DOUSTNA ANTYKONCEPCJA I RAK
Niedługo mija 50 lat od momentu wprowadzenia na rynek tabletki antykoncepcyjnej. W tej
chwili mówi się, że tego typu antykoncepcję na całym świecie stosuje ok. 100 milinów kobiet.
Przez ten czas narosło wiele nieporozumień i sprzeczności, które chciałbym nieco wyjaśnić i
rozwiać wątpliwości, szczególnie wpływ tej metody na powstanie chorób nowotworowych.
Antykoncepcja hormonalna jest jedną z metod zapobiegania ciąży, nie najczęstszą ale
bardzo skuteczną. Operuje się tzw. wskaźnikiem Pearla. Jest to liczba mówiąca o ilości ciąż na 100
kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną w przeciągu roku. Wśród preparatów
antykoncepcji hormonalnej najpopularniejszą jest dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna
( DTA) – zawiera ona dwa hormony: estrogen i progestagen o jednakowym składzie we wszystkich
tabletkach w opakowaniu. Współczynnik Pearla przy DTA wynosi ok. 0,2 ( w najnowszych
tabletkach podaje się wsp. Pearla nawet 0,07 ). Czyli metoda jak najbardziej polecana jako bardzo
skuteczna.
Czy jednak w parze ze skutecznością idzie również bezpieczeństwo ? A w szczególności
największe zagrożenie – rak ? Wiele firm farmaceutycznych i organizacji niezależnych
przeprowadzało tego typu badania na dużych grupach. Były to badania zakrojone na szeroką skalę i
prowadzone długoterminowo. W niektórych kwestiach uzyskano jednoznaczne wyniki w innych
nie.
Rak szyjki macicy - poglądy są różne i niekiedy sprzeczne. Jednakże większość badań na dużych
grupach osób wykazuje tendencję wzrostową zapadalności na raka szyjki, przy jednoczesnym
stosowaniu DTA. Ryzyko jednak jest mniejsze niż np. u kobiet palących. Przyczyna zwiększonej
zachorowalności jest niejasna. Uważa się, że antykoncepcja doustna zwiększa poczucie
bezpieczeństwa i zmienia to zachowania seksualne kobiet i ich partnerów. Skutkiem może być
pierwotna infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego ( HPV – human papilloma virus), który może
stanowić czynnik sprawczy raka szyjki. Ponieważ przy stosowaniu DTA z samej rzeczy zwykle nie
stosuje się prezerwatyw, to ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową, a do nich należy HPV,
jest znamiennie większe.
Rak sutka – jest to najczęstszy rak u kobiet. W tej chorobie jest wiele czynników mających wpływ
– wiek, ilość ciąż, karmienie piersią, status społeczny, wczesna pierwsza miesiączka, obciążenie
genetyczne itd. Wiemy że ryzyko samoistne u młodej kobiety jest niskie i wynosi 1 : 5000 przed 35
rokiem życia, a u kobiety 72 letniej wynosi 1: 12 ! Wiemy jedno, że ryzyko zachorowania na raka
piersi występuje u kobiet aktualnie stosujących DTA i tych, które niedawno zaprzestały
przyjmowania. Później to ryzyko zmniejsza się znamiennie. Jednakże przeprowadzone w 2002 r.
przez Centers for Disease Control w Wielkiej Brytanii badania nie wykazały zwiększonego ryzyka
związanego ze stosowaniem DTA. Przy tych danych konkluzja jest taka, że stosowanie
dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych może się wiązać z małym lub żadnym ryzykiem
raka sutka. Natomiast rak sutka rozpoznany u kobiet stosujących lub tych, które stosowały DTA
jest klinicznie mniej zaawansowany. W ostatnich latach prowadzone prace nad mutacją genu
BRCA1 przez prof. Jana Lubińskiego, wybitnego onkologa, założyciela i kierownika Ośrodka
Nowotworów Dziedzicznych w Szczecinie, wykazują pewną zależność. Otóż u kobiet w wieku do
25 roku życia, które są nosicielkami mutacji genu BRCA1, które stosują DTA, bardzo znamiennie
zwiększa się ryzyko raka piersi. Takiej zależności nie ma u kobiet starszych.
Rak okrężnicy ( poprzeczny odcinek jelita grubego) – stosowanie DTA zmniejsza ryzyko
zachowania na tą chorobę. Wykazano zmniejszenie ryzyka o 60% u kobiet, które kiedykolwiek
stosowały tą metodę antykoncepcji.
Rak jajnika – ryzyko zmniejsza się a najbardziej, jeżeli stosowano DTA powyżej 5 lat, bo aż o 2/3.
A efekt ochronny utrzymuje się nawet do 15 lat od zaprzestania stosowania DTA. Ponieważ
tabletka antykoncepcyjna hamuje owulację, to tym samym przy długotrwałym jej stosowaniu nie
ma tworzenia się w jajnikach pęcherzyków dominujących z których co cykl uwalnia się komórka
jajowa. Tym samym ryzyko nowotworzenia jest mniejsze. Jest to bardzo pocieszająca informacja,
ponieważ my lekarze ginekolodzy doskonale wiemy jak podstępną i bardzo późno dającą
dolegliwości jest ta choroba, z olbrzymim odsetkiem śmiertelności.
Rak endometrium ( błony śluzowej jamy macicy) – ryzyko zachorowania na ten nowotwór
