Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

1/6 

Ergonomia i ochrona pracy - Projektow anie 

 
PROJEKT – ETAP 2. 
Ocena 

uciążliwości wysiłku fizycznego metodą chronometrażowo-

tabelaryczną wg Lehmanna. 

 

1. Wstęp 
 

Do  oceny  uciążliwości  wysiłku  fizycznego  metodą  szacunkowo-tabelaryczną  wg 

Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki: 
a)  wydatek energetyczny 

[kJ/8h], wyrażający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny) 

wykonaną podczas czynności roboczych, 

b) 

wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej 
pozycji ciała, 

c) 

powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość pracy wywołaną jednostronnym 
obciążeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych 
ruchów roboczych (np. na taśmie montażowej). 
Sposób posługiwania się metodą jest następujący: 

a) 

opracować tabelę „fotografia dnia roboczego” wg wzoru podanego w  tabeli A na str. 6, 

b) 

obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2, 

c) 

ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali punktowej wg tabel 4-6, 

d) 

podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6. 

e) 

odczytać łączną uciążliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6 

 

Wydatek energetyczny metodą Lehmanna można oszacować dla prac średnio ciężkich 

i ciężkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych. 

Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna: 

a) 

dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel, 

b) 

przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej 
pracownik te przerwy spędza, 

c) 

dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są 
długimi przerwami. 

 

2. Fotografia dnia roboczego 

 

Przed przystąpieniem do oceny należy sporządzić zestawienie wszystkich czynności 

roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie 
takie zwane jest fotogra

fią dnia roboczego (tab.8.). 

 

Oznaczenia do tab.8.: 

t 

- 

czas trwania danej czynności roboczej [min], 

wa 

- 

wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min], 

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

2/6 

wb 

- 

wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min], 

wc 

- 

wydatek energetyc

zny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako    

wc = (wa+wb)* t 

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2. 

 

Wielkość  całkowitego  wydatku  energetycznego  we  [kJ/8h]  obliczamy  sumując 

wydatki energetyczne wc  dla  wszystkich  czynności  w  ciągu  8-godzinnej zmiany roboczej. 
Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie: 
 

 

do  

3500   kJ/8h - dla prac lekkich, 

od 3500  

do  

6500   kJ/8h - 

dla prac średnio ciężkich, 

od 6500 

do 

10000  kJ/8h - 

dla prac ciężkich. 

 

Dla osób o przeci

ętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się 

ok. 8400 kJ/8h dla mężczyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla 
obu płci 3300-6500 kJ/8h. 
Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia. 
Pozycja ciała  

w

a

 [kJ/min] 

Siedząca 

1,2 

Klęcząca 

2,1 

Stojąca 

2,5 

Stojąca pochylona 

4,2 

Chodzenie 

7,2-14,8 

Chodzenie bez obciążenia po pochyłości 10

o

 

3,5/metr wzniesienia 

 

Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn. 
Rodzaj pracy 

w

b

 [kJ/min] 

 

Prace 

palców dłoni i przedramienia 

lekka     
średnia  
ciężka 

 1,2 -  2,5 

 2,5 -  3,8 

 3,8 -  5,2 

Prace jednego ramienia 

lekka     
średnia  
ciężka 

 3,0 -  5,0 

 5,0 -  7,2 

 7,2 -  9,3 

Prace obu ramion 

lekka     
średnia  
ciężka 

 6,3 -  8,4 

 8,4 -10,5 

10,5-12,6  

Praca całego ciała 

lekka     
średnia  
ciężka 
b.ciężka 

10,5-16,8 

16,8-25,1 

25,1-35,6 

35,6-48,2 

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

3/6 

3. 

Ocena punktowa uciążliwości 

 

Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego 

należy oszacować w skali punktowej: 
 

Tab. 3. 

Ocena łączna uciążliwości. 

Składnik wysiłku 

Ocena 

 

 

punktowa 

słowna 

 

Wydatek energetyczny ................. kJ/8h   

 

z tab.4. 

Obciążenia statyczne 

 

 

z tab.5. 

Powtarzalność ruchów 

 

 

z tab.6. 

 

Σ ........pkt. 

Wysiłek...................   

 

 

 

 

 

 

 

 

(ocena słowna z Tab.7.) 

 

Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej. 

Wydatek 

energetyczny 

[kJ/8h] 

Ocena wydatku energetycznego 

 

 

słowna 

punktowa 

do   1260 

bardzo mały 

0 

1260 - 3350 

mały 

1   -  25 

3350 - 6300 

średni 

25 -  50  

6300 - 8400 

duży 

51 -  75 

ponad   8400 

bardzo duży 

76 -  100 

 

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

4/6 

Tab. 5. 

Ocena stopnia obciążenia statycznego. 

Ocena stopnia 

obciążenia statycznego 

Pozycja ciała przy pracy 

Przykłady 

słownie 

punkty 

 

 

 

1-10 

siedząca niewymuszona 

większość prac biurowych 

 
mały 
1-30 

 

11-20 

stojąca niewymuszona z 
możliwością okresowej 
zmiany na siedzącą 

 
ślusarz, stolarz 

 

21-30 

siedząca lub stojąca na 
przemian z chodzeniem 

nadzór techniczny,  

bibliotekarz 

 

31-40 

siedząca wymuszona, 
niepochylona bądź 
nieznacznie pochylona 

pisanie na maszynie, 
obsługa pras 
mechanicznych 

 
średni 
31-60 

41-50 

stojąca niewymuszona, bez 
możliwości okresowej 
zmiany pozycji na siedzącą 

obsługa niektórych 
obrabiarek, malowanie, 

lakierowanie, praca 

ekspedienta 

 

51-60 

stojąca wymuszona, 
niepochylona z możliwością 
okresowej zmiany pozycji 
na siedzącą 

motorniczy, suwnicowy 

 

61-70 

siedząca, wymuszona, 
bardzo pochylona 

szwaczka, 

zegarmistrz 

duży 
61-90 

71-80 

stojąca wymuszona, 
niepochylona bez 
możliwości okresowej 
zmiany pozycji 

na siedzącą 

piaskowanie, obsługa 
niektórych obrabiarek 

 

81-90 

stojąca wymuszona, 
pochylona, niezależnie od 
możliwości zmieniania 
pozycji 

górnictwo, obróbka drewna 

bardzo 
duży 
91-100 

91-100 

klęcząca, w przysiadzie i 
inne nienaturalne pozycje 

formowanie r

ęczne, 

górnictwo, posadzki, 
ślusarz samochodowy 

 

 

 

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

5/6 

Tab. 

6. Ocena stopnia uciążliwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności 

ruchów. 

Liczba powtórzeń ruchów 

stereotypowych na zmianę roboczą 

 

Stopień uciążliwości 

Wywierana siła 

 

do 100 N 

ponad 100 N 

słownie 

w punktach 

do 800 

do 300 

mały 

1 - 30   

800-1600 

300 - 800 

średni 

31 - 60 

ponad 1600 

ponad 800 

duży 

61 - 100 

 

Tab. 

7. Ocena sumaryczna obciążenia pracą fizyczną w skali punktowej. 

Ocena wysiłku 

Ogólna 

W punktach 

Bardzo lekki 

1 - 30 

Lekki 

31 - 70 

Średni 

71 - 120 

Ciężki 

121 - 190 

Bardzo ciężki 

191 - 300 

 

 

4. 

Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego 

Po zakończeniu obliczeń należy określić: 

a) 

który ze składników obciążenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej 
uciążliwości, 

b)  wska

zać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciążliwe. 

Należy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające 

do: 

a)  zmniejszenia wydatku energetycznego, 

b) 

ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku. 

 

 

LITERATURA: 
1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977. 
2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985. 

3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969. 

4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960. 

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii 

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych 

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 

 

6/6 

 

WZÓR OPRACOWANIA  

Skład grupy: 

 

Imię, nazwisko 

 

Wydział, rok, grupa 

 
Badanie uciążliwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna. 
1. Nazwa stanowiska pracy:.................................................................................... 

2. Fotografia dnia roboczego 
Pracownik: mężczyzna / kobieta 

t 

w

a

 

w

b

 

w

c

 

L.p. 

Czynność 

[min] 

[kJ/min] 

[kJ/min] 

[kJ] 

1.  Przygotowanie stanowiska roboczego 

15 

 

 

 

2.  ........................................................... 

 

 

 

 

3.  ........................................................... 

 

 

 

 

...  ........................................................... 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SUMA:   

 

 

 

Wydatek energetyczny

 We= 

 

 
3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5): 

Składnik wysiłku 

OCENA 

 

Punktowa 

Słowna 

Wydatek energetyczny ................kJ/8h   

 

Obciążenie statyczne 

 

 

Powtarzalność ruchów 

 

 

Ocena łączna:  ∑ ........................  punktów 

 

 

 

 

 

 

 

   

↓ 

 

 

 

 

 

Ocena słowna z tab. 7: 

wysiłek: .......................... 

 
4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego: 
.............................................................................................................................. 

.............................................................................................................................. 

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy 

.............................................................................................................................. 

.............................................................................................................................. 

A 

B