Badanie szczegółowe

Układ nerwowy



Już w czasie badania ogólnego można napotkać objawy, których 
przyczyną są zaburzenia neurologiczne

−

Wywiad: okoliczności wystąpienia objawów, nasilenie, wygasanie

−

Opis: szczękościsk, wypadanie języka, opadanie żuchwy i 

skrzydełek nosowych, opadanie górnej powieki, zaniki mięśniowe

−

Zachowanie: nienormalna postawa lub sposób poruszania się, 

reakcja na bodźce

−

brak reakcji mięśnia zwieracza podczas mierzenia temperatury, 

−

Omacywanie: przeczulica skóry, brak czucia

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Podział zaburzeń nerwowych



Ze względu na umiejscowienie

−

Ośrodkowe – przebiegające w OUN (mózgu lub rdzeniu)

−

Obwodowe – przebiegające w nerwach obwodowych

−

Autonomiczne – w układzie współczulnym i przywspółczulnym



Ze względu na rodzaj zaburzenia

−

Ruchowe (motoryczne)

−

Czuciowe

−

Mieszane (ruchowo – czuciowe)



w/w zaburzenia mogą mieć charakter

−

Ilościowy (stopień nasilenia zmian) – wzmożone, osłabione, zniesione

−

Jakościowe (dotyczą rodzaju zmian) – inny niż normalnie

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Zaburzenia ilościowe

Czynność

Wzmożona

Osłabiona

Zniesiona

Nerwy ruchowe

spazm

niedowład

porażenie

Nerwy czuciowe przeczulenie obniżenie czucia zniesienie czucia

Zaburzenia jakościowe

Nerwy ruchowe

ruchy opaczne – parakinezja

Nerwy czuciowe

czucie opaczne – parestezja

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Badanie morfologiczne układu nerwowego polega na oglądaniu i omacywaniu czaszki i 

kręgosłupa



Oglądanie – zwracamy uwage na zniekształcenia, wgniecenia, złamania, slady 
urazów mechanicznych

−

Wygięcie kręgosłupa 



Ku górze – kyphosis



Ku dołowi – lordosis



W bok – scoliosis



Wyraźne skrzywienie ku górze w wyniku uszkodzenia kręgów – garb (gibbus)



Zmiany w wyniku wad rozwojowych – kręcz szyi (torticollis)



Omacywanie – uciskamy mocno kości czaszki i kręgosłupa – zwracając uwage na 

bolesność, uginanie się , zmiany kształtu, temperaturę, zgrubienia, przerosty i obrzeki

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Sprawnośc ruchowa



Badanie polega na wykonywaniu określonych prób czynnościowych (porusznaie żuchwą, 

ogonem, kończyną, przeprowadzanie zwierzęcia)



W schorzeniach OUN wystepują porażenia pochodzenia:

−

Mózgowego – manifestują się zaburzeniami świadomości, porażeniami nerwów 

mózgowych, mają charakter połowiczny (dotyczą jednej połowy ciała - hemiplegia)

−

Rdzeniowego – są najczęściej obustronne (paraplegia), nie wystepują zaburzenia 

świadomości

−

Obwodowego – dotyczą obszaru nerwionego przez jeden lub kilka nerwów, w obszarach 

tych odruchy są całkowicie zniesione i szybko rozwija się zanik mięśni



Zanik z nieczynności – rozwija się 3 – 4 tygodnie, na wskutek zniesionej lub 

ograniczonej ruchomości przy zachowanym napięciu mięśnia



Zanik zwyrodnieniowy – rozwija się do 7 dni, mięsień atoniczny i wiotki

−

Porażenie spastyczne – towarzyszy uszkodzeniom mózgu lub rdzenia – mięśnie napięte, 

kończyna wyprostowana, sztywna, nie dająca sięzgiąć

−

Porażenie wiotkie – uszkodzenie nerwu ruchowego, mięśnie wiotkie, miękkie, tylne 

kończyny są ciągnięte za zwierzęciem

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Parakinezje (ruchy opaczne)



Badamy poprzez oglądanie i przeprowadzanie zwierzęcia z/bez zasłoniętych oczu, do parakinez 

zaliczamy:

−

Ataksje (niezbornośc ruchowa)



Wynika z braku współdziałanie pomiędzy poszczególnymi partiami mięśni, ruchy stają się 

niepewne, chwiejne, zwierze idąc potyka się



Uszkodzenie może mieć miejsce w: mózgu, móżdżku, opuszce, rdzeniu



Przy porażeniu jednostronnym pojawiają się ruchy kołowe (maneżowe)



Po zasłonięciu oczu – objawy nasilają się

−

Zawrót (vertigo)



Jest to przemijające zaburzenie równowagi z zachowaną świadomością, na wskutek 

uszkodzenia nerwu VIII lub niedokrwienia mózgu

−

Ruchy przymusowe



Są to całkowicie skoordynowane ruchy powtarzające się wg tego samego schematu (ruchy 

kołowe, parcie do przodu/tyłu, parcie na przeszkody, krzywe trzymanie głowy, przebieganie 

bez celu dużych odległości

−

Postawy przymusowe



Wynikać mogą z porażeń, skurczów, przykurczów mięśniowych, uszkodzeń kośćca, 

ścięgien, mięśni

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Kurcz



Jest to mimowolny, krótkotrwały (kloniczny) lub trwały (toniczny) skurcz mięśniowe. Jeżeli w 

czasie skurczów klonicznych:

−

Wstrząsane jest całe ciało – drgawki/konwulsje

−

Szybkie niewielkiego stopnia – dreszcze

−

Skurcze pojedynczych włókien mięśniowych – drgania włókienkowe



Kurcze padaczkowe i padaczko – podobne mają charakter początkowo toniczny, później 

kloniczny a w końcu konwulsyjnych, zaczynają się od głowy i szyi, po czym rozprzestrzeniają 

się na kończyny i całe ciało



Skrzywienie linii kręgosłupa na wskutek kurczu tonicznego mięśni grzebietowych to:

−

W górę – opisthotonus

−

W dół – emprosthomus

−

Do boku – pleurothotonus



Kurcz lub jednostronne porażenie mięśni ocznych prowadzi do zeza



Kloniczne kurcze mięśni gałki ocznej to oczopląs (groźny objaw zapalenia opon mózgowych)



Toniczny kurcz mięśni żwaczowych prowadzi do szczękościsku

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Parestezja



Jest to stan jakościowy, odczuwany u ludzi jako mrowienie, drętwienie. U zwierząt 

obserwowany jest w postaci gryzienia się lub wylizywania zdrowych obszarów skóry.

Odruchy



Jest to mimowolna reakcja mięśniowa lub gruczołowa na odpowiedni bodziec. 
Odruchy mogą być:

−

 Zniesione 



Choroba narządu na który działa bodziec



Przerwanie przewodnictwa w łuku odruhowym



Wygaszenie pobudliwośći odruchowej, bez zmian w łuku (np. narkoza, utrata 
świadomości)

−

Wzmożone



Wyłączone działanie hamujące mózgu



Istnieje stan pobudzenia łuku, względnie ośrodka odruchowego

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy



Odruch skórny – dotykanie igła/pałeczką szklaną skóry brzucha, wewnetrznej nasady 

ogona. Zwierzę zdrowe reaguje skurczem mięśni powłok brzusznych, przyciśnieciem 
ogona do tułowia



Odruch kroczowy, sromowy (segmenty S2 – S3, nerw sromowy) – lekko uszczypnąć 
okolicę krocza, sromu lub odbytu – reakcja symetryczne zaciśnięcie odbytu



Odruch rzepkowy (segmenty L4 – L6, nerw udowy) – polega na uderzaniu 
młoteczkiem w ściegno rzepki (u małych zwierząt w pozycji leżącej, przy rozluźnionej 

kończynie, u dużych zwierząt w pozycji stojącej) – prawidłowa reakcja to 
zdecydowany, gwałtowny ruch kończyną do przodu



Odruch mięśnia piszczelowego doczaszkowego (segmenty L7 – S1, nerw kulszowy) 
– uderzamy w mięsień, reakcja zgięcie stopy



Odruch zginaczy (segment L7 – S1, nerw kulszowy) – uciskamy palcami lub 

kleszczykami fałd międzypalcowy, prawidłowa reakcja to cofnięcie kończyny, odruch 
ten pozwala ocenić siłę kończyny



Odruch mięśnia zginacza nadgarstkowego doczaszkowego (segmenty C7 – T2) – 
uderzamy w ten mięsień – reakcja wyprostowanie łapy w nadgarstku

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy



Odruch rogówkowy – dotykamy rogówki sztywnym włosem lub szlaną pałeczką (nie 

palcem) – prawidłowa reakcja to zamkniecie powiek



Odruch źrenicowy – zwierzę ustawiamy naprzeciw źródła światła, zasłaniamy na kilka 

sekund jedno oko, po czym odsłaniamy i porównujemy wielkość źrenicy. W stanach 

chorobowych badana źrenica może pozostawać rozszerzona niezależnie od siły 

światła (sztywność źrenic)



Odruchy złożone – odruch oddychania, oddawania moczu, kału, czyności płciowych – 

zmiany natężenia wystepują w schorzeniach rdzenia kręgowego i przedłuzonego  

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy - Objawy porażeń nerwów 

I.

N. węchowy – utrata węchu

II. N. wzrokowy – ślepota jedno lub obustronna, maksymalnie rozszerzone źrenice

III. N. okoruchowy – zniesienie odruchu źrenicznego, zez rozbieżny, opadanie powieki górnej, 

niewysuwanie III powieki

IV. N. bloczkowy – zez rozbieżny

V. N. tródzielny – brak odruchu rogówkowego, znieczulenie skóry na czole, uchu i powiekach, opadanie 

żuchwy, znieczulenie błon sluzowych jamy ustnej i nosowej

VI. N. odwodzący – zez zbiezny

VII. N. twarzowy – zwisanie małżowiny usznej, opadanie górnej powieki, górnej wargi, śkóra ściągnieta na 

zdrową stronę, zwężenie szpary nosowej, wypływ łez, wypadanie języka, zwisanie połowy wargi 

dolnej

VIII.N. przedsionkowow – slimakowy – głuchota, skręcenie głowy na strone chorą, zaburzenia równowagi, 

ruchy walcowania, ruchy maneżowe, oczopląs, zez (jedno oko na zewnątrz i do górym drugie oko do 

srodka i do dołu)

IX. N. językowow – gardłowy – zaburzenia smakowe, trudnośc w połykaniu, zniesienie odruchu 

wymiotnego

X. N błędny – trudnośc w połykaniu, szmer krtaniowy, zniesienie odruchu kaszlu, przyspieszenie tetna, 

zwolnienie perystaltyki jelit i żołądka, dychawica świszcząca

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy - Objawy porażeń nerwów 

I.

N. dodatkowy – porażenie i zanik mięsni szyi, skręt szyi

II. N. podjęzykowy – wypadanie języka na stronę chorą, niemożnośc połykania, zniesienie ruchów 

języka

Nerwy obwodowe



N. nadłopatkowy – zbytnie odstawanie łopatki i kończyny od tułowia



N. promieniowy – silne obniżenie łokcia, bierne ustawianie kończyny pozwala zachować prawidłową 

postawę, w ruchu zwierzę powłuczy kończyną i potyka się



Splot barkowy – bezwładne zwisanie kończyny, brak czucia na skórze



Splot krzyżowy – zanik i zniesienie czucia mięśni zadu i kończyn tylnych, zwierze może podnieść 

kończyne ale nie potrafi jej łagodnie postawić – kończyna gałtownie opada  i silnie zgina się w pęcinie



N. kulszowy – zniesienie czucia poniżej stawu kolanowego, niemożnośc zginania w stawie 

kolanowym i poniżej, 



N. udowy – zanik mięsnia czworogłowego uda, zanik czucia na wewnetrznej stronie uda, kończyna 

załamuje się we wszystkich stawach, zniesiony odruch kolanowy



N. sromowy – wypadanie prącia



Ogon koński – porażenie ogona, mięsnia zwieracza odbytu, krocza, pęcherza moczowego, 

przepełnienie prostnicy kałem, ziejący odbyt

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Badanie czucia



Czuciem nazywamy zdolnośc kory mózgowej do tworzenia świadomych wrażeń w odpowiedzi 

na pobudzenie dośrodkowe. Czucie dzielimy na: powierzchowne, głębokie, wyższego rzędu



Badanie czucia skóry i błon sluzowych to badanie wrażliwości na: dotyk, ból, temperaturę i 

polega na ustaleniu stopnia wrażliwości 



Badanie czucia dotyku polega na delikatnym dotknięciu skóry, włosów, błon sluzowych za 

pomocą pręcika szklanego lub pędzelkiem – reakcja – odwrócenie głowy, skurcz mięśni 

skórnych, śtrzyżenie uszu, 



Badanie czucia bólu wykonujemy poprzez kłucie igłą, lekkiegu ucisku na koronkę kopyta, lekkie 

uszczypnięcie fałdu skórnego



Badanie czucia temperatury wykorzystuje się probówki z gorącą i lodowata wodą, przykładając 

je do w różnych miejscach. Najwrażliwsza jest skóra bezwłosa



Obniżenie czucia wystepuje w: stanach zamroczenia, uszkodzenia szlaków czuciowych i 

nerwów obwodowych,



Zanik czucia wystepuje w sytuacji przerwania ciągłości rdzenia kręgowego



Zwiększenie czucia wystepuje w podrażnieniach (ucisk, stan zapalny) nerwu czuciowego, 

podrażnieniu szlaków czuciowych, zapaleniu opon móżgowych, 

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Badanie czucia głębokiego



Czucie głębokie to odczucia pochodzące z mięśni, stawów, okostnej, kości i ścięgien 

informujące zwierzę o postawie lub położeniu ciała i jego części względem siebie



Badanie polega na ustawieniu lub ułożeniu zwierzęcia w nienormalnej pozycji i 

obserwowanie jego zachowania się

Reakcje postury i postawy



Hemiwalking



Taczkowanie



Umiejscawianie (wzrokowe i dotykowe)



Reakcja korektury

Badanie czucia bólu głębokiego



Uciskamy kleszczykami fałd miedzypalcowy lub palec – prawidłowa reakcja to 

wokalizacja, mlaskanie, oblizywanie się. Samo podciągnięcie kończyny to odruch 

zginaczy a nie reakcja na ból. Badanie bólu głębokiego wykonujemy tylko przy braku 

świadomego ruchu kończyn, brak czucia bólu głębokiego świadczy o silnym 

uszkodzeniu rdzenia kręgowego i mówi o złym rokowaniu

 

 

Badanie szczegółowe

Układ nerwowy

Zaburzenia świadomości



Świadomość to stopień oddziaływania na bodźce zewnętrzne. Świadomość może 

ulec obniżeniu (depresja) lub wzmożeniu (ekscytacja)

−

Depresja, apatia – obniżenie świadomości w niewielkim stopniu

−

Senność – nieco silniejsze obniżenie świadomości – zwierzę przyjmuje pozycje 

stojącą z opuszczona głową i zamkniętymi powiekami, zwierze staje się 

apatyczne, ruchu głową i gałkami ocznymi, strzyżenie uszami zwolnione i 

ograniczone

−

Zamroczenie – zwierze leży nieprzytomne, reaguje tylko na silne bodźce

−

Śpiączka – utrata przytomności znacznego stopnia, dochodzi do zwiotczenia 

mięśni, zachowane jest tylko oddychanie i praca serca. Oddechy są 

powierzchowne, tętno słabe

−

Omdlenie – nagła utrata przytomności spowodowana niedokrwieniem mózgu