum ds. AIDS, namawiające do wykonania testu
w kierunku HIV.

Inne bardzo ciekawe informacje odnośnie struktury społeczno-

demograficznej osób zgłaszających się do punktów konsultacyjno-
diagnostycznych w roku 2004 przynosi jej analiza na poziomie
powiązania płci i wieku.

30-39 lat

19%

40-49 lat

>60 lat

50-59 lat

<18 lat

18-19 lat

20-29 lat

59%

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 14

Jak wynika z danych dostarczonych z pkd, ponad połowę osób

zgłaszających się do pkd (57%) stanowili w roku 2004 mężczyźni.
Kobiety były nieco mniej licznie reprezentowane i stanowiły 43%
grupy ludzi, którzy w analizowanym roku zgłosili się na testy.

Wykres 4. Płeć osób zgłaszających się do pkd celem wykonania
testów w kierunku HIV wykonanych w roku 2004, analiza danych
pkd.

Zwraca również uwagę zależność związana z płcią i wiekiem

osób zgłaszających się na testy do pkd. Jak wynika z analizy
otrzymanych z pkd danych, w grupie osób w wieku do 19 roku
życia włącznie, które zgłosiły się do Punktów, przeważają kobiety
(różnica rzędu nawet 20 punktów procentowych).

43,4%

56,6%

mê¿czyŸni

kobiety

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 15

Wykres 5. Płeć i wiek osób zgłaszających się do pkd celem
wykonania testów w kierunku HIV wykonanych w roku 2004,
analiza danych pkd.

Tendencja ta zmienia swój kierunek już w przypadku osób

w wieku 20 - 29 lat, zaś w starszych grupach wiekowych jest
jeszcze wyraźniejsza. Różnica w udziale kobiet i mężczyzn wśród
osób zgłaszających się na testy wynosiła w starszych grupach nawet
do ponad 30 punktów procentowych na korzyść mężczyzn.

<18 lat

100

18-19 lat

20-29 lat

30-39 lat

40-49 lat

50-59 lat

>60 lat

kobiety

mê¿czyŸni

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 16

Analiza ankiet wypełnianych
w pkd w roku 2004

Charakterystyka społeczno-demograficzna
Niniejsze analizy bazują na reprezentatywnej próbie

1000 ankiet wylosowanych z materiałów przesłanych z punktów
konsultacyjno-diagnostycznych za rok 2004.

Jak wynikało z danych dostarczonych przez pkd (a prezen-

towanych wcześniej), przeszło ponad połowę osób zgłaszających
się na testy stanowili w roku 2004 mężczyźni.

W próbie przygotowanej z ankiet przesłanych z pkd również

ponad połowa badanych to mężczyźni (55%). Dwie z pięciu osób,
które zgłosiły się w minionym roku w celu wykonania testu
to kobiety (44%). W przypadku 0,3% badanych z wylosowanej
próby, nie udało się ustalić płci.

Wykres 6. Płeć osób zgłaszających się na testy w kierunku HIV,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

Warto raz jeszcze podkreślić zaobserwowaną zależność

związaną z wiekiem i płcią osób zgłaszających się do pkd celem
wykonania testu.

44,4%

55,3%

0,3%

mê¿czyŸni

brak informacji

kobiety

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 17

W gronie osób do 19 roku życia, wśród osób wykonujących

testy, dość wyraźnie przeważały kobiety (różnica 10 punktów
procentowych lub większa). Natomiast wśród starszych grup
wiekowych zaobserwowano większy udział mężczyzn (różnica
do 39 punktów procentowych).

Świadczyć to może, iż wraz z wiekiem, wśród mężczyzn

wzrasta świadomość dotycząca HIV/AIDS lub też o tym, że wraz
z wiekiem rośnie liczba zachowań ryzykownych przez nich
podejmowanych, co powoduje, że podejmują oni decyzje
o wykonaniu testu.

Wykres 7. Płeć i wiek osób zgłaszających się na testy w kierunku
HIV, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=996 (analiza z wykluczeniem braku danych).

Zdecydowana większość (81%) osób zgłaszających się do pkd

celem wykonania testu, to osoby mieszkające w miastach.
Mniej niż co dziesiąta zgłaszająca się do pkd w roku 2004 osoba
mieszkała na wsi. Znaczna była też niestety grupa osób,
od których nie uzyskano informacji o miejscu zamieszkania.

Również pod względem miejsca zamieszkania, grupa osób,

które korzystały w 2004 roku z możliwości bezpłatnego testu,
wyraźnie różniła się od struktury ogółu Polaków (odsetek

<18 lat

100

18-19 lat

20-29 lat

30-39 lat

40-49 lat

50-59 lat

>60 lat

59,1

40,9

65,2

51,7

34,8

48,3

29,6

31,9

68,1

31,6

68,4

58,8

41,2

70,4

kobiety
mê¿czyŸni

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 18

mieszkających na wsi w polskim społeczeństwie wynosi prawie
40%). W przeważającej mierze wynika z dwóch czynników.

Po pierwsze, z dostępności pkd, które funkcjonowały

w większości tylko w dużych miastach, nie więcej niż dwa
na województwo. Po drugie, możliwe jest, że wiedza i świadomość
dotycząca HIV/AIDS i osób mieszkających na wsi jest mniejsza,
niż wśród mieszkańców miast.

Wykres 8. Miejsce zamieszkania osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

Ponad połowa osób, które w 2004 roku chciały wykonać

bezpłatny test w kierunku HIV, to osoby z wykształceniem średnim
(56%). Bardzo duża była również grupa osób z wykształceniem
wyższym (32%), niewielka zaś z wykształceniem podstawowym
(8%).

Nieznaczny odsetek osób zgłaszających się do pkd nie podał

informacji odnośnie poziomu swojego wykształcenia (4%).

miasto

wieœ

brak informacji

6,9

81,4

11,7

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 19

Badania Izdebskiego

Wykres 9. Wykształcenie osób zgłaszających się do pkd, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Należy zwrócić uwagę na kilka faktów. Po pierwsze, struktura

wykształcenia osób zgłaszających się do pkd w roku 2004
bardzo wyraźnie odbiegała od struktury wykształcenia ogółu
polskiego społeczeństwa. Wyraźnie nadreprezentowane były osoby
z wykształceniem średnim, a także wykształceniem wyższym.

Po drugie, należy zauważyć, że taka nadreprezentacja osób

relatywnie dobrze wykształconych jest stosunkowo mało
pożądana. Jak wskazują badania

wiedza o HIV/AIDS jest

wyraźnie związana z poziomem wykształcenia. Tak więc, mamy
do czynienia ze swoistym paradoksem: testy w kierunku HIV
wykonują osoby, które posiadają wyższą wiedzę odnośnie dróg
zakażenia HIV, w związku z tym relatywnie mniej narażone na
zakażenie. Osoby o niższym poziomie wykształcenia, mające
niższą wiedzę o HIV/AIDS i przez to być może bardziej narażone
na zakażenie, jedynie w znikomym odsetku wykonują testy, które
dają im wiedzę odnośnie ich statusu serologicznego.

Po trzecie, należy zauważyć, że znaczna nadreprezentacja osób

z wykształceniem średnim jest związana z faktem, że większość osób
zgłaszających się do pkd, to osoby młode, przed 30 rokiem życia,
a więc w dużej mierze jeszcze osoby nadal się uczące.

wy¿sze

œrednie

podstawowe

brak informacji

31,6

4,0

8,1

56,3

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 20

Specyficzność grupy osób zgłaszających się do pkd w roku

2004 na testy ujawnia się również gdy analizuje się ich status
zawodowy.

Największą grupę – jedną czwartą – wszystkich osób zgłaszających

się w roku 2004 na testy w kierunku HIV stanowili studenci (27%).
Pod tym względem różnica w charakterystyce grupy osób
zgłaszających się do pkd jest bardzo wyraźna na tle całości polskiego
społeczeństwa, w którym studenci stanowią ok. 16%.

Znaczną grupę wśród osób zgłaszających się na testy w 2004 roku

stanowili również bezrobotni (11%). Relatywnie silnie byli
również reprezentowani technicy, wyspecjalizowani pracownicy
usług (8%), robotnicy wykwalifikowani (7%), pracownicy
umysłowi niższego szczebla (6%) i uczniowie szkoły średniej
(6%). Pracownicy fizyczno-umysłowi stanowili 5% osób
zgłaszających się na testy.

Pozostałe grupy zawodowe były słabo reprezentowane.

Wykres 10. Status zawodowy osób zgłaszających się na testy
w pkd, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=745 (ankieta samodzielnie wypełniana).

brak informacji

inne

renciœci/emeryci

studenci

uczniowie szko³y œredniej

bezrobotni

rolnicy

robotnicy niewykwalifikowani

robotnicy wykwalifikowani

pracownicy fizyczno-umys³owi

w³aœciciele prywatnych przedsiêbiorstw

pracownicy umys³owi ni¿szego szczebla

technicy, wyspecjalizowani pracownicy us³ug

specjaliœci, przedstawiciele wolnych zawodów

kierownicy, wysocy urzêdnicy

0,2

4,3

8,2

6,2

0,1

5,1

6,8

0,2

2,4

11,2

6,0

4,4

1,9

15,9

27,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 21

2 na 3 osoby (69%) zgłaszające się do pkd w roku 2004,

aby wykonać test w kierunku HIV to osoby stanu wolnego
(panna/kawaler).

16% osób zgłaszających się do pkd w roku 2004 to osoby

zamężne lub żonate. Co dwudziesta osoba była rozwiedziona (6%)
i żyła w związku nieformalnym (6%).

Mniej niż 1% spośród wykonujących test w pkd (0,3%)

to wdowy/wdowcy. 2% osób z tej grupy nie podało informacji
odnośnie swojego statusu cywilnego.

Wykres 11. Status rodzinny osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Można więc zauważyć, że również w przypadku statusu

cywilnego, struktura osób zgłaszających się do pkd różniły się
od struktury polskiego społeczeństwa, bowiem przeważająca grupa
testujących się osób, to ludzie młodzi, najczęściej jeszcze przed
etapem zawierania związków małżeńskich.

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV
Patrząc na kilkuletnią działalność punktów konsultacyjno-

diagnostycznych, zauważane jest znaczne zróżnicowanie liczby
testów wykonywanych w ciągu poszczególnych miesięcy roku.

W okresie działalności Punktów, największa liczba testów

była wykonywana w dwóch ostatnich miesiącach każdego roku,

panna/kawaler
rozwiedziony
wdowiec/wdowa

16,5

6,1

5,7

0,3

2,2

69,2

zamê¿na/¿onaty
zwi¹zek nieformalny
brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 22

przy czym, w roku 2004 była ona zdecydowanie największa
w grudniu.

Drugim miesiącem, w którym można było w 2004 roku

zaobserwować wzrost liczby wykonywanych testów był listopad.
Liczba testów wykonywanych w pkd w pozostałych miesiącach
roku 2004 była zbliżona. Nieznaczny wzrost liczby osób
zgłaszających się na testy w 2004 roku można było zauważyć
jeszcze w marcu oraz w październiku.

Jak wspomniano różnica w liczbie testów wykonywanych

w ciągu poszczególnych miesięcy jest znaczna. W roku 2004,
w listopadzie i grudniu wykonano aż jedną trzecią testów
wykonanych w ciągu całego roku (33%), przy czym w samym
tylko grudniu wykonano ponad 1/5 testów (22%).

Powodów takiej sytuacji można dopatrywać się przede wszystkim

w działaniu kampanii edukacyjno-profilaktycznych prowadzonych
przez Krajowe Centrum ds. AIDS w tych miesiącach. Głównym
przekazem tych kampanii, poza informowaniem o zagrożeniu HIV
i drogach jego przenoszenia, jest też nakłanianie do wykonania testu
w kierunku HIV i informowanie o istniejącej sieci Punktów, w których
można bezpłatnie wykonać test. Są one w głównej mierze kierowane
do osób młodych, między 18 a 29 rokiem życia.

Wykres 12. Miesiąc wykonania testu, analiza wśród osób
zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=1000.

III

VII

VIII

XII

brak

informacji

6,8

6,3

7,7

6,5

6,2

6,5

5,5

7,7

13,1

0,4

22,3

5,6

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 23

Ponadto, na zwiększoną liczbę testów wykonywanych w tych

dwóch miesiącach wpływa również wzmożona działalność mediów,
które w okolicach Światowego Dnia AIDS (przypadającego na
1 grudnia każdego roku) zwiększają liczbę publikacji poświęconych
HIV/AIDS, w tym również tych propagujących ideę testowania.

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób zgłaszających
się na testy
Dane zebrane w trakcie konsultacji w pkd przez

Konsultantów pozwoliły na wszechstronny opis sytuacji
zgłaszających się osób.

Dwie spośród pięciu osób zgłaszających się w roku 2004

na testy w kierunku HIV (41%) oceniło swoją sytuację materialną
jako zadowalającą. Prawie taka sama grupa (40%) stwierdziła,
że ich sytuacja materialna jest dobra, a tylko 6% osób
wykonujących testy było zdania, że ich poziom materialny jest
bardzo dobry.

Co dziesiąta osoba (10%) zgłaszająca się do pkd w roku 2004

była zdania, że jej sytuacja materialna jest zła, a 1% stwierdził,
że jest ona bardzo zła.

Niewielka grupa (2%) spośród osób zgłaszających się

do Punktów, w ogóle nie podała informacji odnośnie swojej sytu-
acji materialnej.

Wykres 13. Ocena sytuacji materialnej osób zgłaszających się
do pkd, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=745 (ankieta samodzielnie wypełniana).

20%

40%

60%

80%

100%

bardzo dobra

dobra

zadowalaj¹ca

z³a

bardzo z³a

brak informacji

6,0

39,7

41,4

9,6

1,2 2,2

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 24

Zdecydowana większość (55%) zgłaszających się w 2004 roku

do pkd na testy w kierunku HIV dobrze oceniała stan swojego
zdrowia. Również znaczna grupa – bo co piąta osoba przychodząca
do pkd (19%) – stan swojego zdrowia oceniała bardzo dobrze.

22% spośród osób zgłaszających się do Punktów stwierdziło,

że stan ich zdrowia jest średni, a tylko 4% uznało, że jest on zły.

1% osób zgłaszających się do pkd nie udzielił informacji

odnośnie swojego stanu zdrowia.

Wykres 14. Ocena stanu zdrowia osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Wcześniejsze testy w kierunku HIV
Zdecydowana większość osób zgłaszających się

do pkd w 2004 roku (73%) nigdy wcześniej nie wykonywała testu
w kierunku HIV.

Jednak nieco ponad 1/4 osób (27%) już wcześniej, choć raz

w przeszłości wykonywała tego rodzaju test.
Istotnie częściej, test w kierunku HIV wykonywali już wcześniej:

• mężczyźni (33%)
• osoby w wieku 40 - 40 lat (35%)
• osoby zgłaszające się na test w pkd w regionie centralnym

(34%)

• zgłaszający się na test w III kwartale roku (37%)

(po wakacjach).

20%

40%

60%

80%

100%

bardzo dobry

dobry

œredni

z³y

brak informacji

18,6

54,8

21,7

3,6

1,3

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 25

Wykres 15. Osoby, które wcześniej wykonywały kiedykolwiek test
w kierunku HIV, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, N=1000.

Natomiast istotnie rzadziej taki test w przeszłości wykonywały:

• kobiety (20%)
• osoby w wieku 18 - 19 lat (2%) oraz w wieku 20 - 29 lat

(24%)

• z wykształceniem średnim (21%)
• katolicy (22%)
• zgłaszający się na test w IV kwartale roku (22%).
Osoby, które wykonywały już wcześniej test, na kolejny zgłaszały

się najczęściej po okresie dłuższym niż 12 miesięcy. Zrobiło tak
54% tych, którzy wcześniej wykonywali już test.

Znaczna grupa osób (26%) zgłaszających się do pkd wykonała

ostatni test na HIV nie wcześniej niż 3 miesiące przed testem w pkd
i nie później niż 12 miesięcy od ostatniego testu.

Ponad co dziesiąta osoba, która już wcześniej wykonywała

test w kierunku HIV (12%) ostatnio zgłosiła się nie wcześniej niż
3 miesiące przed testem w pkd.

27,0

72,8

0,2

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 26

Wykres 16. Czas jaki upłynął od ostatniego testu w kierunku HIV,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które wcześniej wykonywały test w kierunku HIV, N=270.

Narażenia pozaseksualne
Zdecydowana większość spośród osób zgłaszających

się na testy do pkd w roku 2004 nigdy nie miała wykonywanej
transfuzji krwi (95%).

Tylko 3% osób, które zgłosiły się celem wykonania testu

miało kiedykolwiek wykonywaną transfuzję krwi.

Między poszczególnymi grupami osób zgłaszających się

do pkd nie było statystycznie istotnych różnic, jeśli chodzi
o wcześniejsze transfuzje krwi.

Wykres 17. Osoby, które miały kiedykolwiek transfuzję krwi,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

12,3

26,2

53,9

7,7

2,7

95,0

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 27

Wśród osób, które zgłosiły się do pkd w roku 2004,

co dwudziesta osoba (5%) stosowała dożylnie narkotyki.

Jednak zdecydowana większość zgłaszających się na testy

(94%) nigdy nie stosowała dożylnych narkotyków.
Wśród osób istotnie częściej stosujących dożylnie narkotyki byli:

• osoby, które nie podały informacji o miejscu zamieszkania

(10%)

• osoby oceniające stan swojego zdrowia jako „średni” (9%)
• zgłaszający się na test do pkd położonych w regionie

południowo-zachodnim (9%)

• zgłaszający się na test w III kwartale roku 2004 (8%)

(po wakacjach).

Wykres 18. Stosowanie narkotyków dożylnych wśród osób
zgłaszających się na test do pkd, analiza wśród osób
zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=1000.

Z kolei osoby istotnie rzadziej stosujące narkotyki dożylne, to:

• osoby z wyższym wykształceniem (98%)
• studenci (97%)
• osoby oceniające stan swojego zdrowia jako „dobry” (96%)
• zgłaszający się na test w IV kwartale roku 2004 (96%).
Wśród osób, które zgłosiły się do pkd celem wykonania

testów na HIV, a wcześniej stosowały dożylnie narkotyki,
30% używało ich nie wcześniej niż 3 miesiące przed wykonaniem
testu.

4,7

1,2

94,1

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 28

Co piąta osoba z tej grupy (21%) brała dożylnie narkotyki nie

wcześniej niż 12 miesięcy przed zgłoszeniem się na test, ale nie
później niż 3 miesiące przed nim.

29% osób z tej grupy brało dożylnie narkotyki wcześniej niż

12 miesięcy przed zgłoszenie się do pkd.

Należy zauważyć, że co piąty z tej grupy (20%) nie podał,

kiedy stosował narkotyki dożylnie.

Wykres 19. Czas jaki upłynął od stosowania narkotyków
dożylnych, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku
2004, które stosowały narkotyki dożylne, N=47.

Co czwarta osoba zgłaszająca się do pkd w roku 2004 celem

wykonania testu w kierunku HIV (26%) przyznała, że przed
zgłoszeniem się na test stosowała, jako środek psychostymulujący
alkohol.

Ponad połowa (55%) zgłaszających się do pkd nie stosowała

alkoholu, a 19% osób nie podało tej informacji.
Wśród osób istotnie częściej stosujących alkohol były:

• osoby w wieku 20 - 29 lat (30%)
• osoby, które nie podały informacji o poziomie swojego

wykształcenia (43%)

• osoby, które oceniły swoją sytuację materialną jako

zadowalającą (31%)

• zgłaszający się na testy w pkd w regionach północno-

wschodnim (51%) oraz środkowo-wschodnim (54%).

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

30,4

21,3

28,4

20,0

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 29

Wykres 20. Stosowanie środków psychostymulujących – alkoholu,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

Z kolei istotnie rzadziej stosowanie alkoholu deklarowały:
• osoby z wykształceniem wyższym (22%)
• ludzie dobrze oceniający swoją sytuację materialną (22%)
• zgłaszający się na testy do pkd w regionach środkowo-

zachodnim (11%) oraz południowo-zachodnim (9%)

• zgłaszający się do pkd w pierwszym kwartale 2004 roku

(21%).

16% osób zgłaszających się w 2004 roku do punktów

konsultacyjno-diagnostycznych przyznała się do stosowania
środków psychostymulujących innych niż alkohol.

Ponad połowa (52%) nie stosowała takich środków, zaś jedna

trzecia osób (32%) nie udzieliła tej informacji.

Wśród osób zgłaszających się do pkd, środki psychostymu-

lujące (inne niż alkohol) istotnie częściej stosowali:

• ludzie młodzi, w wieku 18 - 19 lat (43%) oraz w wieku

20 - 29 lat (24%)

• osoby z wykształceniem podstawowym (30%)
• uczniowie szkół średnich (39%)
• osoby stanu wolnego – kawaler/panna (21%)
• ludzie oceniający swoją sytuację materialną jako złą (36%).

18,8

26,3

54,9

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 30

Wykres 21. Stosowanie innych środków psychostymulujących,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

Natomiast wśród osób zgłaszających się do pkd istotnie rzadziej
stosowały osoby:

• w wieku 40 - 49 lat (6%) oraz 50 - 59 lat (2%)
• osoby z wykształceniem wyższym (12%)
• specjaliści, przedstawiciele wolnych zawodów (3%) oraz

renciści i emeryci (2%)

• osoby zamężne i żonate (2%).
Niewiele osób spośród zgłaszających się do punktów

konsultacyjno-diagnostycznych w roku 2004 (4%) stosowało
strzykawki wspólnie z innymi osobami.

Przeważająca większość (88%) osób nie używała nigdy tych

samych strzykawek co inne osoby, zaś 8% zgłaszających się
na testy nie udzieliło tego typu informacji.
Wśród osób istotnie częściej stosujących strzykawki wspólnie
z innymi osobami byli ludzie:

• w wieku 20 - 29 lat (7%)
• stanu wolnego - panna/kawaler (5%).

32,5

15,8

51,7

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 31

Wykres 22. Stosowanie strzykawek wspólnie z innymi osobami,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

Istotnie rzadziej strzykawki wspólnie z innymi osobami

stosowali:

• ludzie w wieku 30 - 39 lat (1%)
• osoby z wykształceniem wyższym (0%).
17% osób zgłaszających się do pkd, używało strzykawek

wspólnie z innymi osobami nie wcześniej niż 3 miesiące przed
zgłoszeniem się na test. Co piąta osoba z tej grupy (21%)
korzystała ze wspólnych strzykawek z innymi osobami w okresie
od 3 do 12 miesięcy przed testem, a nieznacznie większa grupa
(22%) – 12 miesięcy przed zgłoszeniem się na test, bądź jeszcze
wcześniej.

Dwie na pięć osób z tej grupy (40%) nie udzieliły informacji

odnośnie tego, kiedy stosowały strzykawki wspólnie z innymi
osobami.

88,4

7,6

4,0

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 32

Wykres 23. Czas jaki upłynął od stosowania strzykawek wspólnie
z innymi osobami, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, które stosowały strzykawki wspólnie z innymi osobami,
N=40.

Przeważająca większość osób, które w roku 2004 zgłosiły się

do pkd w celu wykonania testu (88%) to osoby o orientacji
heteroseksualnej. Relatywnie niewielka grupa (biorąc pod uwagę
powszechność zachowań ryzykownych w tej grupie) była grupa osób
homoseksualnych zgłaszających się na testy (7%).

3% osób, które wykonywały test w kierunku HIV określiło

się jako biseksualiści, zaś 2% odmówiło podania informacji
o swojej orientacji seksualnej.

0,3% zgłaszających się do pkd nie rozpoczęło jeszcze życia

seksualnego.

Wykres 24. Orientacja seksualna osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000.

87,9

2,7

hetero
bisex

homo
nie mia³(a) kontaktów

brak informacji

0,3

7,1

2,0

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

16,8

21,4

21,7

40,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 33

Jedynie 6% osób, które w roku 2004 zgłosiły się do punktów

konsultacyjno-diagnostycznych chorowało kiedykolwiek
na różnego rodzaju żółtaczki oraz choroby weneryczne.

Relatywnie największa grupa osób (4%), które wykonywały

testy w kierunku HIV przyznała, że chorowała kiedyś, bądź
obecnie choruje na choroby przenoszone drogą płciową. Wśród
osób, które przyznały się do tego typu infekcji istotnie częściej były:

• osoby zgłaszające się do pkd w regionie stołecznym (6%).
2% osób zgłaszających się w celu wykonania testu chorowało

kiedyś lub obecnie na żółtaczkę typu HBV. Między poszczegól-
nymi grupami z tej grupy nie było różnic istotnych statystycznie.

Wykres 25. Choroby przechodzone w przeszłości lub obecnie,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=1000; odpowiedzi nie sumują się do 100%, gdyż możliwa była
więcej niż 1 odpowiedź.

1% osób, które wykonywały test w kierunku HIV w roku

2004 w pkd zadeklarowało, że kiedyś lub w momencie
wykonywania testu byli zakażeni żółtaczką typu HCV. Na tego
typu chorobę istotnie częściej chorowali:

• mężczyźni (2%).
Ponieważ w ankiecie samodzielnie wypełnianej przez osoby

zgłaszające się do punktów konsultacyjno-diagnostycznych

choroby

przenoszone drog¹

p³ciow¹

¿ó³taczka

wszczepienna"

HBV

HCV

3,5

1,7

1,2

0,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 34

w roku 2004 zadano powtórnie pytanie o choroby weneryczne,
możliwa jest dodatkowa analiza w tym obszarze. Jak już wspom-
niano, choroby weneryczne dotyczyły 4% osób zgłaszających się
do pkd. Istotnie częściej występowały one wśród:

• mężczyzn (5%)
• osób oceniających swoją sytuację materialną jako

zadowalającą (5%)

• osób, które oceniały stan swojego zdrowia, jako średni

(6%).

Wykres 26. Czy badany(a) przechodził(a) choroby weneryczne?,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Z kolei istotnie rzadziej, choroby weneryczne w przeszłości
deklarowały:

• kobiety (2%)
• osoby w wieku 20 - 29 lat (2%)
• osoby stanu wolnego (kawaler/panna) - 2%.
Grupa osób, które w roku 2004 zgłosiły się do pkd w celu

wykonania testu, a wcześniej przechodziły choroby skóry, była
znaczna (23%).

70% osób zgłaszających się na wykonanie testu nie miało nigdy

chorób skórnych, zaś 5% nie udzieliło na ten temat informacji.

88,8

7,6

nie

tak

brak informacji

3,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 35

Choroby skóry istotnie częściej deklarowały:

• osoby zgłaszające się na test do pkd w regionie

północnym (32%)

• ludzie wykonujący testy w III kwartale roku (32%).

Wykres 27. Czy badany(a) przechodził(a) choroby skóry?, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Istotnie rzadziej choroby skóry deklarowały:

• osoby w wieku 50 - 59 lat (11%)
• osoby oceniające swój stan zdrowia jako bardzo dobry

(14%)

• ludzie zgłaszający się na testy w II kwartale roku (16%).
W roku 2004, wśród osób zgłaszających się na testy

w kierunku HIV do punktów konsultacyjno-diagnostycznych
stosunkowo niewielką grupę osób stanowili ludzie, którzy
z uwagi na wykonywany zawód byli narażeni na zakażenie HIV.
Grupa ta stanowiła w roku 2004 8% ogółu osób zgłaszających się
na testy do pkd.

Wśród osób istotnie częściej narażonych na zakażenie HIV

z uwagi na wykonywany zawód były:

• kobiety (11%)
• osoby zgłaszające się na testy do pkd ulokowanych

w regionie północnym (14%)

• zgłaszające się w IV kwartale 2004 roku (9%).

5,2

nie

tak

brak informacji

23,3

71,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 36

Wykres 28. Narażenia zawodowe, analiza wśród osób zgłaszających
się do pkd w roku 2004, N=1000.

Z kolei istotnie rzadziej na narażenia zawodowe byli wystawieni:

• mężczyźni (5%)
• osoby nie związane z żadną religią (2%)
• osoby zgłaszające się na test w regionie stołecznym (2%).
Wśród osób, które w roku 2004 zgłosiły się w celu wykonania

testu i były narażone na zakażenie HIV z powodu wykonywanego
zawodu, największa grupa (36%) to osoby, w przypadku których
narażenie zawodowe wiąże się ze świadczeniem usług
seksualnych. Natomiast relatywnie niewielka (27%) była grupa
osób, którzy raportowali narażenia zawodowe związane ze służbą
medyczną.

Znaczna część spośród osób, które miały narażenia zawodowe

(28%) zgłaszała, że jeszcze inne sytuacje, nie związane ani ze
świadczeniem usług seksualnych, ani z zawodami medycznymi.
Wśród tych osób byli policjanci, strażacy, fryzjerzy, osoby
pracujące na zagranicznych kontraktach oraz inne, które z racji
pełnionych obowiązków miały kontakt z krwią nieznanego
pochodzenia lub doznały przerwania ciągłości tkanek.

67,4

nie

tak

brak informacji

25,1

7,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 37

Wykres 29. Typ narażenia zawodowego, analiza wśród osób
zgłaszających się do pkd w roku 2004, które były zawodowo
narażone na zakażenie HIV, N=75.

Między poszczególnymi grupami deklarującymi narażenia

zawodowe brak było różnic istotnych statystycznie.

Wśród osób zgłaszających się na testy do pkd w roku 2004,

dwie z pięciu osób (38%) ani razu nie były leczone szpitalnie.

Największą grupę, bo 44%, stanowiły osoby, które leczeniu

szpitalnemu były poddane 1 - 2 razy w ciągu swojego życia.

Co dziesiąta zgłaszająca się do pkd osoba była leczona

w szpitalu 3 do 5 razy, zaś prawie co dwudziesta (4%) – 6 razy
i/lub więcej.

1% osób wypełniających ankiety nie udzielił informacji

na ten temat.

20%

10%

40%

30%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

inne

medyczne

sex

35,7

10,9

53,4

26,8

10,9

62,3

28,1

10,9

61,0

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 38

Wykres 30. Czy badany(a) był(a) leczony(a) szpitalnie?, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=745
(ankieta samodzielnie wypełniana).

Istotnie częściej leczeniu w szpitalu nie byli ani razu poddawani:

• ludzie w wieku 20 - 29 lat (44%)
• ci, którzy nie podali informacji odnośnie miejsca zamieszkania

(47%)

• osoby stanu wolnego (kawaler/panna) - 43%
• osoby oceniające swoją sytuację materialną jako bardzo

dobrą (60%)

• osoby oceniające swój stan zdrowia jako bardzo dobry

(60%).

Z kolei istotnie rzadziej leczeniu w szpitalu nie byli ani razu
poddawani:

• ludzie w wieku 60 lat i powyżej (15%)
• osoby z wykształceniem podstawowym (21%)
• renciści i emeryci (2%)
• osoby zamężne (30%) oraz osoby rozwiedzione (16%)
• osoby oceniające swoją sytuację materialną jako złą (27%)
• osoby oceniające stan swojego zdrowia jako średni (28%)

i zły (16%).

16% osób, które w roku 2004 zgłosiły się do punktu

konsultacyjno-diagnostycznego celem wykonania testu na HIV,
w ciągu ostatnich 5 lat przed testem korzystały z pomocy psychiatry.

6 i wiêcej razy

brak informacji

ani razu

1 - 2 razy

3 - 5 razy

37,9

1,4

4,4

12,3

44,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 39

Zdecydowana większość (83%) spośród tych osób, nie

korzystała z porad lekarza psychiatry, a 2% osób zgłaszających
się do pkd nie udzieliło tego typu informacji.

Wykres 31. Czy w ciągu ostatnich 5 lat korzystał(a) z pomocy
psychiatry?, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, N=745 (ankieta samodzielnie wypełniana).

Istotnie częściej z pomocy lekarza psychiatry w okresie

5 ostatnich lat przed wykonaniem testu korzystały osoby:

• z wykształceniem podstawowym (29%)
• osoby bezrobotne (30%)
• oceniające swoją sytuację materialną jako złą (35%)
• oceniające swój stan zdrowia jako średni (22%).

Ryzykowne zachowania seksualne
Jak wynika z danych zgromadzonych przez

Konsultantów w pkd, nie mniej niż 64% osób zgłaszających się
na test w roku 2004 miało heteroseksualne kontakty w okresie
ostatniego roku przed wykonaniem testu.

Istotnie rzadziej tego typu kontakty podejmowały:
• kobiety (71%)
• osoby z wykształceniem wyższym (71%)
• pracownicy fizyczno-umysłowi (83%)

nie

tak

brak informacji

1,5

82,8

15,6

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 40

• osoby żonate/zamężne (75%)
• ludzie zgłaszający się na testy do pkd zlokalizowane

w regionach północno-wschodnim (79%), środkowo-
wschodnim (86%), środkowozachodnim (79%).

Wykres 32. Partnerzy seksualni z ostatniego roku, analiza wśród
osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, z pominięciem osób,
które nigdy nie miały kontaktów seksualnych, N=997.

W okresie 12 miesięcy przed wykonaniem testu co dziesiąta

osoba, która zgłosiła się do pkd (11%) miała kontakty seksualne
z osobami, które często wyjeżdżają za granicę. Istotnie częściej
takich partnerów miały:

• kobiety (15%)
• osoby posiadające wykształcenie wyższe (16%)
• zgłaszający się na testy do pkd zlokalizowanych w regionie

środkowowschodnim (20%).

Z kolei 9% osób, które w pkd wykonały test w kierunku HIV

w roku 2004 miało w analizowanym okresie partnerów
pochodzących z innych krajów. Między poszczególnymi grupami
osób, które miały kontakty z tego typu partnerami nie było różnic
istotnych statystycznie.

20%

60%

80%

100%

40%

heteroseksualni

czêsto wyje¿d¿aj¹ce za granicê

pochodz¹ce z innego kraju

homo/bisex

œwiadcz¹ce us³ugi seks.

stosuj¹ce narkotyki do¿ylne

partner zaka¿ony HIV

transfuzja/hemofilia

63,7

3,3

nie

tak

brak informacji

32,9

11,2

45,3

43,5

9,3

53,8

36,8

8,1

40,5

51,4

7,7

47,3

44,9

4,6

49,5

45,9

1,8

27,6

70,6

1,4

32,8

65,8

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 41

8% osób, które zgłosiły się w roku 2004 na testy w kierunku

HIV miało w ciągu roku poprzedzającego test kontakty seksualne
z osobami homo/biseksualnymi. Istotnie częściej takich partnerów
mieli:

• mężczyźni (12%) oraz
• osoby zgłaszające się na testy w pkd zlokalizowanych

w regionie stołecznym (12%).

Również 8% spośród wykonujących testy w roku 2004 przyznało,

że w okresie 12 miesięcy przed testem miało kontakty z osobami
świadczącymi usługi seksualne. Istotnie częściej kontakty seksualne
z takimi partnerami mieli:

• mężczyźni (13%)
• w wieku 30 - 39 lat (13%)
• osoby mieszkające na wsi (15%).
Co dwudziesta osoba, która wykonała w 2004 roku test

w kierunku HIV (5%) miała w ostatnim roku przed testem
kontakty seksualne z osobami stosującymi narkotyki dożylne.
Istotnie częściej tego typu kontakty podejmowały:

• kobiety (7%)
• osoby nie związane z żadną religią (9%).
2% osób wykonujących testy w 2004 roku miało w okresie

12 miesięcy przed testem kontakty seksualne z partnerami zakażonymi
HIV. Między poszczególnymi grupami osób, które miały kontakty
z tego typu partnerami nie było różnic istotnych statystycznie.

Natomiast tylko 1% osób wykonujących testy w roku 2004

miało kontakty seksualne w ostatnim roku przed testem z osobami
po transfuzji, bądź chorymi na hemofilię. Jednakże pomiędzy
poszczególnymi grupami osób, które miały tego typu partnerów
brak było różnic istotnych statystycznie.

Wśród mężczyzn, którzy w roku 2004 zgłosili się na testy

17% nie miało w ciągu ostatniego roku przed testem ani jednej
partnerki seksualnej.

Co piąty mężczyzna (20%) z tej grupy miała w tym okresie

tylko jedną partnerkę, co ósmy (15%) 2 partnerki oraz 3 partnerki
(12%). Co dwudziesty z grupy mężczyzn (5%) miał w roku przed
testem 4 partnerki, 4% tej grupy – 5 partnerek.

W sumie 5,4% mężczyzn, którzy w roku 2004 wykonali testy

w pkd miało w roku poprzedzającym test więcej niż 5 partnerek

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 42

seksualnych, zaś co piąty (21%) nie podał informacji odnośnie
liczby partnerek.

Wykres 33. Liczba partnerów seksualnych z ostatniego roku
– KOBIET, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku
2004, z pominięciem osób, które nigdy nie miały kontaktów
seksualnych, mężczyźni N=553, kobiety N=444.

Zdecydowana większość kobiet, które w roku 2004 zgłosiły

się do pkd na test (81%) nie miała w roku poprzedzającym test
ani jednej partnerki seksualnej. Znaczna też grupa kobiet (18%)
nie podała informacji o liczbie kobiecych partnerek w ciągu roku
przed testem.

1% kobiet z tej grupy miał w analizowanym okresie jedną

partnerkę kobiecą, zaś 0,8% kobiet z tej grupy miało więcej niż
jedną partnerkę seksualną.

Przeszło ponad połowa mężczyzn (66%), którzy w roku 2004

zgłosili się na testy nie miało w ciągu ostatniego roku przed
testem ani jednego partnera seksualnego.

3% mężczyzn z tej grupy miała w tym okresie tylko jednego

partnera, 2% – dwóch męskich partnerów, zaś 3% – trzech
partnerów. Również 2% mężczyzn z tej grupy miało w okresie
na rok przed testem czterech partnerów oraz tyle samo – pięciu
partnerów.

W sumie 3% mężczyzn, którzy w roku 2004 wykonali testy

w pkd w roku poprzedzającym wykonanie testu miało więcej

>10

>20

brak

danych

17,2

80,7

20,3

15,3

0,5

1,0

11,8

0,3

5,1

4,0

0,9

0,6

0,5

0,2

1,4

0,7

1,1

17,5

21,0

kobiety

mê¿czyŸni

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 43

niż 6 męskich partnerów seksualnych. Co piąty z tej grupy (20%)
nie podał tej informacji.

Wykres 34. Liczba partnerów seksualnych z ostatniego roku
– MĘŻCZYZN, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, z pominięciem osób, które nigdy nie miały kontaktów
seksualnych, mężczyźni N=553, kobiety N=444.

W grupie kobiet, które w roku 2004 zgłosiły się do pkd

na test 7% nie miało w roku poprzedzającym test ani jednego
partnera seksualnego.

Największa grupa kobiet, bo ponad 1/3 (35%) miała w tym okre-

sie tylko jednego partnera, zaś co piąta (19%) – dwóch partnerów.
Co dziesiąta spośród kobiet zgłaszających się do pkd (9%) miała
w okresie roku przed testem trzech partnerów seksualnych.
2% z tej grupy przyznało, że miało czterech partnerów, a 1%
– pięciu partnerów.

W sumie 4,4% kobiet, które w roku 2004 wykonały testy

w kierunku HIV miało w analizowanym okresie sześciu lub
więcej partnerów.

Co piąta kobieta z tej grupy nie podała informacji o liczbie

męskich partnerów w okresie roku przed testem.

Trzeba zauważyć, iż prawie co piąta spośród osób (17%)

zgłaszających się w 2004 roku do pkd w kontaktach seksualnych
nigdy nie stosowała prezerwatyw.

Z kolei co trzecia (31%) używała prezerwatyw w podej-

mowanych przez siebie kontaktach seksualnych jedynie

>10

>20

brak

danych

66,4

kobiety

mê¿czyŸni

7,4

2,9

1,5

18,9

2,8

9,4

1,5 2,1

2,11,4

1,01,8

0,5 0,2

0,1

1,1

0,4

1,0 1,3

19,6

21,2

35,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 44

sporadycznie, zaś nieco mniejsza grupa (29%) często stosowała
prezerwatywę w kontaktach seksualnych.

Wśród osób zgłaszających się na testy, jedynie co dziesiąta

(11%) stosowała prezerwatywy regularnie, zawsze w sytuacji
kontaktów seksualnych.

Znaczna część osób (12%) odbywających konsultacje w pkd

i wykonujących tam testy nie udzieliło informacji odnośnie
częstotliwości stosowania prezerwatywy w kontaktach seksualnych.

Wykres 35. Stosowanie prezerwatywy w kontaktach seksualnych,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
z pominięciem osób nie mających nigdy kontaktów seksualnych,
N=997.

Istotnie częściej prezerwatywy nigdy nie stosowały:

• kobiety zgłaszające się na test (21%)
• osoby w wieku 60 lat i więcej (32%) oraz emeryci i renciści

(65%)

• ludzie z wykształceniem podstawowym (44%)
• osoby oceniające swój stan zdrowia jako średni (27%)
• osoby zgłaszające się do pkd w regionach południowym (32%)

i północnym (22%).

Z kolei, wśród osób zgłaszających się na testy w 2004 roku,

istotnie częściej prezerwatywy w kontaktach seksualnych zawsze
używali:

• mężczyźni (14%).

zawsze

czêsto

sporadycznie

nigdy

brak informacji

28,6

10,9

11,9

17,3

31,2

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 45

Należy także zwrócić uwagę, że przeszło połowa osób, które

w roku 2004 zgłosiły się do pkd na test w kierunku HIV (55%) miało
kontakty seksualne z innym partnerem seksualnym niż stały partner.

39% zgłaszających się do pkd na test, nie podejmowało takich

zachowań, zaś 5% z osób zgłaszających się do pkd nie udzieliło
informacji na ten temat.

Istotnie częściej kontakty seksualne z inną osobą niż stały

partner mieli:

• mężczyźni (64%)
• osoby, które nie podały informacji odnośnie miejsca

zamieszkania (64%)

• osoby z wykształceniem wyższym (61%)
• technicy, wyspecjalizowani pracownicy usług (69%)

oraz pracownicy fizyczno-umysłowi (76%).

Wykres 36. Kontakty z innym partnerem seksualnym niż stały
partner, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=745 (ankieta samodzielnie wypełniana).

Prawie 4 na 5 osób zgłaszających się w roku 2004 na testy

do pkd (78%) w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed wykonaniem
testu miało ryzykowny kontakt heteroseksualny.

Wśród osób zgłaszających się na testy istotnie częściej

ryzykowne kontakty heteroseksualne podejmowały:

• kobiety (86%)
• osoby z wykształceniem wyższym (84%)
• pracownicy umysłowi niższego szczebla (93%)

nie

tak

brak informacji

39,4

5,4

55,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 46

• osoby bardzo dobrze oceniające stan swojego zdrowia

(86%)

• zgłaszający się na testy do pkd w regionach środkowo-

wschodnim (90%) oraz w regionie południowo-zachodnim
(87%)

• osoby zgłaszające się na test w IV kwartale roku (82%).

Wykres 37. Zachowania ryzykowne – kontakty seksualne, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, z pominięciem
osób, które nie podejmowały ryzykownych kontaktów seksualnych,
N=963.

Znaczna była również grupa mężczyzn, którzy w ciągu ostatnich

12 miesięcy przed testem mieli ryzykowny kontakt seksualny
z innym mężczyzną. Wśród tej grupy, w sumie 13% miało
w tym okresie ryzykowny kontakt tego typu.

Inne typy ryzykownych kontaktów seksualnych były przez

osoby zgłaszające się na testy podejmowane znacznie rzadziej.

1% spośród tych osób miał w okresie 12 miesięcy przed

testem kontakt MSM + hetero, 0,7% kobiet miało kontakt seksualny
z inną kobietą, zaś 0,2% miało kontakty kobieta + hetero.

40%

20%

80%

60%

100%

Hetero

MSM (analiza tylko

wœród M)

MSM + hetero

Kobieta + Kobieta

(analiza tylko wœród K)

Kobieta + hetero

78,3

12,8

8,8

13,2

73,8

13,1

12,8

86,1

1,0

12,6

86,7

0,7

12,8

87,0

0,2

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 47

Między poszczególnymi grupami badanych nie było różnic

istotnych statystycznie.

Rozmowy przeprowadzane przez Konsultantów pracujących

w punktach konsultacyjno-diagnostycznych i pytania zadawane
na podstawie kwestionariusza wywiadu pozwoliły stwierdzić, czy
osoby zgłaszające się celem wykonania testów podejmowały
kiedykolwiek zachowania ryzykowne, które mogły stworzyć
zagrożenia zakażenia się przez nie HIV.

W przypadku 9 na 10 osób, które zgłosiły się na test w roku

2004 (92%) stwierdzono podjęcie choć raz w życiu zachowań
ryzykownych, które mogły doprowadzić do zakażenia HIV.

Jedynie u 4% osób przychodzących do pkd nie stwierdzono

takich zachowań, zaś w przypadku kolejnych 4% nie ustalono,
czy przychodząca osoba podejmowała takie zachowania, czy nie.

Wykres 38. Ryzykowne zachowania seksualne, analiza wśród osób
zgłaszających się do pkd w roku 2004, N=1000.

Między poszczególnymi grupami osób testujących się w pkd

nie było zasadniczo istotnych statystycznie różnic, jeśli chodzi
o podejmowanie zachowań ryzykownych. Można jedynie zauważyć,
że zachowania ryzykowne istotnie rzadziej podejmowały osoby
zgłaszające się do pkd zlokalizowanych w regionie północnym (85%).

3,7

91,9

4,4

nie

tak - zachowania ryzykowne

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 48

Wśród osób zgłaszających się do pkd, które miały choć jedno

zachowanie ryzykowne, największa grupa (46%) zdecydowała się
na test w okresie od 3 do 12 miesięcy od ryzykownego zachowania.

Prawie co trzecia z tych osób (30%) zgłosiła się na test nie

później niż 3 miesiące po ryzykownym zachowaniu, zaś 17%
czekało z wykonaniem testu w kierunku HIV 12 miesięcy lub więcej
po ryzykownym zachowaniu.

8% osób z tej grupy nie udzieliło informacji odnośnie okresu

w jakim miało miejsce ryzykowne zachowanie.

Wykres 39. Czas jaki upłynął od zachowania ryzykownego,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
N=918.

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

30,2

45,7

16,6

7,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 49

Analiza wśród osób, które w roku
2004 uzyskały dodatni wynik testu

Niniejsze analizy bazują na nadreprezentacji osób, które

w roku 2004 uzyskały dodatnie wyniki testów wykonywanych
w punktach konsultacyjno-diagnostycznych. W sumie w próbie
tej znalazły się 91 przypadki osób. Były to wszystkie przypadki
dodatnich testów, które znalazły się wśród ankiet przesłanych
z pkd (nie udało się skompletować wszystkich 118 ankiet
i wywiadów).

Wśród osób, które w roku 2004 zgłosiły się na test do pkd

i uzyskały dodatni wynik testu na HIV, 7/10 byli to mężczyźni
(70%). 29% tej grupy stanowiły kobiety, zaś w przypadku 1%
brak było w ankiecie informacji odnośnie płci.

Wykres 40. Płeć osób zgłaszających się na testy w kierunku HIV,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które
uzyskały dodatni wynik testu N=91.

Wśród analizowanej nadreprezentacji osób z wynikami

dodatnimi, największą grupę stanowiły osoby w wieku 30 - 39 lat,
które stanowiły prawie jedną trzecią całej grupy (30%).

70,3%

28,6%

1,1%

mê¿czyŸni

brak informacji

kobiety

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 50

Niewiele mniejszy udział miały osoby w wieku 40 - 49 lat

(27%). Osoby w wieku 20 - 29 lat (najliczniej reprezentowana
grupa wśród wykonujących testy w roku 2004) stanowiły nieco
mniej niż 1/4 osób z pozytywnymi wynikami testów, zaś 12% tej
grupy to osoby w wieku 50 - 59 lat.

Najmniejszy udział w podpróbie osób z dodatnimi wynikami

testów w kierunku HIV miały osoby powyżej 60 lat roku życia
(4%), w wieku 18 - 19 lat (3%) oraz młodsze niż 18 lat (1%).

Wykres 41. Wiek osób zgłaszających się do pkd celem wykonania
testów w kierunku HIV analiza wśród osób zgłaszających się
do pkd w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Podobnie, jak w przypadku analiz dla całej próby osób

zgłaszających się do pkd celem testu, tak i w przypadku
nadreprezentacji osób z dodatnimi wynikami, udział kobiet
w starszych kohortach wiekowych był wyraźnie mniejszy niż
udział mężczyzn.

I tak na przykład: kobiety z dodatnim wynikiem testu

stanowiły 67% grupy w wieku 18 - 19 lat, ale tylko 36% grupy
w wieku 40 - 49 lat, zaś w grupach starszych, wśród osób
z dodatnimi wynikami w ogóle nie było kobiet.

30-39 lat

30%

40-49 lat

27%

>60 lat

50-59 lat

12%

<18 lat

18-19 lat

20-29 lat

23%

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 51

Wykres 42. Płeć i wiek osób zgłaszających się na testy w kierunku
HIV, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Zdecydowana większość (69%) osób, które uzyskały dodatni wynik

testu w kierunku HIV w roku 2004 to mieszkańcy miast. Zaledwie 1%
osób z dodatnimi wynikami stanowili mieszkańcy wsi, zaś 2% osób
spośród tej grupy nie miało miejsca stałego zamieszkania.

27% osób z tej grupy nie podało informacji odnośnie swojego

miejsca zamieszkania.

Wykres 43. Miejsce zamieszkania osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które
uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

miasto
brak miejsca zamieszkania

2,2

69,2

27,5

1,1

wieœ
brak informacji

<18 lat

100

18-19 lat

20-29 lat

30-39 lat

40-49 lat

50-59 lat

>60 lat

100,0

66,7

33,3

26,9

36,0

64,0

90,9

100,0

9,1

73,1

kobiety
mê¿czyŸni
brak danych

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 52

Prawie połowa nadreprezentacji osób z dodatnimi wynikami

testów z 2004 roku stanowiły osoby z wykształceniem średnim
(46%). Kolejną bardzo dużą grupę – ponad 1/3 wszystkich osób
z dodatnimi wynikami testu na HIV (37%) – stanowiły osoby
z wykształceniem podstawowym (niższym niż średnie). Warto
w tym miejscu zaznaczyć, że udział tych osób w nadreprezentacji
jest nieproporcjonalnie duży do ich udziału w próbie zasadniczej.
Wśród ogółu osób, które w roku 2004 zgłosiły się na test, osoby
z wykształceniem podstawowym (niższym niż średnie) stanowiły
jedynie 8% całej próby.

Wśród osób z dodatnimi wynikami testów co dwudziesta

osoba (5%) miała wykształcenie wyższe, zaś w przypadku co
dziesiątej z tej grupy (12%), nie udało się uzyskać informacji
odnośnie jej wykształcenia. Można jeszcze dodatkowo zwrócić
uwagę na bardzo niski udział osób z wykształceniem wyższym
wśród osób z dodatnimi wynikami, nieproporcjonalnie niski
do udziału tych osób wśród ogółu wykonujących testy w roku 2004.

Wykres 44. Wykształcenie osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie
wypełniana).

podstawowe
œrednie

12,0

45,8

37,3

4,8

wy¿sze
brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 53

2 na 3 osoby (67%) z nadreprezentacji osób z dodatnimi

wynikami testów w kierunku HIV były stanu wolnego
(panna/kawaler).

13% tej grupy to osoby zamężne lub żonate, prawie tyle samo

- 12% - stanowiły osoby rozwiedzione, zaś 4% - osoby żyjące
w związkach nieformalnych.

1% osób, które w roku 2004 uzyskały dodatni wynik testu

w kierunku HIV wykonywanego w punktach konsultacyjno-
diagnostycznych stanowiły wdowy/wdowcy. W przypadku
2% tej grupy nie podano w ankietach samodzielnie wypełnianych
informacji odnośnie swojego statusu cywilnego.

Wykres 45. Status rodzinny osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie
wypełniana).

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV

Jak się okazało w toku analizy nadreprezentacji, liczba

odnotowanych dodatnich wyników testów w kierunku HIV
w poszczególnych miesiącach, w roku 2004 była znacznie
zróżnicowana i nieproporcjonalna do ogólnej liczby wykonywanych
testów.

1,2

2,4

3,6

67,5

13,3

12,0

panna/kawaler
rozwiedziony
wdowiec/wdowa

zamê¿na/¿onaty
zwi¹zek nieformalny
brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 54

Najwięcej dodatnich wyników wśród nadreprezentacji (14%)

odnotowano w sierpniu 2004. Być może ten wynik wspiera tezę,
że często do zachowań ryzykownych, będących przyczyną
zakażenia HIV, dochodzi w okresie wakacyjno-urlopowym.
Należy zauważyć, że udział testów wykonanych w grudniu
(najwięcej wykonanych testów spośród wszystkich miesięcy roku
2004) był nieco mniejszy (12%), lecz nieproporcjonalnie mały
biorąc pod uwagę ogólną liczbę testów wykonanych w tym
miesiącu.

Relatywnie wysoki udział wśród nadreprezentacji miały

jeszcze testy wykonane w październiku (10%), wrześniu i czerwcu
(po 9%). Udział dodatnich testów w pozostałych miesiącach
kształtował się na poziomie 8% lub niższym.

Wykres 46. Miesiąc wykonania testu, analiza wśród osób

zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały dodatni
wynik testu, N=91.

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób zgłaszających
się na testy
Dane zebrane w trakcie rozmów przeprowadzonych

przez Konsultantów w pkd pozwoliły też na szerszy opis
sytuacji społecznej osób, które w roku 2004 uzyskały dodatni
wynik testów w kierunku HIV.

III

VII

VIII

XII

brak

informacji

6,6

7,7

5,5

4,4

14,3

8,8

9,9

7,7

12,1

1,1

8,8

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 55

Analizując ocenę własnej sytuacji materialnej osób, które

uzyskały dodatnie wyniki testów, w pierwszej kolejności należy
zauważyć, że jest ona gorsza niż ogólnie sytuacja osób,
które zgłaszały się na testy do pkd.

Żadna z osób z tej grupy nie oceniła swojej sytuacji materialnej

jako bardzo dobrej. Tylko 6% tej grupy uznało ją za dobrą, zaś
w sumie 2/5 osób (39%) osób z dodatnimi wynikami testów oceniło
swoją sytuację materialną jako złą i bardzo złą.

Największa, choć relatywnie niewielka grupa – co trzecia

osoba z dodatnim wynikiem testu (31%) – uznała swoją sytuację
materialną za zadowalającą.

Zastanawiać więc może fakt, czy możliwe jest, że zła sytuacja

materialna jest w jakiś sposób związana z podejmowanymi
zachowaniami ryzykownymi i możliwością zakażenia się wirusem
HIV. Jednak na podstawie zebranego materiału nie można tej tezy
zweryfikować.

Wykres 47. Ocena sytuacja materialnej osób zgłaszających się
do pkd, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie
wypełniana).

Również w przypadku analizy stanu zdrowia osób z próby

z dodatnimi wynikami testów na HIV można zauważyć, że była
ona nieco gorsza w tej grupie niż w próbie ogółu osób
zgłaszających się na testy do pkd w roku 2004.

Największa grupa spośród osób z dodatnimi wynikami, oceniała

swój stan zdrowia jako dobry (43%). Udział tych osób
w nadreprezentacji był jednak o ok. 10 punktów procentowych

20%

40%

60%

80%

100%

bardzo dobra

dobra

zadowalaj¹ca

z³a

bardzo z³a

brak informacji

27,7

31,3

30,1

8,4 2,4

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 56

mniejszy niż wśród ogółu osób wykonujących testy w pkd.

Co trzecia osoba z dodatnim wynikiem testu (35%) oceniła

swój stan zdrowia jako średni (ok. 13 punktów procentowych
mniejszy udział niż wśród ogółu zgłaszających się na testy), zaś
13% z tej grupy uznało, że ich stan zdrowia jest zły (ok. 10 punktów
procentowych więcej niż w próbie podstawowej).

Można jeszcze dodać, że osoby oceniające stan swojego

zdrowia jako bardzo dobry stanowiły wśród nadreprezentacji osób
HIV + jedynie 6%, zaś wśród ogółu zgłaszających się na testy
w 2004 roku – aż 19%.

2% osób z dodatnimi wynikami nie udzieliło informacji

odnośnie swojego stanu zdrowia.

Wykres 48. Ocena stanu zdrowia osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie
wypełniana).

Wcześniejsze testy w kierunku HIV
W przeciwieństwie do ogółu badanych, osoby, które

wykonały w roku 2004 test w pkd i uzyskały dodatni wynik
znacznie częściej wykonywały już wcześniej test w kierunku HIV
– w tej grupie aż 46% osób robiło wcześniej taki test.

Połowa jednak nigdy wcześniej nie wykonywała testu

w kierunku HIV, zaś w przypadku 4% nie uzyskano informacji
odnośnie ewentualnego wcześniej wykonywanego testu.

20%

40%

60%

80%

100%

bardzo dobra

dobra

œredni

z³a

brak informacji

6,0

43,4

34,9

13,3

2,4

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 57

Wykres 49. Osoby, które wcześniej wykonywały kiedykolwiek test
w kierunku HIV, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

W nadreprezentacji (osoby z dodatnimi wynikami testu

na HIV), które już wcześniej wykonywały taki test, na kolejny
zgłaszały się najczęściej po okresie dłuższym niż 12 miesięcy.
Zrobiła tak połowa z tej grupy (48%).

Co czwarta osoba z tej grupy (24%) wykonała wcześniejszy

test na HIV nie wcześniej niż 3 miesiące przed testem w pkd
i nie później niż 12 miesięcy od testu, który wykazał dodatni
wynik.

Z kolei 19% osób z dodatnimi wynikami testu, wcześniejsze

testy wykonała nie wcześniej niż 3 miesiące przed ostatnim
testem wykonanym w pkd.

4,4

49,5

46,2

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 58

Wykres 50. Czas jaki upłynął od ostatniego testu w kierunku HIV,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu i wcześniej wykonywały test
w kierunku HIV, N=42.

Narażenia pozaseksualne
Podobnie, jak w przypadku ogółu osób, które zgłosiły

się w 2004 roku do pkd, tak w przypadku nadreprezentacji osób
z dodatnimi wynikami, zdecydowana większość nigdy nie miała
wykonywanej transfuzji krwi (93%).

Zaledwie 2% osób z tej grupy miało kiedykolwiek wykonywany

tego typu zabieg, zaś w przypadku 4% nie udało się ustalić,
czy miały one kiedykolwiek transfuzję, czy nie.

Wykres 51. Osoby, które miały kiedykolwiek transfuzję krwi,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

2,2

4,4

93,4

nie

tak

brak informacji

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

19,0

23,8

47,6

9,5

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 59

Wśród osób, które uzyskały dodatnie wyniki testu w kierunku

HIV aż 37% stosowało dożylnie narkotyki. W porównaniu
z ogółem zgłaszających się do pkd, udział osób stosujących
narkotyki dożylne był wśród tych osób wyraźnie wyższy (5%
dla ogółu zgłaszających się do pkd). Stosowanie narkotyków
dożylnych mogło więc stanowić jeden z głównych czynników
związanych z zakażeniem wirusem.

Jednak ponad połowa nadpreprezenacji (59%) nigdy nie

stosowała dożylnych narkotyków. 1% osób z dodatnimi wynikami
testu nie udzielił informacji odnośnie stosowania narkotyków
dożylnych.

Wykres 52. Stosowanie narkotyków dożylnych wśród osób
zgłaszających się na test do pkd, analiza wśród osób zgłaszających
się do pkd w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Wśród osób z dodatnimi wynikami testu w kierunku HIV,

które wcześniej stosowały dożylnie narkotyki, 31% używało ich
nie wcześniej niż 3 miesiące przed wykonaniem testu.

Z kolei co piąta osoba z tej grupy (19%) brała dożylnie

narkotyki nie wcześniej niż 12 miesięcy przed zgłoszeniem się
na test, ale nie później niż 3 miesiące przed nim.

22% tej grupy stosowało takie narkotyki 12 miesięcy przed

testem, bądź jeszcze wcześniej. W tym przypadku znaczna grupa
(28%) nie podała informacji, kiedy stosowała narkotyki dożylne.

1,1

59,3

39,6

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 60

Wykres 53. Czas jaki upłynął od stosowania narkotyków
dożylnych, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku
2004, które uzyskały dodatni wynik testu i stosowały narkotyki
dożylne, N=36.

Wśród osób z nadreprezentacji, podobnie, jak wśród ogółu

osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, co piąta osoba (22%)
przed zgłoszeniem się na test stosowała, jako środek
psychostymulujący alkohol.

Przeszło połowa (57%) osób z dodatnimi wynikami testu

stosowała alkohol, zaś 21% tej grupy nie podało w ogóle tej
informacji.

Wykres 54. Stosowanie środków psychostymulujących – alkoholu,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

30,6

19,4

22,2

27,8

57,1

22,0

20,9

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 61

Wśród osób z dodatnimi wynikami testu, które zgłosiły się

do punktów konsultacyjno-diagnostycznych w roku 2004,
23% stosowało inne środki psychostymulujące niż alkohol.
W nadreprezentacji grupa ta była więc większa niż w przypadku
ogółu zgłaszających się na testy (wśród nich osób stosujących
środki psychoaktywne było 16%).

Jednak i w tej podgrupie, prawie połowa (48%) nie stosowała

takich środków, zaś ponad 1/4 (29%) nie udzieliła tej informacji.

Wykres 55. Stosowanie innych środków psychostymulujących,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Wśród osób z dodatnim wynikiem testu w kierunku HIV,

przeszło co ósma osoba (14%) stosowała strzykawki wspólnie
z innymi osobami. W porównaniu do ogółu osób zgłaszających
się na testy było to wyraźnie więcej (różnica 10 punktów
procentowych).

Jednak większość osób z nadreprezentacji (75%) nie używała

nigdy tych samych strzykawek co inne osoby. Co dziesiąta osoba
z tej grupy (11%) nie udzieliła odnośnej informacji.

48,4

23,1

28,6

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 62

Wykres 56. Stosowanie strzykawek wspólnie z innymi osobami,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

31% osób, które uzyskały dodatni wynik testu w kierunku HIV,

a wcześniej używały strzykawek wspólnie z innymi osobami,
robiło to nie wcześniej niż 3 miesiące przed zgłoszeniem się
na test. Dwie spośród pięciu osób z tej grupy (39%) robiło to
w okresie od 3 do 12 miesięcy przed testem, zaś co czwarta z tych
osób (23%) - 12 miesięcy przed zgłoszeniem się na test, bądź
jeszcze wcześniej.

W przypadku 8% osób z nadreprezentacji (osoby z dodatnimi

wynikami testu w kierunku HIV) nie udało się uzyskać informacji
odnośnie okresu w jakim stosowały strzykawki wspólnie z innymi
osobami.

11,0

14,3

74,7

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 63

Wykres 57. Czas jaki upłynął od stosowania strzykawek wspólnie
z innymi osobami, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu i stosowały
strzykawki wspólnie z innymi osobami, N=13.

Tak jak w przypadku ogółu osób zgłaszających się na test,

tak i w przypadku nadreprezentacji osób z dodatnimi wynikami
testu, przeważająca większość (81%) stanowiły osoby o orientacji
heteroseksualnej. Relatywnie niewielką (ale większą niż w przypadku
ogółu wykonujących testy) grupę stanowiły w nadreprezentacji
osoby homoseksualne (13%).

4% osób z dodatnimi wynikami było biseksualistami,

a 1% nie udzielił informacji odnośnie swojej orientacji seksualnej.

Wykres 58. Orientacja seksualna osób zgłaszających się do pkd,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

81,3

4,4

hetero
bisex

homo
nie mia³(a) kontaktów

brak informacji

1,1

13,2

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

30,8

38,5

23,1

7,7

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 64

Wśród osób, które w roku 2004 uzyskały dodatni wynik testu

w kierunku HIV aż 14% w momencie wykonywania testu, bądź
wcześniej było zakażonych żółtaczką typu HCV. Udział osób
zakażonych tą chorobą był w tej grupie wielokrotnie wyższy, niż
wśród ogółu zgłaszających się w analizowanym roku na testy.

Mniejsza grupa (jednak również większa niż wśród ogółu

testujących się w 2004 roku), bo 7% osób z nadreprezentacji
było zakażonych żółtaczką HBV, zaś 2% – jakąś nieokreśloną
żółtaczką wszczepienną.

Również 2% tej grupy chorowało momencie zgłoszenia się

na test, bądź wcześniej na choroby przenoszone drogą płciową.

Wykres 59. Choroby przechodzone w przeszłości lub obecnie,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91. Odpowiedzi nie sumują
się do 100%, gdyż możliwa była więcej niż 1 odpowiedź.

Wśród osób z nadreprezentacji (dodatni wynik testu w kierunku

HIV) choroby skóry przechodziło 17% osób (6 punktów procentowych
mniej niż wśród ogółu testujących się w 2004 roku).

3/4 tej grupy nie miało nigdy chorób skórnych, zaś 7% nie

udzieliło na ten temat informacji.

choroby

przenoszone drog¹

p³ciow¹

¿ó³taczka

wszczepienna"

HBV

HCV

14,3

6,6

2,2

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 65

Wykres 60. Czy badany(a) przechodził(a) choroby skóry?, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały
dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie wypełniana).

Osoby, które z uwagi na wykonywany zawód były narażone

na zakażenie HIV stanowiły stosunkowo niewielką grupę wśród
osób z dodatnimi wynikami testu (6%).

Zdecydowana większość tej grupy (70%) to osoby, które nie

były narażone na zakażenie HIV w związku z wykonywanym
zawodem. Jednak znaczna część tej grupy (24%) nie udzieliła
informacji odnośnie narażeń zawodowych.

Wykres 61. Narażenia zawodowe, analiza wśród osób zgłaszających
się do pkd w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

24,2

70,3

5,5

nie

tak

brak informacji

16,9

7,2

75,9

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 66

Wśród osób 5 osób z dodatnimi wynikami testu, które były

narażone na zakażenie HIV z powodu wykonywanego zawodu,
najwięcej – bo 4 osoby – wskazały na narażenia związane
z seksem. Jedna osoba wskazała, iż chodziło o medyczny typ
narażenia i również jedna, wymieniła jeszcze inne narażenia
zawodowe poza medycznymi, czy związanymi z seksem.

W nadreprezentacji, w porównaniu do ogółu zgłaszających

się na testy w 2004 roku, wyraźnie mniejsza była grupa osób,
które ani razu nie były leczone szpitalnie. Stanowiła ona 19%
(wśród ogółu testujących się analogiczny odsetek wyniósł 38%).

Połowa osób z dodatnimi wynikami testu (51%) była poddana

leczeniu szpitalnemu 1 - 2 razy w ciągu swojego życia.

Co piąta z tych osób (19%) była hospitalizowana 3 - 5 razy.

8% było hospitalizowanych 6 razy i/lub więcej. Warto zaznaczyć,
że oba te odsetki były wyższe niż w przypadku ogółu testujących
się w roku 2004, odpowiednio o 7 i 4 punkty procentowe.

Co dziesiąta zgłaszająca się do pkd osoba była leczona

w szpitalu 3 do 5 razy, zaś prawie co dwudziesta (4%) – 6 razy
i/lub więcej.

2% osób wypełniających ankiety nie udzieliło informacji

na ten temat.

Wykres 62. Czy badany(a) był(a) leczony(a) szpitalnie?, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały
dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie wypełniana).

6 i wiêcej razy

brak informacji

ani razu

1 - 2 razy

3 - 5 razy

19,3

8,4

50,6

2,4

19,3

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 67

Co trzecia osoba wśród tych, które w roku 2004 uzyskały

dodatni wynik testu w kierunku HIV (30%) w ciągu ostatnich
5 lat przed testem korzystała z pomocy psychiatry. Analogiczny
odsetek wśród ogółu zgłaszających się do pkd był o 15 punktów
procentowych niższy.

Mimo tej wyraźnej różnicy, zdecydowana większość (66%)

osób z nadreprezentacji nie korzystała z porad lekarza psychiatry
w ciągu ostatnich 5 lat przed testem, zaś 4% tej grupy nie udzieliło
odnośnej informacji.

Wykres 63. Czy w ciągu ostatnich 5 lat korzystał(a) z pomocy
psychiatry?, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku
2004, które uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta
samodzielnie wypełniana).

Ryzykowne zachowania seksualne
Jak wynika z danych zgromadzonych przez

Konsultantów w pkd odnośnie osób, które uzyskały dodatni
wynik testu w kierunku HIV, nie mniej niż 51% osób z tej grupy,
w okresie ostatniego roku przed wykonaniem testu miało
heteroseksualne kontakty.

Z kolei 15% osób z tej grupy w ciągu roku przed testem miało

kontakty seksualne z partnerem zakażonym HIV. Należy zauważyć,
że odsetek ten w nadreprezentacji był o ok. 13 punktów
procentowych wyższy, niż wśród ogółu zgłaszających na testy
(tam wynosił 2%).

nie

tak

brak informacji

3,6

66,3

30,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 68

Co ósma osoba z dodatnim wynikiem testu (14%) miała

w analizowanym okresie stosunki homo- bądź biseksualne
(o ok. 6 punktów procentowych więcej niż wśród ogółu testujących
w roku 2004). Natomiast co dziesiąta osoba nadreprezentacji (10%)
miała w tym okresie partnera seksualnego stosującego narkotyki
dożylne. Również i ten odsetek był w tym przypadku wyższy niż
wśród ogółu testujących – o ok. 5 punktów procentowych.

Wykres 64. Partnerzy seksualni z ostatniego roku, analiza wśród
osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały
dodatni wynik testu, N=91.

8% osób z dodatnimi wynikami testów miało w okresie roku

poprzedzającego test partnera pochodzącego z innego kraju, zaś
6% – wyjeżdżającego za granicę.

Zaledwie 1% nadreprezentacji miał w okresie roku przed

testem partnera świadczącego usługi seksualne.

Wśród mężczyzn, którzy uzyskali dodatni wynika testu

w kierunku HIV, co trzeci (31%) nie miał w okresie roku przed
testem ani jednej partnerki seksualnej.

20%

60%

80%

100%

40%

heteroseksualni

partner zaka¿ony HIV

homo/bisex

stosuj¹ce narkotyki do¿ylne

pochodz¹ce z innego kraju

czêsto wyje¿d¿aj¹ce za granicê

œwiadcz¹ce us³ugi seks.

transfuzja/hemofilia

50,5

7,7

nie

tak

brak informacji

41,8

15,4

23,1

61,5

14,3

42,9

9,9

45,1

7,7

50,5

41,8

5,5

50,5

1,1

52,7

70,6

42,9

57,1

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 69

Co piąty mężczyzna z tej grupy (22%) miał w analizowanym

okresie tylko jedną partnerkę, a co dziesiąty (11%) – dwie i trzy
partnerki. Z kolei 2% z tej grupy, w okresie roku przed testem
miało cztery partnerki seksualne.

W sumie 3% mężczyzn miało w tym okresie 6 i więcej partnerek.
Co piąty (20%) nie podał informacji odnośnie liczby partnerek.

Wykres 65. Liczba partnerów seksualnych z ostatniego roku
– KOBIET, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku
2004, które uzyskały dodatni wynik testu, mężczyźni N=64,
kobiety N=26.

Zdecydowana większość kobiet, które w roku 2004 uzyskały

dodatni wynik testu w kierunku HIV (69%) nie miała w roku
poprzedzającym test ani jednej partnerki seksualnej. Z kolei 31%
nie podała informacji o liczbie kobiecych partnerek w ciągu roku
przed testem.

Ponad połowa mężczyzn (55%), którzy mieli dodatnie wyniki

testu w kierunku HIV nie miało w ciągu roku poprzedzającego test
ani jednego partnera seksualnego.

5% mężczyzn z tej grupy miała na rok przed testem tylko

jednego partnera, 3% – dwóch męskich partnerów, zaś 8% – trzech
partnerów. 2% spośród mężczyzn, którzy uzyskali dodatnie wyniki
testu w kierunku HIV miało w analizowanym okresie pięciu
partnerów.

>10

>20

brak

danych

31,3

69,2

21,9

10,9

1,6

30,8

20,3

kobiety

mê¿czyŸni

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 70

W sumie 6,3% mężczyzn z tej grupy miało 6 i więcej niż

męskich partnerów seksualnych, zaś co piąty (22%) nie podał tej
informacji.

Wykres 66. Liczba partnerów seksualnych z ostatniego roku
– MĘŻCZYZN, analiza wśród osób zgłaszających się do pkd
w roku 2004, które uzyskały dodatni wynik testu, mężczyźni N=64,
kobiety N=26.

12% w grupie kobiet, które uzyskały dodatni wynik testu

w kierunku HIV nie miało w roku poprzedzającym test ani jednego
partnera seksualnego.

Największa grupa kobiet, bo ponad 1/3 (31%) miała w tym

okresie jednego partnera, zaś po 4% – dwóch, trzech i czterech
partnerów. 8% kobiet z tej grupy miała w okresie roku przed
testem 5 partnerów seksualnych

W sumie 8% z analizowanej grupy kobiet miało więcej niż

6 partnerów seksualnych w ciągu roku przed wykonaniem testu.

Prawie co trzecia kobieta (31%) nie podała informacji o liczbie

męskich partnerów w okresie roku przed testem.

Należy zauważyć, iż prawie ponad co czwarta osoba

z nadpreprezentacji (28%, a więc o 10 punktów procentowych
więcej niż w przypadku ogółu zgłaszających się na testy w 2004
roku) nigdy w kontaktach seksualnych nie stosowała prezerwatyw.

>10

>20

brak

danych

54,7

11,5

4,7

30,8

3,8

3,1

7,8

3,8

7,7

1,6

3,1

3,8

1,6

3,8

30,8

21,9

kobiety

mê¿czyŸni

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 71

Co trzecia osoba z dodatnim wynikiem testu (35%) stosowała

prezerwatywy sporadycznie, zaś co piąta (19%) prezerwatywy
w kontaktach seksualnych stosowała je często.

Co dziesiąta osoba z nadreprezentacji (9%) stosowała

prezerwatywy regularnie, zawsze w sytuacji kontaktów seksualnych.

10% osób z tej grupy nie udzieliło informacji odnośnie

częstotliwości stosowania prezerwatyw.

Wykres 67. Stosowanie prezerwatywy w kontaktach seksualnych,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które
uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Z kolei, w nadreprezentacji, w porównaniu do ogółu

zgłaszających się na testy w 2004 roku, nieco mniejsza była grupa
osób, które miały kontakty seksualne z innym parterem niż stały
partner. Dla podpróby osób z dodatnimi wynikami testów odsetek
ten wynosił 49%, zaś dla ogółu testujących się – 55%.

Natomiast 40% osób z dodatnim wynikiem testu,

nie podejmowało takich zachowań, a 11% nie udzieliło informacji
na ten temat.

zawsze

czêsto

sporadycznie

nigdy

brak informacji

18,7

8,8

9,9

27,5

35,2

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 72

Wykres 68. Kontakty z innym partnerem seksualnym niż stały partner,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które
uzyskały dodatni wynik testu, N=83 (ankieta samodzielnie
wypełniana).

Wśród osób z dodatnim wynikiem testu w kierunku HIV,

68% miało ryzykowny kontakt heteroseksualny. Dla porównania
– analogiczny odsetek dla ogółu osób wykonujących testy
w 2004 roku był o 10 punktów procentowych wyższy.

Jednak wśród ogółu testujących, wyraźnie niższy był odsetek

mężczyzn, którzy podejmowali ryzykowane kontakty seksualne
z innymi mężczyznami. Dla nadreprezentacji odsetek ten wyniósł
20%, zaś dla ogółu wykonujących testy – 13%.

2% osób z dodatnim wynikiem testu podejmowało ryzykowny

kontakt seksualny MSM + hetero.

nie

tak

brak informacji

49,4

10,8

39,8

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 73

Wykres 69. Ryzykowne zachowania seksualne – kontakty seksualne,
analiza wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004,
które uzyskały dodatni wynik testu, N=91.

Rozmowy prowadzone przez Konsultantów pracujących

w punktach konsultacyjno-diagnostycznych pozwoliły stwierdzić,
które z osób zgłaszających się do pkd podejmowały kiedykolwiek
zachowania ryzykowne, mogące być źródłem zakażenia HIV.

W przypadku 86% osób z dodatnimi wynikami testu

w kierunku HIV stwierdzono podjęcie przynajmniej jednego
z zachowań ryzykownych i skierowano na test. Ten odsetek był
nieco niższy niż w przypadku ogółu osób zgłaszających się
na testy do pkd.

W nadreprezentacji jedynie u 3% osób nie stwierdzono

takich zachowań, a w przypadku 11% nie udało się ustalić, czy
podejmowały one takie zachowania.

40%

20%

80%

60%

100%

Hetero

MSM (analiza tylko

wœród M)

MSM + hetero

Kobieta + Kobieta

(analiza tylko wœród K)

Kobieta + hetero

68,1

31,9

79,7

20,3

97,8

2,2

100,0

nie

tak

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 74

Wykres 70. Zachowanie ryzykowne, analiza wśród osób
zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały dodatni
wynik testu, N=91.

Wśród osób z dodatnim wynikiem testu, największa grupa

(41%) zdecydowała się na test w czasie nie dłuższym niż 3 miesiące
po ryzykownym zachowaniu. W przypadku nieco mniejszej grupy
w nadreprezentacji (37%) od czasu ryzykownego zachowania
seksualnego do momentu zgłoszenia się na test minęło od 3 do 12
miesięcy.

Najmniejsza grupa z nadpreprezentacji (18%) czekała

z wykonaniem testu w kierunku HIV 12 miesięcy lub więcej
po ryzykownym zachowaniu.

3% osób z tej grupy nie udzieliło informacji odnośnie okresu

w jakim miało miejsce ryzykowne zachowanie.

Wykres 71. Czas jaki upłynął od zachowania ryzykownego, analiza
wśród osób zgłaszających się do pkd w roku 2004, które uzyskały
dodatni wynik testu i podejmowały zachowania ryzykowne, N=78.

20%

40%

60%

80%

100%

< 3 m-ce

3-12 m-cy

> 12 m-cy

brak informacji

41,0

37,2

17,9

3,8

3,3

85,7

11,0

nie

tak - zachowania ryzykowne

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 75

Porównanie danych zebranych
w pkd w latach 2001 - 2004

Charakterystyka społeczno-demograficzna
Jak wynika z przeprowadzonych analiz porównawczych,

we wszystkich latach działania punktów konsultacyjno-
diagnostycznych (2001 - 2004) struktura płci osób zgłaszających
się na testy była we wszystkich latach zbliżona.

Charakterystyczne jest, że w grupie osób zgłaszających się

na testy wyraźnie niedoreprezentowane są kobiety. Ich udział
wśród osób wykonujących testy waha się w granicach 41% - 45%,
natomiast wśród populacji Polaków w wieku 15 lat i więcej kobiety
stanowią 52,2%

. Różnica ta jest więc znaczna i w poszczególnych

latach sięga od 7,2 do 11,2 punktów procentowych.

Różnica ta wydaje się niepokojąca, jeśli zauważyć, że udział

kobiet wśród osób zgłaszających się na testy wyraźnie maleje
wśród kobiet w wieku 20 lat i starszych. Wydaje się, że wobec
potrzeby wykonywania testów w kierunku HIV przez kobiety
w ciąży, zauważona prawidłowość wymaga skorygowania.
Wydaje się, że struktura płci osób zgłaszających się do pkd celem
wykonania testu powinna być bardziej zbliżona do struktury
Polaków w wieku 15 lat i więcej.

Wykres 72. Płeć osób zgłaszających się do pkd, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

45,0

55,0

42,0

58,0

41,0

59,0

44,4

55,3

0,3

mê¿czyzna

kobieta

brak informacji

Badanie omnibus, marzec 2005, TNS OBOP

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 76

Analizując wiek osób zgłaszających się do punktów konsultacyjno-

diagnostycznych w kolejnych latach ich działania, również można
dojść do wniosku, że udział poszczególnych grup wiekowych
na przestrzeni lat jest zbliżony. W każdym roku największy
był udział osób w wieku do 29 roku życia, przy czym osoby
w wieku 20 - 29 lat stanowiły nie mniej niż połowę wszystkich
osób zgłaszających się na testy (od 50% w roku 2001 do 59%
w roku 2003 i 2004).

W każdym kolejnym roku, znaczną grupę osób zgłaszających

się na bezpłatny i anonimowy test do pkd stanowiły osoby
w wieku 30 - 39 lat: najmniej - 15% w roku 2001 i 2002
i najwięcej - 19% w roku 2004. Znaczna była też grupa osób
w wieku 18 - 19 lat, które w tych latach wykonały testy (wahała
się ona od 7% w roku 2004 do 12% w roku 2001).

Pozostałe grupy wiekowe stanowiły niewielkie odsetki osób

zgłaszających się na testy i różniły się udziałem w poszczególnych
latach.

Wykres 73. Wiek osób zgłaszających się do pkd, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

5,0

12,2

49,7

14,7

10,1 4,41,6 2,3

1,9

2,8

2,1 7,0

59,4

18,8

7,2 3,81,7

10,3

59,4

15,9

6,1 4,2 0,2

11,1

54,4

14,6

8,2 3,3 1,9 4,6

60 lat i wiêcej

50-59 lat

40-49 lat

30-39 lat

20-29 lat

18-19 lat

mniej ni¿ 18 lat

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 77

We wszystkich analizowanych latach działalności punktów

konsultacyjno-diagnostycznych bardzo silnie nadreprezentowana
była także ludność miejska. Jej udział wśród ogółu osób
zgłaszających się na testy sięga od 81% do 93%. Odbiega więc
znacznie od struktury ludności Polski, której tylko 61,5%

to ludność miejska.

Znaczna nadreprezentacja osób mieszkających w mieście

wśród zgłaszających się na testy wynika z pewnością przede
wszystkim ze specyfiki lokalizacji Punktów. Mimo, że sieć pkd
była na przestrzeni lat 2001 - 2004 ciągle rozwijana, to Punkty
lokalizowały się przede wszystkim w dużych miastach. Dotarcie
do takiego Punktu było w oczywisty sposób prostsze dla osób
mieszkających w tych miastach, a znacznie trudniejsze
dla mieszkających na wsi.

Innym czynnikiem, który mógł wpływać na znaczną

nadreprezentację mieszkańców miast, była różnica w poziomie
wiedzy odnośnie HIV/AIDS między mieszkańcami miast
a mieszkańcami wsi. Jak wynika z badań

świadomość

mieszkańców wsi odnośnie HIV/AIDS jest znacznie mniejsza niż
wśród mieszkańców miast. Efektem tych różnic może być również
mniejsza świadomość mieszkańców wsi odnośnie potrzeby
i okoliczności w jakich należałoby wykonać test.

Również ta prawidłowość wydaje się wymagać skorygowania.

Z uwagi na znaczą część ludności Polski, jaka mieszka na wsi,
ważne było by, aby w przyszłości zwiększyć udział osób
mieszkających na wsi wśród osób zgłaszających się na testy.

dane GUS za rok 2004, odsetek ludności miejskiej

HIV/AIDS w Polsce - kwestie społeczne i zachowania seksualne. Studium porównawcze 1997-2001, na

zlecenie Krajowego Centrum ds. AIDS, 11.2001-12.2001r., próba ogólnopolska Polaków w wieku 15-49 lat,
N=3200, konsultant naukowy projektu: prof. dr hab. Z. Izdebski

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 78

Wykres 74. Miejsce zamieszkania osób zgłaszających się do pkd, anal-
iza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Struktura wykształcenia osób zgłaszających się na testy

w latach 2001 - 2004 była podobna. Ponad połowę osób
zgłaszających się na testy stanowili ludzie z wykształceniem
średnim. W ostatnim analizowanym roku (2004) zwiększył się
jeszcze udział osób z wykształceniem wyższym, natomiast zmalał
udział osób w wykształceniem poniżej średniego.

Struktura wykształcenia osób wykonujących testy w kierunku

HIV znacznie różni się od struktury wykształcenia Polaków
w wieku 15 lat i więcej. W grupie osób zgłaszających się na testy
była bardzo duża nadreprezentacja osób z wykształceniem
średnim i wyższym, natomiast osoby z wykształceniem poniżej
średniego i podstawowym były bardzo niedoreprezentowane.

Wśród ogółu Polaków ponad połowa, to osoby

z wykształceniem poniżej średniego (56%)

, zaś osoby

z wykształceniem średnim stanowią nieco ponad 1/4 populacji
(29%)

. Osób z wykształceniem powyżej średniego oraz

z wyższym jest wśród Polaków 15 lat i więcej ok. 15%

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

91,2

8,8

10,0

90,0

93,0

7,0

81,4

6,9

11,7

wieœ

miasto

brak informacji

Badanie omnibus, marzec 2005, TNS OBOP

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 79

Wykres 75. Wykształcenie osób zgłaszających się do pkd, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

W kontekście tych danych należy zwrócić uwagę na dwie

istotne sprawy.

Po pierwsze, struktura wykształcenia osób zgłaszających się

na testy do pkd była związana przede wszystkim z wiekiem
i statusem zawodowym osób wykonujących testy. Większość
osób zgłaszających się na testy to ludzie młodzi, w znacznej mierze
nadal uczący się, bądź studiujący. Z tego miedzy innymi
wynika znaczna nadreprezentacja osób z wykształceniem średnim.

Po drugie, wydaje się, że znaczne niedoreprezentowanie grupy

osób z wykształceniem podstawowym, niższym niż średnie jest
niekorzystne. Jak wskazują badania

, poziom wiedzy jest wyraźnie

związany z poziomem wykształcenia. W wyniku tych zależności,
osoby gorzej wykształcone, o niższym poziomie wiedzy, są
potencjalnie bardziej narażone na zakażenie HIV. Wobec ich
niskiego udziału wśród osób wykonujących testy mała jest
możliwość poznania przez nich samych statusu serologicznego.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

15,8

55,0

24,7

4,4

7,0

24,3

52,9

15,7

56,8

27,3

14,7

1,1

56,3

8,1

31,6

4,0

wy¿sze

œrednie

podstawowe

brak informacji

HIV/AIDS w Polsce - kwestie społeczne i zachowania seksualne. Studium porównawcze 1997 - 2001,

na zlecenie Krajowego Centrum ds. AIDS, 11.2001-12.2001r., próba ogólnopolska Polaków w wieku
15 - 49 lat, N=3200, konsultant naukowy projektu: prof. dr hab. Z. Izdebski

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 80

Analiza danych wskazuje, że struktura osób zgłaszających się

na testy w kierunku HIV w latach 2001 - 2004 była pod względem
statusu rodzinnego stabilna. Zdecydowana większość osób
zgłaszających się na testy to osoby stanu wolnego (panna,
kawaler), które stanowiły w poszczególnych latach od 64%
do 70% osób, które w pkd wykonywały testy. W poszczególnych
latach, znaczna była też grupa osób zamężnych i żonatych
(od 17% do 22%).

Odnośnie statusu rodzinnego osób zgłaszających się do pkd

należy zauważyć dwie rzeczy.

Po pierwsze, struktura ta jest zapewne silnie uzależniona od

struktury wiekowej testujących się osób, wśród których znaczną
większość stanowią ludzie poniżej 20 roku życia. W większości
są to osoby uczące się, studiujące i jeszcze niezamężne.

Po drugie, grupa osób zgłaszających się na testy do pkd

znacznie odbiega pod względem statusu rodzinnego od ogółu
Polaków w wieku 15 lat i więcej. Wśród ogółu Polaków ponad
połowa (60%)

to osoby zamężne lub żonate, zaś kawalerowie

i panny stanowią 28%

ogółu.

Wykres 76. Status rodzinny osób zgłaszających się do pkd, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

63,9

22,2

5,7

5,7 2,2

66,9

18,3

5,4 4,9 4,4

70,1

18,0

4,6 0,5

69,2

16,5

6,1

5,7 2,2

rozwiedziony

zamê¿na/¿onaty

panna/kawaler

zwi¹zek nieformalny

wdowiec/wdowa

brak informacji

Badanie omnibus, marzec 2005, TNS OBOP

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 81

Miesiąc wykonania testu w kierunku HIV
Jak wynika z przeprowadzonych analiz porównawczych,

najwięcej testów w kierunku HIV wykonywało się w latach 2001
- 2004 w dwóch ostatnich miesiącach roku.

Jak już wspomniano wcześniej, wynikało to nie tylko z faktu,

iż istniejąca sieć pkd była ciągle rozbudowywana i w ciągu roku
były otwierane kolejne Punkty, ale także z tego, że rok rocznie,
w listopadzie lub grudniu organizowało KC AIDS specjalne
akcje testowania wykonane w powołanych ad hoc Punktach.
Jak wskazują kilkuletnie doświadczenia, akcje te były bardzo
skuteczne i wielokrotnie potrafiły w ciągu miesiąca przyciągnąć
więcej osób, niż punkt konsultacyjno-diagnostyczny pracujący
normalnym trybem przez parę miesięcy.

W każdym roku, na zwiększoną liczbę testów wykonywanych

w ostatnich dwóch miesiącach każdego roku wpływał zapewne
także obchodzony 1 grudnia Światowy Dzień AIDS oraz
towarzyszące temu publikacje pojawiające się w prasie, traktujące
o HIV i AIDS. Można przypuszczać, że w wielu przypadkach
stanowiły one czynnik motywujący wiele osób do zbadania
swojego statusu serologicznego.

Wykres 77. Miesiąc wykonania testu, analiza porównawcza
w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

III

VII

VIII

XII

brak

informacji

0,1

3,5

6,7 6,8

0,1

4,6

6,2 6,3

4,2

6,3

7,7

0,2

7,0

3,9

6,5

3,4

4,9

6,2

0,2

4,0 4,5

5,6

0,2

6,4

7,7

6,5

4,2

5,4

8,9

5,5

6,6

6,3

7,8

5,5

9,2

9,4 8,6

7,7

48,4

29,3

21,1

13,1

29,1

14,2

12,6

22,3

1,9

2,4

0,8 0,4

rok 2003

rok 2004

rok 2002

rok 2001

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 82

Sytuacja społeczna i zdrowotna osób zgłaszających
się na testy
W poszczególnych latach działania punktów

konsultacyjno-diagnostycznych nie odnotowano znacznych
różnic między osobami zgłaszającymi się na testy, jeśli chodzi
o ich sytuację materialną. W każdym roku, wśród testujących się
osób najwięcej było tych, którzy swoją sytuację materialną oceniali
jako średnią (od 41% do 46%) i nieco mniej osób, które oceniały
swoją sytuację jako dobrą (od 38% do 40% ludzi zgłaszających się
do pkd).

Można jednak zauważyć, że co dziesiąta osoba zgłaszająca

się do pkd na test oceniała swoją sytuację materialną jako złą
(od 10% do 12%).

Charakteryzując osoby zgłaszające się na testy na tle ogółu

Polaków w wieku 15 lat i więcej, należy zauważyć, że w tej
grupie znacznie nadreprezentowana była grupa ludzi oceniających
swoją sytuację materialną jako dobrą i wyraźnie niedoreprezentowana
była grupa osób gorzej oceniających swoją sytuację
materialną. Wśród ogółu Polaków, odsetek ludzi oceniających
swoje warunki materialne jako dobre wynosi ok. 14%, zaś ok. 60%
ocenia je jako średnie, ok. 18% jako złe, zaś 6% – jako bardzo złe.

Wydaje się, że z uwagi na cele profilaktyki należałoby podjąć

działania zwiększające świadomość wśród tych osób
wykonujących testy, które słabiej oceniają swoją sytuację
materialną.

Badanie omnibus, marzec 2005, TNS OBOP

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 83

Wykres 78. Ocena sytuacja materialnej osób zgłaszających się
do pkd, analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat
2001 - 2003 pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Jeśli chodzi o strukturę osób zgłaszających się na testy

w kierunku HIV w latach 2001 - 2004 pod względem ich stanu
zdrowia, to przeprowadzone analizy pozwalają stwierdzić, że była
ona raczej stabilna.

W każdym z lat działania punktów konsultacyjno-

diagnostycznych największą grupę osób zgłaszających się na testy
stanowili ci, dobrze oceniający swój stan zdrowia (od 51%
do 58%). Znaczna była również grupa osób oceniających swój
stan zdrowia jako średni (od 19% do 22%) oraz oceniających go
bardzo dobrze (od 16% do 19%), znikoma zaś – osób, które źle
oceniały swoje zdrowie (od 3% do 4%).

Wydaje się, że ten fakt jest bardzo korzystny, gdyż wskazuje

na dużą powszechność testowania w kierunku HIV, wśród ludzi
zdrowych, co pozwala łamać stereotypy dotyczące HIV i AIDS
i pozwala na utrwalanie w społecznej świadomości, że problem
HIV może dotyczyć każdego, w tym także osób w bardzo dobrej
formie i zdrowych.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

4,2

38,1

43,3

10,1

2,7

1,5

4,6

38,8

41,3

10,5

3,4

1,4

4,9

38,5

45,6

9,3 0,9 0,9

6,0

39,7

41,4

9,6 1,2 2,2

bardzo z³a

z³a

zadowalaj¹ca

dobra

bardzo dobra

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 84

Wykres 79. Ocena stanu zdrowia osób zgłaszających się do pkd,
analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

W latach 2002 - 2004 zanotowano bardzo stabilną strukturę

grupy osób zgłaszających się na testy, jeśli chodzi o ich orientację
seksualną. Pod tym kątem, odróżniała się jedynie struktura osób
testujących się w roku 2001. Zauważono wówczas wyraźnie
większy niż w latach późniejszych udział osób homoseksualnych
wśród osób wykonujących testy (w roku 2001 było to 15%, zaś
w kolejnych latach od 6% do 7%).

Porównując strukturę osób wykonujących testy w latach

2002 - 2004 pod względem ich orientacji seksualnej z wynikami
badania na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie Polaków

należy stwierdzić, że jest ona zbliżona do struktury osób
zgłaszających się na testy. Wśród ogółu Polaków, odsetek osób
o skłonnościach homoseksualnych wynosił 6%.

Wydaje się jednak, że ze względu na częste zachowania

ryzykowne podejmowane w grupie osób homoseksualnych,
ich nadreprezentacja w grupie wykonujących testy (udział
na poziomie z roku 2001) byłaby pożądana.

Z tego względu należy uznać, iż bardziej powszechne

testowanie wśród osób o orientacji homoseksualnej i biseksualnej
powinno być więc jednym z celów komunikacji dotyczącej
możliwości bezpłatnego wykonania testów w kierunku HIV
w punktach konsultacyjno-diagnostycznych.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

58,0

15,8

2,5

3,7

51,4

18,7

23,8

2,9

3,1

58,0

18,4

19,4

0,7

3,5

54,8

18,6

21,7

1,3

3,6

z³y

œredni

dobry

bardzo dobry

brak informacji

badanie drugiej edycji badań wiedzy Polaków na temat HIV/AIDS oraz zachowań seksualnych, 2001
rok, na zlecenie KC AIDS.

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 85

Wykres 80. Orientacja seksualna osób zgłaszających się do pkd,
analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Wcześniejsze testy w kierunku HIV
Odsetek osób, które wcześniej już wykonywały test

w kierunku HIV (przed zgłoszeniem się do pkd) był we wszystkich
latach działania Punktów zbliżony i kształtował się na poziomie
od 23% do 27%. Tak więc, zdecydowana większość osób
zgłaszających się do punktu konsultacyjno-diagnostycznego
wykonuje w nim swój pierwszy test w kierunku HIV.

Wykres 81. Osoby, które wcześniej wykonywały kiedykolwiek test
w kierunku HIV, analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z
lat 2001 - 2003 pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

74,4

23,3

71,9

24,4

76,0

22,9

72,8

27,0

0,2

nie

tak - test

brak informacji

2,3

3,7

1,1

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

77,9

14,7

0,2 1,4

5,8

86,5

2,3

0,5

3,8

6,9

85,5

6,1 1,1

4,6

1,7

87,9

7,1

0,3 2,0

2,7

nie mia³(a) kontaktów

bisex

homo

hetero

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 86

Mimo, że w roku 2004 udział osób, które wcześniej wykonywały

już test w kierunku HIV był wśród zgłaszających się do pkd
nieco wyższy niż w latach wcześniejszych, to należy zauważyć,
że w jednocześnie dość systematycznie zwiększał się odsetek
osób, które poprzedni test wykonywały wcześniej niż
12 miesięcy przed wizytą w pkd.

Wykres 82. Czas jaki upłynął od testu w kierunku HIV, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Narażenia pozaseksualne

W kolejnych latach działalności punktów konsultacyjno-

diagnostycznych (2001 - 2004) zaobserwowano zmniejszający się
udział osób, które kiedykolwiek miały transfuzję krwi. Odpowiednie
odsetki zmieniły się z 6% w roku 2001 do 3% w roku 2004.

Możliwe więc, że w świadomości wielu osób możliwość zakażenia

się HIV jest coraz rzadziej kojarzona z przyjęciem transfuzji krwi,
a coraz częściej z innymi ryzykownymi zachowaniami, w tym przede
wszystkim, ryzykownymi zachowaniami seksualnymi. Zmiana
ta może również w pewnym stopniu świadczyć o nieznacznym
wzroście poziomu wiedzy wśród Polaków.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

16,1

40,7

39,8

3,4

14,6

28,2

57,3

12,7

29,4

57,9

12,3

26,2

53,9

7,7

<3 m-ce

3-12 m-ce

>12 m-ce

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 87

Wykres 83. Osoby, które miały kiedykolwiek transfuzję krwi, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

W kolejnych latach działania punktów konsultacyjno-

diagnostycznych wśród osób zgłaszających się na test zanotowano
zróżnicowany odsetek osób, które stosowały narkotyki dożylne.

W latach 2002 i 2003 co dziesiąta osoba zgłaszająca się

na test (odpowiednio – 10% i 9%) stosowała wcześniej narkotyki
dożylne. Udział tych osób wyraźnie zmniejszył się w roku 2004,
do poziomu 5%.

Można zauważyć, że zmniejszenie się udziału osób

stosujących narkotyki dożylne wśród ogółu osób wykonujących
testy nie jest sytuacją pożądaną. Ponieważ przyjmowanie tego typu
narkotyków stanowi potencjalny czynnik ryzyka dla zakażenia,
należałoby utrzymać relatywnie wysoki udział osób stosujących
narkotyki dożylne wśród osób testujących się w pkd.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

91,4

6,0

92,1

4,5

93,1

4,2

95,0

2,7

nie

tak - transfuzja krwii

brak informacji

2,5

3,5

2,7

2,3

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 88

Wykres 84. Stosowanie narkotyków dożylnych wśród osób
zgłaszających się na test do pkd, analiza porównawcza
w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą z opracowań
przygotowanych przez RUN.

Mimo, że w latach 2002 i 2003 udział osób stosujących narko-

tyki dożylne wśród ogółu wykonujących testy był relatywnie
wysoki (ok. 10%), to należy zauważyć, że w latach tych obser-
wowano również relatywnie długi okres od stosowania tych
narkotyków do zgłoszenia się na test. W roku 2003, połowa osób,
które stosowały narkotyki dożylne (50%) zgłaszała się na testy
nie wcześniej niż 12 miesięcy po ich stosowaniu, a w roku 2002
– w okresie od 3 do 12 miesięcy po stosowaniu tych narkotyków
(46%).

Z kolei w latach 2001 i 2004, kiedy to udział osób stosujących

narkotyki dożylne był mniejszy, więcej osób z tej grupy zgłaszało
się na test w okresie nie więcej niż 3 miesiące po stosowaniu
narkotyków tego typu (odpowiednie odsetki wynosiły 34% w roku
2001 oraz 30% w roku 2004).

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

90,4

8,3

1,3

86,5

10,2

3,2

89,3

9,1

1,7

94,1

4,7

1,2

nie

tak - narkotyki do¿ylnie

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 89

Wykres 85. Czas jaki upłynął od stosowania narkotyków
dożylnych, analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane
z lat 2001 - 2003 pochodzą z opracowań przygotowanych przez
RUN.

Podobnie jak w przypadku stosowania narkotyków dożylnych,

tak i w przypadku stosowania strzykawek wspólnie z innymi
osobami, udział osób, które miały takie doświadczenia wśród ogółu
zgłaszających się na testy, był zróżnicowany w poszczególnych
latach działania pkd.

Analogicznie, jak w przypadku stosowania narkotyków

dożylnych, tak i w tym przypadku największy udział takich osób
zaobserwowano w roku 2002 (7%). W pozostałych latach
działania punktów konsultacyjno-diagnostycznych udział osób,
które stosowały strzykawki wspólnie z innymi osobami był
mniejszy, a wyraźnie najniższy w roku 2001 i 2004 (odpowiednio
– 4% w obu przypadkach).

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

33,8

35,3

26,5

4,4

26,3

46,1

27,6

17,7

32,2

30,4

21,3

28,4

20,0

<3 m-ce

3-12 m-ce

>12 m-ce

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 90

Wykres 86. Stosowanie strzykawek wspólnie z innymi osobami,
analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

W ciągu 4 lat działania punktów konsultacyjno-diagnostycznych

w Polsce, można zauważyć kilka rzeczy odnośnie chorób, jakie
przechodziły wcześniej osoby zgłaszające się na testy.

Po pierwsze, zwraca uwagę, iż w roku 2002 wśród osób

zgłaszających się do pkd na testy najwięcej było (biorąc pod uwagę
pozostałe lata) przypadków zakażeń różnego typu żółtaczkami
i chorobami wenerycznymi. Tak wysokie wyniki nie powtórzyły się
w żadnym innym z analizowanych lat.

Po drugie, w perspektywie 4 lat zwraca uwagę delikatna,

ale raczej widoczna tendencja do zmniejszania się wśród osób
zgłaszających się do pkd grupy osób, które są zakażone różnego
rodzaju żółtaczkami. Trend ten (poza rokiem 2002) odnosił się
przede wszystkim do żółtaczki typu HBV i nieokreślonej żółtaczki
wszczepiennej. Niepokojący natomiast może być wzrost udziału
osób z zakażeniami chorobami wenerycznymi, jaki odnotowano
w roku 2004.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

81,4

4,0

86,7

6,8

6,5

85,2

5,4

9,5

88,4

4,0

nie

tak - wspólne strzykawki

brak informacji

14,6

7,6

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 91

Wykres 87. Choroby przechodzone w przeszłości lub obecnie, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

W poszczególnych latach działania punktów konsultacyjno-

diagnostycznych można zauważyć dużą stabilność struktury osób
zgłaszających się na testy, jeśli chodzi o wcześniejsze leczenie
szpitalne. Ponadto należy zauważyć, że generalnie zdecydowana
większość spośród tych osób, albo w ogóle nie przechodziła
leczenia szpitalnego, albo przechodziła je nie więcej niż 2 razy
w ciągu życia.

W każdym roku, największa grupa osób zgłaszających się do

pkd była leczona szpitalnie nie więcej niż 1 - 2 razy. Odsetek tych
osób wahał się w poszczególnych latach od 40% do 44%. Nieco
mniejsza była grupa osób, które nigdy nie była leczona szpitalnie
(od 36% do 40%).

Z kolei nieco więcej niż co ósma osoba zgłaszająca się na test

(od 12% do 13%) przechodziła tego typu leczenie od 3 do 5 razy
w ciągu swojego życia, zaś nie więcej niż co dwudziesta osoba
testująca się w kolejnych latach była leczona szpitalnie 6 razy
lub częściej.

HBV

HCV

"¿ó³taczka"

choroby

weneryczne

2,5

8,4

1,9

1,7

1,5

4,1

2,2

1,2

1,6

4,1

0,6 0,5

2,5

6,0

1,7

3,5

rok 2003

rok 2004

rok 2002

rok 2001

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 92

Wykres 88. Czy badany(a) był(a) leczony(a) szpitalnie?, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Ryzykowne zachowania seksualne
Analizując strukturę osób zgłaszających się na testy

pod względem stosowania prezerwatyw, można zauważyć,
że w poszczególnych latach działania Punktów była ona bardzo
stabilna, tzn. udziały osób z różną częstotliwością stosujących
prezerwatywy były we wszystkich latach bardzo podobne.

W latach 2001 - 2004 od 17% do 19% osób zgłaszających się

na testy do pkd nigdy nie stosowało prezerwatyw w kontaktach
seksualnych. W kolejnych latach, w sumie ok. połowa osób
wykonujących testy (od 46% w roku 2001 do 53% w roku 2002)
bardzo rzadko lub nigdy nie stosowała prezerwatyw.

Należy zauważyć, że w poszczególnych latach również bardzo

stabilny był odsetek osób, które zawsze w kontaktach seksualnych
zawsze stosowały prezerwatywy. W roku 2003 był on najwyższy
i wynosił 12%, zaś najniższy – 11% – zaobserwowano w roku 2004.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

38,5

40,1

3,9 4,5

13,0

36,3

4,6

5,2

13,1

40,7

39,9

43,0

11,7

4,1 0,3

37,9

44,1

4,4

1,4

12,3

6 i wiêcej razy

3-5 razy

1-2 razy

ani razu

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 93

Wykres 89. Stosowanie prezerwatywy w kontaktach seksualnych,
analiza porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Analizując dane dotyczące liczby partnerów, z jakimi osoby

zgłaszające się na testy do punktów konsultacyjno-diagnostycznych
miały kontakty seksualne w okresie roku przed wykonaniem testu,
po pierwsze można zauważyć, że ich średnia liczba od roku 2001
systematycznie wrastała. Wzrost ten można było zauważyć zarówno
w odniesieniu do średniej liczby męskich partnerów, jak i kobiecych
partnerek (choć tu w roku 2003 nastąpił znaczny spadek średniej
liczby partnerek).

Po drugie, dynamika wzrostu była większa w przypadku średniej

liczby męskich partnerów seksualnych, niż w przypadku liczby
kobiecych partnerów. Jest to zapewne związane ze znacznym
udziałem mężczyzn MSM w grupie osób zgłaszających się
na testy w kolejnych latach.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

17,5

34,2

11,2

10,0

27,1

17,3

11,7

11,3

25,6

34,2

19,4

33,4

13,9

12,3

17,3

31,2

10,9

11,9

28,6

zawsze

czêsto

sporadycznie

nigdy

brak informacji

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 94

Tabela 90. Średnia liczba partnerów i partnerek seksualnych
w ciągu roku przed testem, analiza porównawcza w latach 2001
- 2004 z pominięciem braków danych i osób, które nie miały
przynajmniej jednego partnera danego typu; dane z lat 2001 - 2003
pochodzą z opracowań przygotowanych przez RUN.

Mimo dynamicznego wzrostu na przestrzeni lat średniej liczby

partnerów seksualnych wśród osób, które zgłosiły się do pkd
na test, odsetek tych, którzy mieli kontakty seksualne z partnerem
innym niż stały, był we wszystkich analizowanych latach bardzo
zbliżony. Wahał się on od 52% do 55%.

Wykres 91. Kontakt seksualny z partnerem inny niż stały, analiza
porównawcza w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą
z opracowań przygotowanych przez RUN.

Odsetek osób podejmujących ryzykowne zachowania seksualne

wzrósł wśród osób zgłaszających się na testy, w kolejnych latach
działania Punktów.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

39,3

51,5

36,1

53,9

40,2

54,7

5,1

39,4

55,1

nie

tak - kontakt z innym partnerem ni¿ sta³y

brak informacji

9,2

5,4

Liczba partnerów seksualnych

Liczba partnerek seksualnych

2001

średnia = 2,75(N=422)

średnia = 2,91(N=338)

2002

średnia = 3,04(N=345)

średnia = 3,18(N=375)

2003

średnia = 3,11(N=368)

średnia = 2,90(N=376)

2004

średnia = 4,24(N=394)

średnia = 3,40(N=350)

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 95

Przy interpretacji wyników należy mieć na uwadze,

że wskaźnik ten nie we wszystkich latach był konstruowany
dokładnie w analogiczny sposób. Tym faktem można między
innymi tłumaczyć niższy odsetek osób podejmujących ryzykowne
zachowania, jaki zaobserwowano w roku 2002. Jednakże, mimo
tych różnic niewątpliwe jest, że na przestrzeni 4 lat działania
coraz większa grupa osób zgłaszających się na testy podejmowała
zachowania ryzykowne.

Taka zmiana może wynikać z dwóch przyczyn. Po pierwsze,

możliwe jest, że ogólnie wzrasta wśród Polaków tendencja
do podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych. Z drugiej
jednak strony, możliwe jest, że obserwowany wzrost odsetka
osób, które wykonują testy w kierunku HIV, a miały ryzykowne
kontakty seksualne, wynika ze wzrostu świadomości o zagrożeniu
zakażenia HIV. Być może zwiększa się udział osób, które
wykonały testy wśród tych, którzy mieli ryzykowne kontakty
seksualne.

Wykres 92. Ryzykowne zachowania seksualne, analiza porównawcza
w latach 2001 - 2004; dane z lat 2001 - 2003 pochodzą z opracowań
przygotowanych przez RUN.

40%

20%

80%

60%

100%

2001

2002

2003

2004

7,7

87,8

25,7

74,3

12,4

87,6

3,7

91,9

nie

tak - zachowania ryzykowne

brak informacji

4,5

4,4

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 96

Przegląd wybranej literatury doty-
czącej testowania w kierunku HIV
opartego na zasadzie dobrowolności,
połączonego z poradnictwem około-
testowym.

Celem opracowania „Poradnictwo oraz wsparcie psycho-

logiczne dla pacjentów zakażonych HIV i chorych na AIDS”

(1)

było zwrócenie uwagi m.in. na rolę poradnictwa okołotestowego.
Autorzy S. Cippeindale i L. French, podkreślają dwie ważne role
poradnictwa: zapobieganie zakażeniom HIV oraz wsparcie,
jakiego bez wątpienia potrzebują osoby dowiadujące się o fakcie
zakażenia HIV. Autorzy zwracają także uwagę na element
poradnictwa, jakim jest uświadomienie pacjentom zakażonym
konieczności ochrony ich partnerów seksualnych. Dają precyzyjne
wytyczne dotyczące niezbędnych elementów, jakie powinny
zawierać się w rozmowie z pacjentem przed i po teście. Przechodzą
przez wszystkie fazy stanu psychicznego pacjenta, który dowiaduje
się, iż jest zakażony HIV. Omawiają strategie, którymi posługiwać
się powinna osoba świadcząca poradnictwo okołotestowe.

Autorzy artykułu „Testowanie poufne i anonimowe – wątpli-

wości klientów, decydentów i świadczących poradnictwo”

(2)

analizują za i przeciw dla każdego z typów poradnictwa.
Wysuwają tezę, iż pomimo, że testowanie poufne dawałoby
z wielu przyczyn – głównie możliwości zbierania precyzyjnych
danych epidemiologicznych i klinicznych – więcej możliwości,
w krajach, gdzie stygmatyzacja i dyskryminacja osób zakażonych
są ciągle jeszcze obecne, należałoby wybrać raczej formę
testowania anonimowego, gdyż tylko w ten sposób zapewni się
odpowiednie zainteresowanie społeczne testowaniem.

Celem badania „Przezwyciężanie barier w testowaniu na

obecność wirusa HIV: preferencje dla nowych strategii wśród
klientów programów redukcji szkód i osób świadczących
komercyjnie usługi seksualne, a także mężczyzn mających seks

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 97

z mężczyznami”

(3)

było wyłonienie przeszkód w konstruowaniu

skutecznych programów, które byłyby pomocne w zwiększeniu
zgłaszalności osób z wymienionych populacji na testy w kierunku
HIV. Badaniem objęto 460 osób należących do wymienionych
populacji. Jako najważniejsze rezultaty autorzy wymieniają takie
czynniki jak: strach i obawę przed dyskryminacją, brak poradnictwa
okołotestowego, pobieranie krwi, konieczność dłuższego oczekiwania
na wyniki testu, brak możliwości uzyskania leczenia ARV
w przypadku dodatniego wyniku testu. Poddani badaniu pacjenci
woleliby raczej mieć dostęp do tzw. szybkiego testowania (27%),
wykonać test w domu (20%), wykonać test z użyciem śliny (18%)
lub moczu (17%). Osoby, które nigdy w przeszłości nigdy nie
wykonywały testu preferują testy domowe, osoby rasy czarnej
wolałyby wykonać test z moczu. Autorzy wysuwają kontrowersyjny
wniosek, że zapewnienie spełnienia powyższych warunków
zachęciłoby do testowania w kierunku HIV więcej osób.

W pracy „Czynniki ryzyka zakażenia HIV u osób

wykonujących testy w kierunku HIV połączone z porad-
nictwem w Brazylii”

(4)

autorzy, NT Barcellos, SC Fuchs, FD

Fuchs, przedstawiają wskaźniki prewalencji zakażeń HIV oraz
ryzykowne zachowania osób testujących się w mieście Porto
Alegre w Brazylii. Prewalencja zakażeń HIV w populacji osób
wykonujących anonimowo testy wyniosła 11,9%. Jako czynniki
ryzyka dla zakażenia autorzy wymieniają m.in.: pobyt
w zakładzie penitencjarnym w wywiadzie, zachowania homo
i biseksualne, obecność zakażeń przenoszonych drogą płciową,
seks z prostytuującymi się mężczyznami, stosowanie narkotyków
dożylnych w wywiadzie. Ryzykowne zachowania seksualne
i stosowanie narkotyków dożylnych autorzy uznali za czynniki
najbardziej narażające na zakażenie HIV.

Autorzy pracy „Zmiana zachowań seksualnych u mężczyzn

mających seks z mężczyznami wielokrotnie wykonującymi
w przeszłości testy w kierunku HIV, jako efekt jednej sesji
poradnictwa”

(5)

badali grupę 248 mężczyzn mających seks

z mężczyznami w San Francisco w stanie Kalifornia. Podstawą
oceny rezultatów była relacja klientów punktów, zawierająca relację

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 98

z liczby stosunków analnych bez zabezpieczenia. Uzyskane wyniki
pokazały spadek liczby zachowań ryzykownych tego typu z 66%
do 21% w sześć miesięcy po udzielonym poradnictwie i 26% po
upłynięciu 12 miesięcy. Autorzy badania J.W. Dilley, W.J. Woods,
J. Sabatino i wsp., stawiają zatem tezę, iż nawet jedna sesja podczas
poradnictwa okołotestowego jest w stanie znacząco wpłynąć
na zmniejszenie poziomu ryzykownych zachowań seksualnych
w tej grupie.

Celem badania postaw wobec testowania w kierunku HIV

w regionach o wysokiej prewalencji zakażeń w Chinach:
„Upowszechnianie informacji o możliwości dobrowolnego
wykonania testu połączonego z poradnictwem”

(6)

, było

oszacowanie wiedzy oraz określenie postaw wobec testowania
w kierunku HIV lekarzy i kobiet ciężarnych w prowincji Yunnan
w zachodnich Chinach. Badaniem objęto 840 kobiet ciężarnych
i 780 lekarzy w 12 szpitalach działających na terenach o wysokiej
prewalencji HIV. Ustalono, iż najsłabszym elementem wiedzy obu
grup jest brak informacji o zakażeniach wertykalnych. Lekarze byli
zdania, iż należy wprowadzić obowiązek testowania w kierunku
HIV kobiet ciężarnych. Jednak postawy wobec samego problemu
HIV/AIDS w obu grupach określone zostały jako negatywne. 23%
lekarzy i 45% kobiet ciężarnych uznało AIDS jako chorobę osób
z „nizin społecznych”. 48% lekarzy i 59% kobiet ciężarnych uznało,
iż osoby zakażone HIV nie powinny mieć prawa do zawierania
związków małżeńskich. 30% lekarzy odpowiedziało, iż nie są
gotowi leczyć osób zakażonych HIV. We wnioskach autorzy badania
podkreślają, że programy profilaktyczne, w tym promujące
dobrowolne i anonimowe testowanie w kierunku HIV muszą
uwzględniać elementy pozwalające przełamywać stygmatyzację
problemu i osób zakażonych w społeczeństwie, a także wśród
pracowników służby zdrowia.

Autorzy badania „Dokumentacja osobowa dorosłych

(19 - 35 lat) klientów punktów testowania w kierunku HIV
połączonego z poradnictwem w Czang Mai, północna
Tajlandia”

(7)

, analizują ankiety wypełniane przez klientów

punktów. Badaniem objęto 2251 osób. Wśród osób testujących

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 99

się po raz pierwszy 66% nie odnosiło ryzyka zakażenia HIV
do siebie, jednak u 1,5% wykryto zakażenie HIV (2,7% w grupie
mężczyzn). Autorzy, S. Kawichai, K.E. Nelson, C. Natpratan,
D.D. Celentano, C. Khamboonruang, P. Natpratan, C. Beyrer,
wysnuwają wniosek, iż pomimo ogólnej dostępności punktów
testowania w kierunku HIV wiele osób nie odnosi ryzyka
zakażenia do siebie. Zwrócono uwagę, że wzmocnienia wymaga
strategia promująca poradnictwo okołotestowe przy każdym
wykonaniu testu w kierunku HIV.

Celem opracowania „Testowanie w kierunku HIV nastolatków

zgłaszających się do kliniki General Medical Council”

(8)

było

oszacowanie w jakim stopniu kliniki brytyjskie przygotowane są
do wykonywania testów w kierunku HIV wśród młodzieży poniżej
16. roku życia. Analizie poddano dane nastolatków między 13. a 16.
rokiem życia testujących się w kierunku HIV w latach 1990 - 2000.
39% nastolatków poddało się testowaniu na własną prośbę, 22%
z nich zaproponowano wykonanie testu przy okazji innych badań.
26,8% stanowiły ofiary gwałtów i innych aktów przemocy. 17,1%
wykonało test z powodu określonych objawów, 4,9% zakłuło się igłą
niewiadomego pochodzenia. W grupie badanej młodzieży 12,2% były
to osoby, u których zdiagnozowano zakażenia przenoszone drogą
płciową. Omawiając wyniki badania, autorzy podkreślają konieczność
świadczenia profesjonalnego poradnictwa w grupie testujących się
młodych nastolatków. Wskazują oni na konieczność badań nad
elementami strategii tworzenia programów profilaktycznych,
które pozwolą obniżyć poziom ryzykownych zachowań w tej grupie.

Autorzy badań „Testowanie w kierunku HIV połączone

z poradnictwem w grupie nastolatków zgłaszających się
do klinik planowania rodziny”

(9)

analizują ryzykowne

zachowania w grupie 466 nastolatków w Houston, USA.
Rezultaty badania wykazują bardzo wysoki poziom zachowań
ryzykownych w grupie nastoletniej młodzieży. 78,3% uznało
siebie za osoby rzadko stosujące prezerwatywy, prawie 25% to
osoby, u których stwierdzano wcześniej zakażenia przenoszone
drogą płciową. 27,7% zgłaszało kolczykowanie różnych części
ciała. U 45,9% wykonano test w kierunku HIV. Dwóch chłopców

100

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 100

i jedna dziewczyna okazali się seropozytywni. W świetle tych
rezultatów autorzy zwracają uwagę na konieczność zintegrowania
działalności punktów wykonujących testy w kierunku HIV
z działalnością klinik planowania rodziny.

W opracowaniu „Testowanie w kierunku HIV w grupie

mężczyzn mających seks z mężczyznami: jak często należy
wykonywać test?”

(10)

znajdziemy rozważania na temat częstości

wykonywania testów w kierunku HIV przez mężczyzn homo-
seksualnych. Opierając się na przeprowadzonych badaniach, autorzy
podają, iż ponad 81% mężczyzn mających seks z mężczyznami
w wyselekcjonowanej przez nich grupie badawczej nigdy nie
wykonywało testu w kierunku HIV. Z tej grupy 8% okazało się
seropozytywnymi przy pierwszym wykonaniu testu. Rezultaty te
potwierdzają, iż szczególnie w grupie aktywnych mężczyzn
mających seks z mężczyznami, konieczne jest wykonywanie testu
częściej niż raz w roku.

Artykuł „Sztuka efektywnego poradnictwa obniżającego

poziom ryzykownych zachowań”

(11)

jest ciekawym przeglądem

technik prowadzenia poradnictwa na potrzeby anonimowego
i poufnego testowania w kierunku HIV. Wskazuje on na informacje,
które takie poradnictwo koniecznie powinno zawierać. Zwraca uwagę
na konieczność przekonania osób, u których wykryto zakażenie,
by podjęły rozmowę ze swoim partnerem seksualnym. Autorzy
opracowania podkreślają, iż jedynie testowanie oparte na zasadzie
dobrowolności może przynieść oczekiwane efekty, związane
z wykrywalnością i obniżeniem poziomu ryzykowanych zachowań.

Prowadzący badania „Postawy wobec testowania w kierunku

HIV oraz jego odbiór w czterech stanach USA”

(12)

oceniają

podejście do testowania się aktywnych seksualnie dorosłych, którzy
zgłaszają ryzykowne zachowania seksualne. Badaniem objęto
osoby poniżej 50. roku życia, które wypełniły narzędzie badawcze.
Na podstawie tych informacji, u 19% badanych stwierdzono jedno
lub więcej ryzykowne zachowanie seksualne w przeszłości (u 23%
mężczyzn i 15% kobiet). W tej podgrupie 49% zgłosiło
wykonanie testu w kierunku HIV w przeszłości. 71% osób, które

101

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 101

wykonały test, podjęło taką decyzję z własnej inicjatywy. Z ogólnej
grupy 51%, które nie wykonały testu w kierunku HIV, 84% uznało,
iż ryzyko zakażenia HIV jest u nich niskie lub żadne. Podsumowując
rezultaty, autorzy badania wskazują na konieczność rozpowszech-
niania wiedzy na temat zależności pomiędzy ryzykownymi
zachowaniami a koniecznością wykonania testu w kierunku HIV.
Wykonywanie testów pomocne jest we wczesnej diagnozie
zakażenia HIV i znacznie ogranicza jego rozprzestrzenianie się.

Celem badania „Dobrowolne, poufne testowanie w kierunku

HIV u pacjentów klinik wenerologicznych w Szwajcarii
w latach 1990 - 1995: możliwość błędnej interpretacji sytuacji
epidemiologicznej w kontekście licznych odmów wykonania
testu”

(13)

było oszacowanie prewalencji zakażeń HIV w grupie

osób heteroseksualnych oraz mężczyzn homoseksualnych,
z uwzględnieniem wpływu odmów wykonania testu. Możliwość
wykonania dobrowolnego testu w kierunku HIV zaoferowano
w latach 1990 - 95 osobom zgłaszającym się do szwajcarskich porad-
ni dermatologicznych i wenerologicznych. Informacje społeczno-
demograficzne zbierano od wszystkich pacjentów, bez względu na
fakt, czy akceptowali oni, czy też odmówili wykonania testu.
Rezultaty pokazały 1,6-procentową prewalencję zakażeń HIV
w grupie osób heteroseksualnych 22,4-procentową prewalencji
w grupie homo- i biseksualnych. Wykonania testu odmówiło 17,5%
osób heteroseksualnych i 16% mężczyzn homo- i biseksualnych.
Autorzy wysnuwają wniosek, iż wykryta prewalencja jest dość
wysoka, ma jednak charakter stabilny. Procent odmów wykonania
testu w kierunku HIV wydaje się nie mieć znaczącego wpływu
na otrzymane wyniki. Powinna zostać przeprowadzona szczegółowa
analiza w grupie osób odmawiających wykonania testu, obejmująca
czynniki społeczno-demograficzne oraz przyczyny odmowy.

W amerykańskich badaniach „Charakterystyka i trendy nowo

zdiagnozowanych zakażeń HIV w populacji osób osadzonych
w latach 1992 - 98”

(14)

podkreśla się dobrowolność wykonania testu

w kierunku HIV przez więźnia. Autorzy przeanalizowali 527 937
dokumentacji dostępnych w zakładach karnych – w 87% wykonano
test w kierunku HIV. Wykazano 3,4% prewalencji zakażeń HIV

102

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 102

w tej grupie. W populacji osób seropozytywnych, 44% miało już
w przeszłości wykonany test w kierunku HIV z wynikiem
pozytywnym, 23% z wynikiem negatywnym, 27% nie miało
wykonanego testu w przeszłości. 6% pozostało niewyjaśnionych
lub bez szczegółowej informacji. Oznacza to, iż w 56% wszystkich
pozytywnych wyników testów udało się wykryć zakażenie HIV
po raz pierwszy. 33% wyników dodatnich wykryto wśród kobiet,
95% osób miało stosowanie narkotyków dożylnych w wywiadzie.
64% byli to mężczyźni mający seks z mężczyznami. Autorzy
konkludują, iż możliwość dobrowolnego wykonania testu
w kierunku HIV w zakładzie penitencjarnym ma ogromne
znaczenie profilaktyczne. Testowaniu powinno towarzyszyć
jednak poradnictwo okołotestowe, co znacznie podnosi wartość
procesu testowania poprzez próbę wpłynięcia na poziom
ryzykownych zachowań w grupie osób osadzonych w zakładach
karnych.

Badanie „Efektywność finansowa dobrowolnego testowania

w kierunku HIV-1 połączonego z poradnictwem jako narzędzie
w ograniczeniu rozprzestrzeniania się HIV-1 drogą kontaktów
seksualnych w Kenii i Tanzanii”

(15)

przeprowadzone zostało przy

założeniu hipotetycznej kohorty 10 tys. osób testujących się
na terenach miejskich we wschodniej Afryce. Autorzy zakładają,
iż pozwoliłoby to na zapobieżenie 1 104 infekcjom w Kenii i 895
w Tanzanii rocznie. Koszt zapobieżenia 1 przypadkowi zakażenia
wyniósł 249 USD w Kenii i 346 USD w Tanzanii. Koszt
uratowanego DALY wyniósł 12,7 USD w Kenii i 17,78 USD
w Tanzanii. Autorzy podkreślają większą efektywność finansową
w przypadku osób zgłaszających się do punktów testowania
parami. Najniższy koszt wykonania testu wyniósł 8,55 USD
w Kenii i 10,62 USD w Tanzanii.

W opracowaniu „Analiza efektywności finansowej testowania

w kierunku HIV kobiet ciężarnych w Wielkiej Brytanii”

(16)

autorzy opisują korzyści wynikające z wykonywania testów
w kierunku HIV przez kobiety ciężarne. Każdego roku w Wielkiej
Brytanii ma miejsce około 300 urodzeń dzieci przez kobiety
zakażone HIV, jednak ponad 75% zakażeń u matki pozostaje

103

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 103

nierozpoznanych w momencie porodu. Dlatego też autorzy
konkludują, iż powszechne wykonywanie przez kobiety ciężarne
testów w kierunku HIV połączonych z poradnictwem
okołotestowym powinno stać się rutynowo stosowaną praktyką
w Wielkiej Brytanii.

Celem badania „Efektywność opartego na zasadzie

dobrowolności testowania w kierunku HIV, połączonego
z poradnictwem wśród osób indywidualnych i par w Kenii,
Tanzanii i Trynidadzie”

(17)

, było udowodnienie roli testowania

i poradnictwa w obniżeniu się poziomu ryzykownych kontaktów
seksualnych wśród klientów punktów i ich partnerów seksualnych.
Badaniem objęto 3120 osób i 586 par. Odsetek poziomu
ryzykownych kontaktów seksualnych wśród klientów punktów
testowania obniżył się o 35% wśród mężczyzn (w porównaniu
z jedynie 13% redukcją u mężczyzn otrzymujących jedynie
informacje prozdrowotne) i 39% wśród kobiet (w porównaniu
z jedynie 17% redukcją tego typu zachowań u kobiet otrzymujących
jedynie informacje prozdrowotne. Wyniki te zostały utrzymane przy
powtórnym pomiarze.

W opracowaniu „Działalność mass mediów na rzecz

promowania testowania w kierunku HIV”

(18)

autorzy stawiają

tezę, iż przekaz medialny jest jedną z najważniejszych strategii
w promowaniu zmian zachowań społecznych na rzecz ograniczania
rozprzestrzeniania zakażeń HIV. Aby oszacować wpływ mediów,
autorzy porównują zmianę zachowań i wykonawstwo testów
w kierunku HIV w grupie poddanej przekazowi medialnemu,
porównując to z grupą kontrolną. Na podstawie otrzymanych
wyników, autorzy formułują wniosek, iż promowanie testowania
w kierunku HIV przez media przynosi natychmiastowy rezultat.
Nie jest ono natomiast efektywne w działaniach długofalowych.
Inaczej natomiast przedstawia się wpływ działalności mediów
na zmianę zachowań ryzykownych. Tu widzimy raczej efekt
przesunięty w czasie, polegający na stopniowych zmianach
w mentalności społeczeństwa. W celu oszacowania efektywności
finansowej prozdrowotnej działalności mediowej, konieczne
są dalsze badania.

104

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 104

Bibliografia

HIV counselling and the psychosocial management of patients with HIV
or AIDS. S. Cippeindale i L. French BMJ. 2001 Jun 23;322(7301):1533-5.
Review.S. Cippeindale, L. French.

Anonymous versus confidential HIV testing: client and provider decision
making under uncertainty. Grusky O, Roberts KJ, Swanson AN, Joniak E,
Leich J, McEvoy G, Murphy K, Schilt K, Wilson V. AIDS Patient Care
STDS. 2005 Mar;19(3):157-66.

Overcoming barriers to HIV testing: preferences for new strategies
among clients of a needle exchange, a sexually transmitted disease clinic,
and sex venues for men who have sex with men. Spielberg F, Branson BM,
Goldbaum GM, Lockhart D, Kurth A, Celum CL, Rossini A, Critchlow CW,
Wood RW. J Acquir Immune Defic Syndr. 2003 Mar 1;32(3):318-27.

Prevalence of and risk factors for HIV infection in individuals testing for
HIV at counseling centers in Brazil. Barcellos NT, Fuchs SC, Fuchs FD.
Sex Transm Dis. 2003 Feb;30(2):166-73.

Changing sexual behavior among gay male repeat testers for HIV:
a randomized, controlled trial of a single-session intervention. Dilley JW,
Woods WJ, Sabatino J, Lihatsh T, Adler B, Casey S, Rinaldi J, Brand R,
McFarland W. J Acquir Immune Defic Syndr. 2002 Jun 1;30(2):177-86.

Attitudes to HIV and HIV testing in high prevalence areas of China:
informing the introduction of voluntary counselling and testing
programmes. Hesketh T, Duo L, Li H, Tomkins AM. Sex Transm Infect.
2005 Apr;81(2):108-12.

Personal history of voluntary HIV counseling and testing (VCT) among
adults aged 19-35 years living in peri-urban communities, Chiang Mai,
Northern Thailand. Kawichai S, Nelson KE, Natpratan C, Celentano DD,
Khamboonruang C, Natpratan P, Beyrer C. AIDS Behav. 2005 Jun;9(2):233-42.

HIV tests in young adolescents attending a GUM clinic. A Apoola, S P
Allan and A A Wade Sex Transm Inf 2002;78:386.

HIV testing and counseling among adolescents attending family
planning clinics.Smith PB, Buzi RS, Weinman ML. AIDS Care. 2005 May;
17(4):451-6.

10. HIV testing among men who have sex with men: how often should one

test? Roark RA, Webster RD, Darrow WW, Stempel RR. J Public Health
Manag Pract. 2005 Jan-Feb;11(1):18-24.

11. The art of effective risk reduction counseling. J. Brrokman. Focus. 2005

Aug;20(7):1-5.

12. A population-based study of HIV testing practices and perceptions in 4

U.S. states. Takahashi TA, Johnson KM, Bradley KA. J Gen Intern Med.
2005 Jul;20(7):618-22.

105

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 105

13. Voluntary confidential HIV testing of STD patients in Switzerland, 1990-5:

HIV test refusers cause different biases on HIV prevalences in heterosexuals
and homo/bisexuals. Swiss Network of Dermatovenereology Policlinics. WJ
Paget, M Zwahlen and AR Eichmann. Genitourin Med. 1997 Dec;73(6):444-7.

14. Characteristics and trends of newly identified HIV infections among

incarcerated populations: CDC HIV voluntary counseling, testing, and
referral system, 1992-1998. Sabin KM, Frey RL Jr, Horsley R, Greby SM.
J Urban Health. 2001 Jun;78(2):241-55.

15. Cost-effectiveness of voluntary HIV-1 counselling and testing in reducing

sexual transmission of HIV-1 in Kenya and Tanzania. Sweat M, Gregorich
S, Sangiwa G, Furlonge C, Balmer D, Kamenga C, Grinstead O, Coates T.
The Lancet 2000; 356:113-121.

16. Cost effectiveness analysis of antenatal HIV screening in United

Kingdom. A E Ades, M J Sculpher, D M Gibb, R Gupta, J Ratcliffe,
BMJ.1999 Jun 19;318(7199):1656-60.

17. Efficacy of voluntary HIV-1 counselling and testing in individuals and

couples in Kenya, Tanzania, and Trinidad: a randomised trial. Thomas
J Coates (principal investigator), Olga A Grinstead, Steven E Gregorich,
David C Heilbron, William P Wolf, Kyung-Hee Choi, Julius Schachter, Peter
Scheirer, and Ariane van der Straten (Center for AIDS Prevention Studies
[coordinating centre], AIDS Research Institute and Department of Medicine,
and Department of Laboratory Medicine, University of California, San
Francisco, CA, USA); Munkolenkole C Kamenga (principal investigator),
Michael D Sweat (now at Johns Hopkins University), Isabelle De Zoysa (now
at WHO), and Gina Dallabetta (AIDSCAP, Family Health International,
Arlington, VA, USA); Kevin R O'Reilly and Eric van Praag (Global
Programme on AIDS, WHO and UNAIDS, Geneva, Switzerland); David
Miller, Monica Ruiz (now at Institute of Medicine, National Academy of
Sciences), Samuel Kalibala (now at The Population Council), and Ben
Nkowane (UNAIDS); Donald Balmer (principal investigator), Francis
Kihuho, Stephen Moses, and Frank Plummer (Kenya Association of
Professional Counselors, Nairobi, Kenya, and University of Calgary, Calgary,
Canada); Gloria Sangiwa (principal investigator, now at The Population
Council), Margaret Hogan, Japhet Killewo, and Davis Mwakigile (Muhimbili
Medical College, University of Dar es Salaam, Tanzania); Colin Furlonge
(principal investigator, Queens Park Counseling Centre, Port of Spain,
Trinidad, West Indies). T J Coates, O A Grinstead, S E Gregorich, M D Sweat,
M C Kamenga, G Sangiwa, D Balmer, C Furlonge. The Lancet 2000;
356:103-112.

18. Mass media interventions for promoting HIV testing. Vidanapathirana J,

Abramson MJ, Forbes A, Fairley C. Rev. 2005 Jul 20;(3):CD004775.

106

Raport_PKD_AIDS_srodek.qxd 05-12-19 02:43 Page 106

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
SPSS paca domowa 1 odpowiedzi, Studia, Kognitywistyka UMK, I Semestr, Statystyczna analiza danych
Analiza danych wyjściowych
TEST 8 P, Dla Diagnostów, DIAGNOSTA SAMOCHODOWY testy i odpowiedzi
Metody analizy danych
TEST 10 P, Dla Diagnostów, DIAGNOSTA SAMOCHODOWY testy i odpowiedzi
Sciaga3, Cyfrowa Analiza Danych
TEST DIAGNOZUJĄCY Grecja, Testy, sprawdziany, konspekty z historii
07 Analiza danych
ADR całość, Dla Diagnostów, DIAGNOSTA SAMOCHODOWY testy i odpowiedzi
diagnoza autyzmu, TESTY
17 Rejestracja i analiza danych dotyczących z k
Analiza danych w Systemach Informacji Przestrzennej
TEST 3 P, Dla Diagnostów, DIAGNOSTA SAMOCHODOWY testy i odpowiedzi
TEST 5 P, Dla Diagnostów, DIAGNOSTA SAMOCHODOWY testy i odpowiedzi
Materiał na egzamin, Analiza danych (Program R)
Analiza danych1
Materiały zastane wtórna analiza danych
Analiza danych, ocena stanu zdrowia[1]

więcej podobnych podstron