Muzyka orkiestrowa polskiego klasycyzmu

Muzyka orkiestrowa polskiego klasycyzmu

• Muzyka orkiestrowa w Polsce epoki Oświecenia rozbrzmiewała na

dworze królewskim i dworach magnackich. Była wykonywana

przez kapele dworskie, a także przez kapele kościelno-klasztorne.

• Kapela działająca na dworze Stanisława Augusta była ściśle

związana z warszawskim teatrem publicznym. W latach 1765-67

działała orkiestra królewsko-teatralna, jej kapelmistrzem był
Mattia (Mathias) Gherardi (Gerardi, Girardi), w chwili koronacji

mianowany kapelmistrzem Jego Królewskiej Mości Króla Polski.

Jego zadaniem było komponowanie własnych utworów na użytek
mecenasa

– króla Polski, jak i zdobywanie dzieł innych

kompozytorów, które wykonywane były na dworze. Sprawował on

także opiekę nad orkiestrą i śpiewakami, często występował jako

dyrygent prowadząc zespół od klawesynu lub organów, bądź

pulpitu skrzypka (w okresie tym określenie kapelmistrz nie było

utożsamiane z dyrygentem, w roli dyrygenta równie często

występował koncertmistrz – I skrzypek lub muzyk będący

dyrektorem muzycznym zespołu).

Kapela królewska Stanisława Augusta

• Początkowo muzycy kapeli królewskiej angażowani byli doraźnie, co

wiązało się z dużymi nakładami finansowymi, przystąpiono więc do

organizacji stałej orkiestry – zadanie to wcielił w życie brat króla, ks.

Kazimierz Poniatowski. Orkiestra dworska miała pełnić obowiązki

także w teatrze, towarzysząc spektaklom teatralnym i baletowym.

• W pierwszym składzie orkiestry przeważali cudzoziemcy – Niemcy i

Czesi o niemieckich nazwiskach. W 1766 funkcję jej kapelmistrza

pełnił Ferardini (z zawodu śpiewak), który wkrótce przeszedł do

włoskiego zespołu operowego działającego na dworze.

• W 1767 r. wskutek pogarszającej się sytuacji politycznej kraju, dwór

zmuszony był zlikwidować teatr. W okresie 1767-79 Stanisław August

nie utrzymywał stałej orkiestry, angażując muzyków doraźnie na

potrzeby rozmaitych koncertów. Organizatorem życia muzycznego i

kapelmistrzem był wówczas Gaitano (Gaetano), który kierował

zespołami muzycznymi i prawdopodobnie komponował utwory na
potrzeby dworu. W latach 1772-

75 odbywało się nawet po kilkanaście

koncertów rocznie z udziałem większego zespołu muzycznego. W
1779 otwarto w Warszawie ponownie teatr publiczny.

Orkiestra królewsko-teatralna

• W latach 1774-81 działała orkiestra teatralna, która nie

miała formalnych zobowiązań wobec dworu. Jej

kapelmistrzem był Giuseppe Paque, następnie Gaitano.

• W 1781 została powołana orkiestra królewska grupująca

kilkudziesięciu muzyków; w październiku 1781 część

orkiestry wystąpiła na dworze w Wiśniowcu, w obecności

króla Stanisława Augusta oraz Wielkiego Księcia Pawła,

dając liczne koncerty, z udziałem skrzypków Gaetana
Pugnaniego i Giovanni Battisty Viottiego.

• Kapelmistrzami orkiestry byli kolejno: Gaitano (?),

Gioacchino Albertini, rzymianin Pietro Persichini,
Giuseppe Cervelini.

Kapele magnackie

• Kapele i orkiestry działały także na polskich

dworach magnackich, do bardziej znanych

należały:

- kapela Antoniego Tyzenhauza w Grodnie,
-

kapela na dworze Michała Aleksandra Sapiehy

w Różanej,

kapela na dworze Michała Kazimierza

Ogińskiego w Słonimiu,

kapela ks. Karola Radziwiłła w Nieświeżu,

orkiestra dworska książąt Czartoryskich w

Puławach.

Muzyka symfoniczna polskiego klasycyzmu

• Na rozwój klasycznego stylu instrumentalnego polskich

kompozytorów wpłynęła głównie znajomość dzieł Haydna,
Mozarta i Beethovena.

• Nie jest znany tekst nutowy pierwszej polskiej symfonii,

zachowała się tylko nota o Symphonii Jacka Szczurowskiego w

inwentarzu bursy jezuickiej przy kościele Wszystkich Świętych w
Krakowie. Dokument ten datowany jest na lata ok. 1739-41.

• Nie są znane dokładne daty dwu anonimowych symfonii:

Symphonii ex D

ze zbiorów oo. cystersów w Obrze i drugiej,

zachowanej w archiwum parafii w Rakowie Opatowskim.

Symfonie te są trzyczęściowe, mają jednakową obsadę (bez

instrumentów dętych). Ich część pierwszą stanowi dwutematowe

Allegro z krótkim epizodem łącznikowym zamiast przetworzenia.

W Allegro symfonii z Obry oba tematy zawierają rytmy

nawiązujące do mazurka.

Pierwsi polscy kompozytorzy symfonii

• Obok Jacka Szczurowskiego, ojca Hilarego z Wielunia i

anonimowych twórców z Obry i Rakowa Opatowskiego do

pierwszych polskich kompozytorów symfonii należeli:

- A. Haczewski,
- Jan Engel,
-

Jakub Gołąbek,

- Bazyli Bohdanowicz,
- Jan Namieyski,
- Joachim Albertini,
-

Jakub Pawłowski,

Michał Orłowski,

G. Paszczyński.

Do najwcześniejszych polskich symfonii należy Sinfonia de

Nativitate

, dzieło anonimowego twórcy, powstałe w latach

60. lub 70. XVIII w.

Pierwsze polskie symfonie

• Symfonie Gołąbka, Namiejskiego i Haczewskiego

cechuje:

- 3- lub 5-

częściowa budowa,

kształtowanie tematów na wzór sinfonii

barokowych,

wprowadzanie drugiego tematu o śpiewnej

melodyce (cantabile), często spokrewnionego
motywicznie z tematem pierwszym,

- zredukowanie partii przetworzeniowych,
-

częste wprowadzanie techniki wariacyjnej w

częściach wolnych,

ujęcie trzecich części w formie ronda.

Jakub Gołąbek (1739-1789)

• Urodził się na Śląsku. Działał jako muzyk w kapeli

Kościoła Mariackiego w Krakowie, następnie śpiewał w

kapeli katedralnej na Wawelu, był też nauczycielem

śpiewu w szkole muzycznej ks. Wacława Sierakowskiego.

• Był autorem kilku symfonii (Sinfonia in D (ok. 1773),

Symphonia in D, Symphonia in C oraz Symfonie B-dur i
D-dur

). Napisał także orkiestrową Parthię in C.

• Utwory orkiestrowe Gołąbka nawiązują z jednej strony do

muzyki baroku poprzez powiązania z praktyką basso

continuo (kontrastowanie dynamiki za pomocą zmiany

obsady instrumentalnej), zaś z drugiej strony – do muzyki

klasyków wiedeńskich w zakresie budowy formy
sonatowej.

A. Haczewski

• Imię oraz daty życia kompozytora są nieznane.

Działał w Wielkopolsce.

• Jedynym zachowanym jego utworem jest

Symfonia D-dur z 1771 r., odnaleziona przez T.

Strumiłłę na terenie Wielkopolski.

• Ma ona budowę 3-częściową:
cz. 1 Allegro con spirito,
cz. 2 Alla Polacca,
cz. 3 Allegretto.

Dzieło cechuje charakter narodowy, poprzez

zastosowanie stylizacji polskiego folkloru w 2. i

3. części.

Jan (?) Namieyski

• Działał w 2. połowie XVIII wieku. Jedynym

utworem nie budzącym wątpliwości co do jego
autorstwa jest Symfonia D (ok. 1760).

• Kompozycja ma budowę 5-częściową, z dwoma

menuetami. Zawiera tematy o niewielkim

skontrastowaniu. Cechuje ją ciekawa

kolorystyka instrumentalna; o związkach z

klasycyzmem świadczy też dialogowanie

instrumentów smyczkowych i dętych, użycie

formy sonatowej w 1. i 5. części.

Jan Engel (zm. 1788)

• Był kompozytorem, drukarzem i wydawcą muzycznym,

także kapelmistrzem w katedrze św. Jana w Warszawie.

• Prowadził własną drukarnię w Warszawie, w której wydawał

dzieła muzyczne, np. 6 własnych symfonii (1772) oraz zbiór
M

élanges de Musique pour le clavecin par Monsieur Engel,

zawierający m.in. utwory Macieja Kamieńskiego.

• Skomponował ponad 10 symfonii, utrzymanych w stylu

przedklasycznym. 6 zachowanych symfonii Engla (Es-dur,
B-dur, G-dur, F-dur, B-dur i d-moll

) wydał współcześnie

Bohdan Muchenberg.

• Symfonie Engla są 3-częściowe, o szybkich częściach

skrajnych i części środkowej w tempie andante. W

niektórych częściach symfonii kompozytor wprowadza

rytmy tańców ludowych. Ich obsada jest typowa dla
symfonii klasycznej (2 oboje, 2 rogi, instrumenty
smyczkowe). Niekiedy Engel stosuje jeszcze oznaczenia
b.c. (Symfonia G-dur).

Michał Orłowski

• Był kapelmistrzem, skrzypkiem i dyrygentem. W

2. połowie 1783 r. pracował w kapeli klasztoru
ojców paulinów na Jasnej Górze, gdzie
zachowało się kilka jego kompozycji, m.in.
Symfonia in F.

• Przypuszcza się, że był na stałe związany z

kapelą kanoników regularnych w Kłobucku.

• W części 3. Symfonii in F Orłowski nawiązał do

polskiego folkloru.

Utwory orkiestrowe Marcina Józefa Żebrowskiego

• M.J. Żebrowski (ok. 1710-1780) był najwybitniejszym

kompozytorem związanym z kapelą jasnogórską w XVIII

w., także znakomitym skrzypkiem, śpiewakiem (bas) i
pedagogiem.

• W archiwum jasnogórskim zachowało się 17 kompozycji

orkiestrowych Żebrowskiego, określanych jako sonaty pro
processione

(część z nich nosi jednak nazwy Adagio lub

Andante pro processione), prawdopodobnie

wykonywanych w czasie procesji. W tradycji jasnogórskiej

nazwą processione określano uroczyste wejście do

bazyliki, utwory te mogły więc pełnić rolę symfonii, które

zgodnie z ówczesnym zwyczajem wykonywano przed

rozpoczęciem mszy.

• Utwory pro processione były jednoczęściowe; często ujęte

były w pary, jednak bez zastosowania kontrastów,
charakterystycznych dla XVIII-

wiecznych utworów

cyklicznych (np. Andante 1. i 2., Adagio 1. i 2. Sonata 1. i

2.). W obsadzie występowały organy.

Divertimento

Macieja Radziwiłła

• Polska muzyka symfoniczna w epoce Oświecenia

powstawała głównie w środowisku kapel kościelnych i

klasztornych. Dużo mniejsza liczba utworów orkiestrowych

powstała na potrzeby kapel królewskich i magnackich.

• Twórcą muzyki symfonicznej wywodzącym się z kręgów

magnackich był Maciej Radziwiłł (1749-1821), kasztelan

litewski, rezydujący na dworze w Nieświeżu.

• Pod koniec XVIII w. zacierają się różnice pomiędzy

gatunkiem symfonii cyklicznej a divertimentem,

konstruowanym niemal w ten sam sposób.

• Divertimento Macieja Radziwiłła ma 3-częściową budowę

wzorowaną na sinfonii włoskiej (podobnie jak wiele
symfonii wczesnoklasycznych): 1. Allegro moderato, 2.
Adagio, 3. Allegro moderato scherzando.

Polskie symfonie późnoklasyczne

• Etap dojrzałego klasycyzmu reprezentuje grupa symfoników

polskich:

- Antoni Milwid,
- Karol Pietrowski,
-

Franciszek Ścigalski,

- Antoni Habel,
-

Jan Wański,

- Wojciech Dankowski.

Tworzone przez nich symfonie cechuje:
-

ustalenie się 4-częściowego cyklu symfonicznego,

równowaga poszczególnych części allegra sonatowego,

duże znaczenie tematu głównego, opartego na wyrazistym

motywie,

operowanie techniką imitacyjną,

wprowadzanie elementów narodowych.

Antoni Milwid

• Działał w 2. połowie XVIII w. Był członkiem i

prawdopodobnie kapelmistrzem kapeli kościelnej

przy klasztorze Kanoników Regularnych

Laterańskich w Czerwińsku nad Wisłą.

• Napisał 2 symfonie: C-dur (zachowana tylko

część 1.) i b-moll (zaginiona).

• Symfonia C-dur ma budowę 4-częściową; w

zachowanej 1. części, allegrze sonatowym,

występuje śpiewny, liryczny temat. Dzieło cechuje

rozwinięta faktura instrumentalna, zwłaszcza
skrzypcowa.

Karol Pietrowski

• Brak informacji o jego życiu; działał w 2. połowie XVIII w.

prawdopodobnie na terenie Wielkopolski.

• Zachowały się 2 jego symfonie reprezentujące typ 4-

częściowej symfonii klasycznej.

• Pietrowski czerpał inspiracje z muzyki Haydna i Mozarta

nie tylko w zakresie budowy formalnej dzieł, ale i
melodyki.

• Główną rolę w jego symfoniach pełnią pierwsze skrzypce,

choć często powierzał tematy także fletom. W utworach

tych duże znaczenie ma technika imitacyjna, zwł. w

partiach przetworzeniowych. W repryzie powtarzane są
obydwa tematy symfonii.

Kompozytorzy związani z ośrodkiem

gnieźnieńskim

• W Gnieźnie działali Franciszek Ścigalski (1782-

1846) i Antoni Habel (1760-1831).

• Franciszek Ścigalski był synem Stanisława

Ścigalskiego, muzyka, dyrektora grodziskiej kapeli

katedralnej. Grał na skrzypcach w kwartecie

smyczkowym założonym przez ks. Antoniego

Radziwiłła. Od 1834 był pierwszym wiolinistą i

dyrektorem kapeli katedralnej w Gnieźnie. Jest
autorem Symphonii in D (ok. 1810).

• Antoni Habel był pierwszym skrzypkiem kapeli

katedralnej w Gnieźnie. Skomponował Symfonię D-
dur oraz

Sinfonię ex F.

Jan Wański (1762-zm. po 1821)

• Był skrzypkiem i kompozytorem. Początkowo działał w

Poznaniu, później w różnych miejscowościach w
Wielkopolsce.

• Jest autorem 4 symfonii. Dwie z nich, D-dur i G-dur, oparte

są na motywach z oper, odpowiednio: Pasterz nad Wisłą i
Kmiotek

, ponadto napisał dwie symfonie D-dur.

• Symfonia D Wańskiego reprezentuje typ symfonii

wczesnoklasycznej, wzorowanej na stylu mannheimskim.

Cechuje ją melodyjność, śpiewność i liryzm. Składa się z 4
cz.: 1. Allegro assai, 2. Larghetto, 3. Tempo di Minuetto, 4.
Finale. Allegro con moto (w formie sonatowej).

Wojciech Dankowski (1760 - po 1800)

• Był kompozytorem i skrzypkiem, muzykiem

klasztornym w Obrze Wielkopolskiej, później
kapelmistrzem i kompozytorem przy katedrze w
Gnieźnie. Na początku XIX w. prawdopodobnie
działał w Poznaniu.

• Kilka wczesnych autografów jego dzieł

podpisanych jest skróconym nazwiskiem Danek.

• Napisał 9 symfonii (oraz fragment symfonii pt.

Largo affettuoso

); zachowały się jednak tylko

dwie: D-dur

(ze zbioru cystersów w Obrze

Wielkopolskiej) i Es-dur.

Cechy polskich symfonii klasycznych

• Obok wpływów klasyków wiedeńskich, polskie

symfonie cechuje wykorzystanie elementów

narodowych. Pojawiają się w nich rytmy:

- mazurkowe (Symfonia D-dur anonima z Obry),
-

poloneza (środkowa część Alla Polacca w Symfonii

D-dur Haczewskiego),

krakowiaka (drugi temat I części Allegro w Symfonii

D-

dur „Pasterz” J. Wańskiego).

Ludowy charakter znamionuje także Symfonię D-dur

Ścigalskiego i III część Symfonii F-dur

Orłowskiego.

Symfonie Elsnera i jego uczniów

• Spośród 8 symfonii Józefa Elsnera w całości

zachowała się tylko jedna: Symfonia C-dur op. 11,

zawierająca elementy narodowe: nawiązania do
mazurka w Triu Menueta oraz krakowiaka w Finale.

• Symfonie Elsnera pozostają w kręgu wpływów stylu

haydnowsko-mozartowskiego. Wykorzystanie

klasycznych środków (w powiązaniu z elementami

narodowymi) cechuje także symfonie przedstawicieli

szkoły Elsnera, którą tworzą:

Józef Nowakowski (1800-1865),

Ignacy Feliks Dobrzyński (1807-1867).

Symfonie późnoklasyczne

• Józef Nowakowski skomponował 2 symfonie D-dur (pierwsza

z 1827 r., druga wykonana po raz pierwszy w 1846 r.).

Obydwie symfonie (a także 4 uwertury, Koncert klarnetowy,
Thema und Variationen

na fortepian i orkiestrę) zaginęły.

Spośród jego utworów orkiestrowych zachowało się
Concertino As-dur

na puzon i orkiestrę, utrzymane we

wczesnoromantycznym stylu.

• Ignacy Feliks Dobrzyński napisał także 2 symfonie: B-dur op.

11 (1829) oraz c-moll op. 15

o podtytule „charakterystyczna

w duchu muzyki polskiej”, w której pojawia się nuta
narodowa:

główny temat Allegra jest stylizacją kujawiaka,

- w Elegii

występuje nuta Poloneza Kościuszki,

- w Menuecie

– rytmy mazurka,

- w obu tematach

Finału – melodia krakowiaka Albośmy to

jacy tacy.

Symfonie późnoklasyczne

• Do wybitnych twórców symfonii późnoklasycznych należeli także

Franciszek Lessel i

Karol Lipiński.

• F. Lessel napisał co najmniej 6 symfonii, z których zachował się

tylko finał Symfonii g-moll (1805) w formie allegra sonatowego, z
dwoma skontrastowanymi tematami. Ojciec F. Lessla, Wincenty

Lessel, napisał symfonię, która powstała w 1803 r. w Puławach

„dla uczczenia imienin syna” (nie zachowała się).

• Przed 1810 powstały 3 symfonie Karola Lipińskiego, dedykowane

rodzinie Starzeńskich: Es-dur, C-dur i B-dur. Cechuje je:

- trzy-

lub czteroczęściowa budowa,

prostota środków harmonicznych,

melodyka nawiązująca do motywiki ludowej

zróżnicowanie rytmiczne.

Do innych polskich kompozytorów symfonii należeli: Karol

Kurpiński, Ignacy Kasprzycki, Jan Stanisław Iliński i Wacław
Raszek.

Karol Lipiński (1790-1861)

• Uczył się gry na skrzypcach u swego

ojca, Feliksa. W l. 1810-

14 był

koncertmistrzem, a następnie
kapelmistrzem w teatrze operowym we
Lwowie.

• Do 1839 r. stale koncertował w różnych

krajach Europy, m.in. we 1818 we

Włoszech wspólnie z Paganinim,

zdobywając sławę wirtuoza.

• W 1828 r. został mianowany I

skrzypkiem dworu Królestwa Polskiego,
a w 1831

– dworu carskiego. Od 1839

był nadwornym kapelmistrzem dworu

saskiego w Dreźnie i koncertmistrzem
orkiestry operowej.

• Od 1861 mieszkał w swym majątku w

Urłowie k. Lwowa.

Koncerty skrzypcowe Lipińskiego

• Lipiński skomponował 4 koncerty skrzypcowe: I fis-moll op.

14, II D-dur op. 21 (Koncert Wojskowy), III e-moll op. 24, IV A-
dur

op. 32. Utwory te wyróżnia:

- typ figuracji melodycznej wzorowany na utworach Viottiego i

Spohra,

- bogato instrumentowana partia orkiestrowa,
-

nawiązanie w melodyce do polskiej i ukraińskiej muzyki
ludowej,

prostota środków harmonicznych

zróżnicowane środki wirtuozowskie.

W Koncercie Wojskowym (ok. 1826)

pojawiają się motywy

fanfarowe i rytmy marszowe, a także nawiązania do

ukraińskiego folkloru w melodyce (dumka w Adagio,

kołomyjka w drugim temacie Ronda).

Inne utwory orkiestrowe Lipińskiego

• Obok 3 symfonii i 4 koncertów skrzypcowych Lipiński napisał

Uwerturę D-dur i Polonoise guerrière na orkiestrę oraz liczne

dzieła na skrzypce i orkiestrę:

- polonezy (np. Polonez koncertowy op. 6),
-

ronda (np. 3 utwory zatytułowane Rondo alla Polacca: E-dur op.

7, op. 13 i op. 17),

wariacje, często na tematy ze znanych oper (np. op. 11 na temat

z opery Kopciuszek Rossiniego, op. 15 na temat z opery Pirat
Belliniego),

- fantazje (np. Wielka fantazja op. 28 na motywach z opery

Krakowiacy i Górale Stefaniego z 1826 r.).

Utwory na skrzypce i orkiestrę mają charakter popisowy;

kompozytor wykorzystywał takie środki wirtuozerii technicznej,

jak: szybkie pasaże, dwudźwięki, tryle pojedyncze i podwójne.

Do tego typu dzieł należą także wariacje i fantazje Lipińskiego
na skrzypce i fortepian lub kaprysy na skrzypce solo.

Kaprysy Lipińskiego

• Spośród dzieł skrzypcowych, do najtrudniejszych utworów

Lipińskiego należą kaprysy, prezentujące bogaty zasób środków
wirtuozowskich, takich jak: arpeggia, pochody oktaw i decym,

flażolety, efektowne pasaże, akordy staccato wykonywane

środkiem smyczka, gra w najwyższych rejestrach. Największą

popularnością cieszyły się kaprysy op. 29.

• Forma kaprysu jest odmianą formy etiudy; Lipiński nawiązał

także do modnego w I połowie XIX w. gatunku moto perpetuo
(np. znane jest Moto perpetuo C-dur

na skrzypce i orkiestrę

Paganiniego).

• Obok twórczości skrzypcowej, Lipiński pisał także utwory

fortepianowe, był ponadto twórcą 3 oper o charakterze
komediowym: Syrena Dniestru,

Syrena Dniestru, 2. część czyli

Terefere w Tarapacie i

Kłótnia przez zakład, wykonanych we

Lwowie.

Uwertury i koncerty

w polskiej muzyce okresu klasycyzmu

• A. Nowak-Romanowicz wyróżnia 2 typy uwertur:
1) uwertury typu klasycznego, oparte na formie sonatowej (np.

Uwertura koncertowa

op. 1 I.F. Dobrzyńskiego),

2) uwertury programowe, opatrzone tytułami literackimi.

W związku z rozwojem wirtuozowstwa instrumentalnego

powstaje wiele koncertów na różne instrumenty, przede

wszystkim fortepian i skrzypce, ale także instrumenty dęte.

Koncerty fortepianowe tworzyli: Franciszek Lessel

, Józef

Deszczyński, Ignacy Feliks Dobrzyński, Józef Krogulski i

Janusz Iliński.

Oprócz koncertów fortepianowych komponowano także potpourri

(rodzaj fantazji) lub wariacje na fortepian i orkiestrę.

Franciszek Lessel (1780-1838)

• Do wybitnych dzieł późnego polskiego klasycyzmu należy

Koncert fortepianowy C-dur F. Lessla, wykonany w 1810 w
Warszawie.

• Franciszek Lessel, syn Wincentego Lessla, kapelmistrza

orkiestry dworskiej ks. Czartoryskich w Puławach, studiował

u J. Haydna w Wiedniu. Występował jako pianista,

wykonując własne utwory.

• Twórczość F. Lessla zaliczana bywa niekiedy do tzw.

sentymentalizmu (T. Strumiłło). Jego styl zdradza wpływy
muzyki Haydna w budowie formalnej, harmonice i

instrumentacji, zaś w wirtuozowskich utworach

fortepianowych widoczny jest wpływ Mozarta.

• W muzyce F. Lessla, należącej do okresu przejściowego

między Oświeceniem a Romantyzmem, widoczny jest nowy

typ ekspresji muzycznej, na który składają się 2 elementy:

1) wrażliwość brzmieniowo-kolorystyczna,

2) pierwiastek wirtuozowski (brillant).

Twórczość symfoniczna Franciszka Lessla

• Obok 6 symfonii, z których zachował się tylko finał

Symfonii g-moll

, twórczość orkiestrowa F. Lessla

obejmuje

Uwerturę C-dur oraz dzieła na fortepian i

orkiestrę: Potpourri, Adagio et Rondeau à la Polonaise
oraz Koncert C-dur.

Napisał także Capriccio D-dur na

clarino i orkiestrę, Wariacje na flet i orkiestrę oraz 2

koncerty na róg i orkiestrę (koncerty te zaginęły).

• Koncert fortepianowy C-dur składa się z 3 części:
1. Allegro (w formie allegra sonatowego),
2. Adagio,
3. Rondo

(z wykorzystaniem rytmów oberka).

Koncert ten oscyluje między stylem dojrzałego klasycyzmu a

wczesnym stylem brillant.

Koncerty instrumentalne w muzyce polskiego klasycyzmu

• Zapowiedzi stylu brillant pojawiają się też w koncertach

fortepianowych I.F. Dobrzyńskiego (Koncert fortepianowy As-dur),

Józefa Deszczyńskiego (3 koncerty) i Józefa Krogulskiego (2

koncerty). Polski repertuar koncertów fortepianowych tego okresu

dopełniają koncerty Janusza Ilińskiego i Feliksa Janiewicza.

• Formę koncertu skrzypcowego wprowadził do muzyki polskiej

Feliks Janiewicz

, kompozytor pięciu koncertów na ten

instrument. W II, IV i V Koncercie występują środki wirtuozowskie

typowe dla stylu brillant. Finał II Koncertu E-dur to polonez
(Polonaise

), ujęty w formę ronda.

• Wśród 4 koncertów skrzypcowych K. Lipińskiego dwa pierwsze,

fis-moll i D-dur

, są 3-częściowe, zaś III Koncert e-moll i IV A-dur -

jednoczęściowe, utrzymane w swobodnej formie allegra
sonatowego.

• Koncerty lub concertina na skrzypce i orkiestrę komponowali

ponadto: Joachim Kaczkowski, Jan Kleczyński, August Fryderyk

Duranowski oraz Jan Nepomucen Wański.

Koncerty instrumentalne w muzyce polskiego klasycyzmu

• Utwory koncertowe na instrumenty dęte komponował

Ignacy Feliks Dobrzyński. Są to: fantazja na fagot oraz na

trąbkę, Andante e Rondo alla polacca na flet oraz Wariacje
na puzon.

• Józef Nowakowski w swym Concertinie As-dur na puzon i

orkiestrę wykorzystał melodię krakowiaka oraz wprowadził

(w I części) wariacje na temat piosenki Serce nie sługa z
opery

Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale. Utwór nawiązuje

do wczesnoromantycznej formy konzertst

ücku.

• Koncerty na instrumenty dęte z towarzyszeniem orkiestry

tworzyli także: Józef Stefani (syn Jana Stefaniego), Feliks
Janiewicz oraz Franciszek Lessel

, autor 2 koncertów na

róg i Wariacji na róg (wszystkie zaginione), Koncertu na 2
flety oraz Wariacji

na flet i orkiestrę.