Jacek Sawaszkiewicz

Sukcesorzy

Rok -1990000, Dominia

- Minęło równo dziesięć tysięcy lat od dnia, w którym wasi rodzice opuścili 
Hegem i osiedli na tej planecie, nazwanej przez nich Dominia. Dominia tworzy z 

Hegem podwójny układ planetarny i posiada ekosferę niemal identyczną z hegemską; 
czynniki ekologiczne są tutaj doskonałe. Jesteście pokoleniem, które urodziło 

się i wychowało na Dominii, zapewne niewielu z was pamięta, dlaczego wasi 
rodzice porzucili stary glob. Czy więc zamierzacie tu pozostać, czy też 

powrócicie na Hegem, która, mimo waszej liczebności, przyjmie was z otwartymi 
ramionami?

- Powody, z jakich nasi rodzice opuścili Hegem, są nam dobrze znane i uważamy je 
za słuszne. Nic nas nie wiąże ze starym globem, czujemy się Dominianami i nie 

mamy dokąd wracać.
- A kultura, tradycje?

- Kulturę i tradycje stworzyliśmy sami i na własny użytek.
- Jakie są wasze ideały?

- Ideałem cywilizacji dominiańskiej jest szybki i wszechstronny postęp naukowo-
techniczny. Postanowiliśmy zbadać wszystkie planety Układu Naszego ze 

szczególnym uwzględnieniem Epimetei, na której, jak wiadomo, żyją 
człekokształtne istoty rozumne. Pomożemy tym istotom w rozwoju. Ponadto 

planujemy ekspedycję międzygwiezdną, której zadaniem będzie dotarcie do gwiazdy 
zwanej Soi, penetracja jej układu planetarnego i wylądowanie na Gai, planecie 

trzeciej od Soi.
- Więc w przeciwieństwie do swych rodziców wierzy-

nych?
- Zapisy Przedcywilizacyjne, zwłaszcza nauki moralne w nich zawarte, nie 

interesują nas. W Zapisach Przed-cywilizacyjnych jest mowa o jakiejś 
cywilizacji, która podobno istniała na długo przed cywilizacją naszą, do-

miniańską i cywilizacją hegemską; rzekoma ta cywilizacja nie pozostawiła wszakże 
po sobie żadnych śladów oprócz Zapisów. To nas również nic nie obchodzi. Ale nie 

lekceważymy części merytorycznej tego dokumentu, tym bardziej że analizy 
przeprowadzone przez naszych naukowców potwierdzają jej wiarygodność. Dlatego 

też bez względu na to, czy jakaś tam strupieszała cywilizacja odwiedziła Gaje w 
Układzie Soi czy nie, my, Dominianie, polecimy na tę planetę, i to my, a nie 

autorzy Zapisów, będziemy odkrywcami i zdobywcami tej planety.
- Najważniejszą przyczyną konfliktu między waszymi rodzicami a większością 

Hegemitów był różny punkt widzenia sprawy kontaktu telepatycznego...
- Kontynuujemy politykę naszych rodziców. Wprowadziliśmy i upowszechniamy 

obowiązek kształcenia zdolności telepatycznych. Technika porozumiewania się za 
pomocą gestów, słów bądź znaków graficznych jest reliktem, a stosowane dotąd 

urządzenia służące do przesyłania informacji, miast przyśpieszać, w 
rzeczywistości opóźniają rozwój jednostkowy i społeczny. W prawdziwie 

cywilizowanym i sprawnie funkcjonującym społeczeństwie jedynym sposobem 
komunikowania się jest bezpośrednie przekazywanie myśli...

- ...które każdy będzie mógł przechwycić? Czy Do-minian nie krępuje świadomość, 
że są stale podsłuchiwani?

- Nikt nikogo nie podsłuchuje. Przechwytywanie myśli bez wiedzy i zgody 
myślącego jest wstydliwe i godne potępienia. Dominianie odbierają wyłącznie 

myśli wyraźnie skierowane pod ich adresem.
- A jeżeli kilka osób naraz postanowi skontaktować się z tym samym człowiekiem?

selektywnością.
- Według opinii hegemskich biegłych milion ludzi porozumiewających się 

telepatycznie to to samo, co milion mikroradiostacji pracujących równocześnie na 
tym samym zakresie fal. W efekcie powstaje nieopisany zgiełk, jeden przeszkadza 

drugiemu, a ratunkiem przed tym natłokiem przemieszanych strzępków cudzych myśli 
jest zablokowanie własnego odbiornika telepatycznego i dokładne odizolowanie 

świadomości.
- Hegemscy biegli to ignoranci. Ich opinia przypomina mi opinię mojego synka, 

który upiera się, że przestrzeganie higieny osobistej jest szkodliwe dla 
zdrowia.

- Dziękuję za rozmowę, przeprowadzoną, na szczęście, w sposób tradycyjny.
Rok -1860000, z Dominii na Ziemię

Archeodoonos - prymas wyprawy, dowódca "Szukającego Życia", jedyny 

odpowiedzialny - ze zdziwieniem słuchał zbliżającego się stąpania. Nikt nie 

zapowiadał mu wizyty, także pora była najmniej właściwa. A przecież od dawna 
spodziewał się odwiedzin, więcej - czekał na nie. Sam nie potrafił przemóc 

odbierającej mu mowę obawy i podejść do dużo wcześniej wyłowionego spośród 
załogi "Szukającego Życia" - Ganimenoisa, zdającego się podzielać jego poglądy. 

Nawet wówczas, gdy byli tylko we dwóch w sterowni, a Ganimenois rzucał mu 
wyrażające ochotę do dyskusji spojrzenia (tak pełne aprobaty, że aż 

paraliżujące) - Archeodoonos odwracał wzrok i zajmował się czymkolwiek. Teraz, 
kiedy wsłuchiwał się w coraz bliższe kroki, nabierał przekonania, że to właśnie 

Ganimenois, lekceważąc pragmatykę i pomijając drogę służbową, bezceremonialnie 
zmierza do jego prywatnej kabiny, by

rozstrzygnąć wreszcie to, co dręczyło ich wszystkich od dnia startu.
Archeodoonos postanowił przyjąć Ganimenoisa chłodno, zatem w sposób sobie 

właściwy; każdy inny ton rozmowy - kategoryczny bądź uprzejmy - w obliczu 
niespodziewanej wiadomości, z którą mógł przychodzić Ganimenois, albo pogróżek, 

do których mógłby się uciec (Ganimenois miał wybuchowe usposobienie), siią 
rzeczy należałoby zmienić, co by świadczyło o braku opanowania prymasa i jego 

słabości.
Wraz z flażoletem zamigotało przy drzwiach słabe, rudawe światełko. W wejściu 

stanął Zootar, pokładowy biolog. Z jego oczu wyzierało nieumiejętnie maskowane 
podniecenie, jakby przybywał z sensacyjną wiadomością, lecz bał się ją przekazać 

w entuzjastycznej formie, aby nie przyjęto jej podejrzliwie i z rezerwą. W 
d'łoni ściskał wyniki analiz.

Archeodoonos zmarszczył brwi. Nie spodziewał się Zoo-tara. Własna pomyłka 
wytrąciła go z równowagi.

- Wejdź - powiedział oschle.
Zootar obrzucił wzrokiem sprzęty. Z udaną obojętnością przycupnął naprzeciw 

dowódcy. Wyjście świadomości zablokował - chociaż telepatyczne przesyłanie 
informacji było najpełniejsze i najszybsze (czyżby obawiał się swych myśli?) - 

dlatego Archeodoonos niecierpliwił się: musiał czekać, aż Zootar przemówi.
- Co nowego? - spytał, by zapobiec długiemu i zawiłemu tłumaczeniu się Zootara.

- Sondy wróciły - odparł Zootar i podał prymasowi analizy.
W zupełnej ciszy Archeodoonos odczytywał wynik po wyniku. Czym bliżej końca, tym 

większe ogarniało go wzruszenie.
- Należało się tego spodziewać - mruknął, opanowując drżenie głosu. - Przyjąwszy 

oczywiście, że odebrane na Dominii sygnały biologiczne nie były sztucznie 
wzmocnione.

siowa powtórzył za n,ncerwaiem z instytutu Badawczego w Sbe. Padły w jego 
obecności na długo przed wyprawą: ,,Zakładając, że rozwinięte cywilizacje 

naukowe szukają kontaktu za pomocą fal biologicznych - powiedział wówczas 
Encerwal - mamy do czynienia z dowodem na istnienie takiej." "A czy nie mogą być 

pochodzenia naturalnego? - spytał jakiś sceptyk. - O ile wiem, w nadchodzących 
sygnałach nie ma żadnej prawidłowości. Niektórzy twierdzą wręcz, że sygnały te 

cechuje doskonała bezplanowość, rzekłbym - chaos." "Chaos nie jest novum w 
przyrodzie - odparł nie zrażony Encerwal. - Był jeszcze przed powstaniem świata 

uporządkowanego. Dzisiaj, kiedy cały ten uporządkowany świat emituje 
uporządkowane fale o wszystkich znanych nam typach, kiedy nauka potrafi, 

niejednokrotnie za pomocą absurdalnych kluczy, rozszyfrować każdy sygnał i nadać 
mu mniej lub bardziej sensowną formę, pozornie dla nas zrozumiałą - dzisiaj 

jedynym sposobem zamanifestowania własnej obecności we wszechświecie jest 
wysłanie sygnału nieprzetłumaczalnego na żaden język żadną metodą. Zresztą 

możliwe, że docierające do nas promieniowanie zawiera konkretne informacje, 
tylko my nie umiemy ich odczytać. W każdym razie siła sygnału jest tak wielka, 

że jego naturalne pochodzenie trzeba raczej wykluczyć. Aby nie być gołosłownym, 
poprę swoje twierdzenie faktami. Otóż kolega, fitosocjolog, podstawiając do 

równania współczynnik (największy ze znanych w biocenozie opartej na 
fotosyntezie), obliczył, przyjmując, że moc wypromieniowanego sygnału nie 

została wzmocniona, wielkość owego tworu, owej dziwacznej rośliny. W wyniku 
otrzymał masę porównywalną z masą średnich rozmiarów globu! Przecież to 

niedorzeczność!"
Archeodoonos  czuł   na  sobie  wzrok   Zootara.

- Paleontolodzy byli właśnie tego zdania - powiedział cicho biolog. - Zgadzali 
się z Encerwalem, że istnienie tak gigantycznego tworu jest problematyczne, nie 

wykluczali natomiast możliwości istnienia planety porośniętej okazałą, zbitą 

roślinnością, taką jaką w zamierz-

jak   porośnięta   jest...   ta. Po chwili dodał:
- Nowy szczegół zdaje się potwierdzać autentyczność Zapisów 

Przedcywilizacyjnych: nasi przodkowie mogli rzeczywiście odwiedzić tę planetę. 
Kiedyś... dawno. Zatem racja byłaby po stronie archeików: nasza kultura i 

kultura hegemska wyrosły na gruzach kultury prastarej, o której istnieniu 
świadczą jedynie Zapisy. Prastara zaś kultura mogła rozwinąć się dzięki, 

powiedzmy, ingerencji Przybyszów...
- A fauna? - przerwał obcesowo Archeodoonos. Zootar   rzucił   okiem  na  leżące 

przed  dowódcą  wyniki analiz.
- Brak danych - rzekł. - Fauna nie emituje promieniowania w paśmie FITO.

Archeodoonos poruszył się niecierpliwie. Najchętniej zostałby sam ze swymi 
myślami. Ale Zootar nie wychodził. Na nowo wertował wyniki. I ciągle był czymś 

podniecony.
- Tlen, tyle tlenu - westchnął.

Tlen - powtórzył w duchu Archeodoonos. - Należało się tego spodziewać. Miliony, 
miliardy różnorodnych organizmów na drodze fotosyntezy przerabiało trujący 

dwutlenek węgla na czysty tlen. Przerabia do dzisiaj, w nieustającym, żmudnym 
procesie. Na Dominii ich pracę przejęły wiele lat temu oczyszczalnie. Od tej 

pory atmosfera dominiańska niezmiennie zawierała 18 procent tlenu. Tu było go 
niemalże trzydzieści. Chyba za dużo.

- Za dużo? - spytał głośno.
Zootar zmieszał się. Spojrzał czujnie na dowódcę. Przez moment miał minę 

chłopca, który nabroił i waha się przed przyznaniem do winy. Wziął się w garść.
- Za dużo, żeby wyjść bez ograniczników tlenowych - odparł hardo.

Ten wyzywający ton odpowiedzi zastanowił Archeodo-onosa. Nagle zaczął pojmować, 
że Zootar myśli o tym samym.

10
dzinny glob i skolonizowała Dominie, rozpoczął się wyścig naukowo-techniczny. 

Hegemitom i negującym wszystko co hegemskie, Dominianorn, głównie szło o 
podbicie Epimetei, planety czwartej od Słońca i podporządkowanie jej 

mieszkańców, istot prymitywnych, choć myślących. Równocześnie szukano innych 
ziem o sprzyjających zasiedleniu warunkach, także poza Układem; szukano 

kontaktu: Dominia i Hegem znajdowały się na etapie ekspansji kosmicznej. 
Polityka areopagów rządzących nie spotykała się z poparciem społeczeństwa, 

dlatego poparcie to wymuszano za pomocą restrykcji i represji. Wśród Dominian 
wielu było takich, którzy przy lada okazji zamieniliby klimatyzowane apartamenty 

na zimną i ciemną jaskinię Epime-tejczyków. Władze wiedziały o tym, toteż przy 
kompletowaniu załóg kosmicznych stosowały szczególnie ostrą selekcję. Załogę 

,,Szukającego Życia" poddano ciężkim próbom, prymasa statku wybrano spośród 
zaufanych i wszechstronnie sprawdzonych kandydatów. Jak bardzo się pomylono, 

wiedział tylko Archeodoonos. Czyżby w stosunku do Zootara również? A Ganimenois? 
Co znaczyły te jego dwuznaczne dygresje?

Archeodoonos pokiwał głową. Gdy przed startem wzięli ich w obroty 
elektrofizjologowie, chciał protestować. Wytłumaczyli mu wtedy, że dokonanie 

zabiegu, po którym wyłączenie ośrodka odbioru telepatycznego staje się 
niemożliwe - jakkolwiek odrobinę sprzeczne z zasadami etycznymi - nie jest 

jednak niezgodne z prawem. Co innego ośrodek nadawania, jeżeli ktoś chce, 
proszę, niech oobie wyłącza i posługuje się mową. Ba, w pewnych okolicznościach 

nawet wskazane jest zablokowanie nadajnika telepatycznego, tak samj jak 
zabronione jest komunikowanie się słowne. Archeodoonosowi nie trzeba chyba 

przypominać, o jakich okolicznościach mowa? Wprawdzie jest jedynym 
odpowiedzialnym, ale los wyprawy spoczywa w rękach wszystkich członków załogi 

"Szukającego Życia" i wszyscy będą rozliczani, zatem każdy z nich winien być w 
każdej chwili przygotowany do odebrania ^elowo bądź

11
tnera. Wiadomo, ten i ów może od czasu do czasu zapomnieć o blokadzie wyjścia 

świadomości i pomyśli jawnie o rzeczach wrogich. Któż wie, co potrafi się 
wylęgnąć w umysłach ludzi skazanych na długą podróż. Wczesne rozpoznanie ich 

zamiarów pozwoli zapobiec nieszczęściu, da gwarancję ostatecznego powodzenia 
ekspedycji, toteż - chociaż przechwytywanie cudzych myśli przynosi ujmę - w 

przypadku załogi "Szukającego Życia" musi ona wzajemnie się podsłuchiwać. I w 
porę przeciwdziałać. Stąd konieczna jest pomoc elektrofizjologów, którzy 

uniemożliwią członkom ekspedycji blokowanie wejść własnej świadomości, aż do 

chwili powrotu statku na Dominie.

Tak, Archeodoonos chciał protestować. Ale teraz by elektrofizjologom dziękował, 
gdyby dodatkowo uniemożliwili jego podwładnym blokowanie ośrodka nadawania. 

Wiele by dał, żeby wiedzieć, co się kryje za czujnym i wyczekującym spojrzeniem 
Zootara.

- Czy praca na zewnątrz bez ograniczników jest niebezpieczna? - zapytał 
ostrożnie.

- To zależy od czasu i rodzaju tej pracy - odparł biolog tym samym tonem.
Ta obustronna powściągliwość wytworzyła między nimi pierwszą wątłą nić 

porozumienia. Tego chciał Archeodoonos. Był gotów rozmawiać otwarcie, bo już 
podjął decyzję. W tej właśnie chwili poczuł, że ta planeta, Gaja, na której 

orbicie zaparkowali statek, pławiąca się w ekosferze macierzystej gwiazdy zwanej 
Soi, jest końcem jego podróży. Ale nie mógł zakomunikować Zootarowi o tym tak 

zwyczajnie, i nie dlatego, że liczył 'się z ewentualnością, iż Zootar pokrzyżuje 
mu plany - Zootar przypuszczalnie także nie miał ochoty wracać - bał się po 

prostu, żeby zbyt szczere wyznanie nie zabrzmiało jak prowokacja. Biolog był w 
analogicznej sytuacji.

- Według założeń badania powinny nam zająć nie więcej niż cztery doby - 
powiedział Archeodoonos. - Praca na zewnątrz...

- Ganimenois   mówi,   że  istnieje  wysokie  prawdopodo-
12

-

.-_-. -^         ***-». u?* v

dziewanie Zootar. - Konieczne jest tylko dokonanie prostego zabiegu na każdym... 

- zająknął się. Jakby zrozumiał, że powiedział za dużo.
Archeodoonos odwrócił głowę: nie chciał napotkać oczu biologa. Wyobraził sobie 

jego zmienione strachem oblicze. Może Zootar jest jednak prowokatorem? Ale w 
jakim celu posłużył się nazwiskiem Ganimenoisa? Czyżby spostrzegł tę ich 

milczącą zgodność? A jeśli - ta myśl zrodziła się w umyśle prymasa raptownie - 
Zootar, Ganimenois i inni doszli do porozumienia wcześniej, poza jego plecami? 

Archeodoonos potarł czoło. Spisek? Zootar parlamentariu-szem?
- Asymilacja? - spytał, zafrapowany tą koncepcją. - Po co?

Usłyszał głos, w którym dźwięczała nuta ironii:
- Na wypadek awarii.

Uniósł wzrok. Na twarzy Zootara nie było śladu lęku. Promieniowała podnieceniem. 
Więc nie mylił się: Zootar przyszedł z gotową propozycją. Uszkodzić silniki nie 

było trudno, choćby w trakcie nieostrożnego lądowania. Albo wręcz rozwalić cały 
statek. Nim na Dominii zdecydują się wysłać ekipę poszukiwawczą... Zresztą tam 

mogło się tyle zmienić. Lot trwał stosunkowo krótko, bo szli podświetlną, lecz 
na Dominii niewielu z tych, których znali, pozostało przy życiu. I niewielu z 

obecnej załogi pozostanie, kiedy przybędą tu następni.
Wstał.

- Manewr lądowania za kwadrans - powiedział. - Strefa równikowa, strona dzienna, 
równo ze wschodem.

Zootar pierwszy raz od początku rozmowy uśmiechnął się. Znać było po nim ulgę.
- Wszyscy na stanowiskach - oświadczył. - Jesteśmy gotowi, prymasie.

Archeodoonos, gdy wszedł do sterowni, udał, że nie widzi wbitych w niego 
spojrzeń. Ze zwykłym, beznamiętnym wyrazem twarzy zajął swój fotel. Wzrok 

zebranych powędrował z niepokojem w kierunku podążającego za
13

na   oparcia  wyzbyta  wątpliwości.
Archeodoonos usiłował nie myśleć o niczym. Znalazł się w sytuacji, do której 

przeanalizowania niezbędny był spokój osiągalny dopiero po wylądowaniu. Skupił 
się na śledzeniu zmian kierunku ciążenia, kontroli kolejnych, szybko po sobie 

następujących faz manewru; wsłuchiwał się w pracę silników zimnego ciągu i w 
monotonne tykanie kolidaru.

Gdzieś, w głębi jego świadomości, zachybotały niewyraźne obrazy, pierzchły i 
pojawiły się znowu, ostrzejsze, bogatsze o barwy i dźwięki, bezładne jak 

marzenia senne. Nie, te wizje nie powstały w jego umyśle, ktoś je nadawał. 
Stawały się coraz natarczywsze, ogarniały neuron za neuronem, wielokrotniały. 

Były wyzute z interpretacji, przepajały je uczucia o sile, jaką zdolny jest 
wykrzesać z siebie jedynie mózg pozbawiony umiejętności myślenia, kierowany 

prymitywnymi odruchami, będący materialnym podłożem wyłącznie działań 
instynktownych: mózg zwierzęcia.

Archeodoonos obejrzał się. Ujrzał wykrzywione grymasem twarze. Nie, to 

oczywiście nikt z załogi. Obraz sterowni zmętniał, przesłoniły go inne, 

napływające zewsząd, bajecznie kolorowe, realne. Prymas gubił się w nich, z 
wolna tracił poczucie rzeczywistości, otaczały go dźwięki i zapachy, wytwory 

natury o zdumiewających kształtach i rozmiarach; i tylko daleko, jak gdyby w 
cudzym umyśle, kołatała daremna myśl: "Wyłączyć świadomość!" Zacisnął dłonie na 

skroniach. Miriady obcych, zróżnicowanych osobniczo popędów: zdobywania pokarmu, 
rozmnażania się, ucieczki i agresji, kłębiły mu się pod czaszką, 

ubezwłasnowolniały go nadchodzącymi z bliższych i dalszych okolic, od 
niezliczonych istnień, impulsami szastanymi w niepojętej, euforycznej 

rozrzutności. Desperacko usiłował odnaleźć samego siebie wśród mieszaniny 
atawistycznych instynktów, które nim zawładnęły i od których nie mógł się 

uwolnić; bezradnie i gorączkowo penetrował wypełniające jego umysł zawiązki 
intelektu - nie-

14
ślad.

Znalazł się w przesyconej zielenią gęstwinie, stał nad błyszczącym w słońcu, 
bagnistym rozlewiskiem, nie opodal wylegiwała się jego samica, ociężała i senna, 

krążyły nad nią roje owadów, z boku porykiwali na pobudkę jego pobratymcy, niebo 
było czyste, a powietrze przesycał wilgotny opar.

Dobiegający z góry pomruk uciszył hałaśliwą przyrodę. W zenicie zapłonął jasny 
jak gwiazda punkt, pęczniał i rozżarzał się coraz większym blaskiem. Pobliskie 

porosty rzuciły drugi słaby cień. Archeodoonos uprzytomnił sobie, że widzi 
"Szukającego Życia". I wtedy na ułamek sekundy na tle parującego mokradła 

zobaczył - niczym filmową przebitkę - wnętrze sterowni. Usłyszał swój krzyk: 
"Pełny ciąg!!"; ktoś dopadł urządzeń sterowniczych. Start w tych warunkach to 

samobójstwo - zdążył jeszcze pomyśleć.
Samica podniosła się na przednie łapy. Z niepokojem zadarła łeb. Przecinająca 

niebo, rycząca kita ognia zawisła nad ziemią. Zwierzęta trwożnie skryły się w 
gąszczu. Strumień rozpalonych gazów uderzył w rozlewisko, zamienił je w kłęby 

pary, prześliznął się po wierzchołkach drzew, zatoczył koło, obracając 
przybrzeżne chaszcze na popiół, a potem strzelił w stronę tarczy wschodzącego 

słońca. Eksplozja wstrząsnęła powietrzem, fontanny błota chlusnęły w górę.
Zwierzęta przez długie lata omijały to miejsce.

Rok -1840000, Dominia
Orkana przygotowała kolację na balkonie. Po upalnym dniu w salonach pałacyku - 

mimo klimatyzacji - powietrze było suche i gorące. Na zewnątrz wiał delikatny 
wietrzyk północny, a wschodząca Hegem rzucała sre-

15
wały amfibie okolicznych rybaków.

Hefenus wrócił z narady przybity. Zaparkował mobil niedbale pośrodku drogi z 
płyt czerwonego piaskowca i nie szukając wzrokiem małżonki, zwykle czekającej na 

krużganku, poczłapał przez dziedziniec. W przeciwieństwie do Orkany, patrzącej 
na świat niekiedy jeszcze wręcz naiwnie i z ufnością, zaliczał się do generacji 

starszej, znającej życie od podszewki. Zwieszone ramiona i posępna mina dodawały 
mu teraz niedołęstwa, o co Orkana nigdy by go nie posądziła. Znała Hefenusa od 

dwóch tygodni, od tygodnia była jego żoną - jedyną, bo Hefenus nie uznawał 
poligamii.

Wybiegła mu na spotkanie. Wtuliła twarz w jego gęstą, siwą brodę, potem objęci 
poszli na górę. Hefenus w milczeniu usiadł za stołem. Jadł wolno bez apetytu, 

jak gdyby pod wewnętrznym przymusem. Jego zamyślony wzrok błądził po widnokręgu, 
czasem zwracał się ku wiszącej nisko tarczy Hegem.

- Dzisiaj dostarczyli najnowszy koncert - powiedziała cicho Orkana. - 
Posłuchasz? Hefenus ocknął się.

- Wybacz - rzekł. - Istotnie, zachowuję się jak kabotyn. Ale... pierwszy raz, 
naprawdę pierwszy, mam takie... takie dziwne uczucie, jakbym zrozumiał wreszcie 

coś, co przekreśla całe moje życie; coś, co gdybym był młodszy, dużo młodszy, 
kazałoby mi się zająć czymkolwiek, byle nie tym, czym zajmowałem się dotychczas. 

- Przesłał żonie półuśmiech wyrażający zakłopotanie. - Niepojęte, jakie to 
wszystko proste. I jakie przerażające.

Porozumiewali się słowami. Hefenus zastrzegł to sobie zaraz po wzajemnej 
prezentacji na uczcie wydanej z okazji Kolejnych Sukcesów. Głównym powodem była 

naturalnie racja stanu: Hefenus miał do czynienia z wieloma sprawami tajnymi, 
ale też głosu Orkany - zwłaszcza gdy zniżała go do szeptu - słuchało się z 

prawdziwą przyjem--- nością. Ktoś wtedy powiedział o jej głosie, że jest roz-

16

4   *
z egzaltacji,  użyła określenia "czarowny".

- Rzecz w tym - podjął Hefenus po krótkiej przerwie - że znalazłem się na 
rozstaju. Uświadomiłem to sobie dzisiaj. Widzę koniec każdej z dróg: obie 

prowadzą donikąd. O jednej wiem wszystko, znam tu każdy niebezpieczny odcinek, 
mogę poruszać się po niej na ślepo, ale jest to droga fałszu. Ta druga... Cóż, i 

tak niczego nie zmienię. Ale może dla samej świadomości, że nie na darmo 
przejrzałem, warto zaryzykować? Może nie wolno mi tego zaprzepaścić?

Hefenus poszukał wzrokiem oczu Orkany. Przy zalanym srebrem piaszczystym brzegu 
warknął silnik. Amfi-bia szerokim zakolem opuściła zatokę. Powróciła cisza.

- Jesteś archeikiem, Orkano. W twoim środowisku dużo się dyskutuje na temat 
Zapisów Przedcywilizacyj-nych. Jeśli dobrze pamiętam, Letemeryd na ostatnim 

kongresie podał w wątpliwość ich autentyczność. Trochę żal...
Orkanie zapłonęły policzki. Odrzuciła do tyłu długie, jasne włosy.

- Letemeryd by zaprzeczył istnieniu świata, gdyby przyniosło mu to rozgłos - 
oświadczyła. - Z jego wypowiedzi wynika niezbicie, że jest ignorantem. Oparł się 

na hipotezach wydumanych chyba pod wpływem narkotyków.
- Więc prawdą jest, że ongiś istniała na Hegem cywilizacja dorównująca naszej? - 

Hefenus żachnął się natychmiast po tym pytaniu. - Wiem... Zastanawia mnie 
jednak, dlaczego nie przylecieli tutaj, dlaczego nie zasiedlili Dorninii? Wszak 

- położył dłoń na przedramieniu żony otwierającej już usta - archeicy gremialnie 
twierdzą, jakoby ci nasi przodkowie odwiedzili nawet Układ Solarny...

- A my, nasza cywilizacja, tylko powtórzyliśmy ich wyczyn - dokończyła Orkana. - 
W dodatku nieudolnie. Bo tamtym się udało, są na to dowody w Zapisach. I proszę, 

nie mów o nich "ci nasi przodkowie".
Hefenus w zamyśleniu ujął puchar.

kontynuowała Orkana - znaleźli szczątki gigantycznych stworzeń. Miejscami 
tworzyły olbrzymie cmentarzyska. Szata roślinna była w przeważającej części 

zniszczona. Tego nie mógł wymyślić żaden z ówczesnych, bo dopiero przed 
startem... jakże się zwał ten statek?... ach, przed startem "Szukającego Życia", 

uczeni odkryli Wędrujący Obłok Promieniotwórczy. Data powstania Zapisów jest 
zgodna z datą przejścia owego Obłoku przez rejon, w którym świeci Soi. Wszystkie 

tamtejsze planety otrzymały zabójczą dawkę promieni... Przez te 60 milionów lat 
życie pewnie się odrodziło, ale to trzeba potwierdzić... dowodami.

W głębi domu cicho syknęła instalacja klimatyzacyjna. Hefenus westchnął ciężko 
do własnych myśli. Ostatnie słowa żony zabrzmiały w jego uszach niczym wyrzut.

- Obecna sytuacja nie pozwala... ogranicza w pewnej mierze penetrację kosmosu. 
Nasi pradziadowie nie mieli tych kłopotów i stać ich było na realizację dalekich 

ekspedycji. Zresztą i oni odnosili się z dużym sceptycyzmem do Zapisów. Tak 
dużym, że spotęgował rozłam między Dominia a Hegem. - Hefenus zmarszczył brwi. -

Jedno w tym aspekcie wydaje się dziwne: skoro owi przedcywilizacyjni przodkowie 
dysponowali tak znakomitą techniką rakietową, czemu nie zaczęli eksploracji od 

swojego Układu?,
Orkana wydęła wargi. Niecierpliwie przełożyła brudne naczynia na tacę. Hefenus 

dotknął jej ramienia. Odpowiedziała mu błyskiem ciemnych oczu.
- Przecież onegdaj rozmawialiśmy o tym - powiedziała rozdrażniona. - Tylko m y 

odczuwamy potrzebę znaczenia miejsc, w których byliśmy, tak jak zwierzęta znaczą 
swe rewiry. Tylko nam się wydaje, że bez wznie-sienią obelisku cały nasz trud 

jest nieważny i że nie koniec, lecz dokument wieńczy dzieło. Może tracimy 
zaufanie do siebie samych? - zamilkła na chwilę. - Oni tu byli, Hefenusie, 

podobnie jak na Epimetei i pozostałych czterech planetach. Ale nie odnotowali 
tego w Zapi-

18
wyjazdu na piknik. I wcale nie musieli tu ani gdziekolwiek indziej pozostać. Czy 

ty byś zamienił nasz dom na pieczarę tylko po to, żeby ktoś nie zajął jej przed 
tobą? Hefenus nie odpowiedział, acz odpowiedź cisnęła mu się na usta. Kiedy 

przedwczoraj Orkana rozgadała się na swój ulubiony temat, nie przywiązywał 
większej wagi do jej słów. Słuchał z roztargnieniem, bo myśli zaprzątał mu 

projekt przedstawiony na posiedzeniu wstępnym. Dziś, po zatwierdzeniu projektu, 
wszystko ujrzał w innym świetle.

- Oni... Dlaczego po nich ocalały jedynie Zapisy? Jaki był ich los?
- Nietrudno się domyślić. To wynika jednoznacznie z Zapisów. Oni, mimo że pod 

pewnymi względami rozwinęli technikę bardziej niż my, mieli słabe pojęcie o kos-

mogonii. Ten Obłok, który unicestwił życie na planetach Soi, dotarł wkrótce i do 

tego Układu...
Wzmagający się wiatr przywiał znad zatoki zapach wilgotnego piasku. Warstwa 

czarnych, pozwijanych w kłębki chmur przesłoniła część tarczy Hegem.
- Pocieszające jest to - szepnął Hefenus - że nie zgotowali sobie zagłady sami. 

Świadomie. Czego nie można powiedzieć... o nas.
Orkana przyjrzała się mężowi. Do tej pory nie pytała go o nic, chociaż widziała 

wzbierającą w nim gorycz i zniechęcenie. Swoim wyznaniem upewnił ją, że coś mu 
nie daje spokoju,! że z czymś się szarpie i że rad by zrzucić przed kimś ciężar 

myśli.
- Chyba przesadzasz w obawach - rzekła. - Rozsądek weźmie górę... Hefenus 

przerwał jej.
- Rozsądek wziął górę, kiedy trwał wyścig naukowo--techniczny - stwierdził 

ponuro. - Rozsądek wziął górę, kiedy rozważaliśmy możliwość zbrojnego 
rozstrzygnięcia sporów. Na dzisiejszej naradzie zapomnieliśmy o rozsądku. 

Projekt został zatwierdzony.
Orkana znieruchomiała. W jej oczach pojawił się niepokój.

19
- Tak. Nowa, nie mająca precedensu broń: głowica erozyjna. Nie zdradzono nam 

szczegółów konstrukcyjnych, ale określono zasięg i rodzaj działania. To dziwne, 
dopóki ani my, ani Hegemici nie wyrobiliśmy sobie zdecydowanej przewagi 

militarnej, nie było dla nas sprawy ważniejszej od znalezienia sposobu albo 
broni, która by nam zagwarantowała supremację; obecnie, kiedy taką broń 

posiadamy, zamiast ulgi odczuwam podwójny ciężar. Jakbym to wyłącznie ja ponosił 
odpowiedzialność za to, co nastąpi; jednocześnie jako jednostka nie mam nic do 

powiedzenia, pozostali, brani każdy z osobna, także, a przecież domyślałem się, 
miałem nawet pewność, że czują to co ja, że się wzdragają przed przyjęciem tego 

planu, dlatego nie wiem, kto tu zawinił, nie rozumiem, co sprawiło, że plan 
jednak został przyjęty. Jednogłośnie.

- Ta broń...
- Nie, nie razi ludzi. Zabija ziemię, a z nią zwierzęta. Zawarte w głowicy 

toksyny rozprzestrzeniają się jak ogień, gleba w oczach ulega erozji i zmienia 
się w martwą pustynię. W ciągu kilku miesięcy erozja ogarnia caiy kontynent, 

giną wszelkie przejawy życia. Jedyną przeszkodę stanowią naturalnie zbiorniki 
wodne: głębokie jeziora, morza, oceany. Ale wystarczą trzy głowice na trzy 

kontynenty...
Hefenus mówił podniesionym głosem. Żal i pretensje do samego siebie pomieszane z 

irytacją znalazły ujście w gorzkim potoku słów. Powinien wreszcie zakończyć 
swoją karierę, wszak osiągnął to, czego pragnął: Dominia będzie Hegem dyktować 

warunki, sięgnie po bogactwa dzikich Epimetejczyków. Wprawdzie nikt nie każe mu 
pójść inną drogą, byłaby to zresztą próba infantylnego protestu, ani zaczynać od 

początku, bo na to jest za późno, ale może składając rezygnację dałby do 
myślenia współpracownikom, może by ocalił jakąś naprawdę cenna cząstkę siebie.

Małżonka przyrządziła mu napój, po którym odzyska; spokój. Odprowadziła go do 
sypialni.

20
tor - żeby i po nas nie zostały jedynie Zapisy.

Orkana wróciła na balkon. Po rozmowie z mężem trudno jej było zebrać myśli. 
Hefenus w zdenerwowaniu podał dokładne informacje o kapitalnym znaczeniu 

taktycz-no-militarnym. Nie bez kozery mocodawcy Orkany polecili jej zawrzeć 
związek małżeński z Hefenusem.

Odczekała pół godziny. Potem zeszła na dół. Uruchomiła silnik mobilu i nie 
oglądając się za siebie pojechała do miasta. Człowiek, którego ogarniały 

wątpliwości, który się wahał, był człowiekiem niebezpiecznym. Dlatego musiała go 
zadenuncjować.

Rok -1818000, z Epimetei na Ziemię
Ono drapał się po grubym karku. Siedział sobie przy ognisku, dorzucał do ognia 

drewienka, obserwował chybotliwe cienie igrające po polanie, słuchał chrapania 
kolegów, dłubał też trochę w nosie, no i myślał. Niebo nad nim wisiało 

gwiaździste i czarne jak na Epimetei, kiedy on i jego druhy skradali się cichcem 
w stronę rakietowego pola. To rakietowe pole zbudowano jeszcze za ich ojców i 

odtąd jakby klątwa spadła na dobrych ludzi. Kto żyw, a dodatkowo i krzepki był, 
pakował dobytek i umykał stamtąd, bo od pola - z roztopionego bazaltu i stali je 

zrobili - dzień czy noc huk taki szedł, jakby złe firmament rozdzierało na 

strzępy. Rodzice Ono zostali, bo im ziemia dziadów milsza od tułaczki, to i Ono 

został. Jeszcze w łonie matki przywykł do tego gromowego rumoru. Jako chłopak 
chodził razem z innymi na to bazaltowe pole, żeby pogapić się na łysoli i ich 

rakiety, ale nigdy nic ciekawego nie było widać, tylko oczy piekły i bolały 
uszy. Zresztą uszy bolały wszystkich oprócz ojca Ono, co od maleńkości taki był, 

że jak mu ktoś nad głową nie wrzasnął, to nie zrozumiał. Matka przez to głośno
21

uiuwna. iNawei Kieay czuma się do starego, u sąsiadów ją słyszano.
Łysole często zaglądali do chałup. Przynosili gazety z obrazkami i różne 

wymyślne narzędzia, pytali, czy czego nie trzeba, i dalej szli. Brać nic nie 
brali, ale pogadać - i owszem. Za blisko nie podchodzili, łypali ode drzwi, a 

nieufnie, machając tymi gołymi łapskami. Słabowici byli jakby trochę, bo jak raz 
Agua z sąsiedztwa wyrżnął takiego w gębę, chudzina nogami się nakrył i więcej 

nie wstał. Ono już nie pamiętał, o co wtedy poszło, dość że łysole zrobili się 
jeszcze grzeczniejsi i dbający. Radia rozdawali, a jakże, kto chciał, dwa 

dostał. W radiach instrumenty ładnie grały albo głosy słodko zawodziły, albo też 
rozmawiano, głównie w trzy osoby, przeważnie o tym, jak dobrze jest teraz żyć, 

kiedy ludzie mają takich opiekunów. Jeden bez przerwy powtarzał, że jest fajnie 
jak nigdy przedtem, że zawsze pragnął, zęby tak było i że fajniej to już chyba 

być nie może. Ono nie za bardzo mu wierzył, chociaż nie miał pojęcia, jak było 
przedtem, kiedy fajnie nie było. Tak sobie jednak myślał, że jeżeli jest 

naprawdę fajnie, to nie da rady tego stwierdzić, bo to co jest, to jest takie, 
jakie jest - ani fajne, ani niefajne, tylko zwyczajne.

Gdzieś od miesiąca, może więcej, w radiu zaczęli gadać jakby inaczej. Ktoś, 
licho wie kto, uparł się, żeby dobrym ludziom przestało być fajnie. Ci z radia 

biadolili, że już rychły koniec będzie tego fajnego, bo jakieś wraże plemię 
wymordować chce opiekunów Ono, tych co wyniańczyli jego i jego braci. Ono zbyt 

się nie przejął, nie swojaków przecież mieli mordować, i nawet się cieszył na to 
mordowanie - łysol szlachtujący łysola to coś akurat dla niego - ale w radiu 

przysięgali, że jak się zacznie mordowanie, skończy się słodkie zawodzenie, 
granie instrumentów, gazety z obrazkami i w ogóle wszystko. Co by miało znaczyć 

owo ,,wszystko", tego nie powiedzieli. Zachęcali, żeby się zgłosić do łysola 
rządzącego innymi łysolami, a ten łysol już im poradzi, co dalej czynić. Drugi z 

trójki radiowej zakrzyknął, że trzeba się bronić nie-
22

zwfoczme, DO zgroza przejmuje czfOWieKa na wieść o tycn najeźdźcach 
straszliwych, krwi łaknących, że broń rychto-wać trza, szkolić dobrych ludzi 

trza i co sił pomagać łyso-lom - opiekunom najmilszym.
Ono wraz z drugimi pociągnął, tak z ciekawości po trochu, do Punktu za polem 

rakietowym. Tłumy tam się zeszły, spotkał nawet Aguę z kobitą, co na nią od 
dawna ostrzył sobie zęby. Duchota i ścisk panowały niemiłosierne, jeden przez 

drugiego się darł, ale wszystkich zagłuszały głośniki. Muzyka z nich waliła, a 
taka, że nic, tylko z miejsca ruszyć i prać, kogo się da. Czasem głos zagadywał, 

żeby się nie tłoczyć, bo dla każdego coś się znajdzie. Agua przecisnął się do 
Ono, oczy mu błyszczały nienormalnie, łokciami pracował w tłumie i bez 

wytchnienia paplał, jaki to z niego chojrak. Ono udawał, że słucha, przytakiwał, 
a ręce same mu lgnęły do baby kolesia i wreszcie się mógł chociaż do woli 

namacać. Baba stała jakby nigdy nic, tylko bokami mocno robiła, aż ją Agua 
zaczął sztorcować, nieświadom sprawy. Zleciało tak Ono do wieczora, a wieczorem 

łysole zaprosili go grzecznie do środka, usadzili w ciasnej izbie przed ekranem 
wielgachnym, przeciętym dwiema kreskami na krzyż. Na tym ekranie Ono zobaczył 

skrawek ziemi, rzekę łagodną i gmaszyska dziwaczne, od łysoli się rojące. 
Położono mu dłonie na dźwigienkach i przykazano tak nimi poruszać, żeby cel nie 

umknął ze środka krzyża. Wcale niełatwe to było, miasto szwendało się z kąta w 
kąt ekranu i w oczach rosło, jakby zaraz miało wpaść do izby. Tyle że nie z Ono 

takie droczenie. Dźwigienkę jedną nacisnął, drugą pociągnął i gmaszyska wracały, 
gdzie ich miejsce. Pod koniec strachu się najadł, bo zanosiło się na niechybne 

zderzenie, szczęściem w ostatniej chwili miasto uciekło na boki i nagle znikło. 
Łysolom gęby się śmiały z zadowolenia, obrączkę gadającą na palec Ono włożyli i 

kazali czekać w chałupie.
- Jak będziemy cię potrzebować - powiedzieli - przez obrączkę damy znać. 

Polecisz prawdziwą rakietą do tego samego miasta, które jest na innej planecie.
23

na miastacn specjalnie me zależało, własna cnału-pa przytulniejsza mu się 

zdawała, ale o podróży rakietą zawsze marzył. Dobrzy ludzie cuda mówili o 

dziwnych planetach, o tych, co na nich mieszkali łysole i o tych, co do nich 
nawet łysolom daleko było. Jedna taka, Gaja, z piękności niezwykłej słynąca, od 

kiedy w radiu o niej prawili, spędzała sen z powiek Ono. Jawiła mu się jako 
bezkresna zieleń szeleszcząca - zalana słońcem, cicha, bez miast łysoli i ich 

hałaśliwości wszelakich - wśród której uganiały się radosne grupy bab, od 
niedawna nachalnie nową kobitę Aguy przypominających, czego zgoła pojąć nie 

mógł. Z coraz większym tedy utęsknieniem czekał, aż łysole spełnią obietnicę. 
Dni płynęły, a nic się nie działo.

Ostatni tydzień niespokojny i dziwny był, odmienny od poprzednich tygodni. 
Łysole przestali nachodzić dobrych ludzi, za to na polu rakietowym panował 

rejwach okrutny, hurgotało i łomotało coś tam pięć dni i pięć nocy, a szóstego 
dnia rakiety jęły śmigać w powietrze, jedna po drugiej, jakby złe fajerwerki 

urządzało. Ono w złość wpadł, bo mu okazję do zwiedzenia nieba ktoś sprzed nosa 
sprzątnął. Poszedł ponury na zamilkłe raptem pole rakietowe, żeby z tej złości i 

goryczy przylać w pysk jakiemu łysolowi, jeżeli się nadarzy sposobność. A tu 
pole rakietowe puste, puściusieńkie, bezludne i mrokiem zasnute. Ono jeszcze 

bardziej się rozeźlił. Nie ma kogo bić, w radiu nie grają i nie zawodzą, 
wycieczkę do miasta szlag trafił... Dopiero patrzy, tak bliżej tych kopulastych 

baraków rakiecisko wielkie się wznosi, jedno jedyne. Wrócił galopem do chałupy, 
drąga kawał ułapił i sąsiadów skrzyknął. Migiem uradzili, co i jak. Im się także 

ckniło za przygodą.
- Obiecali, to niech nas wożą - powiedział Agua - opiekuny obłudne.

- Oszukać się nie damy - warknął Uthe - pierwszemu, jaki się trafi, wybiję ze 
łba krętactwa.

- Niech no ja dostanę którego! - dodał Eotu, ten, co w garści kamienie polne 
kruszył.

24
gęsiego. Wejścia do kopulastych budowli zastali zawarte na głucho, światła 

pogaszone - stracili nieco rezon.
- Do rakiety! - postanowił Ono. - Pomost drabiniasty i wrota otwarte widzę.

Pomknęli chyżo, zadudnili drewniakami po podestach. W środku jeszcze ciemniej, 
zupełnie oślepli. Łazili po omacku, złorzeczyli. Tę jasność ledwie dostrzegalną 

pierwszy zobaczył Uthe. Sączyła się przez szparutkę w drzwiach. Podeszli tam na 
palcach, zajrzeli. Łysol się rozwalał w przepastnym siedzeniu, samotny i jakiś 

zmarkotniały. Gadał do radia, a radio do niego:
- ... start za piętnaście zero - usłyszeli z głośnika. - Po opuszczeniu strefy 

przyciągania, zniszczenie kosmodro-mu według założeń taktycznych. Lot pełnym 
ciągiem. Postój na parkingowej. Pozostajesz w odwodzie do dyspozycji Eskadry 18-

2. Skończyłem.
- Zrozumiałem - odrzekł łysol. - Przystępuję do realizacji. Koniec.

Ono nie zdążył zebrać myśli, kiedy Eotu stał już nad łysolem.
- Jaki koniec, golasie obrzydliwy?! - ryknął i wyłuskał pokrakę z fotela. Ledwie 

go druhy powstrzymali.
- Na Gaje nas wieź, byle szybko - zażądał Ono.

Łysol ze strachu stracił mowę, trząsł się cały i jęczał. Za to radio przemówiło: 
pytało, wołało i klęło, że trudno zdzierżyć. Eotu mimochodem kułakiem je zmacał 

i spokój nastał.
- A teraz jazda, bo nam pilno!

Mordęga wielgachna to była, nieszczęśliwie rozpoczęta. Agua tłukł łbem poczciwym 
o ściany, jak tylko wspomniał swoją kobitę niecnie przez niego porzuconą. Ono 

też żałował, zresztą wszystkim doskwierał brak baby, wprost wracać zamierzali. 
Nie wrócili, bo łysol za bardzo im powrót doradzał. Kiedyś zdjęli z niego 

łaszki, żeby się przekonać, czy prawdę ludzie gadali o tej wstrętnej łysolskiej 
nagości. Od tej pory raczej Schodził im z oczu.

25
obmierzłej, łysol wnet dał dyla. Powietrze wonne na nich czekało, zielem 

słodkiej nieprzebrane mnóstwo i - Ono znów ścisnęło coś w dołku - bab krocie! 
Szpetne są i głupie niemożebnie, a na domiar z ogonami, ale zawsze baby. Kilku 

obcych chłopów, jeszcze głupszych, stanęło w ich obronie i Eotu musiał się 
porządnie pałą napracować. Ono mu zdziebko pomógł, a potem hurmem dawaj! te 

głupie z krzaków wyciągać i kosztować, czy lepsze od swojskich.
Leżą teraz spętane pod lasem. Jutro, skoro świt, kiedy się skleci sadyby, każdy 

wybierze sobie jakieś i będzie miał.

Bo bez bab - ani rusz.

Rok -1816000, Hegem
Od dojrzewających w pełnym słońcu pól wionął zapach nektaru, zwiastując bliską 

porę zbiorów. Wczorajszy deszcz dźwignął zgarbione łodygi roślin, nasycił ziemię 
po krótkotrwałej suszy, ożywił gniazda ptaków. Dziad Pra-kseona utrzymywał, że 

ptaki te przywieziono z bardzo daleka na pokładzie statku, który rzekomo dotarł 
do najdalszej z mrugających na niebie gwiazd. Prakseon nie słyszał większych 

niedorzeczności, ale wrodzony szacunek dla starszych nakazywał mu wstrzymywać 
się od głośnego formułowania powątpiewań. Uprzejmie słuchał bajań dziada o 

wielkich miastach, które niedawno jeszcze wznosiły się na tej planecie, o 
wehikułach, co same jeździły i o takich, co latały jak ptaki. I o tym, że ludzi 

na Hegem było ongi więcej niźli ziaren piasku. Przywykł do gawęd pełnych 
niezwykłości - snutych w chłodne wieczory przy kominku - które zawierały chyba 

okruch prawdy, bo wykluczone, aby były jedynie wytworem
26

nadto w swej sypialni, strzeżonej pilnie, dziadek przechowywał różne przedmioty 
o zagadkowym przeznaczeniu, tak drobne i misterne, a zarazem skomplikowane, że 

niemożliwe, by wykonała je ręka zwykłego śmiertelnika.
Prakseon wyszedł przed dom na spotkanie Eutyfii. Jej smukłą figurkę szybko 

przemierzającą szmaragdowo-złotą równinę dostrzegł już z daleka. Było 
bezwietrznie i cicho, wszelako monotonne stukanie na werandzie sprawiało, iż 

stłumione odległością okrzyki Eutyfii stawały się niezrozumiałe.
Przyśpieszył kroku, zaczął biec. Wpadli sobie w ramiona.

- Wiesz... - wydyszała mu do ucha - wiesz, och, tchu...
Czuł na piersi jej łomoczące serce. Pogładził ją po włosach, jakby była nie jego 

kobietą, lecz córką, niesfornym, ciekawym wszystkiego co dokoła i wielce 
zaaferowanym dzieckiem. Mruknął dobrodusznie:

- Zdążysz...
Odsunęła się na długość rąk. Miała w oczach radość, a na twarzy wypieki i 

zniecierpliwienie. Była podekscytowana.
- Widziałam ślady - wyrzuciła z siebie. - Tam, nad potokiem, gdzie byliśmy 

onegdaj, a ty mi powiedziałeś o dziadku, o tym jego cudacznym pomyśle. 
Przecinają potok zaraz przy osypisku z kamieni, wiesz którym; poszłam nimi 

kawałek, ale one się ciągną, i ciągną, i ciągną... Tak samo w drugą stronę - 
wlepiła w niego swe duże, szare oczy. - Niedawno ktoś przeszedł koło naszego 

domu, to są ślady kobiecych, na pewno kobiecych stóp!
- Ten ktoś mógł o nas nie wiedzieć - rzekł Prakseon z zadumą. - Stamtąd widać 

ograniczony wycinek okolicy.
Zamyślili się oboje. Eutyfia spoglądała na swe łydki wychłostane zdrewniałymi 

gałązkami krzewów.
- Pójdziesz? - szepnęła ze spuszczoną głową, a gdy nie zareagował, spytała 

chytrze. - Pamiętasz, jak odna-
27

tydzień, tropiłeś, tropiłeś... Byłoby nam raźniej w... - zawahała się - w 
czwórkę.

W trójkę - sprostował w duchu Prakseon.
Przez delikatność nie pominęła dziada. Ale jego odejście jest kwestią dni, może 

godzin; sam tak postanowił i unosił się gniewem, kiedy próbowali go odwieść od 
tego nierozsądnego zamiaru. Uparty, zdziwaczały staruch!

Przygarnął Eutyfię i powiódł ją w stronę domu. Nadal patrzyła pod nogi, zajęta 
jakimś osobliwym stawianiem kroków. Udawała pochłoniętą bez reszty, lecz 

Prakseon zdawał sobie sprawę, że Eutyfia czeka na odpowiedź i nie da się zbyć 
byle czym.

Dziad wychylił się przez barierkę werandy i skinął na nich.
- Gotowe, dzieciaki - oznajmił z zadowoleniem, pokazując im rzemienną pętlę. 

Blaszkowate, ostre listki pnącza opinającego fasadę rzucały cętkowany cień na 
jego wypukłe plecy. - I co, e?

Eutyfia oswobodziła się z objęcia. Podbiegła do werandy.
- Widziałam ślady, dziadziu - powiedziała głośno, aby Prakseon nie uronił ani 

słowa. - Nad potokiem, przy kamienistym brzegu. Poszłam, żeby nazbierać jagód 
wodnych i naraz patrzę: jeden, drugi, trzeci...

- Podobno kobiece - wtrącił Prakseon.
Dziad odwrócił się od nich bokiem. Jego kościstą twarz, o plamistej, suchej 

cerze, zabarwił grymas czułości. Drżącymi palcami pieścił chropowaty rzemień, do 

którego uwiązany był sklecony nieudolnie wehikuł: znitowane pozostałości starego 

pulpitu tworzyły platformę wielkości kuchennego blatu; dwa przednie koła 
pochodziły od niszczejącego na podwórzu wózka ogrodowego, tylne, pięcio-

szprychowe - od tajemniczego pojazdu o zrujnowanej konstrukcji. Ten pojazd 
znalazł Prakseon, kiedy był chłopcem. Bawił się daleko od domu, w miejscu 

zakazanym (opodal Stalowych Wzgórz) i stamtąd przywlókł to dziwo. Ojciec - 
wówczas jeszcze żył, choć nie ruszał się z łóżka - złajał go srodze, ale odnieść 

nie kazał.
28

Eutyfia tupnęła nogą. Była zła i bynajmniej nie na dziadka; Prakseon poznał ją 
już na tyle, że potrafił przewidzieć, jak się zachowa, co powie, na czym się 

wyładuje. Gdy doprowadził ją do irytacji - zdarzyło się to kilkakrotnie, bo 
Eutyfia była istotą pobudliwą, a przy tym upartą (zarazem jakże namiętną!) - nie 

okazywała mu tego wprost, łomot w lamusie jednak lub niezwyczajny ruch w izbach 
świadczył, że ponosi ją ognisty temperament. W takich razach nawet dziad zamykał 

się w sypialni i czekał z uchem przy drzwiach, aż burza minie. Eutyfia 
złorzeczyła pod nosem, wymyślała sprzętom, lecz każda obelga skierowana była pod 

adresem Prakseona. Teraz także, gdy wsparła piąstki o zaokrąglone biodra, 
przyjęła buńczuczną postawę i cedziła zdanie po zdaniu, zwracała się nie do 

dziada, ale do niego.
- Ta kobieta przechodziła tamtędy ubiegłej nocy. Jakby Prakseon wyruszył bez 

ociągania, mógłby ją przed wieczorem dogonić, bo przecież, jeżeli ktoś się 
szwenda po nocy, to w dzień śpi.

- To tylko twoje, niczym nie uzasadnione przypuszczenia - stwierdził Prakseon.
- Nic podobnego! - oburzyła się Eutyfia. - Ja też łaziłam nocą. W nocy głos się 

lepiej rozchodzi i widać najdalsze światła. Jest większa szansa, no nie? - jej 
wzrok znowu spoczął na profilu dziada pogrążonego w rozmowie z samym sobą.

- Ale on oczywiście nie pójdzie. On się po prostu boi tej kobiety.
Dziad powiódł nieobecnym spojrzeniem po ich twarzach.

- Mój ojciec miał cztery żony - powiedział wolno. Z wysiłkiem skupił uwagę na 
słowach Eutyfii, które jeszcze dźwięczały mu w uszach. Ocknął się. - Nie, moje 

dziecko - rzekł. - Prakseon nie będzie dzisiaj szukać żadnej kobiety. Pójdzie ze 
mną. Taka jest moja... taka jest moja ostatnia wola... Ty zostaniesz, możesz do 

zmierzchu zgromadzić chrust i łatwopalne odpady. Jak noc zapadnie, podpalisz 
stos. Duże ognisko widać spoza widnokręgu. -

29
zgrabny, skrzypiący wehikuł.

Eutyfia zacisnęła pulchne wargi i wbiegła do pokoju. Po chwili hałasowała już 
rondlami w alkowie kuchennej.

Nadciągał upał.
Wyruszyli w południe, po lekkim posiłku na powietrzu w podcieniu werandy. 

Prakseon podążał nieco z tyłu, aby nie dyktować tempa marszu. Wózek dźwigał na 
plecach, bo popiskiwanie osi sprawiało mu niemal fizyczny ból. Eutyfia 

odprowadziła ich spory kawałek, a później pomachała im umorusaną do łokcia ręką 
i zawołała:

- A rychło wracajcie!
Dziad od rana zachowywał się dziwnie. Chodził po obejściu, zaglądał we wszystkie 

kąty, a kiedy wstali od śniadania, ściągnął ze stryszku połatane worki i szpulę 
srebrnego drutu, przekradł się cichaczem do swego pokoju, gdzie zabawił jakiś 

czas, po czym wytaszczył stamtąd dwa toboły dokładnie skrępowane drutem, zawlókł 
je do najbliższej Studni (nie dał sobie pomóc) i tam je wrzucił. Prakseon 

wymienił z Eutyfia porozumiewawcze spojrzenie, ale w tym spojrzeniu był 
niepokój; poszukali swego wzroku, żeby przekonać siebie wzajemnie, że 

pobłażliwie traktują te nowe fanaberie dziadka, i żeby zorientować się, czy 
drugie pod maską pobłażliwości nie ukrywa lęku.

To wołanie Eutyfii, które dobiegło ich, gdy dotarli do Drogi, niby żartobliwie 
napominające, przesycała nuta niedowierzania i obawy.

Droga, utwardzona i gładka, wytyczała północną granicę ziemi uprawianej przez 
Prakseona. Istniała od niepamiętnych czasów, jeszcze przed narodzinami dziada, 

ale Pra-kseonowi, kiedy był dzieckiem, wydawała się mniej spękana i szersza. 
Cięciwą łączyła krańce horyzontu; bez początku i bez końca.

Stanęli na szarej, zapiaszczonej nawierzchni. Dziad ciężko opadł na platformę 
wózka.

- Jedź, chłopcze. Tam, gdzie słońce się chowa. Prakseon  przełożył  pętlę  przez 

pierś.  W  ciszy  ruszyli.

30
kot pojedynczych kroków i chrzęst ustępującego pod kołami piasku. Niebo 

fioletowiało na widnokręgu, nad głowami płonęło bielą.
- Zostało mi mało czasu - usłyszał Prakseon za plecami - tak mało, że aby go 

zmierzyć, trzeba precyzyjniejszej miary niż dzień. Człowiek odgaduje swoją porę 
tak jak zwierzę, bo od zwierzęcia pochodzi, czego twój ojciec nigdy ci nie 

powiedział, a to dlatego, że zwierząt już nie ma na tej ziemi. To był mądry 
człowiek, jego rodzice wpoili mu rozległą wiedzę. Usiłował przekazać ją tobie, 

nauczył cię nawet czytać, choć sztuka ta do niczego ci się nie przyda.
Zza horyzontu wynurzał się masyw Stalowych Wzgórz. Prakseon przygiął kark, 

przyśpieszył, jak gdyby chciał uciec od udręczonego głosu dziada.
- Nie znasz całej prawdy, Prakseonie. Twoja matka, a moja jedyna córka zmarła w 

dniu, w którym przyszedłeś na świat. Ojciec twój był od dziecka słabowity, 
chorował na leukemię. Otrzymał ją w spadku po przodkach. Dwa. pokolenia 

spłodziły po jednym potomku; niebawem i ty zostaniesz ojcem, wiem, bo widzę to w 
oczach Eutyfii. Dwa pokolenia zdobyły się ledwie na mizerną kontynuację, dlatego 

musisz mieć dużo dzieci, dlatego powinieneś odnaleźć tamtą kobietę, to twój 
obowiązek. Nie każda ma taki trudny charakter jak ta twoja, uwierz mi, Kobiety 

różnią się między sobą podobnie jak mężczyźni...
Minęli rdzewiejące, bezkształtne zbocza Stalowych Wzgórz. Słońce pokonało trzy 

czwarte swej codziennej drogi, a na południu wschodził blady okrąg Dominii.
- To tu - rzekł dziad.

Prakseon  przystanął.  Uwolnił  się  od  rzemiennej   pętli.
Szli niepewnie, obchodząc osmolone żelazne kikuty sterczące ku niebu, stopione 

bryły kwarcu, kłębowiska zetlałych przewodów. Wokół unosiła się woń torfu.
W płytkiej niszy majaczyła ciemna czeluść wejścia. Obok leżała połowa metalowej- 

bramy, rozdarta, o po-
31

rogiem o ościeżnicę, zwisała tuż nad ziemią, ukazując pokrytą bąblami 
powierzchnię.

Zanurzyli się w chłodny mrok. Dziad zapalił ogarek łuczywa. Chybotliwe, wątłe 
światło padło na szorstkie ściany krótkiego i wąskiego przedsionka, na posadzkę 

zasłaną odbryzgami szkła i kamieni, na przeciwległe pancerne drzwi opatrzone 
częściowo złuszczonym napisem.

Prakseon wytężył wzrok.
- "Arsenał - przesylabizował. - Nie wchodzić z otwartym ogniem..." - Wstrząsnął 

się; nieforemne, wrogie cienie tańczyły im pod nogami, a twarz dziada 
przypominała twarz nieboszczyka, na której zastygł wyraz nienawiści.

- Otwórz   -   usłyszał.   -   Podnieś   dźwignię   do   góry.
Prakseon ujął zimną rękojeść wystającą z posadzki. Ustąpiła opornie, ze 

zgrzytem. Drzwi syknęły i odstały od ściany.
- A teraz odejdź, idź stąd! I śpiesz się, śpiesz!

Zapadł wieczór, kiedy Prakseon dobrnął do domu. Wielka tarcza Dominii nabierała 
blasku, a Eutyfia podkładała właśnie ogień pod stos na podwórzu. Nie pytała o 

nic. Przywitała go uśmiechem, zaczekała, aż zajmą się grubsze szczapy, a potem, 
nadal uśmiechnięta i milcząca, zaprowadziła go do pokoju, gdzie stał stół 

nakryty do kolacji na trzy osoby.
Żadne z nich nie rozpoczęło rozmowy. Dopiero gdy nadszedł czas spoczynku, 

Prakseon rzekł:
- Jutro skoro świt pójdę za tym śladem. Usiedli bliżej siebie. Czekali na coś. 

Za" oknem huczało ognisko.
- Tak  bym  chciała, żeby  tu  było  rojno, gwarno... Zadzwoniły naczynia.  

Ziemia drgnęła albo może im się tylko zdawało. Eutyfia  wtuliła policzki w 
dłonie.

- Będziemy mieć dużo, dużo dzieci - powiedziała głucho.
- Tak - zgodził się Prakseon. - Będziemy mieć tyle dzieci, żeby nie musiały się 

szukać po śladach.
Rok - .... Hegem

Rocznik "OBSERWATORYUM" podaje:
Z prowincji Alkalohamuks dotarła do nas wieść, że niejaki Argona odkrył 

przedziwny płaskowyż leżący na południowy wschód od osady Ngo. Mówią, że 
wyrychto-wali go nasi czcigodni protoplasci, żeby mieć gdzie wspólnie fetować 

zakończenie zbioru plonów.

Rok -902000, Hegem

Oczywiście wolno Nobolabiemu nazwać mnie durniem. Może również dodać określenie 
"stary". Ale o ile slusz-ność tego drugiego określenia jest bezsprzeczna - 

chodzący dowód ze mnie - o tyle użycie epitetu "dureń", kiedy nie sposób go 
uzasadnić, zakrawa na jawną i ciężką obelgą.

Rzucanie obelg jest domeną ludzi mlodych, a Nobolabi niewątpliwie do takich 
należy, analizując zaś gloszone przez niego poglądy, lacno dojść do wniosku, że 

mlodzieniec ten posiada fragmentaryczną i powierzchowną wiedzę. Nie dziwota 
zatem, iż z taką łatwością przychodzi mu formułowanie karkołomnych i zupełnie 

fantastycznych teorii, które bez drgnięcia powieki i z całkowitym brakiem 
odpowiedzialności rozwija przed tłumami takich jak on dyletantów.

Wiadomo wszem, że każda teza, choćby najbzdurniejsza, jeżeli wylęgła się w 
głowach nihilistów - zwłaszcza No-bolabiego - znajduje przychylnych słuchaczy, 

albowiem na poparcie swych założeń wymieniona przeze mnie grupa -miast 
przytaczać argumenty naukowe, Izy uznane autorytety, co zawsze przyciąga 

gawiedź, gwarantując audytorium dość osobliwą i niewybredną zabawę.
34

krotnic już była celem ataków drużyny Nobolabiego. Najrozmaitszymi metodami - 
nie wyłączając pogróżek - usiłowano nakłonić mnie do rezygnacji z zajmowanego 

stanowiska. Mimo licznych szykan i napaści, nigdy - właściwie chyba oceniając 
klikę Nobolabiego - nie dałem się sprowokować. Cóż więc spowodowało, że teraz, 

na łamach naukowego periodyku, zabieram głos? Otóż powodem jest poparcie, z 
jakim w ostatnim okresie spotyka się wyssany z palca pogląd rozpowszechniany 

przez odłam nihilistów zwanych "Heliosami".
"Heliosi", pod przewodnictwem Nobolabiego naturalnie, stworzyli podstawy 

wynaturzonej filozofii, które pozwolą sobie przedstawić tutaj w dużym skrócie.
Oto one:

- Hegem jest jedną z siedmiu planet obiegających Słońce;
- niektóre z tych planet są zamieszkane;

- krążącą po tej samej co Hegem orbicie Dominie zamieszkują istoty będące 
potomkami naszych przodków;

- przed setkami tysięcy łat na Hegem rozwinęła się cywilizacja, której nie 
dorastamy do pięt;

- wyżej wymienioną cywilizację poprzedzała jeszcze jedna, daleko starsza, o 
której istnieniu świadczą Zapisy Przedcywilizacyjne;

- ojcem człowieka jest troglodyta;
- ojcem troglodyty jest zwierzę lądowe.

Tyle Nobolabi i jego kompania - "Heliosi".
Sprawy o których będę pisał w dalszym ciągu, są szeroko znane i oczywiste, 

powtarzanie atoli jest matką wiedzy, wiedza zaś jest dobrem, jakiego w 
dzisiejszych zepsutych czasach tak bardzo nam nie dostaje.

Najsampierw o genezie rodu ludzkiego. Człowiek pochodzi od delphinów - stirorzeń 
rozumnych, żyjących w wodach naszego globu do dzisiaj. Przez tysiąclecia 

szalejące sztormy wyrzucały z toni na brzeg ślepe, bezbronne
35

zapobiegać tragedii. Tymczasem kilku lubo więcej skazanym na śmierć delnhinim 
oseskom zrządzeniem losu udalo się przetrwać. Uwięzione w niszach przybrzeżnych, 

nigdy nie wróciły do głębin, przeciwnie - z biegiem czasu zasmakowały w życiu 
lądowym. I tak rozpoczęła się mozolna, skomplikowana ewolucja delphinow, której 

wynikiem jesteśmy my oraz ptactwo. To, że natura posłużyła się takim, a nie 
innym algorytmem rozwoju, jest logicznym następstwem - z istot inteligentnych 

musiały wyewoluować istoty inteligentne; każda zmiana kierunku doprowadziłaby do 
degeneracji, jaką zaobserwować można na przykładzie ptaków. Za zdobycie 

umiejętności latania zapłaciły one najwyższą cenę: utraciły zdolność myślenia. 
Nie byloby nas, gdyby natura z żelazną konsekwencją nie trzymała się zasady, że 

rozum jest wartością nienaruszalną, nie mającą sobie równej, Z tej też przyczyny 
- aczkolwiek droga rozwoju naziemnych populacji delphinow usiana jest mnogością 

przejściowych form - w dziejach naszej planety nie znajdziemy, pomijając ptaki, 
ani jednego zwierzaka. Co za tym idzie, kości, które Nobolabi albo jakiś jego 

kumoter wygrzebał z ziemi, są szczątkami praczłowieka, nie zaś - jak to 
niefrasobliwie oświadczyli "Heliosi" - bezskrzydłego czworo- czy sześcionoga o 

ptasim móżdżku.
Człowiek, a na miano człowieka zasługuje delphin od chwili, kiedy opuścił 

odmęty, zawsze był stworzeniem rozumnym, wszakoż szczytowy rozwój jego 

umysłowości przypadł na lata obecne, z gruntu zatem błędne jest przekonanie, iż 

w zamierzchłej przeszłości (setki tysięcy lat wstecz!) panowała na tym globie 
cywilizacja porównywalna z naszą.

Nobolabi ośmiela się twierdzić, jakoby ta rzekoma poprzedzająca nas cywilizacja 
potrafiła latać po niebie, a także przenosić się z planety na planetę, których 

to riał niebieskich, wespół z Hegem, obiega Słońce (sic!) pono siedem. Mało 
tego, na latafących wasągach multum zbunio-wanych obywateli hegemskich mialo się 

udać na Dominie,
36

odpłacili pięknym za nadobne i tak doszło do wzajemnej zagłady.
Tu chyba sam Nobolabi przyzna, że przesadził z kretesem. Dam już pokój tym 

cudacznym fruwającym toasą-gom - ja też lubię wymyślać ucieszne historyjki - ale 
nie przepuszczę, gdy ktokolwiek zaprzecza oczywistej prawdzie.

Bo wystarczy wznieść oczy, aby przekonać się, jak wielkie są te planety, które 
Nobolabi tak bardzo pragnie zaludnić. Nie można by na nich nawet usiąść 

okrakiem! Uważny obserwator spostrzeże ponadto, że Sionce i te ma-ciupkie 
planety, i w ogóle cały firmament obraca się wokół Hegem, Hegem zaś jest 

centralnym punktem wszechświata.
Co się tyczy Zapisów Przedcywilizacyjnych - powszechnie wiadomo, że ich autorem 

jest zmarły stosunkowo niedawno niejaki Archaik, z zamiłowania fantasta. Nie ma 
sensu przeto nad nimi się rozwodzić.

Na zakończenie chciałbym zadać pytanie:
I który z nas jest durniem, Nobolabi?!

Renae Krom-To Balincius
Rok -890000, Dominia

Miesięcznik "OBSERWATORIUM" podaje: Jak donoszą nasi wysłannicy, w prowincji 
Alkalohamuks, na południowy wschód od miejscowości Ngo, ekspedycja kierowana 

przez Jonita odkryła niezwykły płaskowyż... Uczeni po licznych badaniach 
orzekli, że ww. płaskowyż jest sztucznego pochodzenia i służył ongi jako 

lotnisko.
37

Czują się w obowiązku jeszcze raz o wszystkim was, Prytanio, poinformować. Jak 
wiadomo, zgodnie z waszym poleceniem udalem się na Dominie celem dokładniejszego 

zbadania zamieszkującej tenże glob cywilizacji, o której doniosly poprzednie 
wyprawy zwiadowcze. Wylądowałem na pustyni, z dala od siedzib Dominian. Ledwom 

opuścił rakietę i pobrał próbki gruntu (tak jak nakazywał program), otoczyli mię 
Dominianie. Odziani byli w białe szaty z lichej materii, które więcej ich 

obnażały niźli okrywały, przez com się przekonał, że są niesłychanie do nas 
podobni. Porozumiewali się naszym językiem. Najsędziw-szy zagadnął mię, skąd 

przybywam. Odparłem, że z Hegem, a moje intencje są czyste i przyjazne. "Jakżeż 
mogą być przyjazne - zgromił mię starzec - jeżeli ogniem ze swego pojazdu 

siejesz wokół spustoszenie?" "O jakim spustoszeniu mówisz, dostojny, skoro gdzie 
nie spojrzeć --- szczera pustynia?" - spytałem pokornie. "Ślepcze - zagrzmiał 

starzec - czyż nie widzisz, że to, co cię otacza, jest pięknem absolutnym, bo 
stworzonym przez wszechpotężną naturę?" Zdjął mię lęk, gdyż co zapalczywsi ze 

świty jęli groźnie łyskać w mą stronę białkami oczu. Dał się też słyszeć 
złowieszczy szept: "Załaskotać, załaskotać!" Starzec uciszył głosy gestem. 

"Dajcie spokój - rzekł. - Błądzi, bo nieświadom. Wskażmy mu właściwą drogę." 
Powiedli mię ku linii łączącej niebo z ziemią. Uszliśmy ze cztery furlongi, aż 

żeśmy się znaleźli na skraju wypełnionej zielonością niecki. Wśród kwiecia 
pracowali Dominianie, sama młódź. Dziewczęta i chłopcy pochylali się nad 

rozłożonymi prostokątami płótna t wielce nad czymś trudzili. Zeszliśmy do nich. 
Młodzież z szacunkiem nas pozdrowiła, po czym podjęła przerwaną pracę. Jakem się 

niebawem zorientował, wszyscy młodzi zajęci byli malowaniem obrazów. "Oto nasze 
przeznaczenie - rzekł starzec.

38
stannym przeobrażeniom piękno". "Cel zaiste szlachetny - powiedziałem z 

powątpiewaniem. Starzec wysunął z gęstwiny srebrnych włosów, opadających mu aż 
na biodra, zgrzybiałą prawicę i zachowując dystynkcję, podrapał się w czubek 

nosa. "My, Flegmianie, jesteśmy narodem miłującym dobro - oznajmił. - Gardzimy 
techniką, nawet najprostszą, albowiem technika jest źródłem wszelakiego zła i 

zbrodni. Jak świat światem technika przynosiła ludzkości wyłącznie szkody, 
wymykała się spod kontroli i niczym jakoiayś demon niszczyła życie oraz 

najwspanialsze dzieła natury. Przykłady mamy w historii, przykładem są także 

Melancholianie - naród wielce łagodny dopóty, dopóki nie dostał się w szpony 

techniki. Od tej pory toczy krwawe boje z technokratyczną Sang-winią, krajem 
ludzi z natury przewrotnych i zmiennych. Mało tego, Melancholianom już nie 

wystarcza rzeź w obronie swych granic, oni mordują się między sobą, snadź dla 
wprawy. Stosują przy tym najprzeróżniejsze narzędzia. Dlatego my, Flegmianie, 

potrafiący wyciągać wnioski z doświadczeń innych narodów, zabroniliśmy używać w 
naszym kraju jakichkolwiek narzędzi, pozostawiając sobie jedynie te" - tu 

starzec wyciągnął przed siebie drżące ręce. "Jak to? - zdumiałem się 
niepomiernie. - Nie używacie nawet noży?" "Nawet noża u nas nie znajdziesz - 

potwierdził starzec. - Nawet zastruganego ostro patyka. Popatrz na naszych 
rękodzielników - wskazał zgarbioną nad płótnami młódź - czy widzisz w ich 

dłoniach pędzle lub palety? Nie! Posługują się tworami natury. Pędzlem dla nich 
- mechaty listek rośliny, /arbą - pyłek kwiatowy. Czyż nie jest to..." - starzec 

urwał. Delikatny wietrzyk łopotał skrawkami materiału. Spojrzałem tam, gdzie 
patrzyła milcząca świta. Na krawędzi niecki pojawiła się grupa ludzi niosąca 

jakiegoś człowieka. Ludzie ci zbiegli po zboczu, zbliżyli się do nas i postawili 
niesionego no ziemi.

"Zdybaliśmy go na hamadzie - oświadczył jeden z niosących. - Miał pr:,y sobie  
to - pokazat z obrzydzeniem

39
ŁJ/TO Kamień.

"Prowokator" - syknął starzec.
Świta zakolebala się torogo i zamruczała chórem: "Za-łaskotać, zalaskotać!" 

Starzec uniósł ramię. Na ten znak młodzi porzucili robotę, ze wszystkich stron 
opadli rzeźbiarza i dalej nieboraka lachotać, gilgać i lechtać. Pracowali nad 

nim dotąd, aż nieszczęśnik nie posinia? ze śmiechu, nie skurczył się, n?e 
uyprężył i nie zastygl. Wtedy go odstąpili. Wzięli się do tuygrzebytuania dołka, 

a gdy dołek był gotów, umieścili w nim rzeźbiarza, przysypali ziemią, 
przyklepali i posiali traioJcę, żeby ładnie zarosło. Starzec kazał im wracać do 

roboty, po czym obrócił na mnie wzrok. "Jereli tedy masz zamiar u nas pozostać - 
potmedriał - musisz oddać swój pojazd naszym specjalistom, którzy zgrabnie go 

obrządzą.'1 "Pragnę tego ze wszystkich sit - oświadczytem żarliwie - pierwej 
jednak chciałbym zabrać ze statku swój? ciuszki." "Szaty twe nie będą ci 

potrzebne. Otrzymasz od nas godny strój." "Raduję się na samą myśl o tym, 
wszelako muszę wziąć kilka drobiazgów, pamiątek rodzinnych, do których jestem 

okrutnie przywiązany." Starzec wspaniałomyślnie wyraził zgodę, a ja pomknąłem 
szparko przez pustynię i gdym tylko znalazł się w rakiecie, natychmiast 

wystartowałem.
Przez dziesięć okrążeń wokół Dominii wracałem do siebie. Wypatrywałem przy tym 

skupisk budowli przemysłowych, bo coś ciągnęło mię do Sangwinii, o której z taką 
animozją napomknąć starzec. Czułem, że z Sangttiiniancmi najłacniej dojdę do 

porozumienia. Jakoż i wypatrzyłem - w kłębach czarnego, ścielącego się nisko 
dymu - żelaznet dygoczące molochy otoczone zbitą 'masą strzelających ku niebu 

budynków. Wylądowałem wśród betonu i stali, wizgu i łomotu, spalin i chmur 
smolistych, pędu i pośpiechu. Nieufnie wytknąłem nos na zewnątrz rakiety. 

Zagadnąłem przebiegającego opodal tubylca:
"Czy to Sangwima, cny gospodarzu?"

Ten, nie zatrzymując aię ani nie zaszczycając «?t'j spojrzeniem, odrzekl w mym 
języku:

znowu   aangwima1.    i o   L-notert/fca,   przyjacielu!"
Stropiłem się wielce. Starzec o tym kraju nie wspominał słowem, któż wie, jakie 

tu panują obyczaje., Może dla odmiany łachorzą ludzi metalowym drągiem bądź 
żywym ogniem. Bałem się ryzykować, aliści wyszedłem ze swego pojazdu. Od razu 

też znalazłem się między dwoma osobnikami, ściśnięty i unieruchomiony. 
"Pójdziesz z nami" - powiedział trzeci i ruszył przodem. Wtłoczyli mię na tylne 

siedzenie ryczącego i parskającego kabrioletu, który poderwał się wnet i podążył 
skokami (od czego dc dzisiaj łupią mię stawy) poza miasto. Tam, wprowadzony do 

głębokich i mrocznych loszków parterowego budynku, dostałem się w krąg ludzi 
nader ciekawych wszystkiego, osobliwie spraw chronionych u nas tajemnicą. Nie 

puściłem naturalnie pary 7. gęby, opowiadałem natomiast obszernie o swym ogródku 
i sadzonkach, tak iż w końcu uznali, żem jełop. "Co z nim zrobimy?" - spytali 

jedni drugich. "A jaki jest cel jego wizyty?" - odparli drudzy pytanie pytaniem. 
"Chciałem wylądować w Sangwinii" - wtrąciłem szybko.

Wymienili spojrzenia.

"Sangwinia jest w stanie wojny - oznajmił ten, który siedział (reszta stała). - 

Rozwaliliby cię, nimby ś dotknął ziemi."
"Słyszałem, o tym od Flegmian" - przyznałem.

Siedzący skrzywił się,
"Ach, Flegmianie - mruknął. - Ten norodzifc padł ofiarą własnego zacofania. To 

samo czekało Melancholię, gdyby nie my i Sangwinia. Flegmianie cierpią na 
kompleks winy. Ich religia, ideologia i- tradycje zabraniają wyrobu i stosowania 

narzędzi, narzędziami bowiem przodkowie Flegmian, a zatem i nasi, w mrocznej 
przeszłości rzekomo wyrządzili okropną krzywdę innemu narodowi. Nikt jednak nie 

wie, co to był >za, naród i co to były za narzędzia."
"Pochodzicie tedy z jednego pnia''" - zafniereso

się.
"Oioszem, przed wiekami stanotoiliśm-y jedno  ile w mia~

41
do   rozLamu.   Dziadowie

nasi podzielili Dominie na cztery obozy: Cholerykę, Sangwinię, Flegmie i 
Melancholię. Melancholia zachowała neutralność, Flegmia popadła w skrajny 

fanatyzm religijny, Sangwinia opowiedziała się ,za umiarkowanym postępem 
technicznym, my zaś za postępem totalnym. Teraźniejszość potwierdza, że 

obraliśmy najwłaściwszą drogę. Naifataln.ej powiodło się, nie, nie Flegmii, 
neutralnej Melancholii, gdyż bierność i izolacja to gorsze od krańcowego 

fanatyzmu. Może zresztą przesadzam z tą biernością. Melancholianie nawet 
opracowali pewien system gospodarczy. Ale jaki! Rozpoczęło się to dość 

niewinnie. Nawoływano do jedności działania, krzyczano o wspólnych dążeniach, 
dobrobycie - jak wszędzie; jednocześnie nie szczędzono pochwał dla własnego 

ustroju i polityki ekonomicznej. Niby ustawienie szczebli hierarchicznych 
podobne było do naszego, podział administracyjny prawie identyczny, a jednak... 

Przesyłano sobie zarządzenia, sprawozdania i wytyczne z krańca Mełancholii w 
kraniec, nie omieszkując na każdym piśmie umieścić drobnej informacji o tym, że 

jest dobrze, a będzie jeszcze lepiej. Z bie giem czasu akapit ten rozrósł się do 
rozmiarów obejmujących całe pisma. Zajęto stanowiska wzajemnej adoracji. Czy to 

był punkt zwrotny? Chyba nie. Wszak sporadycznie następowały jednak zrywy 
zespołów, ekip czy brygad wykonawczych i podwykonawczych, przeważnie niejako 

inspirowane działalnością areopagów kontrolnych, bo i owe areopagi musiały się 
wykazać jakimiś wskaźnikami. Jeżeli ogólnie było dobrze, jednostki kontrolujące 

wypadały źle, i odwrotnie. Powszechnie chwalono akcje inspekcyjne, równocześnie 
różnymi sposobami starano się je ukrócić. I wtedy doszło do tego, czego można 

się było od dawna spodziewać: przedstawiciele jednostek kontrolujących jęli 
składać meldunki fikcyjne. Miast wytykać błędy, podziwiali organizację pracy, 

konstrukcję spoleczną i tak dalej. Nie przestali oni piać z zachwytu nawet 
wówczas, gdy rzesze ludzi udawały się za miasto, by zbierać korzonki na obiad. 

Kiedy Melancholia znalazla się r.a
42

szym współudziale, wystąpiła przeciw niej zbrojnie. Wojna trwała trzy tysiące 
łat. Charakter jej działań był ograniczony - nie szło nam o zagarnięcie obszarów 

- lecz wystarczył do zmobilizowania, rzekłbym - całkowitego zmobilizowania 
Melancholian. Melancholianie skończyli z biurokracją, ruszyła wreszcie 

produkcja. I dziwna rzecz, czym większego Melancholia dostawała łupnia, tym 
bardziej rozkwitała ekonomicznie. Założenia nasze przewidywały dźwignięcie tego 

kraju z ruiny gospodarczej. Kiedy to nastąpiło, przerwaliśmy działania wojenne. 
Niestety, Melancholia widocznie źle zrozumiała nasze intencje, gdyż w dalszym 

ciągu zbroi się i prowadzi politykę agresji. Może nadal szuka samopotwierdzenia, 
a może to przyzwyczajenie, nie wiem. Rozwój militarny nigdy nie był i nie będzie 

motorem postępu, lecz zawsze jest lepszy od stania w miejscu, a nas, i to z 
niechęcią przyznaję, także w jakiś sposób chroni przed ewentualną stagnacją..."

To powiedziawszy, siedzący dał znak, aby puścić mię wolno. Z radosną ulgą 
pożegnałem loszki, nieświadom, że podążają za mną opiekunowie. Udałem się wprost 

do mego statku (jego dziób wystawał ponad najwyższe budowle), nie zbaczając ani 
nie marudząc. Wokół roiło się od ludzi i robotów. Roboty były zmyślnie 

skonstruowane, człapały samopas albo też prowadzone na smyczach przez swych 
panów. Czasem wpadały na siebie z rumorem, który ginął w ogólnym jazgocie. 

Skakały sobie wtedy wściekłe do wizjerów i trzeba było je rozdzielać, używając 
wody. Gdym przechodził obok narożnego okrąglaka, spadł deszcz. Czerwone krople w 

zetknięciu z ziemią parowały z sykiem i zostawiały na chodniku rdzawe plamy. 

Ludzie wrzeszcząc i piszcząc chowali się po bramach. Ktoś wciągnął mię pod 

zadaszenie okrąglaka, gdzie już kłębił się zaniepokojony tłum. Nad naszymi 
głowami łopotał transparent: REWIA CYBORGIZACJL Deszcz dziurawił tkaninę 

transparentu, jakby z nieba spadały gorejące iskry, tak że po chwili wyglądała 
niczym gęsty przetak, a z napisu nic nie zostało. Mój ubiór również się 

rozpuścił
43

nie spotykanym zjawiskiem atmosferycznym, sięgnąłem po kamerę. I wówczas czyjeś 
dłonie wykręciły mi ręce, wyłuskały z nich aparat, a szorstki głos powiedział: 

"Na przeszpiegi, szpicłunie, przyłeciałeś, co? Już nasi wyży-macze wycisną z 
ciebie prawdę! Nuże, ruszaj!" Poszedłem sterowany bólem ramion, które moi 

prześladowcy wykrę-całi mi zależnie od kierunku, w jakim miałem skręcić. Deszcz 
spł\ikał ze mnie ubranie całkowicie, zostałem tylko w jegierach. Prawdę mówił 

handlarz, od którego je kupiłem - rzeczywiście były z najczystszego płócienka i 
żadne chemikalia się ich nie imały. Półnagiego odstawiono mię ciupasem na powrót 

do parterowego budynku.
Dalsze me losy, Prytanio, nie są mi znane. Ocknąłem się dopiero w rakiecie. To, 

co ze mną wyprawiano, gdym wrócił na Hegem, jest wszem wiadome, nie ma sensu 
przeto, abym o tym pisal. Pragnę tylko jeszoze raz podkreślić, żem nie jest 

żadnym wywiadowcą dominiańskim, jeno waszym, okrutnie w trakcie misji 
poszkodowanym. Szczerość powyższej wypowiedzi niechaj świadczy na mą korzyść, 

podobnie jak zemsta, na której pastwę wydali mię Dominianie. Dla jasności 
podaję, że roboty przez nich konstruowane są niesłychanie głupie i niesposobne 

do wysiłku umysłowego, zatem ja, gdybym był robotem, nie zdołałbym napisać 
powyższego wyjaśnienia. Jest to chyba niepodważalny dotoód, że wewnątrz 

metalowego zewłoku, który dostałem od parszywych Dominian w zamian za skradzione 
mi nikczemnie ciało, siedzę ja, cały ja, razem z mymi kiszkami grającymi mi 

marsza od tygodnia, to znaczy od dnia, gdy totrącono mię do tej ciemnicy.
Zjadłem już cholewki więziennych kamaszy oraz no-gawice wspomnianych jegierów. 

Niebawem nie będę miał co spożywać, błagam tedy o garść byłe jakiej strawy i 
kapkę wody, bom autentycznie głodny! I zabierzcie spod mojej celi tych oprawców. 

Nie chcą uwierzyć, że nie mam, akumulatorów, tylko żołądek, i ilekroć upomnę się 
o jadło, podłączają mię do sieci wysokiego napięcia!!

Tygodnik "OBSERWATORIUM" podaje:
Według relacji naszych korespondentów, w prowincji Alkalohamuks, na południowy 

wschód od metropolii Ngo, grupa naukowców odkryła płaskowyż sztucznego 
pochodzenia. Eksperci, posługując się najnowocześniejszą techniką, ustalili 

ponad wszelką wątpliwość, że obiekt ten jest byłym kosmodromem.
Rok -770000, z Hegem na Epimeteję

Dom Ciepła Rodzinnego był jego domem i Donodot nie chciał akceptować innego. 
Rodziców stracił wcześnie, dlatego straty tej nie odczuł dotkliwie. Na okres 

przysposobienia wstępnego wzięli go pod kuratelę dydaktycy z rejonowego Domu 
Ciepła Rodzinnego. Kiedy podrósł, oddano go bezdzietnej rodzinie posiadającej 

uprawnienia do adopcji. Nie zagrzał tam kąta, wkrótce znalazł się na powrót w 
Domu. Od następnych przybranych rodziców również uciekł, a gdy zgłosiła się po 

niego trzecia rodzina, zaszył się w pobliskim zagajniku, gdzie po dwóch dobach 
wytropił go - brudnego i wygłodzonego - zdesperowany wychowawca.

Donodota zbadali psychiatrzy. Ich orzeczenie brzmiało: "Instynktowne 
przywiązanie do miejsca, w którym pacjent spędził dzieciństwo. Nadzwyczaj rzadki 

przypadek braku zdolności do uczuć wyższych." Donodot pozostał na stałe w Domu 
Ciepła Rodzinnego. Wpierw jako wychowanek, następnie jako pracownik 

intendentury. Do zadań służbowych podchodził bez emocji, ale wykonywał je 
należycie. Zwano go Maszynolem. Wyróżniał się doskonałą pamięcią i wysokim 

stopniem inteligencji, co potwierdziły badania w Ośrodku Dalekosiężnej Nautyki.
45

kłym smugowcem, jakby nie chcieli zwracać na siebie uwagi, wszelako platorydowe 
znaczki na ich piersiach nie pozostawiały wątpliwości, że Donodot ma przed sobą 

wysłanników dalnautu. Oczekiwali go w gabinecie patera, posępni, o wyrazistych, 
twardych rysach, podobni jeden do drugiego, jak gdyby odbito ich z tej samej 

sztancy. Lapidarnie wyjaśnili mu, z czym przychodzą.
Propozycja była zdumiewająca. Donodot zrazu nie uwierzył, choć pracownicy 

Ośrodka nie pozwalali sobie na żarty. Bo przecież o lotach kosmicznych miał 
ledwie mgliste pojęcie, los ostatnio przedsiębranych wypraw ciekawił go nie 

bardziej niż przeciętnego Hegemitę, a wiadomościami z zakresu fizyki nie mógłby 

się popisać nawet na kursach szkolenia przygotowawczego; skąd więc to nagłe 

zainteresowanie jego osobą i ten - zdawało mu się - od podstaw absurdalny wybór? 
Owszem, fakt, że zasięgano opinii ekspertów, trafia do przekonania, ale czyż 

eksperci są nieomylni? Czym więc tłumaczyć dwa kolejne niepowodzenia? Wszak to 
eksperci opracowali program obu ekspedycji.

Wysłannicy dalnautu życzliwie przytaknęli jego słowom. Istotnie, eksperci 
dwukrotnie popełnili błąd, ale kosmonautyka jest dyscypliną raczkującą i łatwo w 

niej o błędy, z błędów narodzi się fachowość. Nadto problem okazał się 
wyjątkowy, bez porównania trudniejszy niż w przypadku Primy, Kwinty, Seksty czy 

Septimy - badania tych planet przebiegały zgodnie z programem - poruszył 
Ośrodkiem Dalekosiężnej Nautyki bardziej aniżeli odkrycie istot zamieszkujących 

Dominie, ich zdumiewającej kultury. Tak, tak, Donodot słusznie się domyśla, że 
mowa o Kwarcie, od dawna intrygującej astronomów i - co dziwniejsze - 

historyków, którzy rozpowszechniają nieprawdopodobne wręcz pogłoski o tym 
glebie. Sondy po osiągnięciu powierzchni Kwarty wkrótce milkły z niewiadomych 

przyczyn, obie zaś ekspedycje z ludźmi na pokładzie zakończyły się fiaskiem. 
Oni, przedstawiciele dalnautu, poczuwają się do obowiązku poinformowania Dono-

46
wtedy na Kwartę poleciał jeden człowiek - pilot popełnił samobójstwo; w wypadku 

drugim - kiedy wyprawiono dwie osoby - obaj kosmonauci wrócili w takim stanie, 
że do dzisiaj przebywają w lecznicy psychiatrycznej, a lekarze nie dają im szans 

na wyzdrowienie. Teraz Donodot wie, czym ryzykuje, bo Donodot przecież poleci, 
oni, przedstawiciele dalnautu, są o tym przekonani.

Donodot kiwnął głową. Jasne, że poleci, któż by nie poleciał? Jednego wszakże 
nie rozumie: dlaczego wybrano właśnie jego? Czy ze względu na tę ułomność 

psychiczną (jaką tam ułomność, jest mu z tym wcale dobrze!), ze względu na to, 
że nie umie kochać, nienawidzić i bać się, że obca jest mu rozpacz i gniew? Ze 

względu na jego znikomą zdolność do uczuć?
--     J. c*iv.

Donodot wylądował zgodnie z zaleceniem pod osłoną nocy. Wylądował na płaskowyżu 
o kształcie równego czworoboku, rozciągającym się za uśpionym, skąpanym w 

łagodnym, turkusowym świetle miastem.
Spece z dalnautu niczego mu nie sugerowali, unikał snucia przypuszczeń, co może 

zastać na Kwarcie, mimo to Donodota nie zdziwił widok miasta. Na zimno, 
wpatrując się w barwną panoramę, przeanalizował sytuację. Opuścił statek w 

skafandrze próżniowym - w przeciwieństwie do poprzedników zabroniono mu oddychać 
tutejszym powietrzem - dotarł na skraj płaskowyżu, a stamtąd spadzistym, 

utwardzonym traktem i dalej leniwie opadającą szosą pomaszerował w kierunku 
zabudowań. Wziął ze sobą broń oraz zapas wysokokalorycznego prowiantu. Szedł 

poboczem i usiłował przeniknąć wzrokiem czerń wiszącą po obu stronach drogi. 
Niebawem znalazł się na rogatkach zalanych turkusowym brzaskiem. Stukot jego 

kroków odbijał się sucho i ostro od frontów piętrowych budynków, położonych 
jeden przy drugim, budynków o identycznych wejściach i oknach, ścianach

KIAI.C:     w
trieiiiiiycii     it;i as

i jakby wymarłych. Na szarym tle elewacji majaczyła od czasu do czasu niepozorna 
sylwetka, sunąca niemal bezszelestnie; niknęła w którejś z bram albo za zakrętem 

ulicy.
Donodot odruchowo zaczął stąpać ciszej. Droga, którą przyszedł do miasta, biegła 

na wysokości okien domów. Gdy z niej zeskoczył na pas chodnika, przekonał się, 
że stanowiła rodzaj niskiej estakady. Sięgała mu ramion.

Zdwoił czujność i udał się w kierunku śródmieścia. Podejrzewał, że jego 
poprzednicy, po odkryciu śladów cywilizacji, po przybyciu do jakiegokolwiek 

urbanistycznego skupiska tubylców, niezwłocznie szukali kontaktu, prawdopodobnie 
manifestowali swoją obecność. Donodot ani myślał postępować podobnie. Fakt, że 

inteligentne istoty, wyglądem przypominające ludzi, zamieszkują peryferyjna 
planetę, nie wystarczy, aby rzucać się pierwszemu napotkanemu reprezentantowi 

tych istot na szyję.
W miarę jak zbliżał się do centrum, ulice ożywały. Co parę kroków przemykała 

skulona postać zajęta własnymi myślami. Zmierzał ku pasażowi pod rozwidlającą 
się estakadą, kiedy w otoczeniu zaszła zmiana: zamrugały silnie wszystkie punkty 

świetlne, jak gdyby rozdzielnia zaopatrująca miasto w energię przerwała 
kilkakrotnie na krótko dopływ mocy. Donodot przystanął, bo przystanęli 

gospodarze. Dopiero teraz, patrząc za ich wzrokiem, zorientował się. że owe 

przesycone zielenią światło pada z rozpiętej nad ziemią siatki, o okach czarnych 

niczym niebo. Turkusowy brzask znów jął migotać, tym razem nieregularnie, to 
przygasając, to rozbłyskując na ledwie uchwytną chwilę. Tubylcy stali z 

zadartymi głowami. Ich wargi poruszały się jednakowo, jak gdyby odczytywały ten 
sam tekst bądź powtarzały czyjeś słowa. Następnie światło zgasło i zapłonęło na 

nowo, już jednolite i łagodne jak przedtem. Sylwetki zakręciły się w miejscu i 
spiesznie podjęły przerwany marsz.

Donodot rozejrzał się. W tunelu pod estakadą niknęła zgarbiona postać. Sądząc po 
powierzchowności i ubiorze.

48
powiedzieć - szpetne. Przez mroczny pasaż przeszli ramię w ramię; Donodot 

nadsłuchiwał, czy nie podąża ktoś za nimi i zastanawiał się, jakim gestem 
zwrócić na siebie uwagę tuziemki. Gdy wychynęli na powierzchnię, odezwał się do 

niej głośno. Nie zareagowała. Szła nadal tym samym ciężkim, szybkim, ale 
spokojnym krokiem, pochylając czoło, jakby wypatrywała nierówności. Zagadnął ją 

ponownie, a później ujął za łokieć. Jej ręka wydawała się bezwładna, posłuszna 
jego woli. Kobieta parła naprzód, Donodot wzmocnił chwyt, potem szarpnął jej 

ramieniem. Wykonała pół obrotu, wpadła nieomal na niego. Potrząsnął nią i 
krzyknął coś do niej. Nie odpowiedziała, błądziła wokół wzrokiem obojętnym, może 

trochę zaskoczonym, że coś przerwało jej wędrówkę, którą wciąż usiłowała 
kontynuować. Donodot miał wrażenie, że zatrzymał starającą się ciągle jeszcze 

kroczyć mechaniczną, androidalną kukłę--automat, jakie konstruowano na Hegem 
gwoli zabawy i wykonywania najprostszych czynności domowych. Puścił kobietę i 

pozwolił jej odejść.
Ulica wyludniła się. Najwątlejsze światełko w ginącym za horyzontem szeregu 

dziuplowatych okien nie wskazywało, że ktokolwiek z mieszkańców tych jak pod 
sznurek ustawionych chatynek czuwa. Donodot podkradł się do najbliższej, W 

wąskiej sieni dwoje drzwi przedzielały schody prowadzące na górę. Ostrożnie, 
próbując każdy stopień, wspiął się na poddasze tonące w głębokiej ciemności. Na 

suficie, mniej więcej pośrodku, iskrzyła ledwie dostrzegalna, cienka, jakby 
ostrzem wyrysowana, fosforyzująca linia. Zbliżył się do niej z uniesionymi 

rękami. Namacał płytkie wgłębienie. Pod naciskiem część sufitu u-stąpiła. 
Natychmiast turkusowy blask zalał facjatę. Donodot rniał nad głową uchyloną 

klapę okienną. Między nagimi ścianami strychu stała pokaźna, zajmująca prawie 
połowę powierzchni ława nakryta lśniącą materią i ozdobiona przedmiotami o 

trudnym do określenia przeznaczeniu. Na poczesnym miejscu w centrum blatu, 
wznosił się podłużny, wrzecionowaty kadłub, nie opodal, z ornamentalnej plą-

Sukcesoizy
symetrycznie względem matowego kadłuba, nie większe od dłoni skrzynki, pomimo 

licznych zadrapań i wgięć, do złudzenia przypominające obudowy archaicznych 
aparatów radiowych, jakie obejrzeć można w każdym szanującym się muzeum 

paleotechnologicznym.
Donodot usłyszał hałas i zamknął klapę. Po omacku zszedł na parter. Hałas trwał. 

Dobiegał zza nie domkniętych drzwi. Donodot zajrzał tam przez szparę. Na gruzło-
watej macie, wyścielającej pokój, w przeciwległych rogach siedziały dwie osoby 

zwrócone do siebie przodem: kobieta i mężczyzna. Kobieta rozwidlonym na końcu 
prętem podsuwała mężczyźnie tacę z naczyniami. Podskakujące na tacy naczynia 

wydawały dźwięk, który rozchodził się po domu. Oboje byli zdecydowanie brzydcy, 
tak jak tuziemka spotkana na ulicy. Mieli długie, szerokie nosy i masywne 

szczęki uzbrojone w mocne zęby, nad ich niskimi czołami wichrzyły się podobne do 
sierści kosmyki, a policzki i skronie - także kobiety - pokrywały ciemne, 

rzadkie kędziory zarostu. Donodot otworzył drzwi i wśliznął się do pokoju. 
Stanął tuż za progiem z nadzieją, że gospodarze zainteresują się jego 

obecnością. Znajdował się w zasięgu ich wzroku, mimo to nie zdradzili się 
najmniejszym gestem, że go widzą. Oni faktycznie go nie widzieli - Donodot pojął 

to wówczas, gdy postawił stopę na drodze przesuwanej tacy, a kobieta nie 
przerwała czynności. Kilka naczyń potoczyło się na matę.

- Wybaczcie - powiedział, opuszczając mieszkanie.
Odgłosy za jego plecami świadczyły, że gospodarze zbierają przewrócone naczynia. 

Nie miał ochoty sprawdzać, czy odprowadzają go spojrzeniem.
Donodot do świtu wałęsał się po ulicach. Nie zebrał żadnych nowych spostrzeżeń, 

prócz jednego: nie tylko domy, ale i wyposażenie wnętrz było jednakowe. 
Zwłaszcza wystrój poddaszy podobnych w każdym szczególe, pozbawionych wszelkich 

akcentów osobistych - a prze-

50

właścicieli - uderzał akuratnością.
Świt zastał go wspinającego się traktem w stronę płaskowyżu. Z tyłu budziło się 

miasto, przed nim z wolna wyłaniały się coraz niższe partie widnokręgu, a wraz z 
nimi dwa czarne ostrza wymierzone w niebo. Donodot wiedział, że jednym z nich 

jest czub jego rakiety, lecz ten drugi... Nim dotarł do skraju płaskowyżu, 
znalazł odpowiedź: ten drugi był czubem również statku kosmicznego. Obcy statek 

otaczała wysoka na wyrośniętego mężczyznę palisada o falistym szczycie, jasna i 
iskrząca, jak gdyby zbudowana z gładkich, żelazoniklowych pni zakorzenionych w 

betonie. Za owym szczelnym częstokołem, z czterech miejsc, o które wspierały się 
stateczniki (znad palisady wystawały ich wierzchołki), wionęły gnuśne pasemka 

dymu. Wokół rakiety snuły się postacie odziane w białe szaty spięte pod szyją, 
szaty spływające z ramion, suto marszczone, a tak długie, że ciągnęły się po 

ziemi.
Donodot wrócił do rakiety. Nawiązał łączność z Ośrodkiem Dalekosiężnej Nautyki i 

zdał relację z tego, co zaobserwował. Obraz z kamery penetrującej okolicę 
przekazał na Hegem, aby meldunek był pełniejszy. Sam nie wiedział, co o tym 

sądzić. Z głosu specjalistów przebijało podniecenie, kiedy poprosili Donodota, 
żeby wykonał serię zbliżeń rozmaitych ujęć sąsiedniego statku. Zrobił, czego 

żądano, pozostając na podglądzie. Nie, to, co ujrzał na monitorze kontrolnym 
żadną miarą nie zasługiwało na miano rakiety kosmicznej. Tworzywo, z jakiego 

wykonano tę w najlepszym wypadku makietę, szydziło z wszelkich zasad 
konstrukcyjnych; nawet on - mający mniej niż słabe pojęcie o kosmonautyce - nie 

ośmieliłby się wsiąść na pokład tego, co pokazywał monitor, więcej - takim 
sprzętem nie pozwoliłby się bawić dzieciom.

- Więc powiadasz - usłyszał nabrzmiały z przejęcia głos - że tubylcy są 
zarośnięci od pięt po czubek głowy?

- Tak.
- Na twarzy też?

- Też.
51

__.j-.  *   w^iusw ZDUZe-
nie, ile się da przy optymalnej ostrości.

Donodot skierował kamerę na okrążającego palisadę osobnika. Osobnik - płci nie 
do rozróżnienia - miał łysą czaszkę i nagą, lśniącą twarz.

- Ale rysy... - powiedział zmieszany Donodot. - Nos, szczęka, te wały 
nadoczodołowe... Tak jak u reszty.

- Trójka, zarejestruj ten prognatyzm - łącznik z dal-nautu zwrócił się do kogoś 
innego, potem znów odezwał się do Donodota: - W porządku. Daj nam teraz miasto. 

Chcemy wiedzieć, czy nadal pali się ta siatka.
Dzień był już w pełni, pomniejszona i skrócona ekranem perspektywa roiła się od 

istot nie większych aniżeli punkt, jaki jest jeszcze zdolna przekazać wiązka 
elektronów. Turkusowe światło zalewało domy z nie zmienionym natężeniem. Donodot 

zakomunikował to specjalistom, aczkolwiek z ich ożywionych rozmów wynikało, że 
wiedzą więcej od niego. Operowali terminologią zawodową i Donodot mało co 

rozumiał; a chciał rozumieć, chciał dowiedzieć się, dlaczego - ilekroć spotkał 
się z mieszkańcami tej planety (gdy zaczepił pierwszą kobietę i później w 

trakcie składania kolejnych wizyt) - ulegał przejmującemu uc/.uciu, nieważne 
jakiemu, ważne, że nie zdarzyło mu się to nigdy dotąd.

Łącznik rzekł:
- Są wstępne wyniki. Ta siatka nie oświetla miasta, jest rodzajem sieci 

informacyjnej lub informacyjno-ko-munikacyjnej albo nawet, co wydaje się 
nieprawdopodobne, informatycznej. To by mógł rozstrzygnąć wyłącznie ekspert...

- A strychy? - spytał Donodot. - Czemu służą?1 Łącznik wymienił z kimś parę 
zdań.

- Przyznaję - te słowa skierował do Donodota - strychy komplikują nam zadanie. 
Musimy opierać się na twojej relacji, a ta zawsze będzie subiektywna i 

ogólnikowa. Niemniej pchnęliśmy dane w kompilator. Po przeanalizowaniu uraczył 
nas stekiem bzdur, ale przy pewnym założeniu, niedorzecznym zresztą, bo 

przyjęliśmy, że ongiś
na Kwarcie goscifa ooca cywilizacja, którą warto się chyba zastanowić.  Brakuje  

nam jednak wielu ogniw. Nie zaszkodziłby powtórny wypad do miasta... Donodot 
zgodził się. Polecono mu przedtem odpocząć.

Siedział za sterami smugolotu, którego sensory ledwie muskały nawierzchnię 

estakady i mknął do miasta. Furtę burtową opuścił z gotowym planem. Wbrew 

zakazowi dal-nautu postanowił przystąpić do działania.
Na Kwarcie w strefie równikowej, gdzie Donodot wylądował, panowały temperatury 

odpowiadające temperaturom z obszarów podbiegunowych Hegem. Do kabiny smugolotu 
wdzierał się przenikliwy ziąb, lecz Donodot nie zamykał bocznych okien. Żałował 

tylko, że nie wdział skafandra, który dokładnie chronił przed zimnem, a z 
którego zrezygnował, żeby mieć większą swobodę ruchów. Nałożył jedynie lekki 

kostium tlenowy z biodrowym pasem obciążonym bronią.
Nim zjechał z płaskowyżu na trakt prowadzący do miasta, okrążył obszernym 

meandrem makietę statku. W srebrzyste iskrzącej stalowej palisadzie, z pozoru 
szczelnej, odkrył wąski przesmyk podobny do pęknięcia w litej skale. Zatrzymał 

pojazd i podszedł do szczeliny. W nieuchwytny sposób poszerzyła się, gdy wsunął 
w nią końce palców. Zamknięty częstokołem dziedziniec, pośrodku którego 

rozkraczała się rufa rakiety, zionął pustką. Zarówno na zewnątrz palisady, jak i 
na terenie przez nią okoionym Donodot nie zauważył ani jednej z owych 

tajemniczych postaci przyobleczonych w białe szaty z trenem.
Wszedł na teren dziedzińca. Trzymając się ogrodzenia przebył pół okręgu, aż 

odnalazł wejście wycięte między statecznikami. Prowadziło do ciasnego 
przedsionka zaślepionego purpurową, falującą ścianą. Przez jej powierzchnię 

nieustannie przebiegały mrowia ciemnowiśniowych ogników, drżących i słabych, 
wydostających się spod ziemi i ginących u półkolistego sklepienia. Donodot wyjął 

z ka-
52

53
-j u.^iaiij .LUJ-CJ. i-niirk-ntjići w mgnieniu oka ze stłumionym trzaskiem, 

sypiąc jasnymi iskrami, otwierając przed Donodotem widok.
Poraziło go światło i dźwięk. W głębi rotundy, ze stożkowatego smolistego 

kadłuba osadzonego w posadzce strzelał pionowo w górę jadowicie żółty płomień z 
jaskrawym jądrem, przy akompaniamencie jednostajnego, ogłuszającego ryku. 

Przodem do tej miniatury wulkanu, w szerokim rozkroku, z rękoma wzniesionymi nad 
głowami i złożonymi dłońmi, stały ubrane na biało istoty. Donodot jak od ognia 

cofnął rękę. Zapadła dzwoniąca w uszach cisza. Purpurowa ściana na nowo 
falowała, zasłaniając wejście.

Nie próbował powtórzyć eksperymentu.
W dzień ulice były bardziej ruchliwe niż nocą. Estakadę przecinały sznury 

pojazdów o rozmazanych konturach, poniżej chodnikami przemykali piesi. Nad tym 
bezładnym, zgiełkliwym tłumem pulsowało, znowuż pulsowało turkusowe światło.

Ruch zamarł. Donodot zastopował później niż inne pojazdy. Emisja świetlna 
przebiegała podobnie jak ubiegłego wieczora. Potem miasto ożyło, lecz w miarę 

upływu czasu liczba przechodniów i pojazdów malała, aż wreszcie - i stało się to 
tak niespodziewanie, że proces ów uszedł uwadze Donodota - ulice zupełnie 

opustoszały.
Niezdecydowany i zaskoczony (odnotował to jako ewenement w swych zdolnościach 

psychicznych) kluczył po mieście, rozważając sytuację. Zatrzymał się na niższej 
estakadzie dwupoziomowej jezdni, przy skrzyżowaniu. Sprawdził, czy broń tkwi na 

swoim miejscu i wyskoczył z kabiny. Właz zostawił otwarty. Roztarł zziębnięte 
ręce, rozejrzał się, po czym skręcił do narożnego domku. Nie taił swej 

obecności. W sieni zatupotał butami, zaglądnął do dolnego pomieszczenia, 
następnie poczłapał ciężko po schodach. Na poddaszu czekał go typowy obrazek: ta 

sama ława nakryta lśniącą materią i te same przedmioty o trudnym do określenia 
przeznaczeniu.

Przed   ławą   stał   tubylec.   Stał   w  takiej   samej   pozie,
54

Donodot trzasnął drzwiami. Przez uchylone w dachu okienko wpadał turkusowy 
brzask.

Mężczyzna stał jak posąg.
Cisza.

Donodota ogarnęło znane uczucie, którego nie potrafił nazwać: przykre, 
wyzwalające się w obecności mieszkańców tej planety. A może to oni byli źródłem 

tego uczucia, może ono emanowało od nich?
Przygotowywał się do czegoś, co miał wnet uczynić. I wtedy zamrugało okno w 

suficie. Równocześnie, z bliższych i dalszych okolic, ze wszystkich krańców 
miasta, napłynęło sataniczne wycie.

Tubylec odpowiedział na zew. Wył niczym szaleniec.

Donodot jednym susem znalazł się naprzeciw niego. Zobaczył wzniesione obłąkane 

oczy i przepastne, zaślinione usta, wilgotną, czerwoną, rozedrganą gardziel.
- Przestań! - ryknął, potrząsając mężczyzną. Tamten poddawał się każdemu 

szarpnięciu, nie reagował, przerywał wycie wyłącznie po to, aby złapać oddech. 
Donodot pchnął go, a potem w porywie zapalczywości wymierzył kopniaka w ławę. 

Sprzęt z łoskotem rozsypał się po podłodze.
Tubylec przerwał. Nie, tym razem nie dla zaczerpnięcia powietrza. Jego kudłatą 

twarz zniekształcał grymas tego uczucia, którego doznawał Donodot, uczucia, 
które spowodowało, że Donodot zdemolował poddasze. Uczucia nienawiści i strachu.

Mężczyzna natychmiast podjął wycie, ale Donodot już wiedział. Poznał prawdę.
- To tak?! - krzyknął. - Nie wytrzymałeś, symulancie! Widziałem twoje pałające 

ślepia!
Ramieniem otoczył tubylca w pasie, zarzucił go sobie na biodro i pokuśtykał na 

dół. Gdy wychodzili z domu, ponownie zamrugało światło i raptownie ucichło 
wycie. Na ulicach zapanowało niezwyczajne poruszenie. Mieszkańcy wylegli z 

domostw, wrzeszczeli do siebie, pokazywali Donodota palcami. Zjawiły się 
pojazdy.

55
Donodot w mig przejrzał zamiary nadciągających chmarą tubylców: chcieli odciąć 

mu drogę do smugolotu. Z dodatkowym obciążeniem nie mógł biec równie szybko jak 
tamci, ponadto mężczyzna jął się miotać, ośmielony widokiem ziomków. Donodot był 

w sytuacji przymusowej, ścisnął w dłoni chłodną lufę i trzasnął mężczyznę nad 
uchem. Poskutkowało. Cios tłuszcza skwitowała wyciem. Z nadbiegającej masy 

oderwały się grupy najszybszych osobników. Donodot potknął się i upadł. 
Przekoziołkował przez ciało tubylca. Nie zważając na ostry ból barku porwał 

mężczyznę z ziemi i bezwładnego zadał sobie na plecy. Kiedy dźwigał się z 
klęczek, niektóre z istot pokonywały już wzniesienie po przeciwległej stronie 

estakady. Za sobą słyszał wściekłe parskanie i rzężące oddechy.
Kulejąc dobrnął do otwartego włazu, obrócił się doń tyłem i strząsnął z siebie 

balast. Zabezpieczył właz, a potem obiegł smugolot, aby dostać się do wnętrza 
drugim wejściem. Wspiął się na stopień i pociągnął za klamkę - zamek stawił 

opór. Donodot poczuł uderzenie w bok, które o mało nie zrzuciło go ze stopnia, i 
ujrzał kosmatą łapę zakleszczającą się na jego ramieniu. Targnął klamką jeszcze 

raz i jeszcze. Ustąpiła. Wyrwał ramię z tłam-szącego uchwytu, nurknął głową do 
kabiny. W otworze włazu tłoczyły się wykrzywione, szczerzące zęby twarze. 

Podciągnął kolana, po czym gwałtownie rozprostował nogi. Stopy trafiły na miękką 
przeszkodę, głowy znikły. Zatrzasnął właz i uruchomił napęd. Tłum zaryczał 

opętańczo, pierzchnął przed startującym srnugolotem.
Marszrutę pamiętały urządzenia i one prowadziły smugolot. Donodot spokojny był o 

to, że wybiorą najkrótszą trasę. Niepokoiło go co innego: w pogoń za nim puścił 
się strumień pojazdów. Cel pościgu przedstawiał się jasno - tubylcy postanowili 

osaczyć Donodota, uniemożliwić mu powrót na pokład statku kosmicznego, udaremnić 
ucieczkę z ich planety. Jego poprzednikom pozwolili odlecieć, lecz on wiedział 

za dużo, zdemaskował ich, czego sobie bynajmniej nie życzyli.
Mężczyzna ocknął się. Leżał w nienaturalnej pozycji na

56
nął. Donodot, wciąż obserwując goniące smu^oljt pojazdy, ujął w dłoń kolbę 

broni.
- Nie chcą oddać darmo twojej skóry - powiedział do tubylca.

Tubylec zabełkotał. Zdążył już dojść do siebie. Wciskał się w kąt fotela i 
spozierał przerażony na Donodota. W wymawianych przez niego gardłowo i śpiewnie 

sylabach by}o coś znajomego.
- Czego? - zapytał Doncdot, skupiając uwagę na padających zgłoskach. Zdawało mu 

się, że rozumie mowę mężczyzny, a wkrótce nabrał pewności, że słyszy swój, acz 
fatalnie artykułowany język.

- Łyyysol... Łyyysol... - jodłował tubylec coraz bardziej przerażony.
Pokonali ostatni zakręt. Do płaskowyżu pozostał prosty odcinek traktu. Ścigające 

pojazdy zmniejszyły dystans. Trzy z nich pędziły łeb w łeb ze srnugolotem, a 
później powoli, lecz konsekwentnie, zaczęły go wyprzedzać. Smugolot nie był 

maszyną wyścigową, Donodot bezradnie spoglądał na wskaźnik sygnalizujący, że 
rozwinęli już maksymalną prędkość.

- Nic mnie nie powstrzyma - rzekł. - Staranuję każdego, kto się napatoczy. 
Tubylec jodłował w kącie:

- Cieeebie nie maaa... nie maaa cieeebie... Jeeeden jest Łyyysol w miliardaaach 

pooostaciii... A cieeebie nie maaa...

Smugolot ze świstem sensorów wychynął na płaskowyż. Eskortowały go trzy pojazdy 
wytracające teraz szybkość. Donodot zdjął blokadę z układu hamulcowego i przejął 

sterowanie. Skierował smugolot na lewy z prowadzących pojazdów.
- Przekonam was o swoim materialnym istnieniu - warknął, wyciskając pełną moc z 

silników.
Kierowca taranowanego pojazdu nie wytrzymał. Czmychnął w bok, pozwalając 

Donodotowi wyjść do przodu. Przestrzeń między srnugolotem a otwartą furtą 
burtową statku kosmicznego malała błyskawicznie.

57
śle na cieeebie ogień grooomowyyy - zajodłował tubylec. I dodał: - Jeeeżeli 

oddaaasz mnieee w ręęęceee moooich rozjuszooonych braaaci...
W furtę wniknęli bez hamowania. Siła uderzenia smu-golotu o zaporę śluzy, 

sparowana polem, zamieniła się w oślepiające wyładowanie energii świetlnej. 
Furta zawarła się za nimi.

Tubylec spał po przebytych wrażeniach. Rozpartym przed przyrządami Donodotem 
owładnęło uczucie zadowolenia i ulgi, uczucie sympatii do łącznika patrzącego 

nań z ekranu.
- Namieszałeś porządnie, kolego - mówił łącznik z uśmiechem. - Będą musieli 

zrewidować dotychczasową politykę. Udawać dłużej nie mogą, wątpię też, żeby 
przywitali nas orężem, kiedy złożymy im oficjalną wizytę. W ogóle zburzyłeś ich 

niektóre pojęcia o świecie, udowodniłeś, że ich samowiedza opiera się na 
fałszywych podstawach; uznają to w końcu sami i generalnie przebudują swój 

światopogląd, bo jak długo można żyć w zakłamaniu i ukrywać przed społeczeństwem 
prawdę? A jest to prawda z ich punktu widzenia wstrząsająca. Wspomniałem ci już 

o pewnym założeniu, które przyjęliśmy przy pracy z kompilatorem. Ostatnie 
dostarczone przez ciebie dane potwierdzają słuszność tego założenia. Istotnie 

dawno temu na Kwarcie gościła obca cywilizacja, niewykluczone, że byli to 
przodkowie Dominian albo i nasi, przy czym upierają się historycy. Nazywają tę 

planetę Epimeteją i twierdzą, że przed setkami tysięcy lat wylądowały na niej 
nasze statki. Rzekomo nie tylko, że nie ograniczono się do ekspedycji, ale 

pobudowano na Kwarcie bazy, czego dowodem ma być ów płaskowyż pełniący w przes 
łości rolę kosmodromu. Co zaś się tyczy makiety i facjat, są to przypuszczalnie 

obiekty sakralne. Religia jest dość zawiła, ale sporo szczegółów wskazuje, że 
dotyczy... nas. Dlatego chyba jesteśmy w stanie zrozumieć ich reakcję, reakcję

58
cy w oparciu o doktryny religijne.

- W takim oto państwie - kontynuował łącznik - prosto z nieba spadła raptem 
autentyczna świątynia: miejsce kultu, a zarazem siedziba rządu, z której wylazło 

realne bóstwo, ucieleśniony model ideału oczekiwanego od wieków. Pojawienie się 
bóstwa, na dobitkę tak par-szywie rzeczywistego, że urągało wszelkim 

wyobrażeniom, stało się z wielu powodów niewygodne. Gdyby bóstwo nie było 
bóstwem albo, wyrażając się precyzyjniej, gdyby bóstwo nie dysponowało siłą, 

jaką mu przypisywano, bez skrupułów by się z nim rozprawiono. Wszelako strach 
przed konsekwencjami paraliżował, więc tubylcy postanowili przybysza zignorować, 

udawać, że go nie ma. Ich rząd osiągnął przy tym następującą korzyść: umocnił w 
społeczeństwie wiarę w skuteczność i słuszność prowadzonej polityki, bo jak 

każdy obywatel mógł skonstatować - modły zostały wysłuchane, tyle że gość nie ze 
wszystkim był wydarzony. Trwało to, dopóki bóstwo nie zbezcześciło własnego 

ołtarza...
Donodot przytaknął. Grały rufowe silniki, a jego umysł zaprzątała ekscytująca 

myśl: jeśli nauczył się nienawidzić i bać, jeśli zdołał wskrzesić w sobie 
sympatię, to może nie jest z nim tak źle, może gdy wróci do Domu Ciepła 

Rodzinnego i stanie przed Estellidą, tą która ustawicznie wodziła za nim swymi 
niezwykłymi oczyma, może wtedy okaże się, że potrafi... kochać.

adioteledagram
042317  star2  pierwmięgwiezd   (k.ch,

cecha :

wypadek  nadzwyczajny

czas

:

0,31379 drogi  powrotnej

miejsce

:

sześcian   o-g   - +q/+u/-v

na  skutek  nieprzewidzianego,Lawinowego   rozmnożenia się  transportowanych  z  

gai   zwierząt   pokŁadowe wiwaria zostaty  zdewastowane,   zwierzęta wdarty  
się do  sterowni   hipotermicznej   i   zniszczymy  gtówne   urządzenia   

rozrządu,   wszelkie  przejawy  życia  hibernowanych  cztonków     zatogi   

ustaty.   nie  dziaŁają   organy sterujące,   poważne  zagrożenie  bloku  

napędowego, zawiodty  wszystkie  zabezpieczenia,   zwierzęta  atakują  moje  
podzespoty.   w  związku  z   powyższym  wyko-natem  manewr  alarmowy: sk 

ierowatem  statek  w  przestrzeń  pozagalaktyczną.
wiodący

,,pierwszego międzygwiezdn
en e,

60
Pracownię Yillandera zwano "Jamą Vi!!anderowską", Yillandera zaś - "Żonglerem 

genetycznym". O Yillande-rze krążyły przedziwne pogłoski, ale nikt nie wiedział 
nic pewnego, chociaż wielu chciało. To właśnie pod wpływem nacisku opinii 

publicznej redakcja "Dioramy" wysłała swego korespondenta, Celestę, do pracowni 
Yillandera. Celesta, który dostawał drżączki nawet na widok homina w wolierze 

zooparku, powiedział sobie najprzód: "Ten życiowy pech tym razem mnie zabije", 
ale potem, pokrzepiony przez przyjaciół słowami otuchy, rzekł: "Sława albo 

blamaż!" i łyknąwszy podwójną dawkę środków tonicznych, ruszył do "Jamy".
Yillander przywitał go spojrzeniem gada: zimnym, nieruchomym, beznamiętnym. 

Spytał:
- Z "Dioramy"? U mnie? Wywiad?

Celesta przełknął ślinę, zadreptał w miejscu i rozglądając się z przestrachem za 
czymś, na czym by mógł bezpiecznie zawiesić wzrok, wybąkał, że byłby dozgonnie 

zobowiązany, gdyby Yillander znalazł dla niego odrobinę czasu, zaszczycił go 
swym towarzystwem oraz wspaniałomyślnie pokazał mu to i owo.

- No to cho...! - odparł Yillander i obróciwszy się do Celesty plecami, poszedł 
przodem.

Pracownia Yillandera mieściła się w dziesięciu pomieszczeniach tworzących 
amfiladę. W każdym z nich stały klatki, po suficie puszczono przewody 

klimatyzacyjne, ze ścian spoglądały emitery promieniowania elektromagnetycznego 
o długościach fal od infra do ultra. W klatkach coś się ruszało.

- Wspaniała pracownia - oświadczył Celesta, przyglądając się swym spoconym 
dłoniom.

- To nie pracownia. To menażeria.
Celeście przeszły ciarki po krzyżu: coś z najbliższej klatki patrzyło na niego. 

Oczami Yillandera.
61

ochryple.
- Po co? I tak nic nie skapujesz. Redaktorzy to z reguły kpy.

Celestę jakby kto żgnął nożem.
- Za to uczeni to dopiero, co? - zagadnął, podnosząc wzrok na Yillandera. Twarz 

tamtego pozostała bez wyrazu. Z ostrego, różowego grzbietu nosa złuszczał mu się 
naskórek, a skórę na wystających kościach policzkowych ozdabiała pajęczyna 

naczyń włosowatych czerwieńszych niż ascetyczne wargi, które Yillander zaciskał, 
jakby postanowił nie oddychać.

- Sam się przekonaj - Yillander wskazał rząd klatek.
- Wolałbym jednak...

- A co tam zobaczysz? Probówki, retorty, inkubatory. Tutaj patrz! Ważne są 
konkretne osiągnięcia.

Celesta łypnął na klatki. Bardzo zapragnął znaleźć się w redakcji.
- W pewnych kręgach - rzekł, aby zmienić nieco temat - twierdzi się, że do swych 

praktyk używasz zwierząt przywożonych z Gai.
- A co mam krzyżować? - warknął Yillander. - Ludzi? U nas zwierząt prawie nie 

ma, na Dominii też. A Epimetejczycy nałożyli na swoje zwierzaki embargo. No to 
skąd?

- Zapewne odnotowałeś na swym koncie jakieś sukcesy - zaczął Celesta i zaraz 
ugryzł się w język. Yillander jakby czekał na to pytanie.

- Jasne! Cały czas mówię: chodź, popatrz! - zbliżył się do ogrodzenia i wetknął 
palec w oko siatki. - Tu mam centaura. Sam go tak nazwałem. Trochę homina, 

trochę eąuusa. A tam canidae z trzema łbami. A mógłbym mu zrobić i dziesięć. - 
Obejrzał się na Celestę. - No, chodźże, człowieku! Bo później głupoty w tej 

swojej "Dioramie" będziesz plótł!
Celesta z wysiłkiem oderwał stopy od posadzki. W klatce, przed którą się 

zatrzymał, stało duże zwierzę o wy-
62

szyję, ogon i skrzydła.

- Pegaz - powiedział ciepło Yillander. - Eąuus plus aves.

Zwierzę popatrzyło na nich, potrząsnęło grzywą, zarżało i zatrzepotało 
skrzydłami. Celesta odskoczył. Miał już dosyć.

- Fantastyczne! - wykrzyknął nieswoim głosem. - Materiał na cały program! 
Dziękuję za życzliwe przyjęcie.

Yillander wyciągnął rękę, jakby chciał złapać Celestę za ramię.
- Ależ poczekaj! Pokażę ci jeszcze chimery, hydry, gorgony, tryfony, co 

zechcesz.
- Po co tyle subiekcji? - jęknął Celesta, z watą w kolanach cofając się krok po 

kroku. W drzwiach trafił na przeszkodę. Obejrzał się i zesztywniał. Przed nim 
stał homin; miał rogi, chude kosmate nóżki zakończone racicami i długi cienki 

chwost.
- A to mój pomocnik - wyjaśnił Yillander. - Homin ze szczyptą caprinae. 

Poznajcie się... - zaproponował.
Ale Celesty już nie było.

Wieczorem Celesta przygotował obszerną relację ze swojej wizyty u Yillandera; 
relację o swojej odwadze. Zuch - mówiono o nim.

Rok -219000, z Hegem na Ziemię
Im głośniej klął, tym mniejszy odczuwał strach. Zachłystywał się ordynarnymi 

słowami, przeklinał swoich rodziców, nauczycieli, siebie i bydlaka, którego miał 
przed sobą, a który starał się dosięgnąć go kawałem uschniętego konara.

Tkwił uwięziony między skałami; nad nim, pod nim, z boków i z tyłu - granit; 
jedyną drogę ucieczki tarasowało masywne, włochate cielsko wilgotne od potu. 

Zapas w butlach ugniatających barki malał z minuty na minutę,
63

atmosfer;] tej planety, ale jak długo? Nadmierne dawki azotu i tlenu wkrótce 
zwalą go 2 nóg, a wtedy sękaty konar...

Yitalis klął dzień, w którym udał się do Yoscampy z Koncepcją; wymyślał 
Voscampie, że zaakceptował Koncepcję i że zgodził się, aby on, Yitalis, 

pokierował jej realizacją. Pasja, 2 jaką miotał przekieństua, wibracja sU-un 
głosowych, którą czuł w uszach, skroniach, w całej głowie, sprawiały, że 

niebezpieczeństwo wydawało mu się mniej groźne, a wyciągnięty ku niemu konar, 
zakończony szponiastym, uschniętym kikutem, malał do rozmiarów patyka, jakim 

dzieci droczą się z dziećmi.
Yitalis krzyczał jak człowiek przerażony w najwyższym stopniu, jak człowiek, 

który lada moment oszalały rzuci się do samobójczego ataku i którego od 
rozstrzygającego, desperackiego kroku powstrzymuje wątła nadzieja, że nadejdzie 

odsiecz. Lżył dzień, w którym przestąpił progi Biura Planowania Rozwoju i 
uścisnął dłoń planisty Yoscampy, dłoń podaną uprzejmie i wskazującą mu wygodną 

berżerę opodal skromnego regału, pod krzewem parzącej utriki. Gdyby Yoscampa 
przyjął go, jak przyjmowali petentów niżsi urzędnicy BPR-u, gdyby go po prostu 

zbył, Yitalis, po odżałowaniu czasu zmarnowanego na pracę nad Koncepcją, 
cieszyłby się dzisiaj życiem i nadrabiał zaległości towarzyskie. Lecz planista 

potraktował go zdumiewająco życzliwie niczym chorego, z którym dopóty trzeba 
postępować łagodnie, dopóki nie zjawią się sanitariusze,

Z uwagą wysłuchał Yitalisa, prawie nie spuszczał wzroku z jego ust. Jakby go 
ponaglał, zdjęty narastającą ciekawością. Potem poprosić swoich doradców. Oni 

także wysłuchali Yitalisa w skupieniu.
-- Co powiecie? - zagadnął ich Yoscampa, już przychylnie usposobiony do 

Koncepcji.
Gdybyż okazali się zawistnymi, małostkowymi karierowiczami!

-- Hybrydyzacja stosowana przez następeov   Vi.Uande.ra
mam w domu cerbera i stwierdzam, że jest to zwierzę nadzwyczaj żywotne i zdolne 

do reprodukcji, choć wynaturzone.
- Podzielam twoje zdanie - rzekł drugi. - Oferowana przez Yitalisa technika 

zmian genetycznych, aczkolwiek odmienna od techniki villanderowskiej, zdaje mi 
się szansą nie do pogardzenia.

-- To na pewno jest szansa! - rzekł trzeci. - Mimo że nigdy nie przeprowadzono 
eksperymentów genetycznych na organizmach wyższych, wierzę w powodzenie. Zresztą 

trudno tu mówić o organizmach wyższych. Hominy są wprawdzie prymatami na Gai, 
ale stoją na niskim szczeblu rozwoju. Co nie oznacza, że nie będą przydatne jako 

dawcy transplantatów, zwłaszcza po zaproponowanej w Koncepcji przeróbce.
Yitalis, uskrzydlony aprobatą profesjonałów, z wysiłkiem panował nad sobą:

- Zmiany genetyczne obejmą kilka tysięcy osobników - powiedział z 

powściągliwością, która go sporo kosztowała. - Niewskazane by było, żeby 

osobniki te kojarzyły się z osobnikami nieuszlachetnionymi. Spowodowałoby to 
powstanie niekorzystnych mutacji, a w konsekwencji - wtórną degenerację. Toteż 

kod genetyczny zawarty w komórkach rozrodczych naszych pupilów winien być o tyle 
uniwersalny, żeby akceptował gamety pochodzące wyłącznie od osobników 

uszlachetnionych.
Planista i doradcy podziękowali Yitalisowi i zaprosili go na posiedzenie Radv. 

Yitalis zgromadził i uzupełnił materiały, starannie przygotował się do 
wystąpienia na forum, lecz nie dano mu dojść do głosu: Koncepcję przeforsowali 

prokurenci BPR-u. Poszło nadspodziewanie gładko; większość członków Rady nie 
wiedziała dobrze, o co chodzi, uchwyciła ledwie sens Koncepcji i zadowoliła się 

końcowymi wnioskami, nieliczni zaś sceptycy ulegli pod ciężarem wskaźników i 
liczb, którymi rzecznik Yitaiisa sypał jak z rękawa, zawyżając je tak, że jego 

samego ogarniał
5 - Sukcesorzy

65
tym bliższy jest prawdy.

Po obradach Yoscarnpa odciągnął Yitalisa na bok. Potrząsał grzywą opadających na 
czoło ciemnych kędziorów.

- Koncepcja Yitalisa nomen omen! - rzekł. Z jego dużych, błyszczących oczu 
wyzierało uznanie i wiara. Mądrość.

Nikt tak jeszcze nie patrzył na Yitalisa.
- Dziękuję - bąknął Yitalis.

- Długo zamierzasz tam pozostać?
- Do narodzin drugiego pokolenia neohominów, to jest plus minus trzydzieści lat. 

Rozpaczliwie niska ta ich przeciętna wieku; przy naszej tysiącletniej możemy 
uchodzić w ich oczach za nieśmiertelnych.

Yoscampa odpowiedział na czyjś ukłon. Tonem zwracającym szczególną uwagę na sens 
słów oznajmił Yitalisowi:

- Walczący ze śmiercią pokładają w tobie nadzieję. Towarzyszyć ci będzie sztab 
anatomogenetyków. Obejmiesz kierownictwo wyprawy.

Yitalisowi wydało się wówczas, że wskoczył na grzbiet szczęściu.
Z tym przeświadczeniem udzielał wywiadów, jeździł na spotkania, wygłaszał 

referaty. Czuł, że jest przydatny... potrzebny... niezbędny... Gdybyż się tym 
zadowolił! Gdybyż wspaniałomyślnie zrzekł się wątpliwego wszak zaszczytu 

dowodzenia ekspedycją! Gdybyż nie uwierzył przykremu przeczuciu, że kiedy 
powróci wyprawa, o twórcy Koncepcji nikt już nie będzie pamiętać, za to nazwisko 

dowódcy znajdzie się na ustach wszystkich.
Czyżby pragnął sławy? Nie! Nie? A więc...?

Nim osiągnęli pełną podróżną, dogonił ich ścigacz z retortami na pokładzie. 
"Przesyłam gamety delphinów - depeszował Boscampa. - Przeanalizujcie możliwość 

uszlachetnienia gatunku delphinidae. Ważne."
Yitalis w lot pojął intencje planisty. Gdyby Hegemici dysponowali zastępczymi 

organami delphinów, mogliby dyktować tym istotom dowolne warunki, zdobyliby nad 
nimi przewagę; delphini staliby się bardziej ugodowi. Wre-

66
mi akwatoriami. Yitalis niezwłocznie podjął badania, zaprzągł do roboty 

anatomogenetyków. Skończyli na tydzień przed lądowaniem.
Życie na Gai skupiało się głównie w strefie równikowej. Występowało tu 

największe bogactwo form, przeto Yitalis zdecydował się zrealizować Koncepcję 
właśnie tutaj.

Budowa bazy trwała blisko kwartał. Automaty oczyściły okolicę z lian, gniotowców 
i paproci i osuszyły teren. Potem wzniosły konstrukcję zewnętrzną. Część załogi 

doglądała robót wykończeniowych, część pod kierownictwem Yitalisa przeprowadzała 
pobieżną rejestrację i selekcję napotkanych grup hominów. Odkryto pięć 

zaskakująco liczebnych stad, na poły koczowniczych, na poły osiadłych, 
tworzących prymitywne wspólnoty, wyróżniających się spośród pozostałych 

antropoidów niebywałą wielkością mózgoczaszki. Jakby ewolucja faworyzowała ten 
gatunek, z tajemniczych powodów zresztą. Kominy te potrafiły rozniecać ogień, 

posługiwały się prostymi narzędziami i skuteczną we wprawnych łapach bronią: 
pięściakami oraz tłukami. Były wszystkożerne.

Z pięciu stad Yitalis wyłowił po dwieście najokazalszych samic. W trzech 
przypadkach musiał unieszkodliwić przywódcę hordy rozwścieczonego tak jawnym i 

bezczelnym łupiestwem. Pojmane samice umieścił w zagrodzie, nacechował i 

przebadał. Te, które były już w ciąży - wypuścił na wolność. Pozostałe - 876 

dorodnych, zdolnych do rozrodu egzemplarzy - sztucznie zapłodnił, używając 
spreparowanych gamet.

Zdenerwowany asystował przy pierwszych narodzinach. Po udanym rozwiązaniu miał 
łzy w oczach, zupełnie jak autentyczny biologiczny ojciec. Gdyby nie obecność 

kolegów, przycisnąłby maleństwo do piersi. Zimna rozwaga eksperymentatora wzięła 
jednak górę nad uczuciami. Yitalis z zadowoleniem stwierdził, że noworodek 

posiada wyjątkowo dużą płowe, członki zaś ma bardziej ludzkie niż zwierzęce. 
Zbadanie organów wewnętrznych, których

67
talis postanowił odłożyć do czasu, gdy noworodek stanie się dorosłym osobnikiem, 

zwłaszcza że towarzysze pilili, aby ruszać dalej.
Przenieśli się do drugiej, wcześniej wzniesionej bazy, oddalonej o około jedną 

piątą długości równika. Tak jak przedtem rozpoczęli od penetracji okolic i tak 
jak przedtem zapłodnili wyselekcjonowane samice. Operację powtórzyli jeszcze 

trzykrotnie. Później przeprowadzili się w pobliże oceanu. Zapłodnienie samic 
delphinidae przemodelowanymi gametami delphinów nastręczyło Yitalisowi najwięcej 

kłopotów, związanych ze specyfiką środowiska, ale trwało krócej niż którakolwiek 
z poprzednich operacji: niespełna dwa lata. Yitalis nie czekał nawet na wyniki: 

śpieszyło mu się. Spieszyło.
Bazę numer jeden odnaleźli z trudem, mimo że pracował w niej nadajnik 

rozpoznawczy. Roślinność zarosła i okryła ją tak szczelnie, iż sygnał nadajnika 
do urządzeń pelengacyjnych statku docierał osłabiony i zniekształcony, co 

komplikowało namiar. Przedzierali się przez dżunglę na łazach, sfatygowanych już 
mocno; krocząca przed nimi awangarda automatów wycinała równy tunel w zielonej 

gęstwinie. Yitalis pieklił się, bo hałas płoszył zwierzęta i udaremniał 
obserwację. Kiedy przejeżdżali przez teren ongiś zamieszkany przez jedną z hord, 

zarządził postój. Samotnie zapuścił się w mroczny, rozwrzeszczany gąszcz, w 
stronę starych siedlisk hominów. Zastał je zniszczone i w przeważającej części 

opustoszałe. Po polanach niegdyś tętniących życiem krążyły zaniepokojone czymś 
zdziesiątkowane stada. Jedynie młodzież swawoliła po dawnemu, ignorując ponure i 

ostrzegawcze porykiwanie dorosłych. Yitalis przyklęknął w chaszczach na 
wilgotnej ziemi, w pobliżu hordy dowodzonej przez siwego samca. Zwierzęta 

okazywały coraz większe zdenerwowanie. Aż naraz pierzchły na najbliższe drzewa. 
Na polanie został tylko stary samiec. Warcząc gardłowo i potrząsając ściskanym w 

garści kamiennym tłukiem, wpatrywał się w przeciwle-
mał oddech - dwie nieznacznie tylko owłosione człekokształtne sylwetki! To były 

neohominy. Szły wyprostowane, zerkając na boki, zachodząc rozjuszonego samca z 
obu stron. Samiec stracił orientację: taktyka napastników uniemożliwiała mu 

przyjęcie pozycji frontalnej.
Jeden z neohominów zamarkował atak, drugi zaatakował. Dopadł samca z tyłu, 

powalił go, obezwładnił i wyrwał mu broń. Kamienny tłuk zawisł na moment w 
powietrzu, po czym opadł z trzaskiem na czaszkę leżącego. Samiec zdychał w 

konwulsjach, a napastnicy tłukiem powiększali dziurę w jego potylicy, żeby 
dostać się do ciepłego mózgu.

Yitalisem wstrząsnęło obrzydzenie. Był świadkiem koszmarnej sceny: dwie prawie 
ludzkie istoty łakomie pochłaniały parującą zawartość rozbitego czerepu.

Na miękkich nogach wrócił do swego łazu.
W bazie odzyskał równowagę. Opracował plan kontroli migracji uszlachetnionych 

hominów i dokonał wiwisekcji na trzech odłowionych sztukach. W trakcie zabiegu 
nie mógł się pozbyć uczucia satysfakcji, że oto bierze odwet za tamtą zbrodnię 

dokonaną na niewinnym stworzeniu.
Test na przydatność transplantacyjną badanych organów wypadł pozytywnie. Można 

było myśleć o schwytaniu i dostarczeniu do hegemskich banków protez pierwszych 
egzemplarzy neohominów. Kierownictwo wycieczki Yitalis powierzył swemu 

asystentowi: nie chciał w niej uczestniczyć. Nieodparcie ciągnęło go tam, na tę 
polanę, gdzie rozegrały się dramatyczne wypadki.

Z komory towarowej wyprowadził polatawiec i wystartował. Na co liczył? Dlaczego 
nie opamiętał się w porę? choćby wtedy, gdy po nużącym krążeniu nad dżunglą 

uznał, że nigdy nie odnajdzie tej przeklętej polany.
Co za fatum kazało mu wylądować na tych kamienistych wzgórzach? Czego szukał 

między skałami?
Kiedy stanął oko w oko z tym neohominem, wydało mu się, że spotkał kogoś z 

załogi ucharakteryzowanego dla

68

69
tamten zrobił pierwszy ruch, Yitalis poczuł się nieswojo. Nad wyraz nieswojo: 

broń została w polatawcu, kilkaset kroków stąd.
Szacowali się wzajemnie.

Neohomin wysunął prawą nogę do przodu i płynnie przeniósł na nią ciężar ciała. 
Znów zastygł, jakby bał się spłoszyć Yitalisa. Yitalisowi wprost nie mieściło 

się w głowie, że oto rozpoczęła się między nimi rozgrywka o najwyższą stawkę. 
Nie, to absurd! ten bydlak nie jest aż tak głupi, żeby rzucić się na Yitalisa! 

Jaki miałby z niego pożytek? Nagle Yitalis znalazł odpowiedź na to pytanie. 
Odwrócił się na pięcie i z gardłem dławionym strachem pognał w stronę polatawca.

Utknął za zakrętem w szczelinie skalnej. Bydlak usiłował wcisnąć się za nim, ale 
był zbyt masywny; próbował dosięgnąć go ręką - okazała się za krótka. Yitalis 

zrazu miał nadzieję, że neohomin da za wygraną: umięśnione cielsko znikło z 
wylotu szczeliny. Wkrótce jednak bydlak był z powrotem, uzbrojony w sękaty 

konar. I wtedy Yitalis zaczął krzyczeć. Pojął, że neohomin nie zrezygnuje, że 
dopnie swego, choćby miał warować przy szczelinie do końca życia i choćby 

paradowały mu przed nosem zastępy takich samców jak ten upolowany na polanie.
Yitalis był nader apetycznym kąskiem. Ileż pyszności znajdowało się w tak 

olbrzymiej głowie...
- Bydlaku, czy nie widzisz, że to tylko hełm?! - załkał Yitalis.

Potem stracił przytomność.
Rok -148200, Hegem

Klinika Nymfeliusa mieściła się w nowoczesnej, okazałej budowli, co Ogowa 
stwierdził z zadowoleniem. Jedyna droga prowadząca z metropolii, wylana piaskową

70
kazał ją zbudować nie tyle z myślą o przyszłych pacjentach, co o wrogach 

krytykujących metody i skuteczność stosowanej przez niego terapii. Przyległy do 
kliniki teren utwardzono równo ociosanymi blokami granitu. Tuż za nim wyrastała 

gonna i zwarta ściana lasu z przewagą drzew, których nasiona sprowadzone zostały 
aż z Układu Solarnego.

Po gładkich, szerokich stopniach Ogowa dostał się do pustego, skąpo oświetlonego 
holu. Przeszedł wzdłuż szeregu drzwi i wytężając wzrok odczytał skróty literowe. 

Odgłos jego kroków odbijał się od sklepienia i rozbrzmiewał zwielokrotniony; 
Ogowa miał wrażenie, że lada moment zdenerwowani pracownicy kliniki wyjrzą na 

korytarz, aby zbesztać intruza ośmielającego się zakłócać im spokój. Zza 
kolejnych, mijanych drzwi dobiegło go plaśnięcie. Po krótkiej rozterce 

zaanonsował się gongiem.
- Tak, tak, proszę - usłyszał.

Wszedł. Obok biurka, stanowiącego podstawowe wyposażenie pomieszczenia, klęczał 
mężczyzna. Zbierał kartki wysypane z grubych, twardych okładek. Miał płowe włosy 

i mimo dojrzałego wieku, puszysty, delikatny zarost na twarzy. Ta twarz o 
dziewczęcych rysach wydała się Ogo-wie znajoma.

- Nymfelius, szukam Nymfeliusa - powiedział. - Czy to ty nim jesteś?
Tamten zaprzeczył. Przez usta  przeniknął mu uśmiech.

Zwą mnie Mathenide - oświadczył wstając z klęczek. Zebrane kartki uformował w 
plik i wsunął między okładki. - Nymfeliusa tutaj nie ma. Nie ma tu zresztą 

nikogo oprócz nas dwóch, jeżeli przychodzisz sam. I oprócz zamro-żeńców.
Nazwisko Mathenidego nie było Ogowie obce, nie kojarzyło mu się jednak z żadną 

konkretną osobą. Wszelako fakt, że spotkał go w biurze kliniki, świadczył, że 
Mathenide jest kimś z personelu, może nawet asystentem Nymfeliusa.

- Przyjedzie za tydzień.
71

- To mi pokrzyżowało plany - wyznał otwarcie. - Nie spodziewałem się, że 
Nymfelius wyjedzie.

Mathenide uniósł prawą brew. Przyjrzał się stojącemu przy drzwiach Ogowie.
- Musisz z daleka przybywać - powiedział. - Brakuje ci, jak stwierdzam, 

rozeznania. Nymfelius nigdzie nie wyjeżdżał. Został deportowany.
Ogowa zmieszał się. Podejrzewał, że Mathenide czeka na wyjaśnienia.

- Przyleciałem z Epimetei - rzekł. - Studiowałem tam medycynę. Tam też wpadła mi 
do rąk rozprawa Nymfeliusa, tytułu nie pamiętam, chyba nawet nie miała tytułowej 

strony. To był jeden z tych skryptów niemile widzianych na uczelniach. 
Ośmieszał, ale przekonująco, obecną technikę i celowość transplantacji. Później 

spotykałem się z różnymi opiniami o pracy Nymfeliusa; kilka autorytetów 

naukowych wyrażało się o nim z najwyższym uznaniem. Stąd moja wizyta. Myślałem, 

że może uda mi się dostać do zespołu Nymfeliusa, nauczyć się czegoś nowego...
- Ach tak - powiedział Mathenide z zagadkowym półuśmiechem. - Nymfelius zdziwi 

się, kiedy usłyszy, że wieści o jego sukcesach dotarły aż na Epimeteję.
- Ma tam wielu zwolenników - dorzucił niepewnie Ogowa.

Mathenide roześmiał się.
- Zabawne - rzekł. - A tutaj go prześladowano. - Spojrzał z zaciekawieniem na 

Ogowę. - Nie jesteś przypadkiem immunologiem albo, co gorsza, anestezjologiem 
klasycznym? - spytał, a gdy otrzymał odpowiedź przeczącą, dodał niemal ze 

smutkiem: - Szkoda. Sprawiłbyś Nymfeliusowi podwójną radość. On ich nie cierpi.
Ogowa zbliżył się do biurka. Nie opuszczała go niepewność.

- Jest więc szansa, że Nymfelius mnie przyjmie?
- Nie widzę przeszkód. - Jakby pod wpływem nagłej myśli, Mathenide ruszył do 

szafy. - Nymfelius wbrew
72

wników i dzielił się z nimi wiedzą. Z zawiści rozpuszczano i rozpuszcza się do 
dzisiaj o nim plotki, że jest stetry-czałym, opryskliwym staruchem, który 

stosuje kabalisty-czną kurację, a swe pseudonaukowe, o wątpliwej skuteczności 
praktyki terapeutyczne trzyma w głębokiej tajemnicy. Owszem, początkowo, nim 

przerzedziły się szeregi prześmiewców, Nymfelius odizolował się od nich, był to 
gest samoobrony, w końcu jak długo można dobrowolnie wystawiać się na szyderstwa 

bądź wręcz je prowokować? - Mathenide wyjął z szafy dwa kitle aseptyczne. Jeden 
nałożył, drugi podał Ogowie. - To raczej ty, zważywszy wszystkie za, a zwłaszcza 

przeciw, powinieneś mieć skrupuły. Został ci tydzień, niespełna tydzień do 
namysłu. Teraz, jeśli chcesz, nałóż fartuch i chodź ze mną. W podziemiach 

wyrobisz sobie pogląd na charakter przyszłej pracy.
Ogowa narzucił na siebie kitel. Podążył za Mathenidem. Pneumatycznym dźwigiem 

osobowym zjechali dwie kondygnacje w dół. Zaraz po wyjściu z windy poczuli chłód 
płynący wraz z zapachem środków odkażających z głębi korytarza. Poszli tam, 

prowadzeni wyprzedzającą ich seledynową świetlną smugą padającą ze ścian.
Minęli podwójne drzwi i znaleźli się w hali krioni-cznej, wąskiej i długiej, 

przedzielonej wzdłuż taflą grubego szkła. Opodal wejścia, na kamiennej posadzce 
pod ścianą stały dwa wózki operacyjne. Dalej hala zionęła pustką. Ogowa bez 

wyraźnego celu, rozglądając się, podszedł do szyby. I wtedy z tamtej strony 
zapłonęło mocne, zimne światło, ukazując równy rząd kuwet chłodniczych. 

Zajmowały je nagie ciała otwarte na całej długości klatki piersiowej. W ciałach 
tych ginęły sploty przewodów. Obok każdego wezgłowia w kryształowym, sześciennym 

pojemniku wypełnionym płynem odżywczym unosiła się galaretowata, szara bryła 
mózgu.

- Oni również czekają na Nymfeimsa - powiedział Mathenide.
73

czaszki najbliższego hibernata.
- Tak, tak - podjął Mathenide, widząc zaskoczenie Ogowy. - Także w technice 

hipotermii Nymfelius zdystansował rywali. Przy dalekich lotach kosmicznych, przy 
anestezji klasycznej obniża się ciepłotę ciała do plus 31 stopni, co wystarczy, 

żeby wyłączyć korę mózgową i znacznie spowolnić procesy życiowe. Przy niższych 
temperaturach zarysowują się już różnice wrażliwości poszczególnych organów 

wewnętrznych. Owa dyferencjacja zniechęca chirurgów krionicznych do stosowania 
niskich temperatur, wymaga bowiem indywidualnego traktowania każdego z narządów. 

Nie zniechęciła jednak Nymfeliusa, ba, on poszedł jeszcze dalej: w jego 
hibernatorach ciepłota organizmów obniżana jest do minus 50 stopni. Wszelkie 

przejawy życia, jak choćby metabolizm, są praktycznie nie do wykrycia. Człowiek 
wpada w letarg graniczący ze śmiercią. Naturalnie odwracalną. - Matheride 

zamilkł, aby sprawdzić, czy Ogowa go słucha. - Metoda jest skomplikowana i 
wymaga użycia niezamarzających ustrojowych płynów syntetycznych. Na poddanym 

zimnej anestezji organizmie dokonuje się wiwisekcji, ściągając równocześnie 
krew. Na jej miejsce wpompowuje się oziębiony płyn organiczny zawierający między 

innymi związki lityczne znoszące w ustroju człowieka naturalne bariery ochronne 
przed zimnem. Nieco wcześniej od reszty ciała oddzielony zostaje mózg. 

Jakkolwiek żyje on życiem utajonym, potrzebuje tlenu więcej, niż może mu 
dostarczyć płyn wprowadzony do organizmu zamiast krwi. Dlatego przechowuje się 

go w schłodzonej odżywce. Mathenide przespacerował się wzdłuż szklanej 
przegrody.

- Ci ludzie mogą w tym stanie przetrwać wieki - po- . wiedział - a postarzeją 

się o lata. W dowolnej chwili można ich przywrócić do życia, ale... ten tutaj na 

przykład ---- wskazał pierwsza z brzegu kuwetę - ma wątrobę zaatakowaną rakiem, 
tego hibernowano w stanie ciężkiego ziwnłu, tej zaś obie nerki uległy daleko 

posuniętemu /wyrodnieniu. I tak do końca.
74

Mathenide odwrócił się doń frontem i wbił ręce w kieszenie kitla.
- Otóż nie - oświadczył. - Żadne z nich nie zgadza się na transplantację. Z tego 

też powodu znaleźli się tutaj, a nie w którejś z tych lecznic, gdzie montuje się 
ludzi jak, nie przymierzając, roboty. Odmawiają przyjęcia jakiegokolwiek 

przeszczepu. I nie są to bynajmniej wyjątki. Ci, których tu widzisz, stanowią 
zaledwie znikomą cząstkę czekających na swoją kolej; niejednokrotnie stan owych 

czekających jest krytyczny. A jednak ryzykują. - Mathenide zmarszczył brwi. - W 
ogóle do transplantacji ludzie zaczynają się odnosić z rezerwą. Ongiś, gdy ten 

dział chirurgii był jeszcze w powijakach, każdy udany przeszczep uznawano za 
sukces. Później, w miarę rozwoju immunologii zaczęto poczynać sobie coraz 

śmielej, aż nadszedł czas, że operacje przeszczepiania wpisano na listę 
łatwiejszych zabiegów chirurgicznych. Nie było przypadków nieuleczalnych. 

Przedtem osobnik, który zmarł w drodze do lecznicy, zasilał bank protez. Potem, 
kiedy przybyło placówek medycznych, kiedy wystarczyło przynieść do specjalisty 

głowę, a on z byle odpadków potrafił dosztukować do niej resztę, wyszło na jaw, 
że banki protez są puste. Zabrakło dawców. - Mathenide zachichotał. - To chyba 

pomija się milczeniem na waszych uczelniach? - zagadnął i nie pozwalając 
przeszkodzić sobie odpowiedzią, kontynuował: - Zaczęto na gwałt rozglądać się za 

nowym źródłem. Bodajże Yillander, nie, Yitalis, zwrócił uwagę anatomów na istoty 
zamieszkujące Gaje, potomków, wybacz mi tę prawdę historyczną, epimetejskich 

praszczurów. Współcześni Epimetejczycy nie przyznają się do pokrewieństwa z tymi 
stworzeniami, ale faktem jest, że ich antenaci wylądowali na Gai i skrzyżowali 

się z gatunkiem homininae. Powstałe z tych związków hominy przypominały budową 
swych rodziców, posiadały nawet sporo inteligencji. Anatomogenetycy pod 

kierunkiem Yitalisa przetestowali przedstawicieli hominów i orzekli, że po 
małych poprawkach genetycznych stworzenia te nadawać

75
kształcenia Gai w gigantyczny bank żywych, obliczonych na przyszłość protez, z 

których korzystamy po dzień dzisiejszy. Są to niewątpliwie protezy drogie, gdyż 
w ich cenę wkalkulowany jest koszt odławiania i transportu, lecz w niczym nie 

ustępują autentycznym organom, zaryzykowałbym stwierdzenie, iż są od nich 
doskonalsze. Mimo to zaufanie do protez słabnie, rośnie natomiast do metody 

Nymfeliusa.
Ogowa przytaknął. Trochę zdeprymowały go wywody Mathenidego nawiązujące do 

niechlubnej działalności jego przodków.
- Nymfelius zrezygnował z transplantacji tradycyjnej?

- zapytał, by pokryć zmieszanie.
- Nymfelius zrezygnował z transplantacji w ogóle - sprostował Mathenide. - Na 

początku kariery naukowej przebywał jakiś czas w Układzie Solarnym, na Gai 
właśnie, gdzie natknął się w toku badań na pewien typ bezkręgowców nazwanych 

później przez niego plathelmin-thesami. Te bardzo różnorodne pod względem 
wyglądu i trybu życia, drobne, zazwyczaj wodne drapieżniki wyróżnia spośród 

wyżej zorganizowanych zwierząt nie spotykana w Układzie Naszym cecha: posiadają 
zdolność regeneracji, przy czym jest to coś więcej niż zwykła regeneracja 

reparatywna. Z pokrajanego na dziesięć kawałków plathelminthesa wyrasta tyleż 
samo nowych plathelmin-thesów. Można też doprowadzić do zrośnięcia się dwóch 

osobników albo spowodować wytworzenie się dwóch głów u jednego osobnika. 
Nymfelius po żmudnych zabiegach wyodrębnił z plazmy komórkowej owych osobliwych 

robaków substancję wywołująca odradzanie się utraconej części ciała. Substancja 
ta okazała się skuteczna również w przypadku człowieka.

Mathenide urwał. Obrzucił wzrokiem cichą, zalaną światłem halę i skierował się 
wolno do wyjścia. Ogowa ruszył za nim dopiero, gdy tamten przekraczał próg.

- Ależ to  rewelacja - powiedział zduszonym głosem.
- Przewrót!

76
uśmiech.

- Ta metoda zrewolucjonizuje medycynę - dodał Ogo-
wa.

Zajęli miejsca w windzie. Z przeciągłym sykiem pomknęła w górę. Mathenide 

otworzył drzwi i puścił Ogowę przodem.

- Przede wszystkim jest bezsprzecznie tańsza - oświadczył, kiedy na powrót 
znaleźli się w pomieszczeniu biurowym. - A trzeba ci wiedzieć, że ekonomia w 

medycynie wbrew pozorom ciągle ma decydujące znaczenie. Sama zaś technika 
regeneracji jest w jakimś sensie czystsza, doskonalsza, bardziej zgodna z naturą 

od techniki przesz-czepieniowej. Po kuracji człowiek pozostaje ten sam, nie jest 
nosicielem cudzych narządów, ma świadomość, że jego organizm zwalczył chorobę, 

że jest odrodzony; po kuracji człowiek odnosi się do swego ciała z pełnym 
zaufaniem.

- A jak przebiega proces odnowy?
- No cóż, proces odnowy można podzielić na dwie fazy. Pierwszą już widziałeś; 

polega na głębokiej anabiozie, z czym znakomicie radzą sobie automaty. W drugiej 
fazie ożywia się chory organ. Załóżmy, że jest nim serce porażone infarktem. 

Obszar objęty martwicą, a właściwie samo jej ognisko, zostaje chirugicznie 
usunięte. Natychmiast po ekstyrpacji zdrową pozostałość organu zasila się krwią 

z dodatkiem anabolicznych środków przyśpieszających biosyntezę. Równocześnie do 
krwi podaje się substancję Nymfeliusa, która poprzez aktywizację podziału i 

różnicowania się komórek powoduje odtworzenie utraconej części. Uściślając, 
substancja Nymfeliusa zmusza komórki do odczytania i zrealizowania zakodowanej w 

ich DNA informacji w ilości większej niż ta, którą spożytkowują normalnie dla 
budowy własnych białek. Długość procesu odnowy jest różna dla różnych narządów i 

zależy od stopnia zaawansowania choroby. Z reguły nie przekracza połowy roku. 
Później przechodzi się do powolnego ożywiania całego organizmu. Trwa to 

przeciętnie miesiąc. W tym czasie pacjenci otrzymują potężne dawki hormonów i 
na-

77
docierając  do najdalszych  zakątków  budzącego się  ustroju, przywraca mu 

świeżość, niejako go odmładza.
- Jest to rzeczywiście proces odnowy w najszerszym, pojęciu - powiedział Ogowa. 

Był wciąż pod wrażeniem tego, co zobaczył w hali krionicznej i słów Mathenidego 
Wrażenie to wzmacniało przekonanie, że deportacja Nym-feliusa była ze wszech 

miar krzywdząca i niesłuszna. Swymi myślami podzielił się z Mathenidem, dodając: 
- Nie rozumiem jednak powodów...

- Zawiść - odparł Mathenide. - Głównie zawiść. Ponadto metoda Nymfeliusa stawia 
pod znakiem zapytania potrzebę zatrudniania anestezjologów, nie mówiąc już o 

immunologach; przecież to druzgocący cios wymierzony rzeszom specjalistów! Z 
punktu widzenia metody regeneracji ich przydatność jest zerowa. Dla wszystkich 

stało się jasne, że jeżeli Patronat Medyczny udzieli Nymfeliusowi poparcia, 
wkrótce po tym anestezjolodzy i immunolodzy stracą pracę. Ale Nymfeliusowi 

takiego poparcia nie udzielono, ponieważ syn ówczesnego patrona pobierał nauki 
akurat z zakresu immunologii. Swojej żonie, anestezjologowi, patron też nie 

myślał szkodzić. Dlatego po prostu nie zareagował na wieść o nowej metodzie. 
Zareagowali natomiast zawodowo zainteresowani. Posypały się kalumnie, stosowano 

rozmaite dotkliwe szykany administracyjne, moralno-etyczne; wreszcie za aprobatą 
patrona uknuto perfidny plan, który miał skompromitować Nymfeliusa. Ówczesny 

patron ukazuje się nam jako dwuli-cowiec, bo zważ: z jednej strony pragnie 
Nymfeliusa pognębić, z drugiej: potajemnie powierza jego opiece żonę cierpiącą 

na niewydolność krążenia. Żonę, którą podobno bardzo kochał. Przywiózł ją 
zresztą osobiście tutaj, do kliniki Nymfeliusa i polecił jego asystentowi 

roztoczyć nad nią szczególną opiekę. Po kwartale tego samego asystenta wciągnął 
do spisku. Plan przewidywał zamianę programu w pracującym regeneratorze. Trzeba 

ci wiedzieć, że podczas czterotygodniowego okresu reanimacji, czyli do momentu 
odzyskania przez hibernata świadomości, a co za

78
szczy się aparatura, dodajmy, niezawodna. Do hali krionicznej nie zagląda się 

prawie wcale, asystent miał więc łatwe zadanie. Zamiana programu, chociaż 
pacjent jest już w zasadzie zdrowy, może doprowadzić do poważnych powikłań. Na 

to liczono i nie przeliczono się. Przypadek zrządził, że asystent, przez 
niedopatrzenie lub mylnie interpretując nakaz, zamienił program w regeneratorze 

resus-cytującym żonę patrona. Założony przez niego program został wcześniej 
przygotowany dla mężczyzny, na wypadek dość typowego schorzenia. Przez cały 

miesiąc powrotu do zdrowia kobieta dostawała pokaźne dawki hormonów męskich. Z 
wiadomym efektem.

- Zmiana płci - skonkludował Ogowa.

- Patron pożegnał się z życiem nazajutrz po otrzymaniu wiadomości. Stało się to 

nad ranem w jego rezydencji z dala od miasta. Na ratunek było za późno. Sekcja 
wykazała ukrytą wadę serca. Rada Patronacka, nie czekając na wyniki śledztwa, 

które skądinąd prowadzono dziwnie ślamazarnie, pod wyraźną presją powzięła 
jednomyślną decyzję: postanowiła skazać Nymfeliusa na dożywotnią deportację. 

Wyrok został wykonany.
Mathenide zamilkł. Przesunął po blacie biurka plik papierów z miejsca na miejsce 

i lekko uniósł ramiona, jakby chciał powiedzieć: "To wszystko, co miałem do 
zakomunikowania."

- A - Ogowa przełknął ślinę - a czemu Nymfeliusa ułaskawiono? Co wpłynęło na 
zmianę decyzji Rady?

- Powinieneś raczej zapytać: kto? - Mathenide z niezrozumiałym rozbawieniem 
pogładził się po policzku, muskając opuszkami palców delikatny zarost. - 

Oczywiście nowy patron medyczny. Jest nim osoba, która była żoną poprzedniego 
patrona. Tak wysokie stanowiska mogą zajmować wyłącznie mężczyźni, więc chyba 

jasne, że owa osoba, zawdzięczając Nymfeliusowi swój awans, pragnie bodaj w 
części się zrewanżować.

Gra uczuć na twarzy Mathenidego przykuła uwagę Ogowy. Odniósł wrażenie, że 
Mathenide bawi się jego

79
aż on sam na to wpadnie, ale z każdą sekundą zdaje się tracić nadzieję, a 

nabiera przekonania, iż on, Ogowa, błądzi myślami zupełnie gdzie indziej i coraz 
bardziej oddala się od właściwego tropu, co Mathenidemu sprawia dodatkową 

satysfakcję, o czym świadczy ta filuterna mina.
- Gdyby Nymfelius robił ci trudności - rzekł Mathe-nide, wyciągając dłoń na 

pożegnanie - w co mocno wątpię, bo znam tego człowieka nazbyt dobrze, powołaj 
się na mnie.

I wtedy Ogowę olśniło. Ta myśl wprawiła go w stan niemej tępoty:
- To... ty! - wykrztusił.

Mathenide odpowiedział szerokim uśmiechem.
- I stwierdzam - dodał - że w nowej skórze czuję się o wiele, wiele lepiej.

Rok -70500, Hegem
Hebanon postarzał się przedwcześnie. Czuł się stary, tak stary, jak stare były 

klony w parku, w którym co dnia zażywał świeżego powietrza. Żaden z dawnych 
przyjaciół Hebanona nie rozpoznałby go w tym snującym się sennie skrajem 

wyludnionych alejek, zapatrzonym w czubki swoich butów, z natury milczącym 
człeku, a gdyby rozpoznał, znikłby mu czym prędzej z oczu, aby samemu nie zostać 

rozpoznanym.
Hebanon po swej życiowej porażce w krótkim czasie stracił pracę, kolegów, 

szacunek i popularność, słowem wszystko prócz nadziei - nikłej, lecz ostatnio, 
bez racjonalnego uzasadnienia rosnącej - która utrzymywała go przy dość aktywnym 

życiu spędzanym na ogół w salach konceptronu. Niedawno odważył się po raz 
pierwszy - kusiło go to od lat - zanieść tam konspekt swego chybionego projektu 

i zażądać dowolnej kreacji pozytywnej.
80

dmuchaną przed laty i okrytą śmiesznością sprawę; nie pomylił się, chłopak 
wprawdzie okazał zdziwienie, że daje mu się papiery zamiast konkretnego 

przedmiotu, jakie zwykle przynoszono i które służyły jako podstawa do 
zainicjowania in-spe skopii, ale przyjął je bez komentarzy i zaprogramował 

konceptron zgodnie z poleceniem. Hebanon przeżył ten seans ciężko: rozmach, z 
jakim aparatura symultaniczna zrealizowała wizję, przekroczył jego najśmielsze 

oczekiwania, przeraził go wręcz; Hebanon miał uczucie, że konceptron odgadł jego 
najskrytsze marzenia i rozmyślnie postanowił skarykaturować dodatnie strony 

projektu, że celowo odtworzył przed nim tak spotwomiałe od wszelakich 
wspaniałości obrazy, aby mu obrzydzić ów projekt raz na zawsze. Hebanon obiecał 

sobie nie zajrzeć więcej do sal konceptronowych, ale już po dwóch tygodniach był 
tam z tym samym projektem. Nadzieja, którą żył, a do której nigdy by się nie 

przyznał, była również powodem jego regularnych spacerów po parku, gdzie dawno 
temu znalazł - pozornie, jak się później okazało - odpowiedź na dramatyczne 

wówczas pytanie.
Pachniało wilgotnym poszyciem. Z sąsiadującego z parkiem rezerwatu dobiegały 

porykiwania neohominów, które już od wieków nie wzbudzały w transplantologach 
entuzjazmu i teraz, pozostawione na pastwę losu, dziczały między drutami. 

Pojedyncze osobniki sporadycznie wymykały się stamtąd i buszowały po mieście, 

siejąc popłoch, dopóki Służba Zootechniczna nie umieściła ich na powrót za 

ogrodzeniem albo w usypialni.
Wśród monotonnego szumu żółknących liści opadały wirujące, skrzydlate nasionka 

klonu. Hebanon przycupnął na występie okalającym pusty, nagi cokół. Coraz 
częściej nogi odmawiały mu posłuszeństwa.

U podnóża cokołu, zwrócony do Hebanona plecami, siedział mężczyzna ubrany w 
brązową, przybrudzoną katankę z termolenu, jaką nakłada się w spiekotę. Co 

chwila przykładał do ust ściskany w dłoniach antałek i pociągał kilka łyków. 
Mamrotał coś pod nosem. Hebanon odkaszlnąi głoś-

6 - Sukcesorzy
81

na niego przez ramię. Czknął głęboko i wyzywająco. Był młody, twarz miał 
nabiegłą krwią, zaczerwienione oczy i włosy w nieładzie. Po niechlujnej, 

strąkowatej brodzie spływały mu kropelki wina.
- Czego, morrrdeczko? - zagadnął ochrypłym tenorem. Z wysiłkiem i jakby z 

niechęcią, nie odrywając siedzenia od ziemi, odwrócił się do Hebanona przodem. - 
Na babcię czekasz, dziadku?

Hebanon, gdy tylko zorientował się, że mężczyzna jest pijany, dźwignął się z 
miejsca, aby odejść: przebywanie w towarzystwie osobników nietrzeźwych uważano 

powszechnie za uwłaczające i ryzykowne. Ale w rysach mężczyzny było coś 
wywołującego falę wspomnień, coś, co kazało Hebanonowi pozostać.

- A ty? - zapytał, nadając słowom uprzejme brzmienie. - Czy także na kogoś 
czekasz? - Znajome oblicze wciąż przykuwało jego uwagę. Usiłował odnaleźć w nim 

cechę, która by mu pomogła ustalić personalia mężczyzny.
Młody zarechotał obelżywie.

- No - potwierdził. - Na sfrajerowanych staruchów, hy hy hy!
Hebanona nie zraziło to bezprzykładne chamstwo. Gorączkowo przetrząsał pamięć.

- My się chyba znamy - szepnął. - Ja...
- Pewnie! - mężczyzna przytknął do warg kurek antałka, odchylił do tylu głowę i 

zakrztusił się. - Hy hy hy! Pewnie, że znasz mnie, gamoniu jeden! Wszyscy 
naokoło mnie znają, tylko nikt się nie przyznaje. Na razie znalazł się jeden: 

ty. - Otarł rękawem usta. - Jak mnie nie mają znać, jak pokazywali mnie od 
takiego kurdupla, co szczy w majtki. No, może tu to nie tak, i całe szczęście, 

przynajmniej nie wytykają człowieka palcami. Uciekałem, uciekałem, aż wreszcie 
chyba znalazłem kryjówkę. Na przykład ty, gapisz się i gapisz, niby znasz mnie, 

ale nie znasz.
Hebanon odwrócił wzrok. Głos rozmówcy również nie był mu obcy.

82
- Widziałem... Prawdopodobnie widziałem... Mężczyzna machnął ręką.

- Wszyscy widzieli, morrrdeczko. Nawieszali plakatów i tych różnych... Nasze 
dziecię ma roczek, nasze dziecię ma półtora roczku, nasze dziecię je zupkę, 

nasze dziecię robi kupkę; pooglądałem se kiedyś te fotogramy, od samego 
kartkowania głowa może rozboleć; a na jednym plakacie, nawet niedawno go 

widziałem, wisiał na rogatkach, na zapomnianej ruderze, zapaćkany i 
zabazgrolony, wyblakły ze starości, no i na nim jakaś kanalia wypisała zaraz pod 

moim zdjęciem: "bachor ludzkości". Ha, nie bez racji... Żeby czarnica tego 
łachudrę!

Młody pił łapczywie i długo, a potem równie długo łapał oddech.
- Wnet mi przejdzie... Słabnę z dnia na dzień... Tylko to mnie jeszcze trzyma - 

poklepał ściskany między kolanami antałek. - Dobre jest, inaczej się po tym 
myśli... Mój brat podobno nigdy tego nawet nie skosztował... Bałwan! - zaśmiał 

się i dorzucił z pijackim przekonaniem: - Dlatego szlag go trafił. Ciut za 
wcześnie albo ciut za późno, jak kto woli. Tak by mnie nie było i tak by mnie 

nie było, ale jestem. Na darowanym... - zajrzał Hebanonowi w twarz. - A ty, 
morrrdeczko, nic a nic nie pojmujesz? Nie? Znaczy, że odpowiednie wynalazłem se 

miejsce, nie znają mnie tutaj... Mógłbym ci ostatecznie zasunąć parę detali, bo 
aż ci uszy płoną, ale jeszcze weźmiesz i wykopyrtniesz jak mój brat, ojciec i 

matka w jednej osobie. Nie, matka to probówka, a ojce - genetyki, żeby ich... Hy 
hy, jak se przypomnę... A brat był mądry, w fizyce kombinował - mężczyzna 

zamyślił się. - Zajmował się badaniem zmiennych pól grawitacyjnych - rzekł 
nadspodziewanie rzeczowo. - Interesowała go zwłaszcza strona praktyczna, czyli 

możliwość budowy grawi-tolotu. Prace były niemal na ukończeniu, brakowało 
jedynie - młodzieniec parsknął z sarkazmem - bagatela... projektu anihilatora 

kwantów grawitacyjnych. Jego współpracownicy z uporem twierdzą do dzisiaj, że 

pro-

83
tatki, a jeśli robił, to dotyczące nieistotnych szczegółów, i kiedy umarł, prace 

nad grawitolotem utknęły w martwym punkcie. No i klapa...
Hebanon był wstrząśnięty. Niemrawo poruszał szczękami i patrzył, jak tamten 

wlewa w siebie wino.
Mężczyzna strzepnął krople z brody - odbiło mu się - po czym podjął:

- Czuję, że odżywam, morrrdeczko... Wreszcie mogę robić to, na co marn ochotę. 
Najgorsze, że ci szubrawcy odebrali mi abonament jak jakiemuś aspołecznikowi. 

Teraz wszystko, łącznie z żarciem i ciuchami, muszę fasować z tych 
Kontrolowanych Magazynów Zaopatrzenia, a tam wino racjonują. Nie podobało się 

kołkom, że wystawiam se czeki wyłącznie na sikacza, oni zmuszają człowieka, żeby 
jadł i ubierał się jak należy... Chcieli zabrać mi tę kurtkę, co mam na 

grzbiecie, i dać nową, bo ta brudna i niestosowna... A gówno! Jest wolność czy 
nie? To mój interes, jak żyję i czy piję, czy nie piję, nie? Wystarczająco długo 

znęcali się nade mną, mam chyba prawo decydować o własnym losie, nie prosiłem 
się na świat i nie moja wina, że jakiemuś szajbusowi zachciało się mnie 

spłodzić... - mężczyzna zarechotał przesadnie głośno. - Jak pomyślę o tych 
pierwszych próbach... - splunął siarczyście i ożywił się. - Znam tę historię ze 

słyszenia, opowiadał mi jeden... o tym gościu, co tak ładnie to wykoncy-pował. 
Jak już ludzie opuścili ręce, zjawił się właśnie ten gość ze swoim panaceum. 

Wystarczyła mu jedna komórka, żeby stworzyć z niej cały organizm...
Hebanon przytaknął machinalnie. Wynurzenia nieznajomego przywołały mu na pamięć 

lata, kiedy pracował nad swoim odkryciem. Obojętnie jaka komórka, płciowa czy 
będąca elementem dowolnego narządu, wyposażona jest w komplet informacji o 

ustroju, z którego pochodzi. Ale podczas gdy komórka płciowa wykorzystuje pełny 
zestaw zakodowanej w jej wnętrzu informacji, komórka somatyczna potrafi 

zrealizować wyłącznie ten znikomy składnik
84

niany przez mężczyznę preparat, nazwany lekceważąco i w uproszczeniu panceum, 
powodował, że komórka somatyczna zachowywała się niczym zapłodniona komórka 

płciowa. Gdyby więc z ciała Hebanona pobrano jakąkolwiek komórkę i potraktowano 
ją owym preparatem, z komórki tej rozwinąłby się drugi identyczny Hebanon. Tak, 

to była szansa, jedyna szansa wskrzeszenia zmarłego przedwcześnie fizyka.
Młody osuszył antałek do dna, wymierzył mu kopniaka i znowu przycupnął pod 

cokołem, bliżej Hebanona.
- Tamci pognali co tchu do zimnicy, do tego krio-tronu, gdzie leżał mój brat. 

Mało brakowało, a już by nie leżał, bo dzień wcześniej miano go kremować, tylko 
nikt się nie zgłosił po zwłoki. Wycięli mu kawałek płuca, ale taki, że 

starczyłby na obsadzenie akademii fizycznej i podetkali pod nos temu gościowi. 
Gość zabrał się do roboty i... Hy hy hy! Heca wyszła zupełna... Rosło toto w 

sztucznej macicy i rosło, tyle że coraz mniej podobne do człowieka. Kudłate 
takie jak prehistoryczny Epimetejczyk i z kretesem zidiociałe. Dopiero ktoś se 

przypomniał, że brat chorował na zapalenie płuc i w młodości dali mu przeszczep 
od jakiegoś neohomina. Zanosiło się na grubszą aferę, bo tymczasem zwłoki 

spalono. Kilku odpowiedzialnych facetów poleciało do tego gościa i - Ratuj! - 
wołają. - Jak mam ratować? - gość do nich, a ci zębami dzwonią. Tylko dzięki 

czystemu przypadkowi te genetyki wybrnęli jakoś. Okazało się, że gość po 
pobraniu wycinka wrzucił ten kawałek płuca do zamra-żalnika, wrzucił, bo nie 

było komu naprawić spalarki w pracowni, a gość nie lubił, jak mu coś w 
laboratorium śmierdzi. Wziął i zbadał ten kawałek pod mikroskopem i odnalazł 

przy rozgałęzieniu tętnicy resztki tkanek organizmu brata... I ja właśnie jestem 
z takiej resztki...

Mężczyzna podniósł się, przeszedł na drugą stronę alei, kopnął w krzaki leżący 
na poboczu antałek i zawrócił.

85
- »/

mywał równowagę.
- Tak, morrrdeczko. Jestem taki sam, nie, ten sam co zmarły. Odtworzony, 

powielony... Ale tu - dźgnął się palcem w potylicę - tu jest inaczej poukładane. 
A przecież dali mi to wszystko co jemu: uczyłem się tym samym trybem, w tym 

samym miejscu, tyle ile on, z fizyki miałem trzech korepetytorów, sam 
Brunhedozor mnie szkolił, wbijali mi do łba grawitochemię, grawitodielektrykę, 

gra-witodynamikę, grawitologię, grawitometrię, grawitoopty-kę, grawitostatykę... 

I nic, nic!! - mężczyzna zakolebał się niebezpiecznie. - Miesiącami ślęczałem 

nad tym, co zrobił mój brat, znam położenie każdej kreski na planie, każdą cyfrę 
w obliczeniach, gabaryty każdego detalu; myślałem: może trafię na jakąś ukrytą 

wskazówkę, zdołałem nawet uprościć jeden ze wzorów, ale na tym koniec, koniec! 
Rozumiesz, gamoniu jeden?!

Hebanon zwiesił głowę. Wirujące nasionko klonu spadło tuż przy jego bucie. Miało 
płaskie, sztywne lotki wzniesione jak ludzkie ramiona. Wziął je w palce i 

przełamał wzdłuż osi symetrii. Takie samo, a jednak inne - pomyślał. - Tyle ich 
wokół leży, lecz niemal żadne nie wypuści kiełka. A jeśli któreś trafią na 

podatny grunt, w przyszłości przybiorą odmienne kształty i nikt nie zmiarkuje, 
że pochodzą z jednego drzewa.

- Najdrobniejszy incydent, z pozoru nieważny epizod może wpłynąć na całe życie 
człowieka - gardłował mężczyzna, pochylając nabrzmiałą czerwoną twarz nad Heba-

nonem. - A ja nie przeszedłem tego wszystkiego, co przeszedł mój pierwowzór, 
nie?! Ten pomysł mógł mu zaświtać w termach, na corsodromie albo kiedy obmacywał 

jakąś babę czy oglądał wiadomości. Doświadczenia zbierane w ciągu życia kumulują 
się w psychice i oddziaływają na świadomość zależnie od rodzaju tych 

doświadczeń, a ja i moja matryca zebraliśmy różne doświadczenia, no nie? No to 
czego oni chcą ode mnie i po co te kpiny? Niech szydzą z siebie, bo to był ich 

pomysł i w dodatku niewart skóry zdartej z homina!
86

zejrzał się półprzytomnie
- Bym się napił - oświadczył cicho. - Dasz czek, morrrdeczko?

Hebanon bez ociągania wyjął bloczek.
- Ile można wypisać na jednej kartce? - spytał. Młody odparł skwapliwie i 

łagodnie:
- Choćby kufę...

Hebanon kartka po kartce zapisał cały bloczek.
- Weź.

Mężczyzna otworzył usta i zamknął.
-   Ależ... Ależ to za dużo...

- Weź. Przecież zawsze mogę dostać drugi - powiedział Hebanon, a widząc, że 
mężczyzna się waha, położył bloczek na występie pod cokołem i wstał. - Tyle... 

tyle jestem w stanie...
Odszedł chwiejnie, nie mogąc spojrzeć w oczy nieznajomemu. Za zakrętem zwolnił i 

przyłożył końce palców do skroni. Zasłana zżółkłymi liśćmi aleja falowała mu pod 
nogami, a hen, wysoko monotonnie szumiały korony starych drzew.

Tego dnia Hebanon popełnił samobójstwo. Tę nikłą nadzieję, którą pielęgnował 
przez ostatnie lata, pogrzebała rozmowa z mężczyzną.

Hebanon nie zamierzał poprzestać na stworzeniu kopii zmarłego przedwcześnie 
fizyka. Marzył mu się program, zgodnie z którym każda utalentowana jednostka 

posiadałaby własny duplikat stanowiący swoistą rezerwę. Ale po niepowodzeniu 
odmówiono mu pomocy, zakazano dalszych badań. Nie potrafił zrozumieć powodów. 

Dopiero dzisiaj uświadomił sobie wszelkie niedostatki projektu. Seanse w 
konceptronie ukazały mu się teraz we właściwym wymiarze, dwuznacznie malowały 

przed nim to, co usłyszał od mężczyzny, były wizualnym persyflażem.
Tydzień poi niej przed opieczętowanymi drzwiami domku llebanona stanął poznany w 

parku młody mężczyzna. Towarzyszyło mu dwóch wybitnych fizyków. Mężczyzna 
przybył z abonamentowym bloczkiem Hebanona i narę-

87
jeden czek i wrócił do parku, aby z dala od ludzi nacieszyć się nabytkiem. 

Zasnął w zaroślach pod gubiącym nasiona klonem, a gdy nazajutrz obudził się ze 
straszliwym bólem głowy, gdy wsparty na rękach, kuląc się od maltretujących uszy 

porykiwań neohominów, z mozołem pokonywał, od zarania będącą dlań przekleństwem, 
grawitację, wówczas w tych groteskowych okolicznościach doznał olśnienia. Tak 

jak stał, utytłany, brudny i cuchnący winem, udał się na lotnisko. Opracowanie 
projektu ani-hilatora kwantów grawitacyjnych zajęło mu pięć dni. Po tych pięciu 

dniach pozwolono mu odpocząć, korzystając więc z okazji przybywa oto do 
człowieka, któremu tak wiele zawdzięcza, by podzielić się z nim swoim sukcesem.

Rok -42100, Hegem
KOLEJNY  SUKCES HEGEMSKICH  GENETYKÓW!

Wśród najświeższych materiałów, które wpłynęły do Centrum Pro-pagacyjnego, 
znalazł się serwis informacyjny z Ośrodka Dalekosiężnej Nautyki. Rzecznicy 

prasowi dalnautu podają, iż zadania postawione przed II Wyprawą Genetyczną 

zostały pomyślnie zrealizowane.

Statek, jak pamiętamy z poprzednich relacji, szczęśliwie dotarł na Gaje. 
Genetycy wyselekcjonowali spośród neohominów najdorodniejsze okazy samic i 

zapłodnili je sztucznymi gametami. W wyniku tej krzyżówki powstał nowy gatunek 
antropoidów - homy. Horny są uderzająco podobne do ludzi i cechują się wy-

88
sokim rozwojem psychiki. Wydają się zdolne do organizacji życia społecznego, a 

także do tworzenia kultury.
Członkowie wyprawy "Neoge-nezis" stworzyli cztery rasy ho-mów różniące się 

między sobą głównie cechami zewnętrznymi: barwą skóry, rodzajem owłosienia, 
oprawą oka i kształtem czaszki.

Obserwacja życia homów dostarczy naszym naukowcom wiele cennych spostrzeżeń 
natury socjologicznej - pozwoli na wypracowanie sposobów zrealizowania 

najkorzystniejszych, pożądanych zmian w strukturze społeczeństwa hcgemskiego. 
przechodzącego, jak wiemy, chwilowy kryzys.

PRECZ Z KOMAMI IMPORTOWANYMI Z GAI!
PRECZ Z EKSPERYMENTAMI GENETYCZNYMI!

PRECZ   Z   AKCJĄ   ULEPSZANIA   LUDZKOŚCI!
PRECZ Z TECHNICYZACJĄ ŻYCIA OSOBISTEGO!

PRECZ Z KONTROLOWANIEM MYŚLI! ŻĄDAMY TAKICH SWOBÓD, JAKIE MAJĄ DELPHINI!
ŻĄDAMY SATYSFAKCJI ZAWODOWYCH/ ŻĄDAMY WYŁĄCZNOŚCI PRAW DO PRZEŻYĆ WEWNĘTRZNYCH!

ŻĄDAMY  PRYMITYWU
Rok -22110, z Hegem na Ziemię

Po szóstym okrążeniu Gai, po dokładnym zlokalizowaniu radioźródła, Zeus usiadł 
za sterami grawitolotu i opuścił pokład "Rei". Wylądował na linii dziennego 

terminatora, w stosownym oddaleniu od radioźródła, w piarżystej kotlince. Tu, 
wśród kamieni i głazów nagrzewających się za dnia tak, że zachowywały ciepło do 

rana, zapadł na trzy doby z wyłączoną aparaturą nadawczą. Najdrobniejszy impuls 
elektromagnetyczny nie wydostał się na zewnątrz grawitolotu: działający zasilacz 

i urządzenia nasłuchowe były starannie ekranowane. Docierający do nich sygnał 
emitowany przez radioźródło przypominał szumy pracującej siłowni. Dużej siłowni, 

takiej, w jaką
89

wiekami.
Zeus, w każdej chwili gotów do natychmiastowego startu, przez trzy dni i trzy 

noce czekał na coś, co mogło, ale nie musiało się wydarzyć. Bacznie obserwował 
ścianę kniei ponad   zboczami    kotliny,    przypatrywał   się   zwierzętom, 

które  początkowo  zatrzymywały  się w  bezpiecznej   odległości i wietrzyły 
nieufnie, wyciągając pyski w stronę gra-witolotu.   Zeusa   zdumiewało   

bogactwo   form   skaczących, biegających,   człapiących,   fruwających   i   
pełzających;   już nie myślał z lekceważeniem o ostrzeżeniach swych mocodawców,  

przestał  się  też  dziwić  tajemniczemu milczeniu pięciu  swoich  poprzedników: 
to  pulsujące  życiem,  dzikie otoczenie  zdawało  się najeżone  zdradzieckimi 

pułapkami. Zwierzęta wkrótce przywykły do obecności grawitolotu, omijały go jak 
naturalną  przeszkodę terenową. Trzeciego dnia rankiem zjawiły się homy. Zeus o 

mało nie wystartował, wydało mu się, że lada moment nastąpi to, co przyniosło   
zgubę   jego  poprzednikom;   wstrząsnęło  nim  podobieństwo homów do ludzi. 

Każda z tych istot mogła być ucharakteryzowanym  Uranosem   czy   którymś  z  
tytanów. Uspokoiło  go   ich  zachowanie,  zwierzęce  i  instynktowne. 

Obwąchiwały  kadłub  statku,   zaglądały  do  bulajów,  czochrały   się,   
zakłopotane   tym   nowym   znaleziskiem.   Były nader ciekawe.

Nazajutrz po trzydniowej kwarantannie Zeus otworzył śluzę i schwytał jednego 
homa. Przerażone zwierzę zanieczyściło przedsionek, potem nagle stało się 

agresywne, dopiero wstrzelona pod skórę dawka piorudonu obezwładniła je. Zeus 
odczekał godzinę. Z biegłością nabytą podczas treningów w Prefekturze Pretorii 

osiągnął nirwanę. Zespolił się z homem. Był już nim.
Kazał mu się umyć, doprowadzić do ładu skołtuniony zarost, ubrać się w 

skafander. Horn wykonywał polecenia nieporadnie. Nienawykłe do skomplikowanych 
czynności, mocarne łapy skruszyły depilator, podarły dwa skafandry i zdemolowały 

półki z zapasowym wyposażeniem, nim
90

o szczegóły, polecił mu też wziąć ze sobą miotacz, dla bezpieczeństwa - nie 
naładowany.

Horn opuścił statek. Postępując według woli Zeusa, wdrapał się na stok kotliny i 

ruszył w puszczę. Szedł śladami Demeter, Hery, Hestii, Hadesa i Posejdona - 

ludzi, którzy przybyli na tę planetę, aby dowiedzieć się, dlaczego Kronos 
milczy. Wszyscy oni zameldowali o wykryciu radioźródła i wszyscy, zachowując 

zalecaną ostrożność, udali się na poszukiwanie "Gai". Żadne z nich nie odezwało 
się więcej. Zeus, intensywnie szkolony i wysoko wyspecjalizowany telepator-

wywiadowca, był szóstym z kolei wysłannikiem i wielką nadzieją Prefektury.
W komórce kontrwywiadowczej snuto najprzeróżniejsze przypuszczenia. Zeus nie 

brał udziału w naradach, zapoznano go tylko z pryncypiami. Całe dnie spędzał nad 
selektorem i doskonalił swe umiejętności telepatyczne. Od czasu, gdy w 

Prefekturze Pretorii zainteresowano się możliwościami kontaktu telepatycznego, 
jej mury opuściły setki wybitnych telepatorów, ale spośród nich Zeus był chyba 

telepatorem najlepszym.
O zaplanowanej wyprawie Dominian na Gaje Prefektura dowiedziała się w porę. 

Niezwłocznie podjęła działania. Nie szczędzono starań, żeby Kronos - hegemski 
wywiadowca - znalazł się pośród uczestników ekspedycji. Prefekturę interesował 

cel wyprawy, skład osobowy członków załogi i ich zamierzenia, czyli to, co 
trzymano w ścisłej tajemnicy. ,,Gaja" wymknęła się z Układu Naszego po szerokiej 

trajektorii, omijając obszary kontrolowane przez hegemskie patrolówki; gdy 
osiągnęła prędkość podróżną, Kronos połączył się z centralą Prefektury. Doniósł, 

że statkiem dowodzi Uranos, załoga zaś składa się, poza garstką członków, 
głównie ze sterowanych cyborgów-ho-mów i robotów: cyklopów oraz hekatonchejraków 

- zatem maszyn bojowych i gospodarczych.
Zeus zaniepokoił się: hom - jego oczy i uszy - stanął. Nie, nie stracił nad 

homem władzy, to tylko paraliżujący strach powstrzymał tę istotę: ujrzała 
zwierzę

91
*J       VJ^L1   V^-iA       ZX1CH~11,       t,CłfJ*~ w nv-       J c* I-fc. 

.LV-   - w u       *-*
strwożone obcym zapachem, zapachem skafandra i kosmetyków, których hom użył do 

swej pierwszej gruntownej ablucji, oddaliło się, gniewnie pomrukując. Hom 
podążył dalej. Przedzierał się przez chaszcze, roślinność chlastała go po 

twarzy, czepiała się jego ramion, niekiedy grzązł po kostki w wilgotnym 
podszyciu, czasem potykał się o gnijące konary, dwa razy upadł. W gardle miał 

suchość, do oczu wciskały mu się roje owadów, paliły go stopy nie przyzwyczajone 
do obuwia. "Jeszcze, jeszcze trochę - ponaglał go w myślach Zeus. - Już 

niedaleko". Raptem kazał mu się zatrzymać. Intuicyjnie wyczuł niebezpieczeństwo.
I stało się. Z trzech stron otoczyli homa tytani - homy, które na Dominii 

poddano cyborgizacji. Wywlekli go z zarośli na trawiastą równinę, gdzie 
rozpierała się "Gaja". U jej podnóża wznosiły się budowle, większe i mniejsze, 

to o konstrukcji metalowo-ceramicznej, to sklecone z okorowanych drewnianych 
bali. Na horyzoncie w obłokach dymu uwijały się hekatonchejraki. Lały na step 

gorący asfalt, ryły kanały, stawiały obronne mastaby. Budowle otaczał kordon 
cyklopów patrzących nieruchomo na zewnątrz, a na ich czołach połyskiwało 

złowieszczo oko laserowej broni gotowej na sygnał otworzyć morderczy ogień. 
Zwierząt nie było, widocznie rejwach wypłoszył je stąd, ale homy wyłaziły z lasu 

i zapuszczały się między budowle.
Tytani dotarli do baraku bez okien, powlekli homa ciemną galeryjką do 

opancerzonych drzwi, które otwarły się same. Za nimi, w sztucznie oświetlonym 
pomieszczeniu, zama-jaczyły przez chwilę dobrze znane Zeusowi twarze: Hadesa, 

Posejdona, Hestii, Hery i Demeter. Malował się na nich przestrach, a mózg Zeusa 
przeszyło pełne trwogi przypuszczenie, które choć nasunęło się pięciu osobom, 

wyrażone zostało przez nie jednym pojęciem: "Kronos?!" Potem drzwi się 
zatrzasnęły i żadna cudza myśl nie za-kłćciła już toku myśli Zeusa. Kontakt z 

homem został przerwany.
Nie miał wątpliwości, że jego poprzedników uwięziono. Ten, co to uczynił, 

odizolował ich dokładnie od świata, zadbał nawet o ekranowanie celi, aby 
udaremnić więźniom łączność telepatyczną. Tym kimś - aczkolwiek wydawało się to 

absurdalne - był Kronos. Wszak to jego, nie zaś Uranosa, bali się uwięzieni 
poprzednicy Zeusa i tylko on wiedział, spodziewał się, że w ślad za nim przybędą 

na Gaje pracownicy Prefektury, żeby wyjaśnić, dlaczego po wylądowaniu nie dał 
znaku życia. Stąd owo podwójne zabezpieczenie: kordon cyklopów i patrole tytanów 

strzegących statku wraz z otoczeniem; tytanów, którzy pojmali przebranego homa, 
tusząc, że jest człowiekiem. Gdyby nie skafander, hom mógłby bezkarnie wałęsać 

się między budowlami.

To była szansa. Zeus zrzucił z siebie ubiór, skołtunił włosy i zarost, natarł 

ciało wodą i wytarzał się w szarym piasku. Wyglądał teraz niczym autentyczny 
dzikus. Broni nie zabrał, co było szaleństwem, ale dopisało mu szczęście i po 

drodze nie natknął się na żadnego groźnego drapieżnika. Jedyny uszczerbek, jaki 
poniósł na ciele, to podrapane boleśnie stopy.

Zgodnie z przewidywaniami ani cyklopy, ani tytani nie zareagowali na jego widok. 
Zeus wespół z watahą ho-mów - które jednak uznały go za odmieńca i raczej 

stroniły od niego - szwendał się po okolicy, zaciskając zęby, bo trawa 
bezlitośnie cięła poranione nogi. Wreszcie zrezygnowany legł na miękkiej kępie, 

opodal "Gai", gdzie przesiedział do wieczora. Z zapadnięciem zmierzchu 
reflektory rakiety oświetliły teren. Hekatonchejraki pracowały nadal, słaby 

wietrzyk przywiewał drażniące powonienie opary smołowate i zapach rozgrzanej 
masy bitumicznej; pod ich stąpnięciami ziemia drżała; rozbrzmiewał jednostajny 

zgrzyt, łoskot i dudnienie. Homy gdzieś zni-knęły; opustoszało.
Zeusa morzyła senność. Miał za sobą trzy wyczerpujące doby, długi marsz przez 

puszczę, i od rana nic nie jadł.
93

po prostu o posiłku zapomniał.
Bliski hałas otrzeźwił go. Pomost trapu, unieruchomiony dotąd  przy górnej  

furcie  burtowej   "Gai",  opuścił  się w dół. Zszedł z niego ogromny mężczyzna 
o twarzy zasnutej mrokiem,  przygarbiony nieco i powolny.  Zeus poznał go: 

wygląd Kronosa miał trwale zapisany w pamięci. Kronos skierował   się   do   
ceramicznej,   stożkowatej   budowli,   raz i  drugi  obejrzał  się  na   

rakietę,  potem  znikł  w  wejściu. Zeus   odczekał   jakiś   czas.   Przekradł  
się   do   trapu   i   po drabince biegnącej na zewnątrz szybu dostał się do 

wnętrza  statku. Bloki  pamięci umieszczone  były  w  niższych kondygnacjach. 
Zjechał tam dźwigiem; po drodze nikt go nie zaczepił. Błądził trochę, nim 

odnalazł właściwe drzwi. Kazał   sobie   odtworzyć   przebieg   ostatniego   
etapu   podróży.   Maszyna   relacjonowała   skrótowo,   tak   jak   chciał. Z   

tych   wypowiedzianych   bezbarwnie,   lapidarnych   zdań układał się plastyczny 
obraz zdarzeń.

Uranos przestał być dowódcą wkrótce po wylądowaniu na Gai. Jego despotyczny 
stosunek do podwładnych i lekceważenie  założeń   ekspedycji  wywołały  

oburzenie  członków  załogi. Załoga zaczęła  spiskować. Wciągnęła  ona do spisku 
część tytanów, przeprogramowując ich potajemnie. Uranos wykrył spisek, w czym 

pomógł mu Kronos, i uwięził spiskujących w podziemnym sektorze zaplecza  
technicznego, gdzie roboty  wykonywały  najcięższe prace montażowe. Mieli oni 

dotąd zajmować się nadzorem inżynieryjnym.  Razem   z   nimi   Uranos   umieścił 
tytanów.   Tymczasem Kronos, realizując swój zawczasu obmyślony podstępny   

plan,  nie  zaprzestał  knowań.  W   trakcie  budowy naziemnego    fragmentu    
bazy    niby    niechcący   skaleczył Uranosa, a kiedy ten udał się do 

pomieszczenia terapeutycznego, żeby w regenaratorze  zabliźnić ranę, uśpionego 
przeniósł   do   rakietki   zwiadowczej   i   wyekspediował   na orbitę bez 

paliwa na drogę powrotną. Potem - ani myśląc uwolnić członków załogi - wypuścił 
z podziemi niektórych   tytanów   i   przy   ich   pomocy   oraz   przy  pomocy

94
obronnych bazy i jej rozbudowy.

Tyle blok pamięci.
Z powyższego wynika, że Kronos dopuścił się czegoś więcej niż kolaboracji. 

Opanowany żądzą władzy Uranos zaraził Kronosa arywizmem, a ten przechytrzył 
swego mistrza i zawładnął jego statkiem. Kronos przechytrzył także speców z 

Prefektury, przejrzał ich plany i jak na razie był nad nimi górą.
Zeus opuścił "Gaje" tą samą drogą, którą przyszedł. Wymknął się z kordonu 

cyklopów i tytanów. Noc była księżycowa, szemrząca liśćmi uśpionych drzew. Z 
rzadka dobiegały odgłosy buszowania nocnych drapieżników, czasem poderwał się z 

furkotem obudzony ptak albo szmyrg-rięło coś w gęstym podszyciu. Zeusowi lżej 
się szło, bo miał na stopach podeszwy z miękkiej, elastycznej kory, którą 

przymocował do nóg paskami łyka. Uzbroił się też w grubą prostą gałąź.
Do piarżystej kotliny dotarł w środku nocy. W świetle księżyca ujrzał jej 

kamieniste dno.
Była pusta, grawitolot wsiąknął.

Zeus nie dał znać po sobie zaskoczenia, zadarł głowę, tak jak to czynią 
zwierzęta i chwytał wiatr w nozdrza. Następnie, udając, że chce kotlinę obejść, 

poszedł wzdłuż jej stoku i korzystając, że księżyc skrył się za chmurą, nurknął 

w gąszcz. Biegł dopóki starczyło mu tchu. Potknął się o zwalony, próchniejący 

pień i runął między paprocie. Jeśli nawet Kronos przewachał, co się święci i 
postawił obok kotliny straż, aby schwytać prawdziwego wysłannika Hegem, żaden ze 

strażników zapewne nie rozpoznał w tym nagim, brudnym, rozczochranym i umęczonym 
stworzeniu Zeusa.

Po tygodniu, jak przewidywał harmonogram, na krążącej wokół Gai "Rei" włączono 
nasłuch telepatyczny. Zeus poinformował przebywających na jej pokładzie ku-retów 

- pomniejszych wywiadowców oddanych mu do dyspozycji - o zaistniałej sytuacji. Z 
obawy przed de-konspiracją odmówił przyjęcia pomocy; jakoś się tu urzą-

95
i kozim mlekiem, zapoznaje się z terenem. Polecił natomiast kuretom, 

niezwłocznie ściągnąć posiłki. Trzeba się było szykować do zbrojnej walki.
Rok -19300, Ziemia

Nikt nie spodziewał się ataku, toteż gdy pierwsze razy trafiły w egidę, osłonę 
"Olimpu", Zeus stracił głowę. Większość ludzi była w rozjazdach po świecie i 

zajmowała się organizacją życia państwowego homów; arsenał na statku zionął 
pustką: hekatonchejraki i cyklopy - maszyny, które Zeus zagarnął Kronosowi i 

które rzucił do walki 7, ich byłym właścicielem - dawno zamieniły się w rdzę.
Atakowano z ziemi. Zeus, przekonany, że to spisek, skontaktował się z bazą na 

Gai. Dyżurni, nie mniej przerażeni od niego, zaprzeczyli. Nie, nikomu z nich 
nawet nie zaświtała taka myśl, agresorami są Dominianie.

- Dominianie?? Skąd tu Dominianie?! - wrzasnął Zeus.
Tego oni nie wiedzą, odparli, to raczej Zeus powinien wiedzieć, wszak on, nie 

kto inny, kontroluje obszary orbitalne Gai. Mieli rację; Zeus zarządził stan 
pogotowia, rąbnął pięścią w nadajnik i pogalopował do centralnej sterowni, żeby 

sprawdzić zabezpieczenie statku i wskazania indykatorów mocy. Tu zastał swoja 
córkę, Atenę, Atena zapoznała go z sytuacją. Dominianie wylądowali rankiem, 

powiedziała z chłodnym spokojem, liczebnie dorównują załodze "Olimpu" i 
przywieźli ze sobą nowoczesny sprzęt bojowy. Ale ten sprzęt nie jest taki groźny 

jak cyklopy, te same cyklopy, którymi Zeus po pokonaniu Kronosa wzgardził, które 
zostawił w podziemiach zaplecza twierdzy. To są automaty samodoskona-lące i nie 

zamieniły się, jak przypuszczał Zeus w kupę
tysięcy   lat,   niebywale   rozwinęły   swe   zdolności   bojowe.

Dominianie, w przeciwieństwie do Zeusa, któremu to wszystko działo się niemal 
pod nosem, wiedzieli o istnieniu nowej generacji cyklopów i nie omieszkali 

skorzystać z okazji. Właśnie te cyklopy bombardują teraz "Olimp".
Zeus zacisnął zęby, odwrócił się tyłem do Ateny i przywarł wzrokiem do ekranów, 

na których prócz błysków ognia i kłębów dymu nie było niczego widać. Statek 
dygotał, stękało poszycie, lecz egida skutecznie parowała ciosy. Zeus 

kilkakrotnie uruchamiał emitery energii. Gaja cichła wtedy, stanowiska cyklopów 
okrywały się gęstszą opończą dymu, ale wnet atak wznawiano z równą siłą. Na 

pulpicie kontroli śluz płonęły i gasły lampki: co rusz przybywał na pokład ktoś 
z Gai, zaalarmowany stanem pogotowia. Niespodziewanie odezwały się głośniki. 

Gdzieś w instalacji nastąpiło zwarcie i statek wypełniła kanonada. Zeus walił 
dłonią po przełącznikach, wołał dyspozytora mocy, wyzywał Dominian od 

epimetejskich synów, a kiedy zjawili się wystraszeni kureci z pytaniem, czy mogą 
w czymś pomóc, cisnął w nich panelą.

- Gotować deziry! - ryknął.
Czyjeś palce dotknęły jego ramienia, a wyciągnięta ręka wskazała mu boczny 

ekran. Zeus z osłupieniem ujrzał Atenę wiodącą jego półczłowieczego syna, 
Herkulesa, uzbrojonego w laser. Szli wprost na stanowisko ogniowe.

- Zwariowała?? Przerwać ostrzał! Wyłączyć emitery! - zawołał Zeus bez nadziei, 
że ktokolwiek go w tym grzmocie usłyszy.

I wówczas głośniki ucichły. Dym z ekranów wolno zniknął, cyklopy wycofywały się.
- Emitery stop! Deziry stop!!

Miejsca niedawnych stanowisk cyklopów i okolice pokrywał gasnący żużel. Herkules 
prażył z lasera w widnokrąg, gdzie przemykały sylwetki spłoszonych robotów. Na 

placu boju pozostał tylko jeden cyklop, niepozorny, przysadzisty, i choć milczał 
drwił przecież z ognia morderczej

96
7 - Sukcesorzy

97
z nim na skalistą górę i z jej szczytu spuścił cyklopa po drugiej stronie stoku. 

Cyklop rozpadł się na części.

Zeus wygnał wszystkich ze sterowni. Krążył niespokojny, patrząc to na ekrany, to 

na pulpit kontroli śluz. Podniósł panele leżącą pod drzwiami, rzucił ją w 
przeciwległy kąt. Czekał na Atenę i obmyślał słowa nagany.

Atena była bardziej maszyną niż żywą istotą. Zeus, od wczesnej młodości 
wojażujący przez kosmiczne wakua, znajdujący się wiecznie poza Hegem, kiedy 

zapragnął mieć własne dziecko, musiał prosić o pomoc pokładowych genetyków. Ci 
odmówili, lękając się konsekwencji prawnych za stosowanie metody Hebanona - a 

tylko tą metodą w warunkach kosmicznych mogli stworzyć spokrewnionego z Zeusem 
homonkulusa - dlatego Zeus udał się do Hefajstosa, aby ten skonstruował 

androidalnego cyborga i nadał mu postać kobiety. Niech Hefajstos weźmie do 
pomocy jakiegoś neurofizjologa, powiedział, i skopiuje do pamięci cyborga zapis 

prądów czynnościowych jego, Zeusa, mózgu. Jeżeli Zeus nie może dać swemu dziecku 
ciała, da mu swego ducha. Hefajstos, mimo nawału pracy, zaspokoił jego życzenie, 

aczkolwiek lękał się, że filtry nie poradzą sobie z silną osobowością Zeusa i 
Atena odziedziczy po swym duchowym ojcu sporo cech męskich. Istotnie, dopóki nie 

skorygowano jej procesów psychicznych, Atena gardziła towarzystwem kobiet, 
obcowała wyłącznie z mężczyznami i starała się na każdym kroku z nimi 

rywalizować. Zeus kochał ją za tę czupurność, pęd do wiedzy i roztropność; oboje 
rozumieli się znakomicie.

Teraz, choć pełen niepokoju, Zeus domyślał się, że Ateną kierowała rozwaga, a 
nie emocja czy egzaltacja. Lecz przywitał ją wyrzutami. Czy po to, jako jedynej 

kobiecie na "Olimpie", nadał jej przywilej korzystania z arsenału, żeby w każdej 
burdzie niepotrzebnie wystawiała swoje życie na hazard i dodatkowo narażała 

swego przyrodniego brata, Herkulesa, który pomimo nikczemnego pochodzenia jest 
jego umiłowanym synem? Atena oczyściła ciało z kopciu i sadzy, zmieniła szaty, a 

potem spokojnie popatrzyła na
98

Zeusa narażał życie? Ona? Przecież była pod opieką Herkulesa. A Herkulesa 
dominiańskie roboty nie tkną, bo Her-kules jest dla nich zwierzęciem czyli 

stworzeniem, któremu krzywdy nie mogą zrobić, co mają zapisane w pamięci i o 
czym zdaje się Zeus zapomniał.

- A ten, którego Herkules rozbił o skały? - spytał Zeus.
Atena odparła:

- To najnowszy typ robota, trzecia generacja cyklopów. Tamte nie mogły złamać 
zakazu zabijania gaińskich zwierząt, jednocześnie ogień lasera by je zniszczył, 

salwowały się więc ucieczką, ten zaś wytwarzał wokół siebie pole ochronne. 
Energię czerpał z rozmieszczonych na rubieżach stanowisk promienników. Dopóki 

znajdował się w ich zasięgu, był bezpieczny. Dopiero kiedy Herkules wyniósł go z 
kręgu zasilania, zamienił się w bezbronną i bezradną kukłę.

Zeus z frasunkiem podrapał się w czubek głowy. Po raz nie wiadomo który Atena 
zdumiała go. Rychło atoli przestał się dziwić, na ekranach bowiem pojawił się 

Bachus z czeredą satyrów siedzących okrakiem na osłach. Aż śmiech brał na widok 
ciężkich bojowych maszyn umykających przed ryczącymi ze strachu kłapouchami.

Rok - 17700, z Hegem na Ziemię
Opierał głowę na łonie najpiękniejszej z charyt. Od rana opadła go chandra i 

czuł się jak przed dwoma tysiącami lat, kiedy spoczywał na kładce 
przegradzającej geno-pole ambrozji odradzającej się stale i stale wycinanej dla 

potrzeb metropolii. Wylegiwał się tam całymi dniami odrętwiały i gapił się 
wprost w słońce, jakby pragnął, żeby wypaliło mu oczy, rozpamiętywał. Od 

genopola zala-
99

brzeżnych, może i rakowaciała, ale nie badał jej na kan-cerogenność, w końcu 
nikt się tym zatruć nie mógł, bo przed dystrybucją dostawcy sprawdzali produkt 

tysiąc razy, a zresztą ambrozję wycinano z głębi genopola, gdzie odradzała się 
najokazalej, gdyż z góry wiadomo było, że przy brzegach jest najmarniejsza. 

Wiatrochrony wstrzymywały ruch powietrza i skwar mocno dawał się we znaki, ale 
Bachus leżał twardo w jednym miejscu nieporu-szony, chociaż gotowało się w nim, 

nie tyle z gorąca, co z irytacji. Gdyby wtedy, zaczepiony w mieście, uwiesił się 
jakiegoś patrona, prymasa, prefekta czy pretora, wkrótce by chapnął synekurę jak 

wielu jego kumpli. Każdy z nich obnosił się z tytułem, miał posadę, o jakiej 
marzyć, i świecił ludziom w oczy emblematem na rękawie. Taki Telomotl, weźmy, 

napisał pracę naukową, w której udowodnił, że dokładne usuwanie odpadków z hal 
montażowych jest na razie niemożliwością techniczną z uwagi na niedoskonałość 

urządzeń czyszczących, przekonał o tym kompetentne czynniki i pozwolono mu się 

uganiać wzdłuż taśm produkcyjnych z miotłą za śmieciami. Albo Encalu, kierujący 

grupą robotów: gdy zlecano mu wykonanie elewacji z dala od ludzkich oczu, 
wyłączał swoje roboty, zakasywał rękawy i chwytał za działo z emulsją. Samonon 

miał jeszcze fajniejszą pracę: obsługiwał tłocznię hydrauliczną, której roboty 
bały się jak ognia, a raczej jak wody, i bez wyłączania pozwalały się wyręczać. 

Przykłady można by mnożyć, ale po co się poić goryczą?
Bachus i tak był w lepszej sytuacji od poniektórych dyplomantów, miał 

przynajmniej to swoje genopole i choć tam gnuśniał, zawsze się mógł pochwalić, 
że pracuje. I nikt nie musiał wiedzieć, że ta praca go mierzi, bo jest wściekle 

nudna, że wykonuje ją już od tysiąca lat i że nie ma perspektyw na jej zmianę.
Najbardziej bolał go ten brak perspektyw. Bachus w tamtych czasach nie 

dopuszczał do siebie myśli, że przez dalsze pięć tysięcy lat, jeśli wcześniej 
nie odeślą go na emeryturę, będzie tkwił na tej kładce, mierzył krokami

100
przemysłem  odtwarza  wycinane  sukcesywnie  pałacie.

Charyta przebierała różowymi palcami w jego włosach, z dala dobiegały dźwięki 
piszczałek i śmiech satyrów. Na Bachusa spływało ukojenie. Tylko gdzieś w głębi 

narastał w nim bunt, ślepy, bo przeciw losowi. A może przeciw rodzicom, którzy 
spłodzili go w erze Ekstensywnego Ulepszającego Ontogenetycznego Ewolucjonizmu. 

Ani Zeus, ani matka Bachusa nie spodziewali się chyba, że ich dziecku nie 
przypadnie do gustu stan zastany, szczególnie EUOE, którego był owocem. Świat, 

na jaki przychodzimy, świat naszego dzieciństwa i młodości widzi nam się światem 
najbardziej naturalnym pod słońcem, nie czujemy się w nim obco, jest swojski. 

Inne światy niekiedy pociągają nas swą egzotyką, złudnie wszakże; gdyby nam 
przyszło w nich żyć, do śmierci prześladowałoby nas wrażenie, że jesteśmy 

intruzami. Wystarczy się nad tym zastanowić.
Z Bachusem wszelako było inaczej. Im głębiej się zastanawiał, im dłużej rozważał 

- a miał czas na rozważania, o, czasu to miał naprawdę nadmiar - tym większego 
nabierał przekonania, że urodził się w nieodpowiedniej erze i w nieodpowiednim 

miejscu. Nie marzył o jakimś konkretnym świecie, tylko bokiem wychodził mu jego 
świat, ten który zapoczątkował i urzeczywistnił erę EUOE. Żadne działanie - jak 

istnieje Hegem - nie było przemyślane do końca, podobnie stało się z EUOE; 
skutki tego ewolucjonizmu, sztucznego pod każdym względem, mogli trafnie i 

właściwie - bo na własnej skórze - oceniać jedynie ci, których on dotknął. 
Owszem, większość była zadowolona, chociaż kto wie, czy większość - w końcu w 

oficjalnych komunikatach jest więcej łgarstw niż w pogłoskach, a z kursujących 
pogłosek wynikało, że jest akurat odwrotnie. Bo kogóż mogła radować świadomość, 

iż zamiast tysiąca lat, będzie się męczył dziesięć tysięcy? Inicjatorów i 
twórców zapewne bawiła idea cywilizacji długowiecznej, ale sami wykpili się od 

noszenia ciężaru, który zarzucili na barki innym; perfidnie oświadczyli, iż 
wzdychają do owej długowieczności, ale nie doświadczą jej

101
wa wyłącznie in vitro w komórkach rozrodczych - niechaj  tedy z dobrodziejstwa 

tego korzystają  następne pokolenia. I tu druga zadziwiająca rzadkość, wprost 
unikat: ówcześni zgodnie przyklasnęli, jakby wniebowzięci, że ich potomkowie 

dostąpią tylu łask. Zwykle przecież bywało na odwrót, dążenia do udoskonalenia 
progenitury trafiały na zdecydowany, ślepy opór. Tak było z przyśpieszaniem 

rozwoju  umysłowego,  eliminowaniem animalizmu,  zwiększaniem odporności na 
choroby, z tym wszystkim, za co pokolenie Bachusa żywiło dla swych przodków 

wdzięczność. Aż  naraz  ta  podejrzana  jednomyślność,  jak  gdyby  przeczuwano, 
że za rzekomo wzniosłą ideą kryje się perwersja. Dziesięć tysięcy lat życia to 

nie to samo co dziesięć razy po tysiąc lat. Gdyby co tysiąc lat zaczynać od 
nowa, nawet pamiętając wszystko z poprzednich wcieleń, życie stałoby   się   

znośniejsze,   może   by  w   ogóle   przestał   istnieć problem    
długowieczności.    Ale   sto    wieków   egzystencji, kiedy człowiek ma 

wszelkie atuty:  zdolności, zapał, aspiracje i zawód, kiedy rozbudzono w nim 
ambicje, a odebrano mu nadzieję na to, że zdarzy się coś, co zmieni jego 

dotychczasowy monotonny tryb życia - jakiego życia! toż to wegetacja! - kiedy 
wie, że ani z nudy, ani z powodu choroby nie trafi go szlag, bo tak jak 

intelekt, ma te predyspozycje i odporność wpisane do pamiętnika chromosomowego, 
wtedy wpada się w rozpacz albo... w alkoholizm. Bachus wybrał to drugie. Lenił 

się jeździć do miasta, lenił i nienawidził, wszak tam mieszkali jego wygrani 
koledzy,   chełpliwi   i   nadęci,   przeto   zrezygnował   .z   bodeg 

metropolii   i   własnym  sumptem   na  terenie   genopola   jął produkować  

alkohol. Fermentująca ambrozja  jak nic nadawała się na zacier, napój z niego 

był tęgi i miał smak wyborny.   Bachus   zalewał   się   regularnie   i   
dokumentnie; kilkakrotnie  w  stanie    upojenia    pokazał  się  w mieście. 

Ktoś ze znajomych poinformował o tym  Zeusa,  nieświadom, jaką   przysługę  
Bachusowi   wyświadcza.   Zeus   zajęty   był wówczas dwoma pilnymi sprawami: 

rozgramianiem domi-niańskich  robotów  na  Gai  oraz - pewny  już zwycięst-
międzyplanetarnej; znalazł atoli trochę czasu i ściągnął Bachusa na "Reję". 

Tutaj Bachus odżył. Związał się z czeredą satyrów - pomiotem genetyków z "Rei", 
którzy licho wie po co przeprowadzali nie kończące się eksperymenty genetyczne 

na homach i innych zwierzakach gaiń-skich - zaraził ich swym beztroskim 
usposobieniem, rozbuchaną chęcią życia, młodzieńczym entuzjazem. Satyrowie 

świata za nim nie widzieli, łasi bowiem byli na wszelakie wszeteczeństwa, zabawy 
i swawole. Bachus zaś prym wśród nich wiódł i skory był do szaleństw i uciech 

jak żaden z bogów...
Bachusowi drgnęły kąciki ust. Bóg - powtórzył w myślach. - Jestem bogiem. Wasze 

tytuły moi hegemscy przyjaciele to jak próchno przy moim; wymawiając je ma się 
niesmak i suchą chropowatość na języku. Tylko tu, na Gai, można się poczuć 

naprawdę kimś, rozkazywać, zyskać miano nieśmiertelnego; można bez umiaru tarzać 
się w ramionach pięknych i jakże ludzkich homek, pić, śpiewać i tańczyć, 

podróżować, zaglądać do domostw tych na poły rozumnych stworzeń i odbierać 
należną cześć.

Na Gai można też było walczyć, ryzykując własną skórą, tak jak Bachus walczył z 
gigantami, i upajać się swoją odwagą, rozkoszować oszałamiającym tętnem walącym 

z podniecenia w skroniach.
Bachus otworzył powieki i blask Soi, słońca jaskrawsze-go niż na Hegem, oślepił 

go na moment. Czuł falujące łono Talei i muśnięcia jej palców. Poszukał wzrokiem 
jej twarzy na tle nieba. Uśmiechała się. Odpowiedział uśmiechem.

Taleja zjawiła się wraz z grupą młodych kobiet i mężczyzn, mających tak jak 
Bachus aż nadto hegemskiej stabilizacji; przybyła na pokładzie "Olimpu" - stacji 

międzyplanetarnej krążącej teraz wokół Gai. "Olimp" był gigantyczny, zbudowany 
jakby przez pomyłkę projektanta, który nieopatrznie postawił w liczbach 

określających gabaryty o jedno zero za dużo. Lecz Zeus wiedział, co czyni. W 
ślad za "Olimpem" przybyli następni dezerterzy ucie-

102
103

leństw, niechby krwawych lub zakończonych śmiercią, aby tylko dać ujście swym - 
chociaż atawistycznym, przecież drogim i prawdziwie ludzkim - instynktom czy 

popędom i aby pokazać sympatykom AUL-u, gdzie mają ich ulepszenia i jacy chcą 
być w istocie. Bachus doskonale ich rozumiał, jego niechęć do wszelkich 

ingerencji genetycznych była równie wielka; jeszcze tu, na Gai, prześladował go 
koszmar Ulepszającego Ewolucjonizmu, bywało, że pośrodku nocy zrywał się zlany 

potem, z okrzykiem: EUOE! na ustach, budząc swych wiernych kompanów, którzy z 
pro-stoduszną niefrasobliwością podejmowali ten okrzyk. Z czasem "euoe" przyjęło 

się jako święte powitalne zawołanie, a Bachus nie zabraniał go używać, bo w 
interpretacji tego leśnego ludku brzmiało niczym szyderstwo z twórców 

Ekstensywnego Ulepszającego Ontogenetycznego Ewoiucjo-nizmu.
Przybywali coraz to nowi uciekinierzy i zajmowali pokład za pokładem tonącego w 

przepychu "Olimpu". Bachus gardził komfortem i zbytkownościami, przekładał 
towarzystwo swej dzikiej kompanii, ponadto atmosfera na stacji stawała się z 

roku na rok cięższa, przesycały ją intrygi i rosnąca wzajemna niechęć; Zeus 
wszędzie wietrzył spisek, łaził ponury i podejrzliwy; załoga traciła poczucie 

rzeczywistości, przewracało się ludziom w głowach, zazdrościli sobie wyrazów 
hołdu i uwielbienia składanych przez mieszkańców Gai, kłócili się między sobą, 

kto ma szersze wpływy, kto cieszy się większym kultem. Nie, Bachus stanowczo 
wolał dzielić dolę z prymitywnymi hybrydami.

Zbliżały się dźwięki fletni, bębnów i cymbałów. Na czele orszaku w girlandach 
kwiatów jechał na ośle Sylen, stary satyr, mistrz Bachusa i jego ulubieniec. 

Pijany jak zwykle,
- Sylen - szepnęła Taleja, a jej palce przestały pieścić

włosy Bachusa.
Bachus uniósł głowę. Sylen zatrzymał osła i czknął głośno. Muzyka ucichła.

104
wyspie INHKSOS. zmusiliśmy lezeusza, aoy ją opuścił. Weź swój ognisty rydwan i 

ruszaj po Ariadnę, Bachusie. Bachus dźwignął się żwawo.

Rok -15620, Fitominia

Egzotyczny Cudzoziemcze,
ja, fitomin z Primy, zwany Biokiem, odpowiadam na Twe wezwanie, które dotarło do 

mnie poprzez orbitalne stacje przekaźnikowe. Pasjonuje Cię geneza naszego 
gatunku i jego rozwój, pragniesz wiedzieć, jak żyjemy i jak wygląda nasz dzień 

powszedni. Jesteś chyba mlodym i nieufnym człowiekiem - ufff, cóż za nazwa! 
(daruj, ale to nawet brzmi okropnie) - tak, jesteś chyba nieufny, boć na Twej 

planecie ukazała się niezliczoność publikacji dotyczących nas i wszystkiego, co 
z nami związane. Dość odwiedzić najuboższe archiwum, ażeby zaspokoić ciekawość.

Nieporęcznie jest zwierzać się obcemu, aliści odpowiem pokrótce na Twe pytania. 
Zwłaszcza, że zastanawiasz się, czy nie zostać fitominem.

Na powstanie naszego gatunku złożyły się względy historyczne, naukowe i 
obyczajowe. Metodę fitofikacji opracował zespół Teoxonta przy pomocy 

dominiańskich geni-ków. Założenia były następujące:
1.   Zminiaturyzować człowieka.

2.   Włączyć kod genetyczny chloroplastów do chromosomów jąder komórek skóry 
człowieka.

3.   Przystosować organizm człowieka do takich procesów biochemicznych, ażeby 
mogła w nim zachodzić fotosynteza.

Innymi słowy postanowiono przysposobić ciało ludzkie do fotolizy cząsteczek 
wody, procesu wymagającego energii świetlnej, a przebiegającego przy 

współudziale chloro-
105

i tlen. Tlen zostaje wydalony, wodór zaś wiąże się z asy-milowanym dwutlenkiem 
węgla, powodując powstanie aldehydu fosfoglicerynowego, który łatwo przekształca 

się w aminokwasy, tłuszcze i glikozę, zatem w substancje odżywcze.
Mówiąc po prostu - wynaleziono sposób na zamianę organizmu ludzkiego (brr, kiedy 

wspomnę, że. do niedawna byłem takim tworem!) we wspaniałą, człekokształtną, 
myślącą roślinę.

Przebiegu fitofikacji opisać nie potrafię. Przed operacją genicy, których 
indagowałem o szczegóły, wyrażali się o niej z lekceważeniem i powściągliwie, a 

gdy odzyskałem przytomność, leżąc jeszcze w zasięgu jitotropów, otaczający mnie 
ludzie i ich działanie zdało mi się obojętne. Marzyłem wonczas, ażeby wyjść na 

dwór i wznieść ramiona do słońca.
Z oczywistych powodów wybrano na nasze siedlisko Primę. Planeta ta (nosimy się z 

projektem przemianowania jej na Fitominię) krąży wokół macierzystej gwiazdy w 
bezpośredniej bliskości, nurza, się wprost w słonecznej koronie. Jest przy tym - 

co dotąd dziwi astrofizyków - zasobna w wodę. Polecieliśmy tam samocztuart, 
wszyscy po fitofikacji, promem pilotowanym przez automaty. Przyjęto nas 

serdecznie. Dokoła ładownika zgromadziły się zielone, falujące tłumy. Nie zdołam 
Ci opisać owego przypływu przyjaznych uczuć, jaki mnie ogarnął kiedy znalazłem 

się wśród swoich. To tak, jakby podrażniono w Tuym mózgu ośrodek przyjemności. 
Szczęście innych staje się wyłącznym celem Twego istnienia, boć z owego 

szczęścia budujesz szczęście własne. W jednej chwili przeobraziłem się w cząstkę 
olbrzymiej społeczności czującej zawsze to samo, wtopiłem się we wspólny świat 

doznań i wrażeń.
Nie, Egzotyczny Cudzoziemcze, wzajemne przesyłanie wiadomości o aktuałnym stanie 

psychicznym którejkołwiek jednostki albo grupy w niczym nie przypomina 
telepatii. Odmienne jest źródlo emisji, odmienny jest nośnik infor-

wplywu na postępowanie poszczególnych istot, ale jeśli kogoś z nas spotka 
przykrość - cierpimy wszyscy, jeśli ktoś doświadczy radości - wszyscy się 

radujemy. Czujemy również to, co czują zwykłe, bezrozumne rośliny.
Ta zdolność atoli ma i ujemne strony.

Któryś z inicjatorów Projektu Fitofikacji, oczywisty bałwan (na lepszą opinię 
nie zasługuje), ubzdurał sobie, że znakomicie będziemy prosperować w otoczeniu 

roślin, gdyż tak jak ludzi cieszy i we własnym mniemaniu nobilituje rola panów 
zwierząt, fitominom poprawi samopoczucie świadomość, że żyją pośród organizmów 

niższych. Zasiano przeto kilka odmian pnączy, które rozpleniły się niesłychanie 
i odtąd stały się prawdziwym utrapieniem.

Wyimaginuj sobie, Cudzoziemcze, że wokół Ciebie, na obszarze, jakiego okiem nie 
ogarniesz, rozciągają się Twe - choć nie połączone z Tobą - receptory. Zależnie, 

od ich pobudzenia odczuwasz niepokój lub ulgę, doznajesz wrażeń miłych albo 
przygnębiających. Porastające Primę rośliny nieświadomie raczą nas swymi 

subiektywnymi reakcjami na bodźce zewnętrzne, toteż niezwykle ostrożnie trzeba 

poruszać się w terenie, ażeby nie przydepnąć gałązki czy liścia, i tym samym nie 

zadać sobie, i rodakom cierpień. Mimo to często się zdarza, że ktoś celowo bądź 
nieopatrznie zniszczy trochę owego zielska - natychmiast fala boleści dociera do 

najodleglejszych zakątków planety. Także mnie przytrafiło się niedawno, że 
zdenerwowany nachalnym pędem, który wybrał moje ciało na podpórkę (dłuższy czas 

tkwiłem w jednym miejscu i w niezmienionej pozie), ścisnąłem go w garści i wyr-
walem z korzeniami. Stojący nie opodal przyjaciel, przezwyciężając ból, 

uśmiechnął się do mnie z życzliwością i zrozumieniem,.
Gdyby herbicydy nie szkodziły również nam, już dawno rozprawilibyśmy się z ową 

zieloną ograniczoną hołotą. Ostatnia nadzieja w botanikach obradujących właśnie 
na Kongresie Bojowników z Chwastami. Sprawa jest nagląca, gdyż i wśród jitominów 

żyją sadomasochiści z lubością
106

107
siad - nie ma dnia, ażeby nie podeptał, nie rozgniótł, nie stłamsił, nie 

wymiątosił albo nie zmiażdżył jakiegoś pnącza.
Szczęściem rośliny reagują na bodźce raczej słabo, toteż ich wrażenia zmysłowe 

są nikłe. Zresztą zagłuszamy je upojną kontemplacją własnych tkliwych i 
rozkosznych przeżyć.

Ale pomówmy o rzeczach przyjemnych, a do takich należy niechybnie wypadek 
zakwitnięcia. Cóż za radość wybucha, gdy któryś z fitominów pokryje się 

kwieciem! Jakież wonczas odbywają się dysputy! Naturalnie zawsze się znajdzie 
ktoś zawistny, ktoś, kto dowodzić będzie, że widział kwiaty o wiele piękniejsze, 

bardziej aromatyczne i trwałe. Pochlebcy natomiast łicytują się w uprzejmościach 
i komplementach. Że pączki takie jędrne, barwne i świeże. Inni znowuż obgadują 

na stronie. Aliści napływające zewsząd uczucia - a owych nie potrafimy symulować 
- są jednakie. Panuje powszechna szczęśliwość i nawet zjadliwe plotki 

rozpuszczane są w atmosferze przyjaźni i uznania dla kwitnącego kolegi.
Egzotyczny Cudzoziemcze, prosiłeś mnie, ażebym na Twe wezwanie odpowiedział w 

sposób dyskretny, najlepiej listownie. Tak też czynię, używając miast papieru - 
którego ze zrozumiałych względów na Primie nie uświadczysz - łupków wapiennych. 

Litery wydrapuję na nich końcem uschniętego palca (nie obawiaj się - odrośnie) t 
co rusz muszę go ostrzyć. Temperując przed chwilą czubek, zaciąłem się w dłoń. 

Wycieklo 2 niej parę kropel soku - zwykła eksudacja - stąd ta zielona, rozlana 
powyżej plama, za którą Cię przepraszam.

Zastanawiam się, o czym jeszcze mógłbym Ci napisać, co jeszcze może interesować 
człowieka. Zapewne rad byś dowiedzieć się, czy żałuję dokonanego wyboru. Otóż 

nie. Z ręka na zdrewnialej piersi przysięgam, że jest wręcz odwrotnie. 
Chociaż...

Spróbuję być szczery. Jeżeli naprawdę czegokolwiek mi żal, to tego...
108

się, niestety, przez pączkowanie.
Pozdrawiam Cię - - Biok

Rok -14400, Hegem
Rada Nadzorcza

Narząd Gospodarki Terenami Globów
poza Układem Naszyta

Terytoria Wydzielone
w/m

W imieniu Instytutu Socjologii, w którym wraz z zespołem przeprowadzamy badania 
struktur i praw rozwoju społeczeństwa, prosimy o wydzierżawienie nam na czas 

nieograniczony parceli gruntowej oznaczonej według katastru symbolem G-A1'L od 
01 do 10, a zwanej potocznie Atlantą yel Atlantydą.

Parcela ta, położona z dala od centrum kultury krzewionej przez dominiańską 
nację, między terenami zamieszkałymi przez autochtonów nie skażonych 

oddziaływaniem obcych cywilizacji, zapewni nam możliwość prześledzenia 
autentycznych przeobrażeń społecznych gatunku tiomo pod wpływem bodźców 

zewnętrznych.
Wymagana akceptacja priiaariusa resortu - na odwrocie.

/opr.  Tad.   Saw./
Ome-Teuctli

109
JAHWE Więc o co ja jestem oskarżony? TRYBUNAŁ Przede wszystkim o samowolne i 

sprzeczne z prawem stworzenie dwóch osobników płci przeciwnej, o imionach Ewa i 

Adam.

JAHWE Zrobiłem to co większość. Na palcach da się policzyć tych, którzy od 
czasów Zeusa nie przyczynili się do powiększenia populacji na Gai.

TRYBUNAŁ Sofistyka. Rozmyślnie mylisz in vitro z in vivo. Wszyscy dotąd 
posługiwali się sposobem naturalnym wykorzystując wrodzone umiejętności. Ty zaś 

przeprowadziłeś coitus w laboratorium, z probówkami.
JAHWE Wypraszam sobie! Adama stworzyłem ze sztucznie zsyntetyzowanej komórki 

homopodobnej. Szło mi o to, żeby wyhodować  gatunek homo bez tych  jego 
dziedzicznych zwierzęcych obciążeń. Ludzie krzyżują się z homami, ale przez to 

homy wcale nie stają się lepsze, dalej kierują   się  krwiożerczym  instynktem,  
który   dziedziczą   nie tylko po swych   gatunkowo   identycznych   rodzicach,  

ale także  po  nas,  bo  nasze  niektóre  zachowania   również są typu   
odruchowego.   I   są  to   na   dodatek   zachowania   nie przynoszące  nam  

chluby.  Nawet  nasza  obecność  wpływa ujemnie na rozwój homów. Taki casus: 
przed laty któryś z Atlantów został ciężko poturbowany przez jakiegoś 

drapieżnika i stracił dużo krwi. Wymagana była natychmiastowa transfuzja. 
Wypadek zdarzył się daleko od punktu medycznego, płynów organicznych w 

podręcznych apteczkach nikt wtedy ze sobą nie nosił, więc koledzy rannego 
schwytali homa i użyli go jako dawcę krwi. W efekcie od tej   pory  homy  

regularnie  przeznaczają  na  rzeź  jednego ze   swoich,   bo   podpatrzyli,   
jak   nasi   wypuszczają   juchę z homa i uznali, że bogowie za tym 

przepadają...
TRYBUNAŁ Dobrze, dobrze! To nie ma nic wspólnego ze sprawą. Samicę stworzyłeś 

metodą Hebanona, która jest zakazana.
ma.' iNie^aoy Któryś z was sprooowai sKiecic taką komórkę! Po licho dublować 

robotę? Pierwowzór był gotów - czysty genetycznie, a jakże - pobrałem więc 
wycinek z jego ciała, wprowadziłem do komórki żeńskie chromosomy - też się przy 

nich namordowałem - i gotowe. Resztę zrobiła sztuczna macica.
TRYBUNAŁ Wiemy o tym. Wiemy także to, że dałeś homowi do ręki broń laserową.

JAHWE To prawda... Ale nie pozwalacie ściągać na Gaje robotów, a ktoś musiał 
pilnować mojego ogrodu. Homy przekradały się przez ogrodzenie i wyżerały mi 

jabłka. Cherubin je trochę płoszył, poza tym tłukł to pełzające jadowite 
ścierwo, co bez przerwy nachodziło mój ogród. Widać gdzieś w pobliżu było 

siedlisko węży.
TRYBUNAŁ Twój pomocnik powinien raczej strzec krzewu ambrozjowego. Zwłaszcza 

przed wyprodukowanymi przez ciebie stworzeniami. Spożywanie ambrozji przez 
zwierzęta jest zabronione, wiesz o tym.

JAHWE   Wiem  i  chętnie  za   to   niedopatrzenie  poniosę konsekwencje.  Tyle 
razy powtarzałem  temu matołkowi... CHERUBIN Panie...

JAHWE Nie nazywaj mnie panem! Pany z kozami ko-pulują!
TRYBUNAŁ Spokój! Kto wpuścił tego homa na salę rozpraw? Wyprowadzić!

JAHWE Przyznaję się tylko do ostatniego zarzucanego mi czynu. Do poprzednich 
naturalnie też, ale nie sądzę, żeby to były czyny riestosowne. Pierwej byście 

musieli skazać wszystkich genetyków, którzy w imię nauki zapaskudzili Gaje 
trytonami, sylenami, panami, gorgonami, hydrami, chimerami, centaurami i czambuł 

satyrów wie, jakim jeszcze plugastwem. Mną kierowała idea naprawdę szlachetna.
TRYBUNAŁ Zaiste, idea szlachetna, tyle że jej skutki łajdackie. Już w pieiwszym 

pokoleniu tej twojej pozbawionej zwierzęcych popędów rasy zdarzył się wypadek 
bratobójstwa. Ty, jasne, umywasz ręce?

110
111

Widziałem jak Ewa parzyła się z jakiśm obcym nomem. To niezawodnie po nim Kain 
odziedziczył mordercze instynkty.

TRYBUNAŁ Ten fakt pogarsza twoją sytuację. Odtąd orzeczeniem trybunału będziesz 
sprawował opiekę nad zapoczątkowaną przez siebie rasą. Użyliśmy określenia 

"rasa", ale nie widzimy najmniejszych różnic między twoimi hornunkulusami a 
homami spłodzonymi naturalnie, chyba tylko taką, że zarówno Ewa jak i Adam oraz 

ich potomkowie, na skutek spożycia ambrozji, będą żyli dłużej niż przeciętna. 
Długowieczność ta wszakże ustąpi po kilkunastu pokoleniach. Opiekę, o której 

mowa, będziesz sprawował do śmierci. Wyrok jest prawomocny.
JAHWE Litości!!

TRYBUNAŁ Koniec rozprawy!
Rok -8590, Dominia

Ci, których obecność była proceduralnie wymagana, już przyszli. Skinęli niemo 

głowami i zasiedli po obu stronach Menoactla. Wbili posępny wzrok w szklaną 

ścianę. Nie chcieli patrzeć sobie w oczy. Gdyby nie przepisy Kodeksu 
Postępowania, nikt by ich nie zmusił do uczestniczenia w tym ponurym preludium 

do nieodległego makabrycznego spektaklu, którego na szczęście nie zobaczą. 
Decyzja zapadła wcześniej, na tajnym głosowaniu, a zawczasu przygotowana 

depesza, o ustalonej od dawna treści, leżała przed łącznikiem w wężle łączności.
Menoactla bawił ich drętwy pesymizm. Sam także czuł się paskudnie, ale kiedy 

ogarniały go wątpliwości, kiedy odzywało się w nim sumienie, kiedy pytał siebie, 
czy nie zrezygnować - wspominał projekcję archiwalnych obrazów z Ery Bogów i 

wracała mu pewność, pewność i mściwa satysfakcja. Zeus nie żył, nie żyła Pyrra i 
Deuka-

/^jr
a.va.iai    j^»iawu,    u.

a ł. y
wyższe - wręcz obowiązek zapłacić koterii Zeusa za krzywdy wyrządzone jego 

przodkom. Nigdy dotąd w karierze Menoactla interesy prywatne nie zbiegły się tak 
dokładnie z interesami publicznymi.

- Telewęzeł - zadysponował.
Na szklanej ścianie pojawił się obraz: wnętrze pomieszczenia dużego jak to, w 

którym siedzieli, pośrodku konsola najeżona łebkami przełączników sensorowych i 
kontrolek, w przedzie szklana ściana, ciemna teraz. Nad konsolą pochylał się 

łącznik. Widzieli jego plecy.
- Zaczynaj - rzekł Menoactl.

Łącznik wyprostował się. Dotknął bocznego przełącznika. Na szklanej ścianie 
węzła łączności zobaczyli siebie, nadęto przygnębionych i żałosnych. Łącznik 

sprawdzał, czy są w komplecie. To był jego obowiązek.
- Korekta: front - mruknął Menoactl zażenowany swoim widokiem.

Szklana ściana węzła łączności znikła, znaleźli się na jej miejscu, vis-a-vis 
łącznika. Jego twarz była zimna, bez cienia wyrzutu. To ślepe narzędzie w moich 

rękach - pomyślał Menoactl. - Ale to również człowiek. Czyżby doprawdy nic nie 
czuł? Dlaczego ci młodzi są tacy nieczuli? Może brakuje im wyobraźni?

To samo pytanie Menoactl zadał sobie w trakcie rozmowy z Faetonem, swoim 
podwładnym. Faeton, stawiający pierwsze kroki w karierze urzędnika, zjawił się u 

niego pewnego ranka, nie zaanonsowany, i z marszu zakomunikował, że przychodzi z 
gotowym projektem zniszczenia Atlantydy. Powiedział to niczym robot meldujący 

wykonanie rozkazu. Menoactla, gdy patrzył na tego chudego młodzieńca o 
pryszczatej gębie i szczeciniastej czuprynie, zdejmował wstręt. Faeton żywo 

przypominał mu maszkarona z korowodów, jakie organizowano co 100 lat dla 
uczczenia zwycięstwa nad Hegem. Ale tamte kukły były mechaniczne, a ten pocił 

się obrzydliwie i zionął Meno-actlowi w nos oddechem pachnącym jak ropiejący 
ząb.

112
s - Sukcesorzy

113
mo - interesowało go, skąd Faeton wie o wspomnianym projekcie, a zwłaszcza o 

założeniach objętych wszak tajemnicą; secundo - uwierzył, że ten kaprawy 
urzędnik opracował projekt. Wskazał Faetonowi miejsce, sam zaś stanął przy 

lamperii, spod której płynęła orzeźwiająca woń powietrza doprowadzanego przez 
urządzenia klimatyzacyjne.

- Pracuję w komórce tranzytu tajnego, rejestruję informacje przesyłane głównym 
kanałem, dlatego znam założenia projektowe - rzekł Faeton, jak gdyby 

odpowiadając na pytanie.
Menoactl zerknął na jego do krwi obgryzione paznokcie i wzdrygnął się. Poprosił 

o szczegóły. Starał się odwrócić swoją uwagę od aparycji Faetoria. Ledwo go 
znosił, chociaż dzieliła ich nieomal cała szerokość pomieszczenia. Tu było 

stanowczo za mało miejsca dla nich obu.
- Zrelacjonuję po kolei. Założenia są takie: zmieść z powierzchni Gai Atlantydę 

i Lemurię, bez użycia broni, przy minimalnym nakładzie środków, wykorzystując 
siły przyrody. - Faeton zwilżył śliną spieczone wargi i łypnął na Menoactla. - 

Moja propozycja jest następująca: Układ Solarny obiega kometa zwana Feniksem. Co 
pięćset lat zbliża się ona do Soi, widać ją wówczas na Gai nawet za dnia. Jej 

jądro składa się głównie z brył i kryształów zamarzniętych gazów. Gdyby 
przyłożyć do niej wektor siły o zgodnym kierunku, lecz ujemnym zwrocie, wtedy...

- Wtedy... - powtórzył Menoactl z roztargnieniem. Wciąż, mimo że umknął wzrokiem 

w przeciwległy kąt, widział ciemne, beznamiętne, głęboko osadzone, na pół 

przymknięte czerwonymi powiekami oczy Faetona.
- ...wtedy kometa straci prędkość i wejdzie na krótszą, ciaśniejszą orbitę. Za 

sto lat znajdzie się tak blisko Gai, że część jej jądra spadnie na tę planetę.
Menoactl oderwał plecy od lamperii.

- I? - podsunął, gdyż Faeton przerwał.
- Gaja jest elipsoidą obrotową o niezbyt stałej równo-wadze, jej kształt bowiem 

nie bardzo odbiega od kuli:
przez sporej grubości lodowe czapy biegunów. Przy skośnym zderzeniu meteoru z 

Gają jego moment pędu zsumuje się z momentem bezwładności planety. W rezultacie, 
jakkolwiek kierunek osi obrotu Gai pozostanie ten sam, zmieni się położenie 

kontynentów względem tejże osi obrotu. Menoactl zmarszczył brwi. Słuchał ze 
wzrastającą uwagą.

- Jakie to pociągnie za sobą skutki?
- Skutki - Faeton po raz pierwszy się uśmiechnął, a był to uśmiech straszny. - 

Ci z terenu wokół punktu zero nie odczują żadnych skutków, bo zginą, nim 
cokolwiek dotrze do ich świadomości. Pozostali, zamieszkujący obszary odległe, 

zrazu pomyślą, że ich słońce zwariowało, potem ziemia zadrży pod nimi, usłyszą 
jeden ogłuszający ryk, runie na nich wichura, ogień, a w chwilę później woda, 

olbrzymie masy wody...
- Może bez epiki...

Oczy Faetona znieruchomiały w krótkim namyśle.
- Cóż, trudno inaczej referować przypuszczenia - powiedział oschle. Podjął: - 

Wzdłuż równika ciągnie się pas kontynentu przecięty wodą w czterech miejscach, 
które wyodrębniają z tego nieprzerwanego pasa kontynentalnego dwie gigantyczne 

wyspy: Atlantydę i Lemurię - położone po przeciwnych stronach globu. Blok 
zamarzniętych gazów, kiedy z prędkością kosmiczną wpadnie w atmosferę, zamieni 

się w strumień ognia. Siła uderzenia wpra-suje Atlantydę w dno oceanu. Wstrząs 
sejsmiczny przeniknie przez bryłę planety i rozniesie Lemurię. Jednocześnie, 

przesunięcie osi wirowania Gai o około - tak liczę - jedną dwunastą pełnego 
kręgu spowoduje przemieszczanie się mas planety, wprzódy wodnych. Czoło obu fal 

zmierzających do wypełnienia luki w kształtującej się nowej elipsoidzie, będzie 
miało wysokość równą różnicy między promieniem formującego się dopiero a starego 

równika, czyli circa jedną dziesiątą tego ostatniego; woda pokryje niemal całą 
planetę. Nieco później nastąpią pionowe i poziome ruchy tektoniczne. Atmosfera 

wypełni się gazami wulkanicznymi i pyłem, który przesłoni Soi i skon-
114

115
cze.   Dodajmy   do  tego   gwałtowne  topnienie   czap   lodowych...

- A jeszcze później? - zapytał cicho Menoactl. Zaschło mu w gardle.
- Feniks pozostanie na orbicie z czasem obiegu Soi nieco powyżej 76 lat...

- Ale co z Gają?
- Zacznie pęcznieć wzdłuż nowego równika. Unosząca się skorupa wyprze wody. Z 

Atlantydy nie pozostanie nic, Lemuria, zważywszy jej górzysty teren, przeobrazi 
się w mnóstwo małych wysepek rozsianych po półkuli południowej. Nieprzerwany 

dotąd pas lądowy popęka, a wskutek dryfu kontynentalnego rozpełznie się po całym 
globie. Czapy lodowe przesuną się w okolice nowych biegunów...

- Doszczętna zagłada biologiczna...
Faeton szarpnął zębami naskórek przy paznokciu, którego prawie nie było.

- Niezupełnie - odpowiedział obojętnie. - W wyższych partiach życie ocaleje.
Wizja apokalipsy przeraziła Menoactla. Nie ulżyła mu myśl, że będzie to zapłata 

za zbrodnie Zeusa, najchętniej w nieskończoność by zwlekał z przedstawieniem 
projektu Faetona ekspertom, ale lękał się, że zbytnia opieszałość wzbudzi w 

Faetonie podejrzenia i że Faeton uzna go za kunktatora. Zaczai się bać 
projektodawcy, a w każdym razie liczyć się z nim; w tydzień później zagadnął 

tego onychofaga, czy nie będzie miał wyrzutów sumienia.
- A ty? - odparł Faeton zaczepnie.

Menoactl zmilczał, a nazajutrz zreferował projekt ekspertom. Niczego im nie 
sugerował, zostawił ich nad dossier, niech sami zadecydują, sobie zaś wmówił, że 

jest czysty; kiedy zadecydowali, odetchnął z ulgą - snadź los tak chciał.
I teraz siedział spokojny: za treść depeszy również nie odpowiadał. Udział bodaj 

łącznika, który właśnie uprzedzał żyjącego wśród Atlantów dominiańskiego 
wywiadowcę

116

actla.

-- Powiadom także wszystkich naszych ludzi, żeby przygotowali się na wypadek 
potopu. - Łącznik skończył. Obrzucił wzrokiem Menoactla i siedzących obok niego.

Menoactl dał znak, że chce mówić. Łącznik muśnięciem palców przedłużył tor fonii 
do dyspozytorni. Zielona kon-trolka na konsoli w węźle łączności sygnalizowała 

aktywność toru.
- Jeszcze jedno, Noe - powiedział Menoactl. - Ponieważ, jak słyszę, powódź 

obejmie duży obszar, spróbuj uratować przedstawicieli co cenniejszych gatunków 
zwierząt najbardziej zagrożonego biotopu. Skończyłem.

Wszystko co dotyczyło projektu "Faeton" było skrupulatnie rejestrowane. Ta 
rozmowa także. Dlatego Menoactl mógł być z siebie zadowolony. Słowa "jak słyszę" 

i "powódź", których użył w wypowiedzi, świadczyły o jego słabym zorientowaniu, a 
prywatna prośba do wywiadowcy - no, to już w ogóle był jeden jedyny pozytywny 

akcent w tym całym makabrycznym przedsięwzięciu.
Rok -8390, Dominia

Z expose jednego z nowo wybranych członków dominiańskiego parlamentu:
"...To, cośmy uczynili na Gai, jest monstrualnie ohydną, przerażająco potworną i 

najbardziej nikczemną zbrodnią! Niepotrzebnie szukamy sprawców: wszyscy nimi 
jesteśmy; niepotrzebnie zastanawiamy się nad karą dla nich: są winy, których 

nikt, nigdy i niczym nie okupi. (...) Historia lubi się powtarzać. Nasi 
praprzodkowie w zamierzchłych czasach wypalili na czole ludzkości niezatarte 

piętno hańby. Teraźniejszość potwierdza, że zasłużyliśmy na nie! Jesteśmy jak 
ślepcy, którym nikt nie powiedział, że można

117
.

ZUZ.lWlli.y     01^    ^..iŁy,^,    *~    5,-^

firny  na  bratnią   cywilizację,  odwróci się  ona  od  nas  ze wstrętem. (...) 
Spustoszyliśmy przepiękny glob, zgładziliśmy setki tysięcy ludzi. Tak! Ludzi!! - 

to jedyne adekwatne, na wskroś słuszne określenie tych istot. Skończmy raz na 
zawsze  z używaniem  nazwy  ,,homy"!  Oszukujemy wszak sami siebie, obrażamy.  

Stwarzamy sztuczne granice między ludźmi dominiańskimi i hegemskimi a ludźmi 
ziemskimi. Wielu z Ery Bogów, wielu Atlantów wchodziło w związki z ho... 

Ziemianami. Rodzące się z tych związków potomstwo niejednokrotnie sprowadzane 
było, pomimo zakazów,  do Układu  Naszego  i  żyje w  nim  po  dziś  dzień. 

Nawet na tej  sali,  jestem  o tym  dogłębnie  przekonany, znajdzie  się   
osoba,   w  której   żyłach   płynie  krew   z   domieszką krwi śmiertelnych... 

przepraszam - Ziemian. (...) Postuluję więc (...) oficjalne nazwanie Gai - tak 
jak zwą ją  jej  mieszkańcy  - Ziemią.  Domagam  się  również  powołania  

departamentu, którego  zadaniem będzie ochrona ocalałych Ziemian.  (...)  I na 
tym chyba skończę, bo  dają mi znaki, że pora na bankiet..."

Rok -6180, Fitominia
Było ich dwu: nadinspektor oraz referent Urzędu Kontroli Rozwoju 

Ogólnospołecznych Przeobrażeń. Do odwiedzenia Fitominii skłoniły ich alarmujące 
wieści. Na fito-mińskim wahadłodromie czekał już transporter. Kierowca miał 

wiklinowe włosy, zdrewniałe kolana i łokcie, a z pleców złuszczały mu się płatki 
cienkiej kory. Odpowiadał półgębkiem i wymijająco, jakby potworny upał i z niego 

wysysał resztki życia. Co jakiś czas obficie skrapiał się
wodą.

W południe transporter dotarł do  wigwamu, gdzie cze-
usmiecnnąi  się   całą   zieloną  twarzą.  Sięgał im  do piersi l pachniał 

żywicą.
-- Erx - przedstawił się. - Zechciejcie usiąść. Tu jest nieco chłodniej niż na 

zewnątrz. Rozbiliśmy ten namiot specjalnie na wasz przyjazd, a kilku Fitominów 
polewa go wodą. To dla nas zaszczyt gościć pracowników UKROP-u.

Nadinspektor podejrzliwie obejrzał wypleciony z wikliny zydelek, nim usiadł.
- Nie jest to wizyta etykietalna - powiedział. - Urząd Kontroli Rozwoju 

Ogólnospołecznych Przeobrażeń, któremu podlegają wszystkie cywilizacje Układu 
Naszego, jest zaniepokojony sytuacją na waszej planecie, zwłaszcza skutkami 

wprowadzonych ostatnio Usprawnień. Oczekujemy od was wyczerpujących wyjaśnień.
- Służę wszelkimi informacjami - odparł pogodnie Erx. - Chciałbym jednakże 

uprzedzić, że Usprawnienia zrazu mogą się wam wydać szokujące. Zwolenników 
Usprawnień jest wielu, chociaż znajdujemy się dopiero na etapie eksperymentu. 

Istnieje również Opozycja.
- Może przejdźmy do szczegółów - zaproponował referent, ocierając ukradkiem pot 

spod pachy.

- Zgoda - rzekł Głosiciel Erx. - Zacznę od początku. Na Fitominii ustalono parę 

punktów, w których Ochotnicy się rejestrują; codziennie załatwiamy kilkaset 
osób. Przyjmujemy wszystkich chętnych z wyjątkiem chorych i młodocianych. Po 

zarejestrowaniu Ochotnicy kierowani są do wydzielonych placówek medycznych, w 
których zostają gruntownie przebadani. Zależnie od wyników Ochotnicy wracają do 

domów albo udają się do sali operacyjnej, gdzie się ucina im stopy i ostruguje 
nogi.

Nadinspektor pochylił się do przodu.
- Jak powiedziałeś? - zapytał.

- Stróże się nogi - powtórzył swobodnie Erx. - Jeżeli będą dobrze zastrugane, to 
Ochotnik łatwo wejdzie. Po tym zabiegu wysyłamy delikwenta na z góry określone 

stanowisko. Przeważnie uzupełniamy wolne w tej chwili
118

119
Uiicjo^c*.    ~.v«    t---"

słaliśrny  do  rezydencji  wybitnego  Głosiciela Usprawnień. Budujemy z nich 
żywopłot.

- W jakim celu?
- Trudno powiedzieć: odgórna decyzja. Ale czy to nie cudowne, taka myśląca, 

mówiąca i śpiewająca palisada? Nie chciałbyś mieć takiej w ogródku?
- Nie   mam   ogródka   -   odrzekł   nadinspektor   zlany

potem.
- Albo dozorca - ciągnął Erx. - Wbijasz go przy drzwiach; strzeże domu, o 

zmierzchu zapala światło na schodach, otwiera i zamyka bramą...
- U nas załatwiają to automaty - wtrącił referent.

- Jakie jeszcze, oprócz dozorcy i żywopłotu, są stanowiska? - spytał 
nadinspektor.

- Rozmaite. Wbijamy urzędników  w biurach, kierowników w pokojach służbowych, 
dyrektorów w gabinetach i tak dalej, przy czym określenie "biuro", "pokój", 

"gabinet" należy traktować jako określenia umowne; my, Fito-mini, pracujemy i 
odpoczywamy na łonie przyrody, Ochotnicy   zaś  czerpią  z  tego  łona   

dodatkowe   pożywienie.  - Głosiciel   Erx   westchnął   ciężko.  -   Niestety,  
ci   ostatni, unieruchomieni do końca życia, wciąż muszą walczyć z żywiołami. 

Każda zawierucha pociąga za sobą ofiary. Obecnie zabiegamy o fundusze na zakup 
sprzętu: piorunochronów,   naciągów,   oszalowań.   Najgroźniejsza   jest   

sytuacja Fitominów posadzonych wysoko, gdyż oni najbardziej narażeni są  na 
wyładowania  atmosferyczne.  Zabezpieczamy ich ze związkowego budżetu, lecz to 

półśrodki.
- Przypuśćmy że umiera lub ulega zniszczeniu jeden z Ochotników - odezwał się 

referent. - Co wtedy?
- Początkowo byliśmy zdania, że należy go wykopać. W realizacji jednakże okazało 

się to nader kłopotliwe. Czym dłużej Ochotnik przebywa w danym miejscu, tym 
bardziej w nie wrasta. Korzenie rosną wprost proporcjonalnie do zajmowanego 

stanowiska. Jeżeli chodzi o dostojników wykarczowanie ich jest prawie 
niemożliwe, ko-

120
»o-j-? -- --~..~, ~v. vx^v,^« uj w^iwcu,- wiąz z nimi kilkanaście, niekiedy 

kilkadziesiąt równie ważnych osobistości, żywych wszak i ciągle przydatnych. 
Stosujemy więc technikę wypalania bądź wbijania w głąb. Jest to jeden ze 

sposobów wzbogacania gleby w cenne pierwiastki. Następca zasadzony w tym miejscu 
lepiej prosperuje. Zresztą w ogóle dbamy, aby Ochotników sadzić do najbardziej 

żyznej ziemi i często nawozić, czyli utrzymać ich jak najdłużej przy życiu, z 
każdą wymianą bowiem mamy perturbacji od ludzkiej hołoty... och, przepraszam...

Głosiciel zmieszał się. Nietakt wobec gości, ludzi przecież, nadto 
reprezentantów UKROP-u, mógł niekorzystnie wpłynąć na treść protokołu 

pokontrolnego, a co za tym idzie, ściągnąć na Fitominię szereg komisji, czego 
Erx raczej by wolał uniknąć. Dlatego dźwignął się i żeby wybrnąć ż sytuacji, 

zakłopotany, z obliczem zalanym intensywną zielenią, oświadczył szybko:
- Ściągnę tu jakiś sterowiec. Jeżeli zrobicie mi ten honor i udacie się ze mną 

na mały rekonensas, pokażę wam kilka rzeczy w terenie.
Erx wyszedł, nie czekając na aprobatę. Nadinspektor wstał, rozprostował kości, 

przeszedł się po namiocie, a następnie wyjrzał na zewnątrz. Referent stanął przy 
nim. Obserwowali, jak Fitomini polewają wodą płachty wigwamu. Dwie mokre, 

wiotkie sylwetki pracowały zapamiętale, na ich zakurzonych, wątłych ramionach 

srebrzyły się krople wody.

- Witajcie - rzekł nadinspektor. W towarzystwie referenta opuścił namiot. Obaj 
stanęli blisko beczkowozu. Mrużyli oczy przed jaskrawym światłem wiszącej nisko 

kuli słonecznej. Żar wdzierał się im do krtani i zapierał oddech. - Ależ skwar!
Fitomini odłożyli konwie.

- Wejdźcie do namiotu -  zaproponował jeden.
- Chcemy porozmawiać o Usprawnieniach -- powiedział nadinspektor.

121
swoje stopy.

- O których, o Pierwszych czy o Drugich?
- To były jeszcze jedne?

- Ano były. Sadzono wtedy Ochotników z zastruganą szyją - Fitomin przejechał 
palcem po gardle. - Bez głowy. Ale ponieważ zdały się człekowi na mogiłę... - 

urwał. Płochliwie zerknął na gości.
- ...wymyślono Drugie i nazwano je świadomymi - przyszedł mu w sukurs kolega. - 

Dla zalania żywicą oczu, rzecz jasna, bo wszystko zostało po staremu. Ochotnicy, 
te sadzonki, nadal usychają wkrótce po zasadzeniu.

- Może sadzi się je zbyt późno, czy też może są mizernie nawożone? - zauważył 
sceptycznie referent.

- Mizernie nawożone - powtórzył z politowaniem Fi-     ] tomin. - Ładuje się w 
glebę zawrotne ilości środków che-     j micznych,   faszeruje   się   

Ochotników   preparatami,   które     j wywołują pożądane tropizmy i taksje... 
Zresztą, co możecie wiedzieć o tym wy,  ludzi e?...

;

Nadinspektor napełnił jedną z konwi, chciwie ugasił pragnienie, resztę lodowatej 
wody wylał na głowę i plecy.

- Jesteśmy pracownikami UKROP-u - rzekł, dysząc jeszcze po prysznicu. - 
Interesuje nas wszystko, co ma wpływ na rozwój waszej cywilizacji. Dlaczegóż 

więc, odpowiedzcie, Ochotnicy usychają wkrótce po zasadzeniu?
- Korzenie - mruknął Fitomin. - Początkowo korzenie rozwijają się monstrualnie, 

a w pewnym momencie następuje zahamowanie tego rozwoju i regres: gnicie,
próchnienie...

- Regres? Czy to możliwe?
Fitomin zajrzał gościowi w oczy. Spytał:

- A czy słyszałeś, żeby człowiek - pochodzimy było nie było od ludzi - mógł 
kiedykolwiek rosnąć w ziemi

jak drzewo?
Nadinspektor  westchnął   ciężko i  skierował   się  do  namiotu. Referent 

ospale ruszył za nim. Zanosiło się na dłuższy   pobyt   wśród   Głosicieli,   
Ochotników   i   Oponentów   > Usprawnień.

122
...łagodny Kląkł obiecał mi cudowną zabawę, ale nic więcej się od niego nie 

dowiedziałem, to nie wiem, co to za cudowna zabawa. Jakby chciał odwiedzić 
Historię, to chyba z nim nie popłynę, bo łagodni rodzice zabronili tam pływać.

10001/11
Łagodny Kląkł nie zjawił się w umówionym miejscu. Czekałem na niego przez dwie 

zmiany prądu i nic. Jak wróciłem do cudownej niszy, zastałem łagodnego ojca. 
Wybierał się na Konwentykiel Miłosiernych. Nie będzie go w cudownej niszy kilka 

przypływów kochanych. Nim łagodny ojciec wyruszył, starym cudownym zwyczajem 
ostrzegł mnie przed okrutnymi źlakami. Okrutne źlaki, okazuje się, żyją bardzo 

długo. Niektóre, co jeszcze nie pozdychały, urodziły się wtedy, jak urodził się 
mój cudownej śmierci łagodny prą11-dziadek. Wprost nie do wiary!

11001/11
Dzisiaj, pływając opodal cudownych nisz, spotkałem łagodnego Klakła. Był czymś 

podniecony. Mącił wodę kochaną i droczył się z lubą  biocenozą. Jego łagodny 
ojciec też bierze udział w Konwentyklu Miłosiernych. Łagodny Kląkł nie uwierzył, 

jak mu powiedziałem o okrutnych źlakach, ile żyją. Sprzeczaliśmy się i 
sprzeczaliśmy,   aż   nadpłynął   łagodny   Glukł.   Z   łagodnym Glukłem 

łagodni rodzice nie pozwalają mi pluskać, bo żadne  z  łagodnych  rodziców  
Glukła   nie  brało  dotąd udziału w Konwentyklu Miłosiernych, a łagodny Glukł 

jest ponadto nicponiem. Ale ja lubię łagodnego Glukła. Łagodny Glukł był już w  
Historii i opowiada o niej różne dziwy. Namawiał nas, żebyśmy razem z nim tam 

popłynęli. Łagodny Kląkł odparł, że się zastanowimy.
123

111UU/11

Do późnej ciemności kochanej łagodna matka miotała się po cudownej niszy ze 

zdenerwowania. Łagodny ojciec miał dzisiaj  wczesną  jasnością kochaną wrócić z  
Konwentyklu  Miłosiernych,  a  nie  wrócił.   Łagodna matka  utrzymuje,  że  to  

pewnie   dlatego  że  łagodny ojciec   należy   do   orędowników   
promiskuityzmu.   Jak spytałem, co to takiego "orędownik promiskuityzmu", to 

łagodna matka wyjaśniła mi, że to taki ktoś, kto się lubi trzeć legalnie  z  
cudzymi łagodnymi  żonami. Ci  orędownicy   stanowią  mniejszość   w   

Konwentyklu Miłosiernych   i   zupełnie   możliwe,   że   większość   ich 
zgłuszyła.

11111/11
Równo   z  nastaniem  jasności kochanej   pośmigałem do łagodnego Klakła. Tarzał 

się właśnie w mule kochanym, przed swoją cudowną niszą. Poczekałem, aż się 
wytarza i zagadnąłem go, co z naszą wycieczką do Historii. Oznajmił, że wszystko 

gotowe i że wyruszymy, jak tylko się zjawi łagodny Glukł, bo żaden z nas, oprócz 
łagodnego  Glukła, nie zna drogi.  Przy okazji wyszło  na   jaw,  że  łagodny  

ojciec  łagodnego  Klakła też nie wrócił do cudownej niszy, chociaż nie jest 
orędownikiem promiskuityzmu. Może mniejszość i większość pogłuszyły się 

nawzajem?
100000/11

Zwiedzanie Historii zajęło nam całą wczorajszą jasność kochaną. Historia 
rozciąga się wzdłuż granicy naszego akwenu kochanego i przypomina nieco cudowne 

cmentarzysko. Pełno tam lubych ości i lubego fiszbinu, ale jeszcze więcej 
szczątków szkaradnych korwet pancernych, rdzawych i rozpłatanych, a wśród nich - 

stosów obrzydliwych kościotrupów okrutnych żlaków pokrytych mułem kochanym. 
Łagodny Glukł powiedział nam, że lube ości i płaty lubego fiszbinu to  resztki 

naszych łagodnych pra100dziadków zgłuszonych w szla-
124

rzucił cudowny pomysł, żebyśmy się wybrali na szlachetne polowanie na 
szkaradnego źlaka-żelaźniaka. Zgodziliśmy się z ochotą. Zrobimy to jutro.

1/100
Wnet po cudownej pobudce i po cudownej dystrybucji lubego jadła z cudownej 

przetwórni lubych szkar-łupni, odwiedził moją łagodną matkę łagodny Wlilł - 
przyjaciel mego łagodnego ojca. Łagodny Wlilł często zagląda do naszej cudownej 

niszy, przede wszystkim wtedy, gdy nie ma mego łagodnego ojca. Lubi po prostu 
trzeć się z moją łagodną matką, co mnie trochę dziwi, bo łagodny Wlilł nie jest 

przecież orędownikiem promiskuityzmu. Łagodny Wlilł powiedział mojej łagodnej 
matce, że spłynął z Konwentyklu Miłosiernych, ale zaraz musi wracać, bo wkrótce 

zjawi się tam łagodny źlak. Aż się zachłysnąłem, jak usłyszałem o łagodnym 
źlaku. "Łagodny źlak" brzmi tak samo jak "sucha woda kochana". Łagodny Wlilł pod 

cudownym honorowym bulgotem zapewnił mnie, że ten łagodny źlak jest naprawdę 
łagodny, ale tylko w wodzie kochanej. Jak wychodzi na powietrze nienawistne, 

staje się na powrót okrutnym źlakiem, bo jakby się nie stał, to inne okrutne 
źlaki by wywęszyły, że zajmuje się cudownym donosicielstwem. Od tego łagodnego 

źlaka nasi łagodni prajndziadkowie dowiedzieli się, że okrutne źlaki zalały woda 
kochaną całą jakąś planetę, co później przeraziło te same okrutne źlaki do tego 

stopnia, że powołały okrutny - (Urząd Kontroli Rozwoju Ogólnospołecznych 
Przeobrażeń), żeby już nigdy więcej niczego nikt nie zalewał. Ze szkaradnego 

punktu widzenia okrutnych żlaków i ich obrzydliwej biocenozy dbanie o suchość 
nienawistną miało być działalnością szlachetną. Mógłbym jeszcze długo słuchać 

łagodnego Wlilła, ale łagodny Wlilł poradził mi, żebym się wreszcie wyniósł do 
szkaradnej hołoty źlackiej-żelaźniackiej, jak chcę ciemnością kochaną zjeść 

lubego kawioru.
125

INaiyciimići&i,   ^L^J^^___.___
szlachetnym polowaniu na szkaradnego źlaka-żelaźnia-

ka i co tchu pognałem do cudownej niszy Klakła.
10/100

Dopiero dzisiaj udało się nam wypłynąć na szlachetne  polowanie na  szkaradnego  
źlaka-żelaźniaka.  Szkaradne   źlaki-żelaźniaki   od   czasów  naszych   

łagodnych pra100dziadków   albo   i   dawniejszych,   może   nawet   od czasów   
naszych   łagodnych   pra101dziadków,   patrolują brzegi nienawistne  nad 

naszymi  cudownymi niszami, jakby się bały, że coś z naszej lubej biocenozy 
ucieknie na ich lądy nienawistne. Szlachetne polowanie polega na szlachetnym 

zaczajeniu się w cudownej niszy nie-zamieszkanej, chwyceniu szkaradnego źlaka-

żelaźniaka za szkaradną dolną kończynę źlacką-żelaźniacką i wciągnięciu go do 

wody kochanej. I to już koniec.  Szkaradny źlak-żelaźniak zaskwierczy, zadymi, a 
woda kochana rychło go w obrzydliwą rdzę zamieni. Tak i cudownie zaczailiśmy się 

z łagodnym Kląkłem i łagodnym Glukłem w cudownej niszy, ale nim nadszedł jakiś 
szkaradny  źlak-żelaźniak, nadpłynęli nasi  łagodni ojcowie razem z innymi 

łagodnymi - wszyscy uczestnicy   Konwentyklu   Miłosiernych,   i   musieliśmy   
wiać z prądem.

1001/100
Przez parę jasności kochanych nic się nie działo. Łagodny Wlilł odwiedzał moją 

łagodną matkę i zawsze wtedy przepędzał mnie z cudownej niszy, tak że miałem 
dużo cudownej swobody. Wczoraj wraz z łagodnym Kląkłem podpatrzyliśmy łagodną 

Dłułlię, naszą koleżankę, jak tarła się o kamień. Sprawiało jej to wyraźną 
przyjemność. Okrutny źlak wie, co ci łagodni widzą w tym tarciu!

1011/100
Ale bulgot! Ledwie po cudownym pływaniu lubym brzuchem  do  góry  znalazłem  się 

w  cudownej  niszy,
126

chwalali się, że byli w akwenie kochanym blisko Konwentyklu Miłosiernych i że 
widzieli łagodnego okrutnego źlaka. Łagodny okrutny źlak miał na sobie szkaradną 

aparaturę, co pozwalała mu na przebywanie w wodzie kochanej. Doniósł łagodnym 
zebranym, że z łona okrutnego - (Urzędu Kontroli Rozwoju Ogólnospołecznych 

Przeobrażeń) wyznaczono okrutne Centrum Sekcji Ziemskich. Na czele tego 
okrutnego Centrum stanął okrutny źlak o imieniu Jahwe. Tak postanowił 

Koriwentykiel Potwornych zwany przez okrutnych źla-ków Radą Międzyplanetarną. Co 
do łagodnych i lubej biocenozy Konwentykiel Potwornych pod przewodnictwem 

okrutnego źlaka, co się nazywa Allah, postanowił, że szkaradne źlaki-żelaźniaki 
będą nadal patrolować brzegi nienawistne. Tak że nic nie stoi na przeszkodzie, 

żebyśmy jutro samotrzeć wybrali się na szlachetne polowanie...
Rok -3195, Hegem

Siedemnatu dyspozytorów siedziało już na stanowiskach roboczych w halach 
wizjofonicznych obsługiwanych przez zbiornicę, której bloki zajmowały trzecią i 

czwartą kondygnację Centrum Sekcji Ziemskich. W halach panowała kompletna cisza, 
ekrany pokrywało bielmo, płonęły tylko wskaźniki zasilania, a luminescencyjny 

strop oświetlał pomieszczenia łagodnym, nie męczącym oczu blaskiem. Do 
rozpoczęcia dyżuru pozostały chwile; Merkandor, dyspozytor numer dziewięć, 

przespacerował przed wyłożoną ekranami ścianą, obrzucił wzrokiem tablicę 
kontrolną głównych łączy - były we wzorowym porządku - skinął głową obchodzącemu 

hale nadzorcy i wrócił na karło za konsolą. Równo z gongiem zegara-matki 
rozjarzyły się dwa z czterdziestu siedmiu ekranów hali Merkandora; oba z toru 

hegemsldego i oba z sygnałem priorytetu. Merkandor
127

dał pierwszeństwo temu *.c otuj.,^,.^ _. _ _ był Prowadzącym jednej z 
kananejskich społeczności i cieszył się względami Jahwe. - Rozglądam się za 

czymś nowym - oznajmił Merkandorowi. - Niczego więcej już ich nie nauczę, znasz 
te ograniczenia... - Merkandor przywołał pamięć katastru. Niespodziewanie 

rozjaśniły się ekrany torów epimetejskich. Obraz zniekształcała wklęśnięta i 
wydłużona perspektywa, kontury falowały - wypuszczały się, to znów zapadały w 

sobie - daleki głos monotonnie wyliczał moduły, prowadzono kilka rozmów naraz, 
dały się słyszeć stłumione pokrzykiwania.

- Nie ma żadnych propozycji - rzekł Merkandor po odczytaniu odpowiedzi katastru. 
- Egipt zajęty, Mezopotamia wydzierżawiona, Fenicja też, w Indiach 

przepełnienie, Italię zajęli Ligurowie, a Kretę niedawno ktoś zarezerwował, nie 
wiem kto, bo to załatwiał sam Jahwe.

- Może Grecja? - podsunął Asztart. Merkandor odparł:
- Kwarantanna. Grecja regeneruje się jeszcze po Erze Bogów. Jak  przysposobią  

nowe tereny,  dam  ci znać. Na
razie...

Ekrany   torów   epimetejskich   zamrugały   równocześnie,
zgasły, zapłonęły jasno. Pokazywały ten sam kwadrat nieba. Na tle szumów ktoś 

bełkotał, a monotonny głos dalej wyliczał moduły. Merkandor pożegnał Asztarta i 
przeszedł na drugi tor hegemski. Tamtego nie było: zrezygnował

z rozmowy.
Rozbłysnął ekran toru fitomińskiego. Fitomin z pogardą popatrzył na Merkandora i 

wyniośle oświadczył, że chce rozmawiać z Jahwe. Merkandor o mało my nie 

wygarnął, czego to on by nie chciał, bo sposób bycia Fitominów doprowadzał go do 

irytacji. Zacisnął zęby i odparł kwaśno, że rector ma swoich pełnomocników po 
to, aby nie musiał załatwiać interesantów osobiście, wiec lepiej będzie, jeśli 

Fitomin zacznie się streszczać.
- Wysyłamy ekspedycję naukową na Ziemię i chcemy dopełnić formalności - oznajmił 

Fitomin patrząc gdzieś ponad głową Merkandora.
128

aor - i prosicie o zezwolenie. Podaj, dane, odpowiedź otrzymasz w ciągu dekady 
po rozpatrzeniu prośby przez Komisję CSZ-u. Uruchamiam rejestrator.

Zostawił Fitomina sam na sarn z rejestratorem i włączył się na aktywne tory 
epimetejskie. Wolno padały współrzędne jakiegoś statku, kilku mężczyzn 

jednocześnie wymieniało ze sobą chaotyczne uwagi, odległy sopran wymyślał komuś 
od łysolskich tępaków.

- CSZ na linii - powiedział głośno Merkandor. - CSZ, sygnał priorytetu: zero. 
ZERO.

Głosy milkły jeden po drugim, w eterze zapadła cisza, tylko znamiennik miauczał 
niezmordowanie.

- Zejdźcie mi z łączy! Zejdźcie z łączy CSZ-u! Koniec.
Nawoływania odezwały się ponownie, ktoś pytał, o co chodzi, aż raptem głosy 

ucichły. Na ścianie jarzyło się sześć ekranów. Epimetejskie pogasły, zamiast 
Fitomina widać było fragment fitomińskiej centrali lotów kosmicznych i pulpit 

kompilatora przekazującego teraz dane do rejestru CSZ-u, pozostałych pięć 
połączeń czekało na realizację. Merkandor załatwił je w kolejności zgłoszeń i 

przeszedł do następnych; co rusz kontrolował wzrokiem ścianę, żeby nie przeoczyć 
- w napływających stale - połączenia priorytetowego. Było dużo skarg i 

reklamacji, przede wszystkim od i pod adresem socjotyków dominiań-skich 
prowadzących podzielone na państewka społeczeństwo Sumerów. Socjotycy kłócili 

się głównie o to, czy dać "ludziom" do ręki koło, czy poczekać z je^o 
wynalezieniem jeszcze tysiąc lat. Za wynalazczą pomocą najbardziej obstawali 

Prowadzący społeczności Nippur, Szuruppak i Lagasz; Merkandor przypomniał im, do 
czego taka pomoc doprowadziła poprzednie cywilizacje, po czym odesłał ich do 

UKROP-u.
Zgłosiła się Epimeteja na sygnale priorytetu stopnia I. Zapłonął tylko jeden 

ekran, ukazujący obserwatora CSZ-u oddelegowanego do epimetejskiej filii 
Centrum. Obserwator przeprosił za niedawne zakłócenia toru, potem nie kryjąc 

wyczerpania i udręki złożył meldunek. Kilku Epi-
9 - Sukcesorzy

129
IHt;LCJv_i.jr».^ .,      "     _____     ^

dzilo statek-bazę i samowolnie udało się w kierunku Ziemi.  Wysłany za  nimi w  
pościg supergrawit  został  przez nich  zniszczony.   Znane   są   nazwiska   

pięciu  przywódców tej grupy: Ogo, Sziwa, Agni, Waruna oraz Indra. Nawiązano z 
nimi łączność. Oświadczyli, że chcą urządzić polowanie na homy, nauczyć homy 

moresu, a na koniec sprezentować im broń atomową, żeby wytrzebiły się wzajemnie. 
Aktualne współrzędne statku i szczegóły jego porwą-      \ nią zostały właśnie 

przekazane do bloku pamięci Centrum.      j Merkandor, nie  czekając  na  koniec 
meldunku, położył     * dłonie  na   blacie  konsoli.   Ściana   rozbłysła   i   

ściemniała: wszystkie ekrany zgasły. Tory docierające do wizjofonicz-nej hali 
Merkandora objęła tymczasowa blokada. - Uwaga: priorytet zero! PRIORYTET ZERO!! 

- krzyknął Merkandor. - CSZ do Prefektur! Ogłaszam stan nadzwyczajny! Ogłaszam 
stan zagrożenia! Kasuję wszystkie połączenia z blokiem pamięci Centrum, z 

wyjątkiem łączy Prefektur. Odprawa u rectora za coma trzydzieści, torem 
zastrzeżonym! Koniec.

Na monitorze wewnętrznym mignęło starcze oblicze Jahwe. - Dobrze - powiedział 
rector i wyłączył się. Na czterdziestu siedmiu ekranach zapłonął znak 

rezerwacji: automaty zestawiły połączenia poza halą.
Nielegalna  wyprawa  Epimetejeżyków   nie  była  wypadkiem odosobnionym. Przed 

powołaniem CSZ-u prywatnych eskapad odnotowano więcej aniżeli ekspedycji 
naukowych, powstały  nawet specjalistyczne  biura  podróży zajmujące się  

organizowaniem  kosmicznych  wczasów.  Turyści  przy pomocy   "ludzi",  którzy   
bawili   ich   bardziej   niż   roboty, wznosili budowle, obrabiali bloki 

kamienne, ryli w skałach   rzeźby   i   rysunki,   pokrywali   malowidłami   
wnętrza grot, żeby pozostawić  pamiątkę  swego  pobytu na  Ziemi; znaleźli się  

też eksperymentatorzy zgłodniali krwawo-lu-dycznych przedstawień, którzy z 

hegemskich i dominiań-skich zooparków wykupywali sprowadzone tam przed setkami 

wieków gady i przywozili je na Ziemię, aby organizować pokazy walk "ludzi" z 
jaszczurami. Pewni spry-

130
hołdujących temu co modne, mieszczan, założyli na Ziemi zakłady rękodzielnicze, 

w których "ludzie" ze ślepym, niewolniczym samozaparciem uprawiali swoistą 
twórczość, wykuwając w granitowych opokach posągi, sprzedawane później za 

ciężkie walory snobującym się Dominianom i Hegemitom; jeszcze do niedawna 
działał taki zakład na którejś z wysp Pacyfiku, chyba do dzisiaj nie uprzątnięto 

resztek...
Merkandor, z zamiarem wyjaśnienia tej sprawy, wyciągnął rękę do blatu konsoli. Z 

ekranów zniknął znak rezerwacji: narada rectora z szefami Prefektur dobiegła 
końca. Ściana zamrugała naraz dziesiątkami zgłoszeń. Merkandor wyłowił spośród 

nich opatrzone sygnałem priorytetu stopnia II, pozostałym podał cechę 
oczekiwania. Wybrane zgłoszenie nadeszło torem hegemskim. Merkandor nie znał 

tego człowieka.
- Jestem Prowadzącym sumeryjskiej społeczności Si-ppar - rzekł tamten. - Podaję 

poufną wiadomość: Zatrudnieni w mojej Sekcji telepatorzy donieśli mi, że moi 
"ludzie" spotykają się z rozumną istotą zamieszkującą ocean. Istota ta uczy 

"ludzi" pisać, liczyć i budować, objaśnia im podstawy geometrii i astronomii. 
Przyjrzeliśmy się dokładnie tej istocie. Jest to pochodzący z Hegem delphin...

- Delphin?! - jęknął Merkandor. - Delphi n?? SKĄD?!
- Przypuszczalnie na Ziemi wylądowała pierwsza wyprawa delphinów - odpowiedział 

Prowadzący. - Delphin, o którym mowa, zwie się Bloannłl i wychodzi na ląd w 
skafandrze wypełnionym wodą. Dokładniejsze informacje niebawem. Koniec.

Merkandor otrząsnął się dopiero, gdy po skasowaniu połączenia automaty zdjęły 
cechę oczekiwania z pozostałych łączy i gdy ze wszystkich ekranów sypnęły się 

jednocześnie raporty, prośby i ponaglenia. Przekazał treść meldunku rectorowi i 
przystąpił do załatwiania napływających wciąż spraw.

131
Ściana    płonęła

codzienny dyżur.
Rok - 12..., Hegem - Ziemia

Dostałem Przydział! Wreszcie dostałem, po dwóch tysiącach stu pięćdziesięciu 
ośmiu latach czekania/ A już niewiele brakowało, żebym w ogóle wypadł z listy, 

bo cztery tysiące na karku i tylko patrzeć, jak osiągnę wiek Przymusowego 
Leniuchowania. Póki co jednak dali. Dużo zawdzięczam oczywiście B. i E.; gdyby 

nie ich wpływy, nigdy bym nie przeskoczył tych siedmiuset z górą nazwisk.
Właściwie nie ma się z czego cieszyć. Przydział dotyczy pasterskiego "ludu" 

zamieszkującego krainę Goszen, od czterystu lat pozostającego pod wpływami 
Egipcjan, których Prowadzącym jest mój stary kumpel Set. Set, zdaje się, nie 

panuje nad sytuacją w swoim społeczeństwie.
Ależ te wpływy to ucisk/ Moi, Hebrajczycy, są po prostu niewolnikami Egipcjan/ 

Wypada mi złożyć raport na Seta za przywłaszczenie sobie cudzego społeczeństwa; 
wszak to bezprawie nie spotykane nawet w tych terroryzujących się wzajemnie 

Sekcjach Europejskich.
-J-l     v

Merkandor, rector Centrum. Sekcji Ziemskich, dał mi do zrozumienia, żebym nie 
zawracał mu głowy raportami. Jedyne, co udało mi się załatwić, to zezwolenie na 

zajęcie ziem kananejskich, gdzie egzystują społeczności prowadzone niegdyś przez 
Asztarta, Baala, Mota i innych socjoty-ków; nie przyznano mi jednak środków 

transportu. I jak ja mam przerzucić tych swoich? Chyba per pedes...
że Hebrajczycy sami napływają do jego społeczeństwa, co mu piekielnie utrudnia 

badania nad rozwojem kultury egipskiej, i że przeraża go ich rozrodczość, w 
związku z którą musiał się uciec do działań prewencyjnych. Prewencja ta polega, 

jak się przekonałem, na topieniu pierworodnych noworodków płci męskiej. Przyznać 
należy, że Set wykazał niezwykłą pomysłowość, ale jak tak dalej pójdzie, zostanę 

z samymi "kobietami" albo i bez nich.
Znalazłem kogoś, kto odegra rolę proroka. Ten hom, ten "człowiek" - któż to 

wpadł na pomysł, żeby homy nazywać "ludźmi"? - jest Hebrajczykiem usynowionym 
przez córkę faraona. Zwą go Mojżeszem. Otrzymał niezłe wykształcenie od 

egipskich kapłanów, wykazuje sporo inteligencji, ale chociaż wie o swym 
pochodzeniu, od czterdziestu lat filistrzeje w pałacu, zamiast pomagać swoim.

Dla równego rachunku załatwiłem mu czterdziestoletni pobyt na wygnaniu w krainie 

Madianitów. Kiedy się ożenił, kiedy zakosztował pracy fizycznej, wreszcie zaczął 

się zastanawiać nad sensem swego życia. Zajmowało się nim dwu telepatorów, aż 
uwierzył w to, czego nakładli mu do głowy: że ma wyzwolić swoich z niewoli 

egipskiej i zawieść ich do Kanaanu. Teraz przyszła kolej na mnie. Prze-m,ówię do 
niego wprost, bez żadnych sztuczek telepatycznych. Ujawnię się jako Jahwe: od 

czasu gdy Jahwe sprawował funkcję rectora CSZ-u, jego imię głęboko wryło się w 
pamięć niektórych "ludów" i z pewnością zrobi na Mojżeszu wrażenie.

Set to kanalia. Niby tak mu moi przeszkadzali, a nie chciał wypuścić ich z 
garści. Dopiero jak zdziesiątkowa-lem jego społeczeństwo, wpadł w panikę. 

Otrząsnął się, kiedy moi dotarli nad Morze Czerwone. Przez swą zapal-czywość dał 
się nabrać na zaporę ekspansywną. W przyszłości niech nauczy pływać to swoje 

tałatajstwo.
133

Śpiewali piesm u,*,.-,..---.,.. było słuchać. Dość szybko skończyli. Szkoda.
Pustynia. Tu ich nieco potrzymam, powiedzmy ze czterdzieści lat, żeby nie 

odstępować od zwyczaju. Dłuższy pobyt wśród piasków dokona korzystnej selekcji, 
zahartuje moich   "ludzi",  uczyni  z  nich  spoleczeństwo  odporne   na 

wszelkie   niewygody.   W  najbliższych   dniach  skontaktują się z Mojżeszem i 
ustalą prawa i przepisy, które regulować  bada  życie   zbiorowe   Hebrajczyków. 

Warto   też   pomyśleć o wyposażeniu ich w bodaj prowizoryczny odbiornik  
radioiuy,  żebym  się   mógł  z  nimi  łatwo   porozumie-wać - bo telepatorom 

coraz mniej ufam; najlepiej niech go   sami   zmontują   podług   mych   
wskazówek.   Nazwą   go pudłem przymierza albo jakoś podobnie.

Parszywe homy/ Wystarczyła czterdziestodniowa nieobecność Mojżesza w obozie, 
żeby ci zaczęli wielbić jakiegoś bydlaka ze złota. Nawet Aaron się mnie wyparł, 

ten, któremu przyznałem godność arcykapłana. Tylko Lewici dochowali mi 
wierności. Kazałem im wyciąć zaprzańców w pień.

Uchwaliłem   nowe   prawa,   zaostrzyłem   represje.   Jakby poskutkowało.
Ni stąd, ni zowąd znudziło im się żarcie. Przestała im smakować manna 

tamaryszkowa. Zażądali zmiany jadłospisu. Skorzystałem z przelotu przepiórek 
objedzonych toksycznym ziarnem i podsunąłem je homom na przekąskę. Na długo 

odechce się im nowalii.
Zdaje się, że za mocno im dopiekłem. Najpierw tłuszcza o mało nie ukamieniowała 

Jczuego i Kaleba, potem zbuntowali się dotąd spokojni Lewici, bo zapragnęli 
władzy, na koniec w obozie wybuchły rozruchy tak groźne, że Mojżesz i Aaron 

ledwie uszli z życiem. Jedna średniej wielkości dawka udarowa na dobre pogodziła 
zwaśnionych.

134
lem swoim, że do Kanaanu dotrą wyłącznie ci, którzy nie ukończyli jeszcze 

dwudziestego roku życia oraz pokolenie spłodzone w trakcie wędrówki. Trzeba 
stawiać na młodych, starymi nie podbije się świata. Mojżesz i Aaron również nie 

ujrzą ziemi kanaanejskiej.
No i sprawili się świetnie. Roznieśli Amorytów, wtargnęli do Baszanu i zajęli 

całą Zajordanię. Trochę zbałamuciły ich "kobiety" moabickie, chętne do porubstwa 
jak żadne. Żeby zapobiec epidemii chorób wenerycznych musiałem spowodować rzeź 

tych ladacznic.
Mojżesz skończył sto dwadzieścia lat i nadszedł jego czas. Chyba sprowadzą go 

tutaj. Moi stanęli u bram Kanaanu.
Opuścił mnie socjolog, pracował w Podsekcji Socjope-dycznej. Coś mu się nie 

podobało. Sentymentalny głupiec.
Wzmogłem dyscyplinę. Mojżesza zastąpiłem Jozuem, "człowiekiem" znającym się na 

rzemiośle wojennym. Takiego mi właśnie potrzeba. Bez karności i męstwa oddziałów 
szkoda marzyć o zdobyciu Jerycha. Przydałby się także ciężki sprzęt: mury tej 

warowni homy wzniosły, stosując się do poleceń swego eksProwadzącego. To 
prawdziwa twierdza. Antymaterii stosować mi nie wolno, ale gdyby tak lokalne 

drgania sejsmiczne... Choć jeden wstrząs.
Wybrnąłem z tego w prymitywnie prosty sposób: rezonans mechaniczny. Trąby nie 

zawiodły: nie pozostał kamień na kamieniu. Nikt też nie ocalał. Hebrajczycy 
urządzili ogólną mordownię. Cóż to był za widok!

Teraz szybkim marszem na Haj. Ogniem i mieczem ~- wszystkich bez wyjątku! 
Łącznie z kobietami i dziećmi. Takie jest prawo klątwy wojennej.

135
uaeszio Ckliiui idioci.

Przed moimi koalicja pięciu królótu: Eglonu, Hebronu, Jarmutu, Jerozolimy i 

Lakisz. Już ja im przygotują wspólną mogile. A później zabiorą się do tych z 

północnego Ka-naanu.
Czyste jatki!

Ktoś doniósł na mnie Merkandorotui.
POWYŻSZE ZAŁĄCZYĆ DO AKT BYŁEGO PROWADZĄCEGO, EL SZADDAJA, PRZEBYWAJĄCEGO 

OBECNIE W LECZNICY PSYCHIATRYCZNEJ. ROZPOZNANIE: OSTRA PSYCHOZA MANIAKALNO-
DEPRESYJNA ROZWINIĘTA POD WPŁYWEM GŁĘBOKIEJ FRUSTRACJI, KTÓRĄ WYWOŁAŁO 

DŁUGOTRWAŁE OCZEKIWANIE NA PRZYDZIAŁ.
Rok O, z Hegem na Ziemię

Ciemność okrywała go szczelnie. Leżał w kokonie mknącym przez tunel pneumatyczny 
wydrążony w skorupie planety, łączący Centrum Sekcji Ziemskich z odległym ko-

smodromem. Nie docierały tu żadne dźwięki, spowijający go izolacyjny pianol nie 
był wyczuwalny dotykiem, chronił przed przeciążeniami i ciśnieniem sprężonego 

powietrza, sprawiał, że otulonego nim człowieka zawodził zmysł kinestetyczny, 
równowagi i temperatury. Stereoty doznawał wrażenia, że zawieszono go w próżni, 

pozbawiono ciała, zostawiono mu tylko pamięć i świadomość, świadomość, do której 
właśnie cisnęły się cudze myśli:

Witaj, stereoty, to ja, akteot, poznajesz? no, nie wertuj tak wspomnieńt ułatwią 
ci: ten, z którym przez pól roku trzymano cię w kabinie testowej przed wstąpnym 

szko-
136

sekcji spedycyjnej, podobno blisko ciebie, i to już kupą lat, a nigdy nie 
mieliśmy okazji sią spotkać; ironia losu czy po prostu brak czasu na prywatne 

sprawy? trochę mi wstyd przed tobą, ale i ty nie jesteś bez winy, cóż, biją sią 
w piersi - pierwszy jak widzisz - i przyznają, że początkowo mialem skrupuły, 

kiedy mi zaproponowali kontakt z tobą; powiedziałem im, żeby znaleźli kogoś 
odpowiedniejszego, przecież nie widzieliśmy sią i nie rozmawialiśmy od tak 

dawna, że jeszcze nabierzesz jakichś podejrzeń i ten niespodziewany kontakt 
zamiast ułatwić, utrudni ci koncentracją, ale oni odparli, że wrącz przeciwnie, 

że mogą przekazać ci wszystkie swoje myśli, że mogą nawet wyprowadzić sią z 
równowagi, czego wcale nie zamierzam; wiesz, co oni twierdzą? że psychicznie 

jesteśmy do siebie bliźniaczo podobni, tak orzekli specjaliści; żebyś wiedział, 
co oni ze mną wyprawiali na tych psychotestorach!...

Stereoty przełknął ślinę. Zapragnął usłyszeć własny głos, chciał zapytać: "jak 
daleko jeszcze?" - lecz słowa uwięzły mu w gardle.

... już w połowie drogi, Stereoty, tak, w poło... co z tymi testerami? no wiać 
przekopali mi przy okazji cały życiorys, odkryli nawet to, że zabiegaliśmy o 

wzglądy tej samej dziewczy... jak chcesz, mogą zmienić, mogą robić, na co masz 
tylko ochotą, choćby śpiewać te ziemskie psalmy; musisz wiedzieć, że robią to 

najgorzej z całej sekcji, ale kiedy mnie proszą, zawsze im śpiewam, zrywają 
wtedy boki; mogą sią też pastwić nad tobą, oni wychodzą 2 założenia, że nawet i 

wówczas będzie to lepsze, niż gdybyś miał słuchać programatora... tak, tego 
samego, który zatruwał ci życie przez ostatni... sam widzisz, nie tają przed 

tobą niczego, właśnie zgodnie z ich poleceniem; muszą cię jednak zapoznać z tym, 
co już chyba słyszałeś parą razy... daruj, ałe naprawdą muszą, dla twojego dobra 

i dla dobra całego programu...
Zacisnął powieki. Gdyby znów kazano mu słuchać programatora, złożyłby piękną 

rezygnację na ręce kierow-
137

zało go trochę, powtórka z C2ekającego nań zadania mogła okazać się łatwiejsza 
do strawienia.

Strumień myśli  Akteota  zabarwił się wesołością. ... dziękuję, że tak uważasz; 
zresztą to nie powtórka, jedynie,  ogólne zarysy;  programator uczyl cię języka, 

obyczajów,  a  ja  mam  wyluszczyć  pokrótce  w  czym  rzecz... znasz,   znasz,  
jasne!  ale  jest   to   konieczne,  przynajmniej tak uznali psychoanalitycy... 

już przekazuję: zaraz po realizacji   pierwszej   części   programu,   kiedy  
urządzenia   po-kladowe   zasygnalizują   ci,  że   wisisz  nad   punktem   

zero, zogniskujesz   świadomość;   punkt  zero   odnajdziesz   łatiuo, będzie  
to  noworodek  płci  męskiej,  jedyny  w  twoim  zasięgu; jego matkę 

wyselekcjonowano spośród wielu kobiet, podczas selekcji kierowano się 
najprzeróżniejszymi względami, ale nadal nie ma absolutnej pewności, czy 

wyłowio-no wlaściwą kandydatkę, ta sprawa jednak ciebie nie dotyczy, ty w żadnym 
wypadku nie ucierpisz, co najwyżej program, ale zawsze istnieją szansę 

wprowadzenia korekt, tak że nie przejmuj się niczym; i kiedy zogniskujesz 

świadomość, pomyślisz  "start",  resztę  wykonają automaty, to się nazywa    

encefalotransmisja    simpleksowa i można ją przeprowadzić nawet w  dupleksie, 
bo tamten umyśl  będzie zupelnie jałowy; niewykluczone, że stracisz na jakiś 

czas   przytomność,  dla   każdego  noworodka  przyjście   na świat jest 
szokiem, a ty trafisz akurat na ten moment; no i  oczywiście,   jak   ci   

luróci   przytomność,   wszystko  zobaczysz w innym wymiarze, także twoje nowe 
ciało wyda ci się pomniejszone i ciasne; doznasz nieprzyjemnych sensacji, 

szczególnie przykro odczujesz niezborność ruchów, ale trudno,   żebyś   od   
razu   zaczai   się   poruszać   jak   dorosły osobnik; tu każdym razie genetycy 

zadbali, żeby twoja powłoka cielesna była w pełni sprawna i odporna na wszelkie 
choroby, masz to zakodowane w chromosomach, jednego tylko nie mogą ci 

zagwarantować: akceptacji i życzliwości środowiska, przecież to są półdzikie 
istoty kierujące  się  odruchami,  żyjące  w  osobliwych  warunkach  społecznych 

i kulturowych, których zresztą nie wolno ci lek
ciążenia psychicznego... twoje ciało? po zakończeniu en~ cejalotransmisji wróci 

natychmiast do bazy i będzie czekać na ciebie w przetrwalniku; jak długo, trudno 
przewidzieć, wskazane by było, żebyś pozostał na ziemi co najmniej ćwierć wieku, 

nasi będą nad tobą czuwać, otrzymasz też niezbędną pomoc, ale wszystkiego 
niepodobna przewidzieć...

Coś zmieniło się w otoczeniu. Stereoty otworzył powieki. Czerń jak gdyby 
zmatowiała. Powietrze miało inny zapach i temperaturę.

... tak, jesteś na statku, stereoty; za moment start - nie poczujesz tego - a 
potem samotność, której nikt nie zakłóci, w której odpoczniesz od programatora i 

ode mnie, w  której przemyślisz wszystko to, co  w ciebie wpompowano i obierzesz 
taką taktykę postępowania, jaką uznasz za  stosowną;  pamiętaj jednak, że  w  

każdej  sytuacji,  na każdym kroku musisz uwzględniać ich  wierzenia i zwyczaje, 
i że twoja misja jest misją pokojową; oni czekają na ciebie, czekają, aż zjawi 

się ktoś, kto im powie, jak mają żyć, kto rozwieje ich wątpliwości, w których 
pogrążają się   nieustannie...   nie,   program   jest   jawny,  zależy   nam, 

żeby zrobić wokól tego jak najwięcej szumu; to stanie się późnym   wieczorem,   
automaty   włączą   iluminację,   będzie widziana na dużym obszarze, autochtoni 

tam się zbiegną... gdzie?   do   punktu  zero,   oczywiście,   do   tych   
zabudowań gospodarczych, nazywają je stajnią, a miejscowość, miejscowość zwie 

się betlejem... lecisz już, stereoty! powodzenia!
Rok 1508, Ziemia

Od niedawna Jaga ma żal do Niebios, że tak ją szpetnie okpiły. Dlaczego? Ano 
dlatego: Z dala ode wsi, podle lasu, tam gdzie Jaga mieszka, noc-

138
139

było to większe od pioruna i nie świeciło prawie wcale. Jaga raz piorun 
widziała, jeszcze nim jej chłop ducha wyzionął; do chałupy w burzę wpadł, a kiej 

cisnęła weń chodakiem, zaryczał, porwał strzechę i przepadł w ulewie. A toto 
usiadło na ziemi łagodnie, jak ptak jaki, chocia bez skrzydeł. I ani deszczu, 

ani wichury, ani chmurzysk.
Długo nic się nie działo. Już Jaga cierpliwość jęła tracić, tym bardziej, że 

krzaki, co w nich przycupnęła, w zadek ją bezwstydnie koliły, kiej dziwo na pół 
się rozpękło, a ze środka wyszło dwóch mężów pięknych jak Anielcy. Jadze aże 

dech zaparło. "Oto widomy znak łaski Pańskiej" - rzekła se w duchu. Ale wstać 
nie mogła, bo ja-kowaś drętwota błoga ją wzięła.

Mężowie wiedli trzeciego, któren osłabły, ledwie powłóczył nogami. Ułożyli go na 
mchu i jęli zawodzić nad nim do siebie, a tak cudnie jak pleban mszę 

odprawiający. Zawodzili i zawodzili, ino że leżącemu nic to nie pomogło. 
Natenczas wrócili do dziwa, wytaskali zeń kocioł nieko-cioł, po czym w las 

poszli. A Jaga chyłkiem za nimi.
Kodo stał rozkraczony za sterami grawitolotu-sondy i złorzeczył epimetejskim 

konstruktorom. Grawitoloty zakupione od Hegemitów sprawowały się znakomicie od 
początku do końca użytkowania, ten zaś, egzemplarz licencyjny, którego miał 

wątpliwy zaszczyt być pilotem, wykonany przez jego rodaków, nawalił niemal zaraz 
po opuszczeniu statku-bazy.

Kończyli fotografowanie przydzielonego im sektora Ziemi, gdy Nuetu dostał ataku. 
Zwinął się w kłębek na podłodze i jęczał. Kodo włączył samostery, potem podszedł 

do Hena, konsyliarza, pochylonego nad skurczonym Nuetu.
- Co z nim? - zapytał

- Newralgia - odparł Hen nie unosząc wzroku. - Ten łysolski glob niedługo 

wszystkich nas załatwi. To skupisko zarazy. Na "Epimetei" jest już siedmiu w 

separatkach.
140

- Za piętnaście wracamy - powiedział.
Hen dźwignął się z podłogi i zajrzał do apteczki. Grzebał w niej przez chwilę. 

Poirytowany wysypał jej zawartość na ziemię.
- Nic, nic!

- Za piętnaście wracamy - powtórzył Kodo.
- Same śmiecie - mruknął Hen trącając czubkiem buta rozsypane fiołki. - Parszywy 

glob! Kodo wrócił do sterów.
- Przesadzasz - rzekł nieco zdenerwowany. - Nawet nie postawiliśmy stopy na tej 

planecie.
- Zapominasz o promieniowaniu słonecznym, sile grawitacji, charakterze pola 

magnetycznego wokół Ziemi. To nie są drobiazgi.
Leżący jęknął głośniej i począł charczeć. Hen szybko uklęknął przy nim. Gdy 

wyprostował plecy, Kodo pojął, że z Nuetu jest źle.
- Zawracam - powiedział Kodo z wahaniem, spoglądając na Hena.

- Ląduj - syknął Hen.
- Czy wiesz?...

- Ląduj! On się dusi!
Kodo wyłączył samostery i wykonał manewr. Osiedli na skraju lasu. Hen podał 

Nuetu inhalator tlenowy, potem wraz z Kodo wyprowadził chorego na zewnątrz. Mimo 
upału powietrze było wilgotne i orzeźwiające. Położyli Nuetu na mchu.

- Jesteś konsyliarzem, więc wiesz, co robisz - powiedział sceptycznie Kodo.
- Wracać? - wyszeptał Hen. - Z uszkodzonymi ani-hitonami? To potrwa dwa razy 

dłużej. On nie dociągnie.
- Ale apteczka...

- Śmiecie! Same śmiecie! Potrzebne mi są alkaloidy: akonityna! hioscyjamina! 
weratramortyna! i łysol wie, jakie jeszcze!

Ucichli. Nagle poczuli się nieswojo w tym ciemnym, szumiącym, dzikim otoczeniu. 
Kodo rozejrzał się bezradnie.

141
- A tu SKąar

- Z roślin - odparł Hen. - Sprawdzałem w botalo-gu, powinny rosnąć stosowne. 
Callibotryon, belladonna, mezereum, cykuta, veratrum i tak dalej. Trzeba zrywać 

całe: korzenie, kłącza, liście, łodygi; autoklaw wyciśnie
z tego, co potrzeba.

Poszli po analizator. Wynieśli go na zewnątrz grawito-
lotu-sondy i postawili opodal Nuetu. Hen skinął na Kodo.

- A teraz chodźmy!
Jaga dreptała od drzewa do drzewa i pilnie baczyła, co mężowie zrywają. Widziała 

wszystko jak na ołtarzu, bo jasność od mężów biła świetlista. Rwali ziele 
najprzeróżniejsze, a to pokrzyk, a to wilcze łyko, tu uszczknęli szaleju, tam 

ciemierzycy, nie pogardzili też pinduryndą i mor-downikiem. Wrócili objuczeni, 
wszystko ziele w kocioł niekocioł ciepnęli i zasiedli, by krzynę odsapnąć.

W kotle niekotle bulgotało, sapało, hurkotało, dzwoniło, i para zeń uchodziła. 
Naraz cisza zapadła jak przed końcem świata. Natenczas mężowie zaczerpnęli 

ociupinkę z kotła niekotła i tę ociupinkę trzeciemu do trzewi wpuścili. I cud 
się stał - niemoc leżącego opuściła! Dziwo wnet do Nieba poleciało.

Dzionek zastał Jagę klęczącą w lesie. Tłukła głową o ziemię, aże dudniło i 
łomotała się w piersi.

- Oto łaska Pańska mi się objawiła - powtarzała se w kółko. - Anielcy do mnie 
przybyli i leczyć poduczyli. Kurować mi ludzi trza, a nie gnuśnieć na zapiecku.

Od razu też Jaga poczłapała do Urbana, któren na zołzy był zapadł i duchota go 
męczyła.

- Zadam ja wam takowe dekokta, Urbanie - rzekła - iże na miejscu się wam 
odmieni.

Magotowała w kotle wody, a w owej wodzie i szaleju, i ciemierzycy, i pokrzyku, i 
mordownika, i sporyszu tak od siebie, bo do sporyszu od dawien dawna zaufanie 

miała.
142

i czwartą nawet, chocia ta czwarta nie chciała mu wejść, poczerń wziął i 
uświerkł.

Dlatego Jaga ma żal do Niebios, że tak ją szpetnie okpiły.

A może za mało ziela dała? Będzie musiała jeszcze popraktykować.

Rok 1631, Ziemia
"Ludzie" grzali się przy ogniskach. Dreptali w miejscu, zabijając ręce; 

spozierali na wieczorne niebo ciężkie od chmur. Niektórzy pociągali z 
bukłaczków. Skrzypiał śnieg.

Niecierpliwiono się.
Brahe spacerował po podwórcu, opatulony szubą. Oddechem grzał dłonie. Ponaglał 

pracujących przy stosie pachołków. Był z siebie rad.
Do tej roboty Prefektura Pretorii Hegem, przy współudziale takiejż na Dominii, 

zatrudniała li tylko Epimetej-czyków, albowiem z naborem kandydatów na własnym 
terenie wiązały się niemałe kłopoty. Epimetejczycy nie mieli zobowiązań względem 

Ziemian; do tej pory Ziemię odwiedzali sporadycznie, głównie jako obserwatorzy. 
"Ludźmi" pogardzali bardziej niż Hegemici i Dominianie, bardziej nawet niż 

Fitomini, uważali się za rasę nieporównywalnie wyższą - ten szowinizm wypływał z 
kompleksów narodowych, uzsadniony był świadomością, że przez całe millennia 

Epimetejczycy wlekli się w ogonie rozwoju naukowo-technicznego i kulturalnego 
cywilizacji Układu Naszego.

Epimetejczycy wykonywali zleconą im pracę gorliwie i sumiennie, toteż obie 
Prefektury chętnie korzystały z ich usług. Brahe był Epimetejczykiem tak jak 

Innocenty VIII, który wydał bullę Summis desiderantes, tak jak
143

nice, i tak jak Carpzow, ideał Brahego, mający na swym koncie na razie ponad 
dziesięć tysięcy czarownic. Brahe oskarżał o czary "kobiety" bez wyboru, 

suponując słusznie, że każda z nich w trakcie wymyślnych tortur potwierdzi 
wszystkie oskarżenia; ta, dla której właśnie przygotowywano stos, była jego 

tysiączną ofiarą.
Telepatorzy nauczam w obu Prefekturach szkolili się na "ludziach" przypadkowo 

wybranych. Pierwsze próby nawiązania kontaktu telepatycznego dalekie były od 
doskonałości, a sposób przesyłania informacji - chaotyczny i mało skuteczny. W 

efekcie wiedza przekazywana "ludziom" przez telepatorów-praktykantów była 
wyrywkowa i zakłócona impresjami z życia tych ostatnich. Sztuki przesyłania 

informacji czystej, bez raczenia odbiorcy zbędnymi, subiektywnymi dygresjami, 
telepatorzy nabywali po długich latach treningu, "psując" przez ten czas wielu 

"ludzi". "Ludzie" ci pod wpływem nieudolnie przekazanej wiedzy, która robiła 
zamęt w ich umysłach, podejmowali działania niewskazane, uznawane przez 

środowisko za anormalne. - Złe duchy nimi zawładnęły - mawiano o takich. Ich 
wpływ na otoczenie był ujemny, toteż Prefektury postanowiły eliminować owe 

jednostki. Metody podsunęła im religia, wykonawców zaś Prefektury zwerbowały 
spośród Epimetejczyków. Mieli oni za jednym zamachem zlikwidować pozostałe po 

Erze Bogów zmuto-wane hybrydy - zdziczałe i zdegenerowane satyry, które przeżyły 
Potop i rozmnożyły się ostatnimi czasy. Satyry napawały "ludzi" zabobonnym 

strachem, "ludzie" nazywali je najczęściej diabłami, choć pracownicy Prefektur 
spotykali się też z nazwami: strzygi, wilkołaki, gnomy czy skrzaty - zależnie od 

wyglądu mutantów.
Brahe skręcił kark dwóm diabelcom i jednemu tubylcowi - bo zwiodły go rogi, 

które tubylec miał na głowie, kiedy odprawiał egzorcyzmy - naczelnym jednak 
zadaniem, jakie Brahe postawił przed sobą, było zgładzenie największej w 

dziejach liczby czarownic, zaćmienie
144

najmniejszych szans, a tortury, które wykoncypował, przerażały nawet oprawców.
Brahe był z siebie zadowolony. Ciżba gardłowała na jego cześć, a do pala na 

stosie przykuwano tysiączną czarownicę. Nie była twarda jak niektóre, przyznała 
się do wszystkiego już po próbie ognia, ale do końca, nawet po darciu skóry, nie 

wyznała, kto jest jej mocodawcą. Nie mogła oczywiście wiedzieć, lecz inne na jej 
miejscu podawały jakiekolwiek nazwiska, byle przestano je torturować, ta zaś z 

uporem milczała. I to rozeźliło Brahego, albowiem ta czarownica naraziła na 
szwank jego reputację, reputację człowieka, który nawet z głazu wyciśnie 

zeznania.
Brahe rzucił "kobiecie" nienawistne spojrzenie. Kilku pachołków kopnęło się po 

żagwie.
- Kto jest twoim panem? - zawołał głośno Brahe. - Odpowiedz, a może cofnę 

rozkaz!
Czarownica obróciła ku niemu wymizerowaną twarz. Jej oczy zwęziły się.

- Tyś nim jest! - odparła z mocą. - Ty!

Tłum ucichł.

Koścista ręka czarownicy mierzyła prosto w Brahego. Płonące głownie skwierczały 
i pryskały iskrami. Pod spojrzeniem setek par oczu Brahe skurczył się.

- Podpalić - rzekł nieswoim głosem.
Żagwie upadły na stos. Uniosły się ciężkie kłęby dymu. Rozpełzła woń spalenizny. 

Nikt nie patrzył na gorejące bale; zastygły tłum nie odrywał wzroku od Brahego. 
Brahe cofnął się krok, potem drugi. Za kolejnym trafił na ścianę "ludzkich" 

ciał. Odór gorzałki wwiercił mu się w nozdrza.
Na jego barku spoczęła czyjaś dłoń. Następna. Kilkanaście. Ziemia umknęła mu 

spod stóp. Nie szarpał się, strach sparaliżował go całkowicie. Z czarnego nieba 
padały białe płatki śniegu.

Tubylcy z Brahem ruszyli w stronę płonącego stosu.
10

Sukcesorzy
145

Od pięciu dni lało i wydawca Stholtmann serio zaczął się zastanawiać, czy nie 
zamknąć biura na tydzień lub dwa i nie wyjechać na południe, gdzie aura jest 

mniej kapryśna. Źle znosił niskie ciśnienie, co często podkreślał, dodając, że 
powinien zamieszkać w okolicy o łagodniejszym klimacie. Do pracy przyszedł w 

wojowniczym nastroju i z zawczasu obmyślonym uszczypliwym docinkiem, którym 
zamierzał przywitać swą sekretarkę. Umieścił parasol w stojaku, wtłoczył do 

szafy melonik i pelerynę i łypnął ponuro na zawalone rękopisami biurko. Ledwie 
zapadł w ulubiony, obity lakierowaną skórą fotel, do gabinetu wtargnęła Miriam i 

nie dając mu dojść do słowa - jakby przeczuwała, że boss szykuje się do 
wygłoszenia złośliwości - powiedziała:

- Dzień dobry panu, panie Stholtmann. Pogodę mamy dzisiaj nienadzwyczajną, ale 
pan, jak zwykle, wygląda doskonale. Czeka na pana autor.

Stholtmann jęknął.
- Kto?

- Hauser - rzekła Miriam ściszonym głosem. - Alfred Hauser. Prosić?
Tego dnia wydawca Stholtmann nie zmusiłby się do podpisania najbardziej 

intratnej umowy, w napadach chandry i rozdrażnienia lubił jednakże rozmawiać z 
autorami dzieł, od których wydania był daleki. Na Alfreda Hausera miał 

szczególną ochotę. Chłopak nie mógł wybrać gorszej dla siebie pory na spotkanie 
z wydawcą.

Stholtmann z przesadną kurtuazją wskazał mu krzesło przed biurkiem.
- Zechce pan łaskawie usiąść - zaproponował. - Psia pogoda, nieprawdaż? Deszcz 

nie nastraja mnie przychylnie do świata.
Młodzieniec usiadł na brzegu krzesła. Splecione dłonie wcisnął pomiędzy uda, 

potem oparł je o kolana, a następ-
146

Zza grubych szkieł spoglądał na Stholtmanna bladymi oczyma, które znalazły 
odpowiedź na niejedno pytanie, rozumnymi, pełnymi filozoficznej zadumy.

- Istotnie - zgodził się - pogoda jest wyjątkowo fatalna.
Stholtmannowi przypadła do gustu taka odpowiedź. Zwlekał z rozpoczęciem 

zasadniczej rozmowy; utrzymywanie rozmówców jak najdłużej w niepewności 
sprawiało mu przyjemność. Niech się chłopak jeszcze trochę ponie-cierpliwi, 

można nawet wzbudzić w nim mgliste nadzieje, a potem dopiero, punkt po punkcie 
wyłuszczyć mu zarzuty dyskwalifikujące rękopis.

Hauser odchrząknął.
- Czy nie za wcześnie przyszedłem? - zapytał.

- Nie, nie, skądże! Przyszedł pan we właściwym czasie.
Stholtmann uśmiechnął się zjadliwie. Zawołał w stronę drzwi:

- Miriam! - a kiedy sekretarka wsunęła przez szparę swój śliczny pyszczek, 
zarządził: - Przynieś nam dwie mocne kawy. Pan pije kawę, nieprawdaż? - zagadnął 

autora. - Tak, Miriam, dwie mocne kawy, byle prędko.
Miriam cofnęła się, Stholtmann zaś sięgnął po pudełko cygar.

- Zapali pan? Hauser odmówił.
- Bardzo słusznie - westchnął Stholtmann obcinając koniec cygara. - Oszczędza 

pan zdrowie i pieniądze. Ja jestem już w tym wieku, że pozostało mi czerpać z 
kapitałów zaoszczędzonych w młodości. A propos, ile pan ma lat, jeśli łaska?

- Trzydzieści.
- Hm... piękny wiek. Trzydzieści lat i taka gruntowna wiedza... A ja, kiedy 

miałem trzydzieści lat, nie wiedziałem jeszcze, kim zostanę. - Stholtmann w 

zamyśleniu wypuścił kłąb dymu. - Nieprawdopodobne, co za fantazja...

147
i podała gościowi cukiernicę.

- Nie ma mnie Miriam - powiedział wydawca. - Dla nikogo.
- Tak jest, proszę pana - odrzekła Miriam. Przy biurku Stholtmanna zainstalowany 

był taster. Gdy Stholtmann chciał się pozbyć marudnego autora, uruchamiał 
dyskretny dzwonek w sekretariacie. Na ten znak Miriam wpadała do gabinetu i 

anonsowała przybycie zagranicznego kontrahenta. - Będę u siebie - oświadczyła, 
zamykając drzwi.

Poczekali, aż kawa ostygnie. Hauser zerkał znad okularów na grzebiącego w stosie 
rękopisów Stholtmanna.

- Muszę przyznać - odezwał się - że praca, którą zostawiłem panu do oceny, nie 
jest rezultatem wyłącznie moich przemyśleń. Pewne z przytoczonych w niej dowodów 

zgromadził dziadek, większość ojciec. Ja tylko ułożyłem chronologicznie przebieg 
zdarzeń i wyciągnąłem wnioski.

Stholtmann przewrócił tytułową kartę rękopisu Hau-sera. Wypił łyk kawy i 
powiedział:

- Ułożył pan hipotetyczny przebieg zdarzeń oraz nać ią gnał pan wnioski. 
Czytałem pańskie dzieło dwukrotnie. Ma pan nieposkromioną wyobraźnię. Jestem 

pełen podziwu...
- Za pozwoleniem - wtrącił szybko Hauser. - Czy przedstawione argumenty, pańskim 

zdaniem, nie układają się w logiczną całość?
- Owszem, w swym dziele użył pan przekonywającej argumentacji, ale nie można jej 

traktować poważnie. - Stholtmann duszkiem opróżnił filiżankę. Mobilizował się do 
ataku. - Teeek... Nie upieram się bynajmniej, że wyszczególnione w pańskim 

rękopisie fakty są wyssane z palca, niemniej zbudowaną na ich podstawie teorię 
trzeba włożyć miedzy bajki. Bo czyż twierdzenie, że na jakiejś tam gwieździe 

żyją istoty podobne do nas, nie jest mrzonką? Co więcej, pan sugeruje, że owe 
tajemnicze istoty przybyły tutaj, na Ziemię.

148
- Rzeczywiście - przyznał. - Te istoty, jak to wynika z mojej pracy, złożyły nam 

wizytę, zresztą niejedną. Rozmawiałem ze znanym antropologiem i przypuszczam, że 
pierwsze odwiedziny miały miejsce przeszło dwa miliony lat temu. Angielski 

przyrodnik, Charles Robert Darwin...
- Ach, więc pan jest zwolennikiem darwnizmu?

- Tak, nie wypieram się tego. Uważam jednak, że teoria Darwina jest nieco 
uproszczona. Człowiek pochodzi od małpy, ale nie wykształcił się na drodze n a t 

u r a 1-n e j ewolucji. Najstarsze kopalne szczątki praczłowieka liczą sobie 
ponad dwa miliony lat. Dlaczego ni stąd, ni zowąd małpa zamiast nadal spokojnie 

obżerać liście z drzew, zajęła się wyrabianiem narzędzi i myślistwem? I robiła 
to niezmiennie przez blisko 20 000 wieków, aż naraz, około 200 000 lat temu, 

pojawił się bez mała gotowy człowiek, którego kości odkrył w dolinie Neandertal 
w Westfalii Johann Carl Fuhlrott bodajże w roku 1856. Ten podobny do nas stwór 

jakieś 40 albo 50 000 lat przed naszą erą przeszedł kolejną gwałtowną 
metamorfozę. My właśnie jesteśmy jej efektem. I to ma być naturalna ewolucja? 

Ewolucja nie odbywa się skokami, przebiega w czasie jednostajnie, a nie 
lawinowo.

Stholtmann powoli i z namysłem rozdusił niedopałek cygara na dnie mosiężnej 
popielnicy.

- No dobrze - rzekł. - Przyjmijmy pański punkt widzenia, czyli załóżmy, że 
człowiek pochodzi, od hm... małpy. W jaki sposób te, jak pan utrzymuje, istoty z 

innej gwiazdy...
- Za pozwoleniem, nie z gwiazdy, lecz z planety. Przez usta Stholtmanna 

przemknął ironiczny uśmieszek.
- Oczywiście, z innej gwiaz... planety; w jaki tedy sposób istoty te wpłynęły na 

rozwój owej małpy? Hauser uniósł ramiona.
- Na to pytanie nie umiem odpowiedzieć - oświadczył. - Sądzę, że istoty, które 

potrafią pokonać odległości
149

Niewykluczone, że znają recepturę na jakiś eliksir... Stholtmann stłumił 
chichot.

- Naturalnie - mruknął szyderczo. - Znają sekret eliksiru życia.
- W każdym bądź razie - ciągnął nie zrażony Hauser - spowodowały przyśpieszoną 

ewolucję naszych przodków, czego dowodem są pozostałe gatunki małp, od milionów 

lat znajdujące się na tym samym szczeblu rozwoju. - Spojrzał wyczekująco na 

Stholtmanna.
- Proszę  dalej - powiedział  słodko  wydawca. Hauser zwilżył gardło wystygłą 

kawą. Zastanawiał się, od czego zacząć.
- W trakcie kształtowania się ostatecznej formy ludzkiej - podjął - przybysze 

zabawili dłużej niż zwykle, zabawili się również w sensie dosłownym; 
prawdopodobnie walczyli o władzę nad ludźmi, mówią o tym dokładnie mity greckie. 

Polecam panu tę lekturę, jest to stosunkowo szczegółowy zapis autentycznych 
dziejów naszych praojców i ich stwórców, stwórców, którzy na skutek wewnętrznych 

sporów zginęli albo odeszli, żeby zaludniać inne planety.
Niebo przejaśniło się. Przez wąskie okno wpadło do gabinetu więcej światła. 

Stholtmann zaczerpnął do płuc zatęchłego od zleżałych papierów powietrza. Wstał 
i przespacerował się po pokoju. Stanął plecami do Hausera, jak gdyby nie chciał, 

aby Hauser widział jego minę.
- Dwa miliony, dwieście tysięcy i czterdzieści tysięcy - wycedził. - Zatem ci z 

Marsa czy skądeś tam trzy razy poili małpy swoim cudownym eliksirem?
- Trzy razy - zgodził się Hauser wodząc wzrokiem za Stholtmannem. Ale za każdym 

razem mógł to być mocniejszy napój. - Zorientował się, że Stholtmann zastawia na 
niego sidła i prędko wyjaśnił: - Rzecz jasna eksperyment obejmował nieliczną 

grupę osobników. Osobnicy ci kojarzyli się z osobnikami normalnymi, toteż nowe 
generacje dziedziczyły tylko skąpą część człowieczeństwa zaszczepionego 

rodzicom. Dlatego jeszcze dwukrotnie
150

wili sprawdzić, w jakim stopniu im się powiodło. W czasach starożytnych 
odwiedzili Egipt. Wyglądem zewnętrznym zgoła nie różnili się od współczesnych im 

Egipcjan, wyróżniali się natomiast poziomem inteligencji i wiedzy. Zabłyśli jako 
znakomici uczeni, architekci, konstruktorzy. Znana jest na przykład postać 

arcykapłana Imho-tepa, projektanta najstarszej z piramid: schodkowej piramidy 
Dżesera w Sakkara. Imhotep dał się też poznać jako wybitny inżynier, astronom, 

filozof i lekarz, jako twórca kalendarza. Umarł przeżywszy 2300 lat, bo oni, 
proszę pana, byli długowieczni... Znaleźli się w Egipcie około 43 wieków temu, 

wszyscy jednocześnie: Imhotep, Cheops, Mykerinos i jego syn Chefren, a kiedy 
doszli do władzy, co zapewne nie było łatwe, przystąpili natychmiast do 

wznoszenia piramid. Zapyta pan: po co? I dlaczego nie odlecieli? Bo nie mogli. 
Ich pojazd się zepsuł, więc postanowili czekać na pomoc i gdy tylko zbudowano 

piramidy, kazali się w nich zamurować. Wszyscy, oprócz Imhotepa, który chyba... 
chyba pokochał ludzi...

Stholtmann wrócił za biurko. Nagle poczuł niechęć do tego autora.
- Kazali się zamurować żywcem? - zagadnął, wpatrując się nachalnie w brodawkę na 

policzku Hausera. - Tak dla przyjemności czy może, żeby sprawić uciechę 
poddanym?

- Żeby przetrwać - odparł niewzruszony Hauser. - Umieli w tajemniczy sposób 
pogrążać się w letargu podobnie jak niedźwiedzie, które zapadają w sen zimowy. 

Żyli dłużej, znacznie dłużej od ludzi, więc mieli sporo czasu. Ale znając nasze 
skłonności do awantur, do wojen, wiedząc, że upojone zwycięstwem żołdactwo z 

lubością profanuje groby władców podbitego narodu, odgrodzili się od świata 
pancerzem kamiennych bloków. I czekali.

- Oczywiście   -   przytaknął   Stholtmann.   -   Czekali sobie. I doczekali 
się, nieprawdaż? Hauser z powagą kiwnął głową.

151
kalif Al Mamun wespół z najznamienitszymi architektami i armią kamieniarzy 

sforsował mury piramidy Cheopsa i dostał się do wnętrza. W krypcie grobowej 
odnalazł sarkofag. Ten sarkofag, proszę pana, był pozbawiony wieka i p u s t 

y... Późniejsi faraonowie także stawiali piramidy, ale były one tylko nędznym, 
bezsensownym naśladownictwem...

Stholtmann   wydobył   z  siebie  przeciągłe   westchnienie.
- Teeek... Na tym, zdaje się, nie koniec?

- Nie koniec - potwierdził Hauser. - Śmiem przypuszczać, że istoty, o których 
mówimy, w dalszym ciągu składają nam wizyty, czyniąc to wszakże po kryjomu. 

Ślady ich działalności spotyka się co krok. Weźmy choćby któregolwiek z 
wynalazców. A tak na marginesie warto nadmienić, że określenie "wynalazca" jest 

błędne. Jak można nazwać wynalazcą kogoś, komu ideę wynalazku podsunięto, skoro 
"wynaleziona" przez niego rzecz jest już od dawna faktycznie wynaleziona. 

Wynalazki rodzą się z potrzeb i te są, zgoda, prawie wyłączną zasługą ludzi, 

niemniej w przeważającej mierze wynalazków dokonywano przedwcześnie, jakby z 

myślą o przyszłości, a zatem nie wynikają one z potrzeb. Exemplum: lodówka, 
fonograf, lornetka, maszyna do liczenia, pisania lub szycia znane są od dawna, 

lecz dopiero w ostatnich kilkunastu latach znalazły zastosowanie. Ponadto 
odkrywcami czy jak pan woli: wynalazcami są ludzie najzupełniej przypadkowi, 

raptownie natchnieni, otóż to! natchnieni. Lekarz wynajduje lodówkę, złotnik 
naparstek, malarz da^erotyp, filozof maszynę do liczenia, medyk maszynę do 

pisania, matematyk grzechotkę, cukiernik zaś konserwę. Ktoś, kto ich natchnął, 
kierował się dowolnym wyborem.

- A tym kimś są pańskie istoty - wtrącił Stholtmann. - I naturalnie domyśla się 
pan, jakie pobudki nimi powodują.

Po raz pierwszy Hausera opuścił spokój, autor zakłopotał się.
152

dział zniżonym głosem. - Wszelako z przeznaczenia ofiarowanych nam wynalazków 
wnioskuję, że przybysze usposobieni są do nas przyjaźnie. Może to forma pomocy 

dla zacofanych kuzynów? Godny podkreślenia jest fakt, że wszystkie dyscypliny 
nauk przyrodniczych przechodziły dziewięciowieczny z górą okres zastoju. W 

starożytności, kiedy miano świeżo w pamięci wskazówki mistrzów, radzono sobie z 
przyrodą, stworzono nawet odważne poglądy i systemy, potem jednak ilość 

wiadomości przekazywanych z pokolenia na pokolenie, jęła topnieć zastraszająco. 
Zjawili się wówczas alchemicy, którzy królowali przez całe średniowiecze i przez 

całe średniowiecze nie dokonali niczego, dosłownie niczego, co najwyżej 
udowodnili własną bezradność. I naraz, jakby za dotknięciem różdżki 

czarodziejskiej, posypały się wynalazki. A przecież zgodnie z ewolucjonizmem 
rozwój biologiczny, umysłowy i społeczny człowieka jest procesem ciągłych, 

stopniowych i drobnych przemian; sukcesywnego, a nie skokowego, przechodzenia w 
wyższe stadia rozwojowe. Stholtmann uderzył otwartą dłonią w poręcz fotela.

- Coraz lepiej! - zawołał. - Doprawdy, zdumiewa mnie pańska wyobraźnia. Zdumiewa 
i przeraża. Pan ma niebezpieczne poglądy, młody człowieku.

- Przede wszystkim są to poglądy słuszne - rzekł oschle Hauser. - Jestem o tym 
przekonany.

Stholtmann  zakaszlał.  Sięgnął  po  drugie  cygaro.
- Więcej skromności, drogi panie. Wprzód trzeba przedstawić dowody. Żyjemy wszak 

w wieku elektryczności i pary, a za niespełna dziesięć lat wkroczymy w wiek 
dwudziesty. Bez dowodów pańskie, hm... presumpcje są tyle warte co bajania przy 

kominku. Radziłbym ich nie rozpowszechniać. Za głoszenie podobnych herezji...
Hauser poprawił okulary.

- Jak to? Więc... więc...
- Zgadł pan - powiedział twardo Stholtmann. - Pański rękopis nie nadaje się do 

publikacji ani jako dzieło naukowe, ani jako lektura dla dzieci - spostrzegł, że 
prze-

153
decznie: - Przykro mi to mówić... Naraziłbym się na kłopoty... Kościół mógłby mi 

zarzucić...
-- Zdaje się, że minęły już czasy inkwizycji?

Wstali równocześnie. Hauser wyplątywał się z frędzli dywanu, a Stholtmann 
przeżuwał koniec nie zapalonego cygara i szeleścił kartkami rękopisu. Miał 

ochotę roześmiać się głośno.
- Czasy inkwizycji minęły, ale nie jest pan, niestety, Giordanem Brunem.

Hauser wyjął mu z rąk rękopis.
- Żegnam pana - rzekł, nim trzasnął drzwiami.

Stholtmann zapalił cygaro, dmuchnął dymem w blat biurka i wezwał sekretarkę. 
Weszła tanecznym kroczkiem, ostentacyjnie rozejrzała się po gabinecie, a 

następnie przekrzywiwszy głowę rozłożyła ramiona z udanym żalem.
- Połącz mnie ze Szczerbolem - polecił Stholtmann padając na fotel.

Miriam usiadła obok telefonu. Pokręciła korbką induk-tora.
- Poproszę wydawnictwo Mortona - zaszczebiotała do aparatu i oddała słuchawkę 

bossowi.
- Morton? - upewnił się Stholtmann. - Witam. Paskudna pogoda, co? Tak, mnie też 

łamie w krzyżu. Wybiorę się chyba na południe, mam tam domek letniskowy. Może 
pojedziesz ze mną? Należy nam się wypoczynek po tej harówce. Dzisiaj przyszedł 

taki jeden... Alfred Hauser, znasz go? No, to masz szczęście. Maruda i grafoman, 
jakich mało. Niewykluczone, że cię odwiedzi z tym swoim dziełem... Nie, szkoda 

czasu na czytanie, najlepiej od razu odpraw go z kwitkiem... Co? Alfred Hauser, 

tak, Hauser... A jak go załatwisz, zadzwoń do mnie, uzgodnimy termin wyjazdu... 

No, na razie. - Stholtmann dał Miriam znak, żeby rozłączyła. - Tego byśmy mieli 
- sapnął. - Teraz do Ropuchy. Kręć.

Sekretarka wykonała polecenie.
- Z wydawnictwem madame Lilande - rzucił Stholt-

154
niższe ukłony dla szanownej konkurentki. Tak, to ja, zawsze do usług, cichy, nie 

zauważany wielbiciel drogiej pani. Pogoda... rozkoszna, nieprawdaż? Ja również 
uwielbiam deszcz, pasjami lubię spacerować po deszczu. Pamiętam, jak byłem 

młodszy, nie przepuściłem żadnej burzy. Z gołą głową i bez parasola biegałem 
wśród ulewy i piorunów. Tak, z tych lat coś mi tam pozostało, odżywam z każdą 

kroplą... Proszę? Nie, dzisiaj nie byłem na przechadzce ze względu na autora... 
Niejaki Hauser, Alfred Hauser, okropny nudziarz. Zajął mi całe przedpołudnie... 

Żeby to coś ciekawego! Jego dzieło jest kompletną bzdurą, na miejscu łaskawej 
pani nie zawracałbym sobie pięknej główki... Ależ nie ma o czym mówić, to mój 

obowiązek przestrzec drogą madame. Ach, co ze mnie za dystrakt, byłbym 
zapomniał: zdobyłem dla pani tę pozycję... Tak, tak, od znajomego księgarza z 

Australii... Żaden kłopot, doprawdy. Kiedy najdroższa madame skończy z tym Hau-
serem, proszę do mnie kogoś przysłać po tę książkę... Tak, i proszę pamiętać, że 

zawsze jestem do pani usług... Do zobaczenia, pa, pa...
Stholtmann otarł chusteczką czoło i mrugnął do Miriam krztuszącej się ze 

śmiechu.
- Do Grossbauma też? - zapytała.

- Koniecznie.
Miriam uruchomiła induktor.

- Z wydawcą Grossbaumem proszę - powiedział Stholtmann. Poczekał, aż tamten 
zacznie się denerwować przy telefonie. - Grossbaum, to pan? Dzień dobry, tu 

Stholtmann. Słuchaj pan, panie Grossbaum, podjąłem z banku sumę, o którą pan 
prosił... Tak, niech pan nie dziękuje, nie mam po prostu sumienia niszczyć 

konkurentów. Ale wymagam od nich lojalności, pojmuje pan? To dobrze. Halo! Niech 
się pan skupi. Prawdopodobnie przy-lezie do pana Alfred Hauser, taki młody 

bałwan, Alfred Hauser, powtarzam, H-a-u-s-e-r. Przyniesie rękopis. Wyrzuć go pan 
na zbity łeb... Jaki znowu interes? Gdyby to był interes, to ja bym go przed 

panem ubił, prawda? Bo
155

binet.u... Co mam w tym?... Prywatną sprawę. Ten Hauser ongiś zalazł mi 
porządnie za skórę... Dobrze, pieniądze może pan odebrać choćby jutro. Jeśli się 

pan odpowiednio spisze, umorzę część długu. Zrozumieliśmy się? To do widzenia.
Stholtmann odwiesił słuchawkę. Siedział rozparty, zbierając myśli. Sekretarka 

wyjrzała na korytarz. Upewniła się, że nikogo tam nie ma i przekręciła klucz w 
zamku.

- W porządku.
Wspólnie odsunęli regał. Miriam dotknęła ukrytego w załamaniu ściany zatrzasku. 

Spod kwadratowej ściennej płyty wychynął przód radiostacji. Stholtmann włączył 
zasilanie i przekręcił wybiórczy przełącznik selektora. Pokój wypełniło 

jednostajne buczenie.
Stholtmann zbliżył usta do mikrofonu.

- Do Centrum Sekcji Ziemskich - powiedział. - Z Merkandorem.
- Realizuję - odparły automaty.

Buczenie w głośniku wzrosło. Nasiliły się trzaski. Przerwał je bas:
- Merkandor.

- Nakaz   wypełniony   -   rzekł   Stholtmann.   -   Uniemożliwiłem Hauserowi 
rozpowszechnienie pracy. Odpowiedź nadeszła prawie natychmiast:

- Prawidłowo. Na razie nie powinni wiedzieć, są nazbyt prymitywni. Byłby to dla 
nich olbrzymi wstrząs.

- Oni... Oni zaczynają się domyślać, Merkandorze. Wprawdzie interpretują pewne 
zjawiska bardzo naiwnie, na miarę swojej wiedzy, lecz wyciągają trafne wnioski i 

układają je w logiczne konstrukcje. Wykazują duże zdolności heurystyczne.
- To dobrze. Za kilkadziesiąt lat, gdy w dostatecznym stopniu opanują technikę, 

nasi telepatorzy zainspirują na Ziemi podobnych do Hausera futurologów, którzy 
będą objawiać prawdę. Życzę ci i nam wszystkim, aby i wtedy "ludzie" popisali 

się swymi zdolnościami. Do zobaczenia!
- Do zobaczenia, Merkandorze.

156

- Kiedy pięć tysięcy lat temu pierwszy rector Centrum Sekcji Ziemskich, Jahwe, 

zwrócił się do mnie: "Merkandorze, chcę, abyś objął moje stanowisko", wydało mi 
się, młodemu i niedoświadczonemu, że oto w jednej chwili osiągnąłem szczyt 

kariery, na który ktoś inny wdrapywałby się wieki całe. Mówiono potem, że za 
moim awansem stali potężni protektorzy i zazdroszczono mi, czego, wgryzając się 

coraz bardziej w problemy Centrum, nie mogłem zrozumieć.
Jahwe, jak zdążyłem się wkrótce zorientować, nie panował nad sytuacją, zostawił 

po sobie galimatias. Brakowało połowy dokumentacji, ocalała połowa była 
zdekompletowana, archiwum stało otworem i każdy mógł w nim bezkarnie buszować; 

różni ludzie kręcili się po biurach Centrum niczym po własnym mieszkaniu, a 
nieodpowiedzialni pracownicy CSZ-u beztrosko zatwierdzali i akceptowali 

wszystko, co im pod nos podsunięto. Dlatego postanowiłem na jakiś czas zawiesić 
działalność Centrum, zrobić czystkę i odtworzyć zaginione dokumenty. Moja 

decyzja spotkała się z protestem świata nauki, zwłaszcza socjotechników i 
socjogów zatrudnionych w charakterze kadry pomocniczej przy UKROP-ie. Kadra 

naukowa zaś, socjolodzy i socjotycy, której przedstawiciele stanowili podówczas 
absolutną większość w Radzie Międzyplanetarnej, na forum obrad tejże Rady 

uchyliła moją decyzję. Znajomy socjotyk, notabene wnuk Odyna, poradził mi 
prywatnie: "Merkandorze, rób, co ci się żywnie podoba, ale od naszych 

eksperymentów wara!" Byłem bezsilny, udało mi się jedynie wywalczyć dodatkowe 
kompetencje, zaproponowano mi też udział w pracach kilku zespołów 

socjotechnicznych, na co jednakowoż nie wyraziłem zgody, albowiem owe propozycje 
zdały mi się jawną kpiną: gdybym był władny, pod groźbą izolacji zakazałbym 

doświadczeń socjotechnicznych na Ziemi. Wszak CSZ zo-
157

stanowić parawan dla bezmyślnych praktyk pseudona-ukowców kierujących się 
egoizmem i wynaturzonymi zasadami.

Mnogość powstałych zespołów socjotechnicznych, z których każdy może się 
poszczycić posiadaniem co najmniej jednej eksperymentalnej kultury na Ziemi, 

wpłynęła na niebywałe zagęszczenie szczepów, plemion, kolonii, republik, 
księstw, królestw, a co za tym idzie, na wzajemne ich oddziaływanie, z punktu 

widzenia socjozespołów niewskazane w najwyższym stopniu. Spaczone ciasnotą 
rezultaty badań wywołały niezadowolenie i niesnaski między poszczególnymi 

zespołami. Wkrótce spory i pretensje przeobraziły się w Wojnę Socjotyków, wprzód 
domową, następnie, gdy doszedł do głosu nacjonalizm, w wojnę socjotyków 

hegemskich z socjotykami dominiańskimi. Fi-tominia, jak wiemy, nie brała w tej 
wojnie udziału, Epi-meteja natomiast, mając okazję, przejęła kontrolę nad 

ziemskimi społeczeństwami, czyniąc przy tym na Ziemi jeszcze większy chaos.
Zdecydowałem się skonsolidować ziemskie narody, używając do tego celu środka 

najbardziej skutecznego: religii.
Pierwotne wierzenia "ludzi", związane z kultem Jahwe, osłabły znacznie, a 

schizma pogłębiła różnice społeczne i kulturalne narodów. Wziąłem się przeto do 
odświeżania doktryn. W tym czasie socjotycy zawarli rozejm i jęli mieszać mi 

szyki. Wykorzystywali mianowicie krzewioną przeze mnie religię do swych badań 
nad realizowaniem zamierzonych zmian społecznych; w efekcie skłonili "ludzi" do 

podjęcia wypraw krzyżowych. Przy sposobności stwierdzić wypada, że krucjaty 
niewiele miały wspólnego z programem badań, socjotycy wywołali je ze względu na 

zadawnione porachunki, były formą dywersji naukowej. Kierowani zawiścią, 
przeszkadzając sobie nawzajem, socjotycy i socjotechnicy udaremniali 

jednocześnie podejmowane przez Centrum próby wprowadzenia na Ziemi ogólnego 
ładu, próby integracji i ujednolicenia systemów

158
cycn ziemianami.

Jahwe, przekazując mi obowiązki -rectora, powiedział: "W rzeczywistości 'ludzie' 
są nam bardziej bliscy, niż to sobie wyobrażamy. Posiadają umysły niezwykle 

chłonne i spragnieni są wiedzy. Przez kilkadziesiąt lat dzięki moim inspiratorom 
przyswoili sobie podstawy arytmetyki, geometrii i astronomii; nawet Zeusa 

zdumiewała ich inteligencja. Oświecaj ich nadal, bo warto." Dałem mu na to słowo 
i słowa tego dotrzymałem. Wynająłem najzdolniejszych teleinspiratorów i wnet na 

Ziemi zasłynęły takie nazwiska jak: Hipokrates, Leukippos, Euklides, Pitagoras, 
Ptolemeusz, Arystoteles, Arystrach. Przyznaję, podczas Wojny Socjotyków 

zaniedbałem krzewienia oświaty na rzecz religii, aczkolwiek i wówczas nasi 
inspiratorzy natchnęli szereg osób, a wśród nich Awicennę i Alchwariz-miego. 

Zamieszki na tle religijnym, zwłaszcza wyprawy krzyżowe, uświadomiły mi, że 

popełniłem błąd. Czym prędzej przeto powróciłem do edukacji "ludzi". Zatrudniłem 

w CSZ-cie teleinspiratorów reprezentujących wszystkie podstawowe dziedziny nauk, 
i już wkrótce na liście natchnionych znalazło się dziesięć nazwisk: Paracelsus, 

La-voisier, Yesalius, Haller, Toricelli, Newton, Cardano, Gil-bert, Galileusz i 
Kepler. Niebawem też pojawili się: Cu-vier i Pasteur, Avogadro i Oersted, Liebig 

i Wohler, De-dekind i Cantor, Maxwell i Bolzmann. Poczynaniom Centrum 
towarzyszyła, niestety, destrukcyjna działalność zespołów socjotechnicznych. 

Napoleon, Hitler, Hideki Tojo to tylko trzy indywidua z całej chmary osobników 
zainspirowanych ostatnio przez specjalistów pracujących w socjozespołach.

Nie muszę chyba mówić, jak bardzo badania socjologów, ich wpływy były szkodliwe. 
I są. Albowiem choć nowo wybrana Rada Międzyplanetarna zaniepokojona za-mętern 

ideowo-wojennym na Ziemi, ograniczyła możeb-ność ingerencji zespołów 
socjotechnicznych, pewni nieodpowiedzialni członkowie tychże zespołów nadal 

samowolnie eksperymentują na niektórych społeczeństwach "ludz-
159

iotez oa prawie ćwierćwiecza i^sz, zamecnafo pomocy wynalazczej, zwłaszcza że 
"ludzie", animowani równocześnie przez socjotyków, znajdowali dla wszelkich 

wynalazków zastosowanie niezgodne z założonym przez nas przeznaczeniem, ponadto 
"ludzka" pomysłowość zaczyna się obywać bez naszych usług. CSZ poczęło natomiast 

dążyć do rozpowszechnienia i pogłębienia "ludzkiej" samo wiedzy, do 
uświadomienia "ludziom" ich miejsca we wszechświecie, a co za tym idzie, do 

przygotowania ich do naszych oficjalnych odwiedzin, innych niźli dotychczasowe, 
albowiem pozbawionych irracjonalnej, nadprzyrodzonej otoczki. To dzięki naszym 

inspiratorom natchniony Charles Robert Darwin napisał dzieło O pochodzeniu 
człowieka, wytyczając nowe drogi biologii i pochodnym naukom.

Każda rewolucja myśli i pojęć rozpętana na Ziemi, oprócz przeciwników rodzi 
fanatycznych wyznawców nowych teorii oraz naśladowców. Zjawisko naśladownictwa, 

nadzwyczaj cenne dla nas, występuje przede wszystkim w sztuce i w literaturze, 
dlatego rozwojowi i stosownemu ukierunkowaniu jej treści eksperci z PARNAS-u 

poświęcili szczególną uwagę. Po Julesie Yernie, po Herbercie George'u Wellsie 
natchnęli oni następnych twórców literatury specjalnej. Nie zawiedli nas także 

naśladowcy, a odpowiedzialni za rozpowszechnianie literatury specjalnej 
"ludzie", otaczani przez CSZ wyjątkową opieka, przyczynili się do ogromnego 

zainteresowania czytelników tąże literaturą, a nawet do stworzenia kół jej 
miłośników, wśród których zresztą działają również "ludzie" przez nas 

zainspirowani.
Jednocześnie Centrum postanowiło wrócić do zarzuconego ongiś profetyzmu, aby i 

tym sposobem rozszerzać horyzonty świadomości ,. ludzkiej". Wierzenia religijne 
Ziemian były i są ciągle żywe, przeto prorocy łatwo znajdowali chętnych 

słuchaczy.
Według założeń CSZ-u metody wzbogacania samowie-dzy "człowieka" posuwały się 

dwiema drogami: nauki
160

mi, o wspólnym końcu i wspólnym celu. Uwieńczeniem naszych prac miało być 
zainspirowanie kogoś z "ludzi", kto łącząc elementy nauki, fantastyki naukowej, 

fantastyki i religii, stworzyłby bodaj ogólną i zbliżoną do prawdy teorię 
pochodzenia Ziemian i przygotował "ludzkość" do kolejnego stopnia 

wtajemniczenia.
Tak też się stało. Wybraliśmy "człowieka" o nazwisku Erich von Daniken. Nasi 

specjaliści telestymulacyjnie rozbudzili w nim ciekawość, podszepnęłi mii metody 
działania i udostępnili konieczne materiały. Niestety, dowody zgromadzone przez 

Danikena i przedstawione ogółowi spotkały się z żartobliwie-infantylnym 
przyjęciem, zwłaszcza ziemskich naukowców; gdyśmy obserwowali "ludzi" 

zbijających teorię głoszoną przez Danikena, wydawało się nam, że mamy przed sobą 
niedorozwiniętych osobników, którym do zabawy dano miast klocków komputer.

Chciałbym z tego miejsca podkreślić, że wszystkie przedsięwzięcia Centrum Sekcji 
Ziemskich, którego naczelnym zadaniem była i jest wszechstronna pomoc Ziemianom, 

zawsze dopracowywano w najdrobniejszych szczegółach. Dlatego nie wiem, czemu 
nasza działalność poniosła fiasko. Nie godzi mi się zrzucać całej winy na 

socjotyków i socjologów, niewykluczone, że popełniłem jakieś błędy, które 
naprawią moi następcy, czego im z serca życzę. Jednocześnie, składając swoją 

rezygnację, pragnę zebranych przeprosić, że pozostawiam po sobie na Ziemi 
większy bałagan, niż zastałem.

Rok 1970, z Dominii na Septimę

Olu-Bowli odprawił smug, bo dalej trzeba było iść pieszo; tak nakazywał obyczaj. 

Septirna -- ostatnia planeta w Układzie Naszym - przywitała go burzą metanową. 
Od wyładowań płonęła cała atmosfera, wywołując zjawi-

!1 - Sukcesorzy
161

pierwszych kosmonautów zapuszczających się w te zakątki Układu. Olu-Bowli 
przeczekał burzę w bazie, potem wynajął smug, który zawiózł go na to spękane od 

mrozu pustkowie: granatowo-mętną równinę oproszoną światłem dalekiej latarni 
nawigacyjnej. Szedł wprost na latarnię; smug, szybując nisko nad ziemią, przez 

pewien czas towarzyszył mu. Grunt o porowatej, prawie puszystej fakturze 
zgrzytał pod okuciami butów, a fioletowe, wyziębione powietrze zdawało się 

krzepnąć po szalejącym niedawno żywiole.
Za latarnią nawigacyjną stały sześcienne autarkie - sadyby druidów. Największą 

zajmował koryfeusz. Olu-
-Bowli skierował się do jej wejścia. W drugiej komorze śluzy zrzucił z siebie 

skafander i wśliznął się do poczekalni. Wymienił swoje nazwisko. Po chwili, 
przeniesiony polem, znalazł się w pustym pomieszczeniu, naprzeciw mężczyzny o 

niemal kwadratowej, łysej głowie, półleżącego, - okrytego czarnym całunem. Twarz 
gospodarza, pozbawiona zarostu, lśniła, a jego nieruchome oczy patrzyły na Olu-

Bowliego bez ciekawości. Było cicho i przytulnie.
- Jesteś druidem-koryfeuszem - zaczął Olu-Bowli. - Zwracam się do ciebie, bo 

wątpię, czy ktoś inny potrafi odpowiedzieć na moje pytania.
Koryfeusz nie od-razu przemówił.

- Czy korzystałeś z sieci? - spytał, a widząc, że Olu-
-Bowli zaraz się żachnie, dodał: - Ja często korzystam z sieci, i to zarówno z 

sieci propopuli, jak i z sieci pro-specjali.
Olu-Bowli po zastanowieniu odparł:

- Informacje dostarczane przez sieć prospecjali są nie do strawienia dla 
przeciętnego człowieka, natomiast sieć propopuli. informuje zrozumiale, lecz 

nazbyt dokładnie, bez komentarzy, nie pomijając najmniej istotnych szczegółów i 
z denerwującym obiektywizmem. Gdy spytałem, co spowodowało, że nasi przodkowie 

urządzili wyprawę na Ziemię, przez pół dnia słuchałem o jakichś Zapisach Przed-
cywilizacyjnych, exodusie Prahegemitów i sytuacji eko-

162
lat. Wic z tego nie wynika.

- Przeciwnie, wynika z tego wiele.
- Ale meritum gubi się w drobiazgach. Ja szukam odpowiedzi ogólnej, niechby 

subiektywnej, byle ogólnej. Nie, kontakt z siecią nie zastąpi rozmowy z 
człowiekiem; rozmowa to nie tylko wymiana informacji, to także mimika i gesty, 

które niekiedy mówią więcej aniżeli słowa i dzięki którym można poznać 
upodobania i poglądy rozmówcy.

Koryfeusz poruszył się pod całunem.
- Wypowiedziałeś  jedną   z  elementarnych   prawd   głoszonych przez druidów. 

Chciałżebyś do nas przystąpić? Olu-Bowli zaprzeczył pośpiesznie.
- Lubię swoje zajęcie... Nazbyt je lubię - rzekł, nadal kręcąc głową. Wyjaśnił: 

- Pracuję w Centrum Sekcji Ziemskich, w Podsekcji Socjopedycznej jako młodszy 
so-cjotechnik. - Po krótkim milczeniu podjął: - Do pokąd CSZ-em kierował 

Merkandor, wszystko wydawało mi się naturalne i proste, ale od czasu jego 
ustąpienia poczęły mnie nękać pytania. Dość dziwne pytania, takie jakich nigdy 

bym nie zadał swoim kolegom, dotyczące natury człowieka i "człowieka".
- Tych natur nie można ze sobą porównywać. Łatwo omamia pozorne podobieństwo 

"ludzi" do ludzi, ale przecież "ludzie" to w końcu zwierzęta. Nie przeczę, że w 
żyłach "ludzi" płynie trochę krwi naszej - kamienne dotąd oblicze koryfeusza 

ożywił grymas niesmaku - czy jednak gdyby małpę zapłodnić nasieniem "ludzkim", 
predestynowałoby to rozwinięte z owej zygoty stworzenie do miana "człowieka"? 

Sami "ludzie" by zapędzili takiego mieszańca do zoologu. Podobna hybrydyzacja 
miała miejsce przed dwoma milionami lat. Grupa Praepimetej-czyków, ludu 

podówczas jeszcze dzikiego, korzystając z zawieruchy wrojennej między Hegem a 
Dominia, uprowadziła jeden ze statków operacyjnych i na jego pokładzie dotarła 

na Ziemię. Tam Praepimetejczycy skrzyżowali się z homininae, czym zapoczątkowali 
nowy gatunek, homi-

163
liona lat, tyle bowiem trwało odradzanie się, zgładzonych prawie doszczętnie, 

obu cywilizacji: hegemskiej i domi-niańskiej; ewoluowały przez ten czas 

nieznacznie, przypuszczalnie po zaciętych walkach wyrugowały swych niżej 

stojących krewniaków z ich terenów i rozprzestrzeniły się po całym globie. 
Kolejne ekspedycje Hegemitów na Ziemię miały na celu zdobycie poszukiwanych 

wtedy pilnie transplantatów. Hominy poddano obróbce genetycznej, stwarzając tym 
samym jeszcze doskonalszy gatunek antropoida. Neohominy postąpiły z hominami 

dokładnie tak samo, jak hominy postąpiły z gatunkiem homiriinae. Nie upłynęło 50 
tysięcy lat, gdy Nymfelius opracował metodę regeneracji, dzięki której 

transplantaty stały się zbyteczne. Na pewien okres zainteresowanie neohomina-mi 
i Ziemia osłabło. Rozpoczął się kolejny wyścig nauko-wo-techniczny między Hegem 

a Dominia; obie cywilizacje szybko zdystansowały w rozwoju cywilizację epime-
tejską, uparcie wtedy zachowującą neutralność, za którą zresztą zapłaciła 

regresem. Niebawem jednak socjolodzy spostrzegli, że rozwój cywilizacji 
hegemskiej i dominiań-skiej nie idzie w pożądanym kierunku: Dominianie, 

zjednoczeni już po okresowym rozpaństwowieniu - ongiś Dominia podzielona była na 
cztery państwa - postawili na totalną technicyzację, której skutki, nawiasem 

biorąc, odczuwają do dzisiaj. Jesteś Dominianinem, więc zgodzisz się ze mną; 
Hegemici zaś, zaniedbując życie społeczne i kulturalne, wszystkie wysiłki 

skoncentrowali na penetracji kosmosu. Ówcześni nie zlekceważyli ostrzeżeń 
socjologów, potrafili, chwała im za to, spojrzeć na siebie krytycznie. Nie 

potrafili natomiast zaradzić złu, nie mieli bowiem żadnych wzorców. Trzeba było 
zatem takie wzorce opracować, stworzyć eksperymentalną kulturę albo kilka 

kultur, na podstawie których, w oparciu o zachodzące w nich przeobrażenia, 
dałoby się' -wypracować sposoby realizowania stosownych zmian społecznych. 

Wybrano Ziemię... - Tak - potwierdził Olu-Bowli - wybrano Ziemię. Zamieszkujące 
ją neohominy nie były zdolne do zorgani-

164
mogenetycy postanowili uszlachetnić te istoty, "uczłowieczyć" je. Z górą 43 

tysiące lat temu na Ziemię udała się odpowiednio wyposażona ekspedycja. Nad 
prawidłowym rozwojem nowo powstałego gatunku homów mieli czuwać telepatorzy, 

zdalnie inspirując jego poczynania. Tele-patorzy przystąpili do pracy, lecz z 
opóźnieniem liczącym przeszło 30 tysięcy lat.

Koryfeusz jak gdyby nie zauważył, że Olu-Bowli wyręczył go w opowieści.
- Wszelako wyścigu naukowo-technicznego nie udało się zatrzymać w jednej chwili 

- ciągnął. - Pewne utylitarne tendencje w dziedzinie medycyny i nie tylko, 
lansowane przez żadnych sławy i zainteresowanych ich upowszechnieniem 

karierowiczów, wywołały oburzenie na obu globach. Z protestów zrodziła się idea 
fitofikacji; przeciwnicy Akcji Ulepszania Ludzkości opuszczali rodzinną planetę 

i jako ludzie-rośliny udawali się na Fitominię; niektórzy uciekali na Epimeteję, 
a jeszcze inni szukali ratunku przed długowiecznym nieróbstwem i dobrobytem w 

karkołomnych zabawach w bogów. Anarchia ta trwała, jak wspomniałeś, 30 tysięcy 
lat. Punktem zwrotnym było spowodowanie na Ziemi Potopu.

- Ty to nazywasz punktem zwrotnym - powiedział Olu-Bowli naraz rozdrażniony - 
dla mnie zaś ziemski Potop jest dowodem ludzkiej bezduszności i egoizmu.

Koryfeusz zamrugał bezrzęsymi powiekami.
- Znowu zmierzasz w kierunku niebezpiecznego antro-pomorfizmu - stwierdził ze 

zdziwieniem. - "Ludzie" to homy, nic więcej. Jakież to atrybuty "człowieka" 
miałyby świadczyć, że jest on istotnie człowiekiem? Zdolność do myślenia, 

przeżyć, uczuć i formułowania zachodzących w jego psychice procesów? Zdolność do 
wytwarzania wartości kulturalnych lub form życia zbiorowego? Wobec tego na miano 

człowieka zasługuje pingwin, bo jest gotów zdechnąć z miłości do jaja, które 
wysiaduje; dzioborożec lub goryl, bo jest troskhwszym od nas opiekunem swojej 

żony i dzieci; byle mrówka, bo zajmuje się hodowla
165

zację życia w grupie, o jakiej nam się nie śniło; bóbr, krab, szarańczak, bo 
wykazuje znajomość techniki inżynieryjnej, która wykracza poza granice 

"ludzkich" umiejętności; kruk albo pszczoła, bo posługuje się mową...
- Instynkty!   -  wtrącił  zniecierpliwiony  Olu-Bowli. Koryfeusz westchnął.

- Słusznie. "Człowiek" też się kieruje instynktami. Rozum to przecież zespół 
instyntków, naturalnie wysoce rozwiniętych. Stawia on homa ponad innymi 

zwierzętami, ale nie czyni go człowiekiem. Przyznasz chyba, że najdonioślejsze" 
osiągnięcia nauki, sztuki i techniki homy zawdzięczają nam, naszym telepatorom-

podpowiadaczom i wysłannikom działającym bezpośrednio na Ziemi, a nie sobie.
- Nam zawdzięczają również potopy, wstrząsy sejsmiczne, a także eksplozje 

nuklearne, jak to było bodajże w Sodomie.

- Centrum Sekcji Ziemskich nie jest instytucją charytatywną, powstało po to, 

żebyśmy mogli poznać prawidłowości rządzące rozwojem społeczeństw. Po każdym 
eksperymencie trzeba daną kulturę homów usunąć, lokalnie bądź globalnie, aby 

zrobić miejsce następnej.
- Znam dokładnie przyczyny i metody doświadczeń - wtrącił Olu-Bowli. - Nikt mi 

nie wmówi, że eksperymenty socjotechniczne, ich wyniki do czegokolwiek będą nam 
przydatne. Socjotycy i socjolodzy zatrudnieni w Centrum traktują swoją pracę 

jako osobliwą zabawę. My, kadra pomocnicza, socjotechnicy i socjodzy, jesteśmy 
oburzeni poczynaniami naszych przełożonych.

- Fakt, że eksperymentowanie na homach sprawia komuś zawodową przyjemność, 
wystarczy, żeby eksperymentowania nie zaprzestawać. Z tej, jak powiedziałeś, 

zabawy czerpią radość rzesze ludzi. Cóż innego mógłbyś im zaproponować?
- Badanie   kosmosu,   szukanie   bratnich   cywilizacji. Koryfeuszowi   drgnęła 

górna   warga.   Przy   dobrej   woli można bv to uznać za uśmiech.
166

dalej?
- Wymiana doświadczeń - odparł niepewnie Olu--Bowli.

- Do żadnej wymiany doświadczeń by nie doszło - rzekł koryfeusz. - Nim powołano 
Radę Międzyplanetarną i UKROP, Dominia i llegem, niezależnie od siebie, 

jednocześnie wysłały tutaj, na Septimę, po jednej załodze. Załogi te podczas 
eksploracji planety przypadkowo na siebie trafiły. Badania po obu stronach 

natychmiast przerwano, rozpoczęto zaś... wytyczanie granic. To samo by się 
stało, gdybyśmy spotkali obcą cywilizację, tyle że dzielono by wtedy nie 

planetę, lecz galaktykę, tocząc boje o każdy układ planetarny bądź gwiazdę, 
aczkolwiek teraz jest nam najzupełniej obojętne, czy te układy mają już swoich 

właścicieli, czy też są bezpańskie. Strach pomyśleć, co byśmy mogli sobie 
nawzajem zrobić albo co by zrobiono z nami, gdyby owa napotkana cywilizacja 

stała od nas wyżej.
- Mielibyśmy wówczas w Układzie Naszym to, co "ludzie" mają na Ziemi.

- Nieco upraszczasz, choć rozumiem, że jest ci to potrzebne do uwydatnienia 
krzywd, jakie rzekomo wyrządzamy homom. Cokolwiek byśrny kombinowali na temat 

świata owej ultracywilizacji, zawsze będzie on ubogi jak wyobraźnia ludzka. 
Gdybyśmy na przykład wymyślili sobie ultraistotę, która posiada tylko zmysł 

grawitacji, buja swobodnie w przestrzeni międzygwiezdnej, a najrozkosz-niejszym 
uczuciem jest dla niej uczucie turbulencji, to jakkolwiek pojęcie zmysłu 

grawitacji i pojęcie uczucia turbulencji są dla nas pojęciami nowymi i 
abstrakcyjnymi, w swym wyobrażeniu nie zdołamy się uwolnić od pojęcia zmysłu i 

uczucia, a chcąc komuś tę ultraistotę opisać i zostać zrozumianym, czynić nam 
tego wręcz nie wolno. Dlatego nie godzi się pochopnie wnioskować o stosunku 

ultracywilizacji do cywilizacji Układu Naszego. Jeśliby nawet chciała na nas 
poeksperymentować, mo-

167
interesujące.

Olu-Bowli zadrżał.
- Wolałbym raczej, żeby zostawiono nas w spokoju. I myślę, że ho... "ludzie" też 

by byli zadowoleni, gdybyśmy przestali się nimi zajmować.
Koryfeusz milczał chwilę.

- Przemiany zachodzące w społeczeństwach "ludzkich" - rzekł z namysłem - są 
bardzo wygodne do obserwacji, gdyż dokonują się dostatecznie szybko: średnia 

długość życia homów wynosi mniej niż 50 lat. Sama natura, tworząc gatunek 
homininae, na który natrafili Praepimetejczycy, podyktowała mu następujący rytm: 

płodzić, uczyć i zdychać, aby jak najprędzej dotrzeć do celu: wykształcenia 
gatunku, który w dalszej pracy ją wyręczy. Niewykluczone, że na Ziemi taki 

gatunek by powstał samoistnie, za miliard, dwa miliardy lat albo tuż przed 
przejściem Soi w następne stadium. Gatunek ten za pomocą prób i błędów 

poszukiwałby najwłaściwszej drogi rozwoju; zdarzyć by się mogło, że cywilizacja 
nie umiejąca pisać ani czytać opanowałaby technikę rakietowa lub inna, nie 

znając podstaw fizyki, skonstruowałaby bombę atomową i przy jej użyciu 
karczowała lasy, nie, nie pod uprawę, ale, przypuśćmy, żeby mieć gdzie urządzać 

zawody czołgania się w gorącym popiele. My, poczuwając się do obowiązku niejako 
rodzicielskiego, uprzedziliśmy po prostu naturę, a dzieląc "ludzkość" na narody, 

zbudowaliśmy równocześnie szereg modeli socjo-technicznych. Gdybyśmy teraz 
przestali się Ziemianami zajmować, jak tego żądasz, w krótkim czasie po Ziemi by 

biegało cztery miliardy łowców głów, albowiem bez pomocy naszych inspiratorów 

homy by osiągnęły dzisiaj ten właśnie szczebel rozwoju. Dalszy ich rozwój 

potoczyłby się tak jak rozwój delphinów, powiem więcej: tak jak delfinów 
ziemskich, na których uszlachetnieniu, niestety, poprzestaliśmy; ćwierć miliona 

lat by im zajęło dokonanie tego, czego obecnie dokonują w ciągu tysiąclecia. 
Jeśli nie wierzysz, porównaj choćby Cywilizacje

168
a jakie na Ziemi zaszły w ostatnim stuleciu. Olu-Bowli ożywił się:

- Otóż przeprowadziłem takie porównanie - oświadczył. - Zważywszy długość 
naszego życia i tempo procesów fizjologicznych, zastosowałem dla nas odpowiednio 

wyższy współczynnik.
- I?... - spojrzenie koryfeusza było badawcze.

- W identycznej skali - odrzekł Olu-Bowli niemal z ukontentowaniem.
Popatrzyli sobie w oczy.

- Skoro tedy nas samych stać na taki postęp - odezwał się Olu-Bowli - czemu by 
nie miało stać "ludzi"?

- Jest jeszcze alternatywa - powiedział koryfeusz. - A tej, zdaje się, nie 
wziąłeś pod uwagę.

- Nie ma alternatywy. Koryfeusz przymknął powieki.
- Zapisy Przedcywilizacyjne, o których opowieścią uraczyła cię sieć propopuli, 

mówią o pierwszych mieszkańcach Hegem. Ale nie mówią wszystkiego. Pomijają 
mianowicie to, że część owych mieszkańców, odkrytych później, osiedliła się na 

Epimetei. Powszechnie sądzi się dziś, że przodkowie Prahegemitów, czyli twórcy 
Zapisów, zginęli od Wędrującego Obłoku Promieniotwórczego. Jest to oczywiste 

nieporozumienie, gdyż obłok taki zniszczyłby również życie na pozostałych 
planetach Układu Naszego. Wszakże Epimetejczycy przetrwali. Przetrwali oni i 

następny kataklizm: niczym nie uzasadnioną wojnę między Prahegemitami a 
Pradominianami, w wyniku której obie cywilizacje wycięły się niemalże w pień. - 

Koryfeusz przerwał na moment, żeby szczelniej opatulić się całunem. - Arii do 
wojny, ani do poprzedzającej ją zagłady autorów Zapisów nie doprowadzili ludzie. 

My jesteśmy nie tylko eksperymentatorami, jesteśmy także, cały Układ Nasz, 
przedmiotem badań, i nie tylko my niszczymy nieudane cywilizacje.

- Któż więc... - Olu-Bowli nie dokończył. Sugestie koryfeusza zakrawały na 
absurdalny żart. Wstał.

169
tempo rozwoju Cywilizacji Zjednoczonych odpowiada tempu rozwoju cywilizacji 

ziemskiej, znaczy to, że my też jesteśmy inspirowani.
Olu-Bowli pożegnał się z koryfeuszem chłodno. W komorze śluzy nałożył skafander, 

po czym zanurzył się w zimną jak ciekły tlen noc. Ominął latarnię nawigacyjną i 
pomaszerował w stronę, gdzie czekał na niego smug.

Wizyta u druida-koryfeusza mocno go rozczarowała. Koryfeusz okazał się zwykłym 
szarlatanem: nikt inny nie ośmieliłby się wygłaszać podobnych herezji. Olu-Bowli 

był Dominianinem z krwi i kości, toteż przypuszczenie, że ludzi stworzyły jakieś 
ultraistoty wydało mu się bzdurne. Każde dominiańskie dziecko przecież wie, że 

ludzie są potomkami robotów.
W dniu 3 stycznia obywatel Antoni K. zamieszkały w Szczecinie, zatrudniony w 

Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania jako kierowca piaskarki, stawił się do 
pracy w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, nadto o cztery godziny za 

późno, aby kadrowa odnotowała tylko spóźnienie. Antoni K. pił przez cały 
Sylwester, pił przez cały Nowy Rok i w zasadzie był skłonny trzeźwieć już 2 

stycznia, ale okazało się, że tego dnia jego przyjaciółka, Izyda, obchodzi 
imieniny, a dodatkowo przyjechał w odwiedziny jej brat. Zniewaga - gościa 

przyjmować jak na pustyni. "Kaskada" była czynna i Antoni K. nabył w niej jeden 
litr jarzębiaku, a po namyśle drugi litr, żeby było na kaca.

Na początku pili w trójkę. Około północy przyjaciółka Antoniego K. wyłączyła się 
z towarzystwa i ułożyła do snu. Natomiast Antoni K. zszedł na dół, do pilnującej 

okolicznych sklepów stróżki nocnej, od której po cenie komercyjnej otrzymał 
butelkę "czystej zwykłej". Obaj panowie przestali świętować imieniny Izydy około 

godziny trzeciej nad ranem.
Antoni K. ocknął się przed dziewiątą i poczuł suchość w gardle. Przyjaciółki już 

nie było, jej brata zaś nie mógł się dobudzić, poszedł więc do knajpy sam. W tej 
knajpie naszła go ochota zajrzeć do roboty i zobaczyć, co też chłopaki 

porabiają, a także spytać o ich zdrowie. W bazie prócz dyspozytora nie zastał 
nikogo. Postanowił więc ruszyć za kolegami do miasta. Dyspozytor stanowczo się 

temu sprzeciwił. Samochodu mu nie da, powiedział, bo Antoni K. jest pijany.

- Ja jestem pijany?! - zdumiał się Antoni K. i poleciał na błotnik. - To ty 

jesteś pijany, głupi kołku!
171

też jest pijany?
- Nie - odparł Antoni K. - Kierownik nigdy nie jest pijany, nie ma prawa.

- No to zawołam kierownika - dyspozytor na to - i niech powie, który z nas jest 
pijany.

Antoni K. przystał chętnie, bo do kierownika miał zaufanie, a do tego łachudry 
nie. Ale kierownik zamiast rozstrzygnąć spór rzucił się z mordą na Antoniego K. 

Że opój z niego, że pracę zawala, że ślisko, że rejony leżą i że nie ma kim 
Bramy Portowej obsadzić. Przykrość wielką Antoniemu K. sprawił kierownik. Jak 

to, to on tu przychodzi, żeby razem ze wszystkimi radować się nowym rokiem i 
żeby im pomóc w miarę swych sił, a oni na niego z pyskiem? Jakby dzisiaj w ogóle 

nie przyszedł, nic by się nie stało, a na drugi dzień kierownik by był 
szczęśliwy, że na nowo odzyskał pracownika. No to dlaczego go teraz szykanują?

- Nie podoba się? - warknął kierownik. - To niech Antoni K. szuka se innej 
roboty.

- A pewnie, że poszukam! Ja pierdolę taką robotę! - wrzasnął Antoni K. i poszedł 
budzić szwagra.

Tego dnia żadna z ulic zbiegających się przy Bramie Portowej nie została 
posypana piaskiem.

W dniu 3 stycznia Bronisława A., kierownika jednego z wydziałów Biura Projektów, 
przebywającego obecnie na urlopie, zbudził dzwonek. Telefonowała jego żona. 

Niech Bronuś czym prędzej rusza do salonu sprzętu zmechanizowanego przy placu 
Grunwaldzkim, bo znajoma, co tam pracuje, poinformowała ją przed minutą, że 

właśnie dostarczyli świeży towar, między innymi pralki automatyczne. Ta znajoma 
zatrzymała dla nich jedna, ale długo tak trzymać nie może, bo lada moment zjawi 

się jej szef, z którym ma na pieńku od czasu, jak na czerwcowym biwaku po 
zabawie w "Muszelce" nie poszła do jego namiotu, choć bardzo nalegał; więc ten 

świntuch może się jej czepić, że handluje towarem pokatnie.
Bronisław  A.  nie mył  się nawet, wypłukał  tylko  jamę

172
pędził do samochodu, fiata 126p. Tego fiata miał od niedawna i bardzo się o 

niego troszczył; parę dni temu oddał go fachowcom "Polmozbytu" do przeglądu, bo 
ostatnio hamulce szwankowały. Fachowcy "Polmozbytu", jako że był koniec roku i 

trzeba było gnać z planem, zwrócili Broni?ławowi A. samochód po przeglądzie bez 
przeglądu i teraz oto pan Bronisław wyruszył nim w drogę.

Janusz B., mieszkaniec Alei Niepodległości (vis-a-vis Domu Towarowego), 
wysłannik Centrum Sekcji Ziemskich, zakończył pracę tuż po godzinie dwunastej w 

południe dnia 3 stycznia. Praca ta dotyczyła spiralnej czasoprzestrzeni, w 
której zdaniem Janusza B. poruszał się cały wszechświat, z tym że różne 

galaktyki i układy gwiezdne zajmowały różne miejsca na różnych kręgach spiralnej 
CP. Spiralna CP biegła od minus nieskończoności do plus nieskończoności. Janusz 

B. na własny użytek przedstawił tę spiralę graficznie, za pomocą kilku kręgów. 
Przyjął, że Układ Słoneczny i Układ Nasz leżą na sąsiednich kręgach, mniej 

więcej naprzeciw siebie, przy czym Układ Słoneczny leży na kręgu wewnętrznym w 
stosunku do Układu Naszego, zatem dzieli go od tego ostatniego pełny obrót wokół 

środka spirali, czyli w przybliżeniu dwa miliony lat. Tę liczbę Janusz B. 
ustalił po przeprowadzeniu skomplikowanego procesu myślowego, słusznie 

zauważając przy okazji, że im bliżej środka spirali, tym krócej trwa wykonanie 
okrążenia, a im dalej - tym dłużej.

Janusz B. od dnia, kiedy oddelegowano go do Środkowej Europy, konkretnie do 
Szczecina, miał mnóstwo wolnego czasu, zanudzał się wprost. Z tej nudy związał 

się z Klubem Miłośników Fantastyki Naukowej i wraz z jego członkami snuł śmiałe 
domysły na temat życia poza Ziemią. Pewnego jesiennego wieczora ubiegłego roku 

przyszło mu do głowy, że być może ludzie zamieszkujący dziś llegem, Dominie, 
Fitominię, Epimeteję i resztę planet Układu Naszego są potomkami Ziemian. 

Założył sobie, że w roku 3000 lub 2500 albo jeszcze wcześniejszym, część
173

miane trafią do Układu Naszego. Tu osiądą i rozwiną wspaniałą cywilizację, która 
z upływem wieków zapomni o swym ziemskim rodowodzie. Cywilizacja owa 

przekształcać się będzie nadal, stworzy własną kulturę, zapewne niejedną; 
niewykluczone, że przeżyje wzloty i upadki, że dziesiątki razy odkryje to, co 

już dawno zostało odkryte; prawdopodobnie po okresach rozkwitu nastąpi ostry i 

gwałtowny regres, a po nim znowuż postęp gos-podarczo-techniczny. Owocem 

kolejnego postępu będzie statek kosmiczny, o którym mowa w Zapisach Przedcy-
wilizacyjnych. Statek ów, pokonując spiralną czasoprzestrzeń nie po spirali, 

lecz na przełaj - od kręgu do kręgu - cofnie się zarazem w głęboką przeszłość o 
około dwa miliony lat. (W drodze powrotnej, odbytej również na przełaj, 

przesunie się o tę samą liczbę lat do przodu, a nawet o nieco większą liczbę, bo 
przecież podróż, mimo że skrócona, trwała jakiś czas, w którym to czasie Układ 

Nasz zdążył już przebyć pewną odległość w spiralnej CP.) Oczywiście w tak 
odległej przeszłości ani wspomniany statek, ani "Szukający Życia" nie odnajdzie 

na Ziemi istot rozumnych, wszelako załogi tych i następnych statków przyczynią 
się do stworzenia takowych. Kolejni przybysze: Hegemici, Dominianie, 

Epimetejczycy i Fito-mini różnymi sposobami wpłyną na ewolucję gatunku 
homininae, a następnie hominów, ineohominów i w końcu homów to jest "ludzi", 

nieświadomi, że kładą podwaliny pod rozwój przyszłej cywilizacji, z której się 
będą wywodzić. Kto wie, czy teraz na przykład możni z Rady Międzyplanetarnej nie 

zastanawiają się nad ewentualnością takiej przeróbki genetycznej "ludzi", aby 
dożywali oni tysiąca lat. Byłby to dalszy krok w upodobnieniu cywilizacji 

ziemskiej do cywilizacji prahegemskiej. Wystarczyłoby jeszcze ułatwić Ziemianom 
budowę rakiety międzygwiezdnej, żeby ich pierwsza wyprawa na Hegem stała się 

faktem. Zresztą wysoce prawdopodobne jest, że ta korelacja między obydwiema 
cywilizacjami trwa już od miliardów wieków, że tworzy coś na kształ zamkniętego 

koła:
174

niką rakietowa, równało się zawsze rychłemu i nieodwracalnemu kresowi 
Cywilizacji Zjednoczonych, które odchodząc w niebyt robiły miejsce "ludziom" 

będącym już ludźmi, ludzie zaś ci, po zasiedleniu Hegem, po wielu tarapatach, 
wracali na Ziemię, by tworzyć na niej życie rozumne, któremu po wiekach przekażą 

pałeczkę, etc., etc., etc...
Januszowi B. aż dech zaparło. Może to być? Jego świat ma przejść w nicość? Nie, 

on do tego nie dopuści! Rozerwie wreszcie to cholerne koło umierania i narodzin. 
Ujawni ludzkości nagie fakty, rozpowie, ku czemu ludzkość zmierza!

A jeśli zażądają dowodów? Janusz B. rzucił się do oś-miodziałaniowego 
minikalkulatora z pamięcią, wyprodukowanego xv Japonii. Kupił go w zeszłym 

miesiącu w komisie. I dobrze zrobił, minikalkulator sprawił się jak należy: w 
całej rozciągłości, matematycznie, potwierdził przypuszczenia Janusza B.

Janusz B. przepisał wyliczenia na kartkę i niezwłocznie udał się na przystanek 
dziewiątki, aby tramwajem tej linii pojechać nad Jezioro Głębokie, w którego 

okolicach znajdowała się tajna stacja kontaktowa, skąd zamierzał nadać stosowny 
meldunek do Rady Międzyplanetarnej.

Jak już powiedziałem, tego dnia na skutek opilstwa Antoniego K. ulice zbiegające 
się przy Bramie Portowej nie zostały posypane piaskiem, Bronisławowi A. zaś, 

siedzącemu za kierownica samochodu o niezbyt sprawnych hamulcach, diabelnie było 
pilno po wymarzoną przez jego połowicę pralkę automatyczną. Toteż gdy Janusz B. 

w euforycznym nastroju świeżo upieczonego odkrywcy wtargnął na jezdnię przy 
czerwonym świetle...

Zakładając, że Janusz B. miał rację co do tej cyrkulacji cywilizacyjnej i że 
każda cyrkulacja w najdrobniejszych szczegółach przypominała poprzednią, jasne 

się staje, dlaczego Januszowi B. śmierć była pisana. Wszak wcześniejszych ogniw 
łańcucha cyrkulacji żadna z koncepcji, podobnych do zaprezentowanej powyżej, do 

tej pory nie
175

zakłóciła  - w przeciwnym  wypadku  nie byłoby cyrkulacji obecnej.
Aż dziwne, że Janusz B. o tym nie pomyślał.

ZAWIADOMIENIE
RADA MIĘDZYPLANETARNA

UKŁAD NASZ HEGEM
Członek Rady

Niniejszym zawiadamiamy, że na wniosek Centrum Sekcji Ziemskich Rada 
Międzyplanetarna zwołuje posiedzenie wszystkich Członków. Tematom obrad będą 

cele i metody genctyczncco rrzekształce-nia "ludzi" i upodobnienia ich - 
przynajmniej nod wzglądem długości życia - do gatunku praludzkiego.

Posiedzenie odbędzie się na Ziemi dnia 31 grudnia br. we wsi Lipki /dogodny 
dojazd pekaesem/, w budowli zwanej remizą, atrav;acką. Planowana godzina 

otwarcia posiedzenia: zaraz po balu sylwestrowym, kiedy patrole MO rozwiozą 

wszystkich uczestników zabawy do ciralup.

Obecność obowiązkowa. Zaleca się zabrać ze sobu ;»dziruii:a kłonico- i 
sztachetoodporne.