34.  Wpływ  ideologii  oświecenia  na  reformy  ustrojowe  w  II 
połowie XVIII w. 
 
 

Ideologia  oświecenia  –  silna  władza  powinna 

zapewniać  bezpieczeństwo  społeczeństwu.  Nastąpił  podział 
władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. W myśl 
tej  zasady  każdy  człowiek  miał  swoje  prawa  i  nienaruszalną 
wolność.  Hasła  oświecenia  znacząco  wpłynęły  na  sposób 
postępowania  monarchów.  Na  tle  przemian  jakie  zachodziły 
na świecie również w Polsce rozpoczęły się pierwsze działania 
o  charakterze  oświeceniowym.  Po  pierwszym  rozbiorze  w 
1773r. ustanowiono Komisję Edukacji Narodowej, pierwsze w 
Europie  ministerstwo  oświaty.  Popularyzowano  naukę  i 
literaturę. 

Władze 

Polski 

pod 

nadzorem 

carskim 

przeprowadziły  reformy  szkolnictwa  ,  kultury  oraz  dążyły  do 
zmiany położenia chłopów i mieszczan – co natrafiło na opór 
sil zachowawczych. 

Reforma  oświaty  (St.  Konarski)  –  który  w  1740r  założył 
Colegium  Nobilium  .Jej  głównym  celem  było  kształcenie 
przyszłej elity politycznej. Jednocześnie St. Konarski wyraźnie 
zaznaczył  przyjęcie  zasady  większości  głosów  przy 
podejmowaniu decyzji w sejmie. 

Za  panowania  St.  A.  Poniatowskiego  nastąpił  dynamiczny 
rozwój  polskiej  kultury,  rozwijała  się  publicystyka,  której 
autorzy  dyskutowali  nad  reformą  ustroju    Rzeczypospolitej 
(St.  Staszic, H. Kołłątaj) St.  August  wprowadzał  w życie coraz 
to  nowe  reformy,  założył  szkolę  rycerską  -  sąsiadom  a 
szczególnie  Rosji  nie  podobał  się  tak  szybki  rozwój  Polski. 
Owocem  epoki  oświecenia  było  dzieło  Sejmu  Wielkiego  i 
Konstytucji 3 Maja. 

Rzeczpospolita przekształciła się w monarchię konstytucyjną. 
Miała  być  ona  monarchią  dziedziczną.  Po  śmierci  St.  A. 
Poniatowskiego  władza  miała  przejść  w  ręce  dynastii 
Wettinów.  Wprowadzono  trójpodział  władz  państwowych. 
Władza  wykonawcza  należała  do  dwuizbowego  parlamentu, 
zniesiono  w  nim  liberum  veto  i  wprowadzono  glosowanie 
większością.  Władzę  ustawodawczą  stanowiła  Straż  Praw  - 
tworzył  ją  król  wraz  z  prymasem,  marszałkiem  sejmu  i 
pięcioma  ministrami.  Straż  zajmowała  się  administracją, 
polityką  zagraniczną,  sprawami  wewnętrznymi  i  finansami. 
Trzecią częścią była władza sądownicza - niezawisłe sądy. Co 
25 lat miały się zbierać sejmy dla rewizji założeń konstytucji.