Technik_elektroniki_medycznej_322[18].Z2_01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Hanna Liczba

Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka
322[18].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze lekcji

5. Ćwiczenia

5.1. Biologia komórki

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Sygnały biologiczne i ich wykorzystanie w medycynie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Czynniki szkodliwe. Pierwsza pomoc w stanach zagroŜenia Ŝycia człowieka

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Analizowanie funkcjonowania

organizmu człowieka”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej 322[18].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.:

−

wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

samokształcenia kierowanego.

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od  samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W  celu  przeprowadzenia  ewaluacji  osiągnięć  ucznia,  nauczyciel  moŜe  posłuŜyć  się
zamieszczonym  w  rozdziale  6  zestawem  zadań  testowych,  zawierającym  róŜnego  rodzaju
zadania.
W tym rozdziale podano równieŜ:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Kluczowymi punktami w realizacji materiału jednostki modułowej jest poznanie budowy

i funkcjonowania organizmu człowieka oraz moŜliwości zastosowania aparatury
bioelektronicznej w diagnostyce i terapii medycznej.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].Z2.01

Analizowanie funkcjonowania

organizmu człowieka

322[18].Z2.02

Analizowanie praw i zjawisk fizyki

wykorzystywanych

w medycynie

322[18].Z2

Podstawy diagnostyki

i terapii

322[18].Z2.03

Stosowanie metod diagnostycznych

i terapeutycznych

w medycynie

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

posługiwać się atlasem anatomicznym,

−

analizować schematy i rysunki,

−

wykonywać i stosować róŜne formy graficzne,

−

analizować i interpretować wyniki,

−

wykazywać zaleŜności między budową i funkcją struktur i narządów organizmu,

−

interpretować i selekcjonować przedstawione informacje,

−

komentować i porównywać informacje,

−

wyjaśniać związki przyczynowo-skutkowe,

−

formułować wnioski,

−

posługiwać się terminologią z zakresu biologii, chemii i fizyki,

−

stosować róŜne metody komunikowania się,

−

organizować stanowisko pracy,

−

współpracować w grupie,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

przewidywać skutki postępowania,

−

przewidywać zagroŜenia dla Ŝycia i zdrowia w czasie pracy z urządzeniami
bioelektronicznymi,

−

stosować procedury postępowania w sytuacji zagroŜenia.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować budowę organizmu człowieka,

–

scharakteryzować funkcje poszczególnych układów i narządów,

–

posłuŜyć się terminologią z zakresu fizjologii i patologii człowieka,

–

posłuŜyć się terminologią z zakresu biofizyki i biochemii,

–

wyjaśnić działanie prądów elektrycznych i czynników fizykalnych o róŜnych
parametrach na organizm człowieka,

–

posłuŜyć się terminologią medyczną podczas komunikowania się z lekarzem,

–

scharakteryzować sygnały biologiczne, ich systematykę i statystykę,

–

określić parametry źródeł sygnałów biologicznych,

–

zidentyfikować sposoby generowania sygnałów biologicznych, ich wstępnego
przetwarzania oraz metody odbioru tych sygnałów,

–

rozpoznać zagroŜenia zdrowia i Ŝycia człowieka.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18]

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka
322[18].Z2.01

Temat: Zasady udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia Ŝycia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia

ycia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić i rozpoznać stany zagroŜenia Ŝycia,

−

wykonać sztuczne oddychanie metodą usta-usta,

−

wykonać sztuczne oddychanie metodą usta-nos,

−

wykonać pośredni masaŜ serca,

−

wykonać zabiegi resuscytacji krąŜeniowo-oddechowej we właściwej sekwencji dla
dorosłych i dla dzieci,

−

ułoŜyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej (bezpiecznej).

Metody nauczania:

−

wiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

fantom dorosłego człowieka, (fantom dziecka),

−

koc,

−

poradnik – tekst rozdziału 4.4.1.2.

−

kartka, długopis,

−

plansze dydaktyczne dotyczące budowy układu oddechowego, układu krąŜenia oraz
zasad udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia Ŝycia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa – zespoły czteroosobowe.

Czas trwania zajęć:

90 minut.

Uczestnicy:

uczniowie technikum kształcącego w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Przebieg zajęć:
1. Podanie tematu zajęć oraz wyjaśnienie konieczności i celu podejmowania czynności

ratowniczych przez świadków wypadków z udziałem osób poszkodowanych

2. Omówienie metod i form pracy.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Demonstracja postępowania ratowniczego przez nauczyciela lub krótki film dydaktyczny

- prezentacja metod sztucznego oddychania, pośredniego masaŜu serca oraz układanie
poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

4. Indywidualne wykonywanie przez uczniów ćwiczeń postępowania ratowniczego według

ustalonych zasad: sztuczne oddychanie metodą usta-usta oraz metodą usta-nos, pośredni
masaŜ serca, pozycja bezpieczna (podczas ćwiczeń uczniowie korzystają z pomocy
nauczyciela oraz wskazówek z rozdziału 4.4.1.2. poradnika).

5. Pracując w zespołach czteroosobowych uczniowie przygotowują plan postępowania

ratowniczego  grupy  (wyznaczając  dla  kaŜdego  rolę)  w  sytuacji  wypadku,  w  wyniku
którego  poszkodowane  są  trzy  osoby:  osoba  dorosła  bez  objawów  oddechu,  dziecko  we
wstrząsie  pourazowym  z  powodu  rany  ciętej  na  kończynie  dolnej,  osoba  dorosła
nieprzytomna, z zachowanym oddechem i tętnem.

6. Uczniowie wykonują we właściwej sekwencji, wyznaczone dla kaŜdego z grupy

czynności ratownicze.

7. Wykonywanie przez grupę czynności ratowniczych moŜna powtórzyć po zamianie ról dla

poszczególnych uczniów.

Zakończenie zajęć
Ustne sprawozdanie przedstawiciela grupy z kolejno wykonywanych czynności ratunkowych
z wyjaśnieniem celu poszczególnych czynności.

Praca domowa
Przyswojenie i analiza zasad postępowania ratowniczego w przypadku wstrząsu
kardiogennego, wstrząsu anafilaktycznego oraz w przypadku poraŜenia prądem.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

plan postępowania poszczególnych uczniów podczas wykonywania przez grupę
czynności ratowniczych w sytuacji trzech poszkodowanych w wypadku osób,

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

...........................…………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18]

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka
322[18].Z2.01

Temat: Zasady kopiowania, kodowania i ekspresji informacji genetycznej.

Cel ogólny: Poznanie i zrozumienie zasad przechowywania oraz realizacji informacji

genetycznej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić budowę DNA, RNA oraz białek o strukturze pierwszorzędowej,

−

porównać cechy DNA i RNA,

−

wymienić i przedstawić kolejne etapy procesów: replikacji, transkrypcji i translacji,

−

wyjaśnić, czym jest kod genetyczny,

−

wyjaśnić zaleŜność między budową DNA a budową białek.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne,

−

metoda modelowania.

Środki dydaktyczne:

−

modele i plansze ze schematami budowy DNA, RNA i białek,

−

schemat budowy komórki,

−

tablica kodu genetycznego,

−

tekst z rozdziału 4.1.1.1. i 4.1.1.2. dotyczący składu chemicznego oraz budowy i
procesów Ŝyciowych komórki,

−

tekst z rozdziału 4.1.3. objaśniający sposób wykonania ćwiczeń,

−

zeszyt papierów kolorowych, drut (lub sznurek, tektura), klej, noŜyczki,

−

kartka, długopis.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa

Czas trwania zajęć:

90 minut.

Uczestnicy:

uczniowie technikum kształcącego w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Przebieg zajęć:
1.  Podanie tematu zajęć oraz omówienie zagadnień dotyczących tematu.
2.  Omówienie metod i form pracy.
3.  Na  podstawie  tekstu  z  poradnika  (rozdział  4.1.1.1.),  modeli  oraz  schematów  budowy

DNA i RNA uczniowie analizują cechy kwasów nukleinowych.

4. Uczniowie konstruują i wypełniają tabelę uwzględniając cechy DNA i RNA.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Uczniowie zapoznają się z treścią poradnika (rozdział 4.1.1.2.) dotyczącą procesów

replikacji, i transkrypcji - zachodzących w jądrze komórkowym oraz translacji –
zachodzącej w rybosomach, analizując przebieg tych procesów.

6. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczeń i uwzględniając wskazówki, wykonują kolejne

wiczenia.

Ćwiczenie 1

Napisz sekwencję nukleotydów w nowych niciach DNA dobudowanych do

przedstawionego niŜej rozplecionego odcinka DNA.

             CGACGTTTAGCACCGTTTGGCAGTCGTATCGGATATATGCGC
ATC
TAG
             GCTGCAAATCGTGGCAAACCGTCAGCATAGCCTATATACGCG

Aby  wykonać  ćwiczenie,  powinieneś:  przeanalizować  tekst  i  schemat  z  poradnika,

dotyczący replikacji a następnie dopisać do nukleotydów rozplecionych nici DNA –
nukleotydy komplementarne.

Ćwiczenie 2

Napisz sekwencję nukleotydów odcinka cząsteczki RNA syntetyzowanej na nici DNA

o sekwencji:

ATCCGATAAGCCTAAATCGTGGCAAACCGTCAGCATAGCCTATATACGCG

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: przeanalizować tekst i schemat z poradnika,

dotyczący transkrypcji a następnie dopisać do nukleotydów odcinka DNA – komplementarne
nukleotydy RNA.

Ćwiczenie 3

Napisz sekwencję aminokwasów w odcinku łańcucha polipeptydowego syntetyzowanego

na cząsteczce mRNA o sekwencji nukleotydów:

AUGCUAUCUCCAGGAUUAGCUAAUUGUGAACAUCUUUUUUCUUGGCACUAG

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: przeanalizować tekst i schemat z poradnika,

dotyczący translacji a następnie, posługując się tablicą kodu genetycznego, zapisać nazwy
aminokwasów wyznaczanych przez kolejne trójki nukleotydów przedstawionego odcinka
mRNA. Porównaj swój zapis z zapisem sąsiada.

Ćwiczenie 4

Na podstawie tabeli kodu genetycznego zapisz sekwencję nukleotydów odcinka

cząsteczki mRNA odpowiadającą budowie łańcucha aminokwasów o następującej kolejności:
metionina, leucyna, seryna prolina, glicyna, leucyna, alanina, asparagina, cysteina, kwas
glutaminowy, histydyna, leucyna, fenyloalaniana, seryna, tryptofan, histydyna.
Porównaj ten zapis z zapisem informacji genetycznej podanej w ćwiczeniu 3.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: przeanalizować tekst i schemat z poradnika,

dotyczący translacji, zakryć zapis informacji genetycznej z ćwiczenia 3, a następnie,
korzystając z tabeli kodu genetycznego, zapisać sekwencję kodonów mRNA odpowiadającą
podanej sekwencji aminokwasów i porównać ją z zapisem z ćwiczenia 3.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćw. 3 Tablica kodu genetycznego[13, s. 16]

Ćwiczenie 5

Pracując w czteroosobowym zespole, zapiszcie 10 dowolnych, ale wszyscy - takich

samych kodonów (z wyjątkiem kodonu „stop”).
Indywidualnie odczytajcie informację z tabeli kodu i zapiszcie ją w postaci sekwencji
aminokwasów. Porównajcie swoje zapisy i wspólnie napiszcie wnioski.

Aby wykonać ćwiczenie, powinniście: przeanalizować tekst i schemat z poradnika,

dotyczący translacji, a następnie, posługując się tablicą kodu genetycznego, zapisać nazwy
aminokwasów wyznaczanych przez kolejne trójki nukleotydów zapisanego odcinka mRNA,
porównać swoje zapisy z zapisami sąsiadów i napisać wnioski.

Ćwiczenie 6

Pracując w czteroosobowym zespole, zapiszcie dowolny peptyd składający się z 10

aminokwasów, wszyscy - taki sam.
Z tabeli kodu genetycznego indywidualnie odczytajcie i zapiszcie informację, według której
powstał ten peptyd. Porównajcie swoje zapisy i wspólnie napiszcie wnioski.

Aby wykonać ćwiczenie, powinniście: przeanalizować tekst i schemat z poradnika,

dotyczący translacji, a następnie, korzystając z tabeli kodu genetycznego, zapisać sekwencję
kodonów mRNA odpowiadającą podanej sekwencji aminokwasów, porównać swoje zapisy
z zapisami sąsiadów i napisać wnioski.

Ćwiczenie 7

Wykonaj uproszczone modele: fragmentu cząsteczki DNA złoŜonego z 8 par

nukleotydów oraz fragmentu cząsteczki RNA złoŜonego z 8 nukleotydów.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: przygotować schematy zasad azotowych

w kształcie figur wyciętych z kolorowego papieru. Modele komplementarnych zasad muszą
geometrycznie do siebie pasować. Szkielety nici cukrowo-fosforanowych moŜesz uformować
z drutu, sznurka lub wyciąć z tektury.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 8

Korzystając z tabeli kodu genetycznego, oceń skutki zmiany w zapisie informacji

w postaci zamiany jednej zasady w kodonie, na przykład AUU - na AAU lub UGG – na
UGA.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: przeanalizować zaleŜność między budową RNA

a budową białek i zapisać wnioski.

Zakończenie zajęć
Analiza czynności podczas wykonywania ćwiczeń 1 - 6; odczytanie przez przedstawicieli

grup wniosków z ćwiczeń 5, 6 oraz 8; wyjaśnienie związku pomiędzy budową DNA
a cechami organizmów.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze informacje na temat mutacji DNA oraz wpływu zmian

w budowie materiału genetycznego na organizmy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

karty z wykonanymi ćwiczeniami i zapisanymi wnioskami,

−

modele budowy DNA i RNA

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Biologia komórki

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz sekwencję nukleotydów w nowych niciach DNA dobudowanych do

przedstawionego niŜej rozplecionego odcinka DNA.

CGACGTTTAGCACCGTTTGGCAGTCGTATCGGATATATGCGC
ATC
TAG
GCTGCAAATCGTGGCAAACCGTCAGCATAGCCTATATACGCG

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując samodzielnie zapoznają się z treścią i schematem z poradnika,

dotyczącymi  procesu  replikacji  i  po  ich  przeanalizowaniu  uzupełniają  schemat.  Pięciu
uczniów,  którzy  najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia
nauczycielowi.  Otrzymują  oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń
przedstawia zespołowi poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst i schemat z poradnika, dotyczący replikacji,
2) dopisać do nukleotydów rozplecionych nici DNA – nukleotydy komplementarne.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Napisz sekwencję nukleotydów odcinka cząsteczki RNA syntetyzowanej na nici DNA

o sekwencji:

ATCCGATAAGCCTAAATCGTGGCAAACCGTCAGCATAGCCTATATACGCG

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując samodzielnie zapoznają się z treścią i schematem z poradnika,

dotyczącymi  procesu  transkrypcji  i  po  ich  przeanalizowaniu  uzupełniają  schemat.  Pięciu
uczniów,  którzy  najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia
nauczycielowi.  Otrzymują  oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń
przedstawia zespołowi poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst i schemat z poradnika, dotyczący transkrypcji,
2) dopisać do nukleotydów odcinka DNA – komplementarne nukleotydy RNA.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Napisz sekwencję aminokwasów w odcinku łańcucha polipeptydowego syntetyzowanego

na cząsteczce matrycowego RNA o sekwencji nukleotydów:

AUGCUAUCUCCAGGAUUAGCUAAUUGUGAACAUCUUUUUUCUUGGCACUAG

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując samodzielnie zapoznają się z treścią i schematem z poradnika,

dotyczącymi  procesu  translacji  i  po  ich  przeanalizowaniu  zapisują  budową  peptydu.  Pięciu
uczniów,  którzy  najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia
nauczycielowi.  Otrzymują  oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń
przedstawia zespołowi poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst i schemat z poradnika, dotyczący translacji,
2) posługując się tablicą kodu genetycznego, zapisać nazwy aminokwasów wyznaczanych

przez kolejne trójki nukleotydów przedstawionego odcinka RNA.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartka,

−

długopis,

−

tablica kodu genetycznego,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz przedstawiony niŜej schemat budowy jednego z układów człowieka.

Rys. do ćwiczenia 1: Schemat budowy układu człowieka [2, s. 8]

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują samodzielnie. Korzystając z atlasu anatomicznego, analizują budowę

układu  pokarmowego  człowieka  i  uzupełniają  opis  schematu.  Pięciu  uczniów,  którzy
najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia  nauczycielowi.  Otrzymują
oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń  przedstawia  zespołowi
poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  napisać nazwę układu,
2)  napisać w kolejności nazwy zaznaczonych narządów,
3)  napisać nazwy narządów, które nie mają bezpośredniego kontaktu z pokarmem.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

atlas anatomii człowieka,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opisz przedstawiony niŜej schemat budowy jednego z układów człowieka.

Rys. do ćwiczenia 2

Schemat budowy układu człowieka [3, s. 79]

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują samodzielnie. Korzystając z atlasu anatomicznego, analizują budowę

układu  oddechowego  człowieka  i  uzupełniają  opis  schematu.  Pięciu  uczniów,  którzy
najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia  nauczycielowi.  Otrzymują
oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń  przedstawia  zespołowi
poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  napisać nazwę układu,
2)  napisać w kolejności nazwy zaznaczonych narządów,
3)  napisać nazwę narządu, wspólnego dla dwóch układów.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

atlas anatomii człowieka,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Opisz przedstawiony niŜej schemat budowy jednego z układów człowieka.

Rys. do ćwiczenia 3

Schemat budowy układu człowieka [8, s. 139]

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują samodzielnie. Korzystając z atlasu anatomicznego, analizują budowę

układu  moczowego  człowieka  i  uzupełniają  opis  schematu.  Pięciu  uczniów,  którzy
najszybciej  wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia  nauczycielowi.  Otrzymują
oceny  za  rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń  przedstawia  zespołowi
poprawnie wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  napisać nazwę układu,
2)  napisać w kolejności nazwy zaznaczonych narządów,
3)  napisać  nazwę  narządu,  który  moŜe  być  odcinkiem  wspólnym  dwóch  układów  oraz

u której płci.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

atlas anatomii człowieka,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Opisz przedstawiony niŜej schemat budowy jednego z narządów człowieka.

Rys. do ćwiczenia

Schemat budowy narządu człowieka [9, s. 22]

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują samodzielnie. Korzystając z atlasu anatomicznego, analizują budowę

układu  krąŜenia  człowieka  i  uzupełniają  opis  schematu.  Pięciu  uczniów,  którzy  najszybciej
wykonają  zadanie,  oddaje  zeszyty  do  sprawdzenia  nauczycielowi.  Otrzymują  oceny  za
rozwiązane  zadanie.  Wybrany  przez  nauczyciela  uczeń  przedstawia  zespołowi  poprawnie
wykonane zadanie.

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  napisać nazwę narządu,
2)  napisać w kolejności nazwy zaznaczonych elementów budowy,
3)  napisać nazwy tych części, przez które przepływa krew z tlenem,
4)  napisać nazwy tych części, przez które przepływa krew z dwutlenkiem węgla.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

atlas anatomii człowieka,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Sygnały biologiczne i ich wykorzystywanie w medycynie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj zapis standardowy EKG.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz nadzorować i korygować sposób wykonywania ćwiczenia. Uczniowie, którzy poprawnie
i samodzielnie wykonali ćwiczenie otrzymują oceny.

Czas określa nauczyciel, np. 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  postępując zgodnie z instrukcją, przygotować elektrokardiograf do wykonania zapisu,
2)  badany powinien przyjąć pozycję leŜącą,
3)  przygotować skórę badanego do przymocowania elektrod,
4)  przymocować elektrody przedsercowe i kończynowe,
5)  wykonać zapis EKG.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

elektrokardiograf,

−

kozetka,

−

el do elektrod lub woda i waciki,

−

instrukcja obsługi elektrokardiografu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar pośredni ciśnienia krwi.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) polecić badanemu przyjęcie pozycji siedzącej lub leŜącej i postępować zgodnie z opisem

badania w poradniku i instrukcją obsługi aparatu,

2) na lewe ramię badanego załoŜyć opaskę,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  gumową gruszką wpompować do opaski powietrze,
4)  przyłoŜyć stetoskop do tętnicy ramieniowej,
5)  lekko  zwalniając  przycisk  gruszki  wypuszczać  powietrze  z  opaski  i  równocześnie

obserwować manometr oraz słuchać rytmicznych tonów w słuchawce stetoskopu,

6) zanotować wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

ciśnieniomierz,

−

stetoskop,

−

kozetka lub krzesło,

−

kartka,

−

długopis,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykonaj badanie tętna: a) na tętnicy szyjnej, b) na tętnicy promieniowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

Czas określa nauczyciel, np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

a) Uczeń powinien:

1)  polecić badanemu przyjęcie pozycji leŜącej,
2)  odchylić głowę i wysunąć Ŝuchwę badanego,
3)  połoŜyć  palec  wskazujący  i  środkowy  na  krtani,  a  następnie  przesunąć  je  do  rowka

znajdującego się między nią a mięśniem mostkowo–obojczykowo–sutkowym
i przycisnąć lekko w kierunku kręgosłupa,

4) liczyć uderzenia przez minutę (lub przez 5 sekund i pomnoŜyć ilość uderzeń razy 4).

b) Uczeń powinien:

1) polecić badanemu przyjęcie pozycji siedzącej lub leŜącej,
2) prawą rękę badanego ująć swoją lewą dłonią (kciuk lewej dłoni badającego znajduje się

na wewnętrznej stronie prawej dłoni badanego, a pozostałe palce na jej grzbiecie),

3) palec środkowy i wskazujący drugiej ręki połoŜyć na nadgarstku badanego, powyŜej

rodka nadgarstka i lekko docisnąć do kości,

4) liczyć uderzenia przez minutę (lub przez 5 sekund i pomnoŜyć ilość uderzeń razy 4).
5) Ćwiczenie powtórzyć po wykonaniu przez badanego 20 przysiadów.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Czynniki szkodliwe. Pierwsza pomoc w stanach zagroŜenia

Ŝycia człowieka

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na fantomie zabiegi składające się na resuscytację krąŜeniowo-oddechową

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ułoŜyć fantoma na twardym podłoŜu, na kocu,
2)  wykonać sztuczne oddychanie metodą usta–usta (5 wdechów),
3)  wykonać sztuczne oddychanie metodą usta–nos (5 wdechów),
4)  wykonać pośredni masaŜ serca (30 uciśnięć),
5)  postępując  zgodnie  z  opisem  w  poradniku,  stosując  właściwą  sekwencję  postępowania

ratowniczego, wykonaj resuscytację krąŜeniowo-oddechową: a) w przypadku
poszkodowanego dorosłego, b) w przypadku poszkodowanego dziecka.

Metody nauczania:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

koc,

−

fantom dorosłego człowieka, (fantom dziecka).

Ćwiczenie 2

UłóŜ symulowanego poszkodowanego (partnera) w pozycji bezpiecznej, tj. bocznej

ustalonej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) polecić partnerowi połoŜenie się na kocu w pozycji na wznak (na plecach),
2) postępować zgodnie z zasadami opisanymi w poradniku.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Analizowanie

funkcjonowania organizmu człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 6, 15, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.b, 3.b, 4.b, 5.c, 6.b, 7.a, 8.b, 9.b, 10.b, 11.c, 12.c, 13.c,
14.d, 15.a, 16.d, 17.b, 18.b, 19.d, 20.b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. RozróŜnić rodzaje transportu substancji

przez błony komórkowe

2. RozróŜnić rodzaje wiązań chemicznych

3. Określić funkcje enzymów

4. Scharakteryzować procesy metaboliczne

5. Określić funkcje organelli komórkowych

6. Rozpoznać

rodzaje

tkanek

przedstawionych na schematach

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zdefiniować pojęcia anatomiczne

8. Określić funkcje narządów

9. Wymienić funkcje hormonów

10. Scharakteryzować

rolę

naczyń

krwionośnych

11. Scharakteryzować

budowę

organów

wewnętrznych

12. Rozpoznać

objawy

patologiczne

w organizmie człowieka

13. Scharakteryzować

budowę

narządów

zmysłów

14. Przedstawić przyczyny chorób człowieka

15. Odczytać wykres EKG

16. Określić

cele

badań

przy

uŜyciu

aparatury bioelektronicznej

17. PosłuŜyć się terminologią medyczną

18. Rozpoznać

czynniki

szkodliwe

dla

organizmu człowieka

19. Określić parametry źródeł sygnałów

biomedycznych

20. Udzielić pierwszej pomocy w stanach

zagroŜenia Ŝycia i zdrowia człowieka

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  typy  zadań  testowych,  jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  określ  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  o  róŜnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź w kaŜdym zadaniu jest prawidłowa.

5. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania z poziomu ponadpodstawowego: 1, 3, 6, 15, 17.

Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu. Pozostałe zadania są z poziomu
podstawowego.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Przenikanie gazów oddechowych (O

i CO

) przez błony komórkowe odbywa się na

zasadzie:
a)

osmozy.

transportu aktywnego.

dyfuzji prostej.

dyfuzji wspomaganej.

Wiązanie peptydowe umoŜliwia łączenie:
a)

kwasów tłuszczowych w tłuszczach.

aminokwasów w białkach.

nukleotydów w kwasach nukleinowych.

cukrów prostych w cukrach złoŜonych.

Enzymy nie pełnią funkcji:
a)

katalizowania przebiegu reakcji biochemicznych.

materiału zapasowego.

przyspieszania reakcji.

obniŜania energii aktywacji reagujących substancji.

Replikacja to proces:
a)

zachodzący w rybosomach.

samopowielania się cząsteczki DNA.

podziału komórki macierzystej na dwie identyczne komórki potomne.

łączenia się łańcuchów polipeptydowych w białka o strukturze czwartorzędowej.

W mitochondriach zachodzą procesy:
a)

fermentacji.

fotosyntezy.

utleniania związków organicznych.

glikolizy.

Rysunki przedstawiają - w kolejności - następujące rodzaje tkanek mięśniowych:

[17, s. 131]

sercowa, szkieletowa, gładka.

gładka, szkieletowa, sercowa.

szkieletowa, sercowa, gładka.

sercowa, gładka, szkieletowa.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sarkomer to:
a)

podstawowa jednostka kurczliwa włókna mięśniowego.

komórka mięśniowa.

płaski mięsień oddechowy oddzielający jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej.

włókno mięśniowe.

ółć jest produkowana w:

woreczku Ŝółciowym.

wątrobie.

dwunastnicy.

ołądku.

Insulina to hormon, którego zadaniem jest:
a)

podnoszenie poziomu glukozy we krwi.

obniŜanie poziomu glukozy we krwi.

pobudzanie wzrostu organizmu.

wpływanie na rytm snu i czuwania.

10 śyły to naczynia:

prowadzące krew od serca do komórek ciała.

prowadzące krew do serca.

w których płynie limfa.

mające grube i elastyczne ściany.

11 Nefron to:

podstawowa jednostka czynnościowa układu nerwowego.

droga, jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora.

jednostka strukturalna i funkcjonalna nerki.

komórka nerwowa.

12 Niedokrwistość (anemia):

polega na braku łaknienia.

to nadwraŜliwość układu odpornościowego.

to choroba związana z niedoborem erytrocytów i hemoglobiny.

to choroba związana z niedoborem trombocytów.

13 Warstwą światłoczułą oka, zbudowaną z czopków i pręcików jest:

spojówka.

soczewka.

siatkówka.

rogówka.

14 Choroba wieńcowa jest spowodowana:

uszkodzeniem zastawki w sercu.

nieprawidłową czynnością rozrusznika serca.

stanem zapalnym mięśnia sercowego.

odkładaniem się cholesterolu w ścianach tętnic.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15 W elektrokardiogramie zespół załamków QRS jest:

okresem depolaryzacji komór.

okresem repolaryzacji komór.

okresem depolaryzacji przedsionków.

okresem depolaryzacji komór i przedsionków.

16 Elektromiografia jest metodą:

badania czynności elektrycznej mózgu.

długotrwałego monitorowania pracy serca.

badania siły mięśni

badania czynności bioelektrycznej mięśni.

17 Pojemność Ŝyciowa płuc to:

całkowita objętość powietrza znajdującego się w płucach w chwili ukończenia
najgłębszego wdechu.

największa objętość powietrza, która moŜe być wyrzucona z płuc podczas
najgłębszego wydechu poprzedzonego najgłębszym wdechem.

objętość powietrza znajdującego się w płucach w chwili ukończenia spokojnego
wydechu.

objętość wdychanego lub wydychanego powietrza w jednostce czasu.

18 Zakłócenie funkcjonowania ośrodka termoregulacji i zahamowanie procesów

termoregulacji następuje przy temperaturze wewnętrznej organizmu:
a)

39–40

41–42

43–44

45–46

19 Optymalne ciśnienie krwi człowieka wynosi:

180/80 mm Hg.

120/20 mm Hg.

80/120 mm Hg.

120/80 mm Hg.

20 Podczas resuscytacji krąŜeniowo-oddechowej osoby dorosłej czynności ratownicze

wykonywane są zgodnie z sekwencją:
a)

2 uciśnięcia klatki piersiowej / 30 wdechów ratowniczych, itd.

30 uciśnięć klatki piersiowej / 2 wdechy ratownicze, itd.

15 uciśnięć klatki piersiowej / 4 wdechy ratownicze, itd.

4 uciśnięcia klatki piersiowej / 15 wdechów ratowniczych, itd.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Analizowanie

funkcjonowania organizmu człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 4, 8, 15, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.d, 2.b, 3.b, 4.b, 5.b, 6.d, 7.d, 8.b, 9.c, 10.b, 11.c, 12.d,
13.d, 14.a, 15.a, 16.b, 17.c, 18.b, 19.b, 20.b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

RozróŜnić rodzaje transportu substancji
przez błony komórkowe

2. RozróŜnić rodzaje wiązań chemicznych

3. Scharakteryzować

budowę

związków

chemicznych

4. Scharakteryzować procesy metaboliczne

5. Określić funkcje organelli komórkowych

6. Rozpoznać rodzaje krwinek

7. Zdefiniować pojęcia anatomiczne

8. Określić funkcje narządów

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wymienić funkcje hormonów

10. Scharakteryzować

rolę

naczyń

krwionośnych

11. Scharakteryzować

budowę

organów

wewnętrznych

12. Rozpoznać

objawy

patologiczne

w organizmie człowieka

13. Scharakteryzować

budowę

narządów

zmysłów

14. Przedstawić przyczyny chorób człowieka

15. Odczytać wykres EKG

16. Określić

cele

badań

przy

uŜyciu

aparatury bioelektronicznej

17. Przedstawić zastosowanie przyrządów

biomedycznych

18. Rozpoznać

czynniki

szkodliwe

dla

organizmu człowieka

19. Określić parametry źródeł sygnałów

biomedycznych

20. Udzielić pierwszej pomocy w stanach

zagroŜenia Ŝycia i zdrowia człowieka

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź w kaŜdym zadaniu jest prawidłowa.

5. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania z poziomu ponadpodstawowego: 1, 3, 4, 8, 15.

Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu. Pozostałe zadania są z poziomu
podstawowego.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Przenikanie wody przez błony komórkowe odbywa się na zasadzie:
a)

transportu aktywnego.

dyfuzji wspomaganej.

dyfuzji prostej.

osmozy.

Wiązanie estrowe umoŜliwia łączenie:
a)

aminokwasów w białkach.

kwasów tłuszczowych w tłuszczach.

cukrów prostych w cukrach złoŜonych.

nukleotydów w kwasach nukleinowych.

Białek o strukturze I-rzędowej nie charakteryzuje odpowiedź:
a)

Mają budowę uwarunkowaną genetycznie.

Strukturę tą stabilizują mostki dwusiarczkowe.

Powstają w wyniku translacji.

To łańcuchy aminokwasów ułoŜonych w odpowiedniej kolejności.

Transkrypcja to proces:
a)

syntezy DNA.

syntezy wszystkich rodzajów RNA.

transportu substancji przez błony komórkowe.

kataboliczny.

W jądrze komórkowym zachodzą procesy:
a)

replikacji i translacji.

replikacji i transkrypcji.

transkrypcji i translacji.

replikacji, transkrypcji i translacji.

Rysunki przedstawiają - w kolejności - następujące rodzaje krwinek:

[13, s. 49]

A – leukocyty, B - trombocyty, C - erytrocyty.

A – trombocyty, B - erytrocyty, C - leukocyty.

A – trombocyty, B - leukocyty, C - erytrocyty.

A – erytrocyty, B - trombocyty, C - leukocyty.

Synapsa nie jest:
a)

połączeniem między dwoma neuronami.

połączeniem między neuronem a komórką mięśniową.

połączeniem między neuronem a komórką gruczołową.

połączeniem między dwiema komórkami mięśniowymi.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Mocznik powstaje w wyniku cyklu reakcji zachodzących:
a)

w nerkach.

w komórkach wątroby.

w komórkach trzustki.

we wszystkich komórkach ciała.

Adrenalina to hormon, którego zadaniem jest:
a)

regulacja gospodarki wodnej w organizmie.

regulacja cyklu miesięcznego u kobiet.

mobilizacja organizmu do działania w sytuacjach stresowych.

przyspieszanie dojrzewania płciowego.

10 Tętnice to naczynia:

prowadzące krew w kierunku serca.

prowadzące krew od serca w kierunku wszystkich komórek ciała.

posiadające zastawki.

wyłącznie naczynia krąŜenia wieńcowego.

11 Odruchy warunkowe:

są wrodzone.

są realizowane na poziomie rdzenia kręgowego.

to wyuczone w ciągu Ŝycia reakcje na bodźce.

to automatyczne reakcje na bodźce, które przez całe Ŝycie przebiegają tak samo.

12 Białaczka jest chorobą :

związaną z brakiem pigmentu melaniny w skórze, włosach i tęczówce oka.

związaną z niedoborem białych krwinek.

zakaźną krwi.

nowotworową szpiku kostnego.

13 Właściwym narządem zmysłu słuchu, zawierającym mechanoreceptory jest:

trąbka słuchowa Eustachiusza.

jama ucha środkowego z trzema kosteczkami słuchowymi.

kanały półkoliste w uchu wewnętrznym.

narząd Cortiego w ślimaku ucha wewnętrznego.

14 Zespół Nabytego Upośledzenia Odporności jest chorobą wywoływaną przez:

wirus HIV.

bakterie - gronkowce.

pierwotniaki pasoŜytnicze.

pasoŜytnicze grzyby.

15 W elektrokardiogramie odcinek ST i załamek T odzwierciedlają proces:

repolaryzacji komór.

repolaryzacji przedsionków.

repolaryzacji komór i przedsionków.

depolaryzacji komór.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16 Elektroencefalografia jest:

badaniem szybkości przewodzenia w nerwach obwodowych człowieka czynności
elektrycznej mózgu.

metodą badania czynności elektrycznej mózgu.

badaniem czynności bioelektrycznej mięśni.

próbą czynnościową w elektrokardiografii.

17 Dynamometr to przyrząd słuŜący do:

rejestracji tętna tętniczego.

przeprowadzenia próby wysiłkowej w elektrokardiografii.

pomiaru siły mięśni.

spirometrycznego badania wysiłkowego.

18 Maksymalne, jeszcze nie szkodliwe działanie prądu o częstotliwości 50 Hz, gdy

elektrody lub czujniki są przyłoŜone na powierzchni ciała badanego, wynosi:
a)

1 mA.

5 mA.

10–20 mA.

50 mA.

19 Optymalne tętno człowieka dorosłego, w spoczynku, wynosi:

40–60 uderzeń / minutę.

60–80 uderzeń / minutę.

80–100 uderzeń / minutę.

100–120 uderzeń / minutę.

20 Przystępując do udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanemu, naleŜy sprawdzić -

kolejno:
a)

przytomność, krąŜenie, oddech.

przytomność, oddech, krąŜenie.

krąŜenie, oddech, przytomność.

oddech, krąŜenie, przytomność.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Bartnik E., Lewiński W.: Biologia. Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON, Gdynia 2004
2.  Chlebińska J.: Anatomia i fizjologia człowieka. WSiP, Warszawa 1986
3.  Czubaj A.: Maturalnie, Ŝe zdasz. WSiP, Warszawa 2004
4.  Fuerst J.: Vademecum biologia. Wydawnictwo GREG, Kraków
5.  Gołąb B. Traczyk W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 1986
6.  Goniewicz  M.,  Nowak  A.,  Smutek  Z.:  Przysposobienie  obronne.  Wydawnictwo

OPERON, Rumia 2002

7.  Hausbrandt L., Kot W., Wiechetek M.: Biologia. WSiP, Warszawa 1995
8.  Hausmanowa-Petrusewicz I.: Elektromiografia kliniczna. PZWL, Warszawa 1986
9.  Jagiełło M., Urbańska E.: Biologia – tematy maturalne. Wydawnictwo Szkolne OMEGA,

Kraków 2001

10. Jagiełło M., Urbańska E.: Biologia – trening przed maturą. Wydawnictwo Szkolne

OMEGA, Kraków 2004

11.  Jaroszyk F.: Biofizyka. PZWL, Warszawa 2001, 2002
12.  Jerzmanowski A.: Biologia. WSiP, Warszawa 2002
13.  Jerzmanowski A., Staroń K., Korczak C.: Biologia i higieną i ochroną środowiska. WSiP,

Warszawa 1993

14. Klimuszko B., Polczyk M.: Biologia. Wydawnictwo Edukacyjne śak, Warszawa 2003
15. Lewiński W., Prokop J., Skirmunt G., Walkiewicz J.: Biologia. Wydawnictwo

Pedagogiczne OPERON, Rumia 2002

16.  Lewiński W., Walkiewicz J.: Biologia. Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON, Rumia 1998
17.  Nowotny J., Sdulicz E., Gieremek K.: Podstawy fizjoterapii. AWF Katowice 1998
18.  Ostrowski K. i Kawiak J.: Cytofizjologia. PZWL, Warszawa 1990
19.  Pilawski A.: Podstawy biofizyki. PZWL, Warszawa 1981
20.  Pyłka-Gutowska  E.:  Vademecum  maturzysty  –  biologia.  Wydawnictwo  OŚWIATA,

Warszawa 1996

21.  Smith T.: Ciało człowieka. Wydawnictwo ZETDEZET, Warszawa 1995
22.  Stopczyk M.: Elektrodiagnostyka medyczna. PZWL, Warszawa 1984
23.  Sylwanowicz  W.,  Michajlik  A.,  Ramotowski  W.:  Anatomia  i  fizjologia  człowieka.

PZWL, Warszawa1990

24.  ŚnieŜek H.: Przysposobienie obronne. Wydawnictwo Edukacyjne śak, Warszawa 2002
25.  Traczyk W.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 1982
26.  Traczyk  W.  i  Trzebski  A.:  Fizjologia  człowieka  z  elementami  fizjologii  stosowanej

i klinicznej. PZWL, Warszawa 1989

27. Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagraŜających Ŝyciu. PCK, Warszawa 1994
28. Wiśniewski H.: Biologia z higieną i ochroną środowiska. Wydawnictwo „Agmen”,

Warszawa 1996

29.  Wolański J., RuŜyłło E.: Mała encyklopedia zdrowia. PWN, Warszawa 1969
30.  Wróblewski T. i Miechowiecka N.: Patologia. PZWL, Warszawa 1991
31.  pl.wikipedia.org/w/
32.  www.ire.pw.edu.pl
33.  www.pierwszapomoc.com
34.  www.zdrowie.med.pl
35.  www.bryk.pl
36.  www.atomowe.kei.pl