Krajoznawstwo

TYPY IMPREZ KRAJOZNAWCZYCH

Główne typy imprez krajoznawczych:

c) rajdy,
d) złazy,
e) spływy,
f) rejsy,
g) zloty.

a) wycieczki,
b) wczasy,

- to krótka lub dłuższa wędrówka albo podróż jednej, bądź

większej liczby osób poza miejsce zamieszkania w celach

poznawczych albo wypoczynkowych.

WYCIECZKA

- (dawniej wywczas) to wypoczynek połączony ze zmianą

środowiska, otoczenia, klimatu. Z czasem określenie to

zaczęło oznaczać wypoczynek zorganizowany.

WCZASY

- to postój pod gołym niebem dla odpoczynku, rzadziej

noclegu. Termin „biwak” jest w działalności turystycznej

często mylony z terminem „obóz”.

BIWAK

- to impreza masowa, w której biorą udział grupy

zorganizowane, jak również i uczestnicy indywidualni.

Celem złazu jest dojście do z góry zaplanowanej

miejscowości. Imprezę kończy wspólne, uroczyste

spotkanie, np. przy ognisku.

Łobożewicz T., Bieńczyk G., 2001

ZŁAZ

- to planowa wędrówka co najmniej kilku grup

turystycznych po określonym terenie, w trakcie której cały

zespół realizuje zaplanowane zadania, wyszczególnione w

regulaminie rajdu.

Łobożewicz T., Bieńczyk G., 2001

RAJD

- to wędrówka kajakiem, pontonem lub innym mniejszym

sprzętem pływającym, odbywana na tych samych zasadach

co rajdy.

SPŁYW

- to wielki złaz, a dla części uczestników jednocześnie rajd,

spływ lub rejs wyprzedzający lub kończący imprezę. Jest to

z reguły impreza wielodyscyplinowa, obejmująca

jednocześnie piechurów, wodniaków, kolarzy, turystów

motorowych i innych.

Łobożewicz T., Bieńczyk G., 2001

ZLOT

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia

1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy

wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego

organizowania i nadzorowania (Dz.U. nr 12 i 18 z 1997 r. )

PRZEPISY PRAWNE

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie

określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w

górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne

(Dz.U. nr 57 z 1997 r.)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31

grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w

publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. nr 6 z

2003 r.)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych

(Dz.U. nr 55 z 2001 r.)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. w

sprawie centralnego rejestru zezwoleń na działalność

organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz.U. nr 62

z 2001 r. )

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2001 r. w

sprawie uprawiania alpinizmu. (Dz.U. Nr. 145 z 2001 r.)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2001 r. w

sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (Dz.U.

nr 72 z 2001 r.)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września

2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i warunków

prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej (Dz.U.

nr 62 z 2001 r.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 2000 r. w

sprawie uprawiania sportów motorowych. (Dz.U. nr 83 z 2000 r.)

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

(Dz.U. nr 58 z 2003 r. )

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 1997 r. w

sprawie uprawiania żeglarstwa. (Dz. U. nr 112 z dnia 24 września

1997 r.)

Organizatorzy wypoczynku są obowiązani do zapewnienia

bezpiecznych warunków wypoczynku i właściwej opieki

turystom.

ORGANIZATORZY

Wypoczynek może być organizowany w formach

wypoczynku wyjazdowego (np. kolonie, obozy, zimowiska) i

formach wypoczynku w miejscu zamieszkania (np.

półkolonie, wczasy w mieście), zwanych „placówkami

wypoczynku”.

W przypadku dzieci do 10 roku życia liczba uczestników

pozostających pod opieką jednego wychowawcy nie może

przekraczać 15 osób.

Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką

jednego wychowawcy ulega zmniejszeniu, jeżeli

uczestnikami są dzieci i młodzież niepełnosprawna

wymagająca stałej opieki lub pomocy.

Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką

jednego wychowawcy nie może przekraczać 20 osób, jeżeli

przepisy w sprawie ogólnych warunków bezpieczeństwa i

higieny nie stanowią inaczej.

Dobry program imprezy turystycznej powinien cechować

się:

OGÓLNE ZASADY PROGRAMOWANIA

a) celowością,
b) wykonalnością,
c) skutecznością i operatywnością,
d) komunikatywnością,
e) możliwością wyboru alternatywy.

W trakcie układania konkretnych programów turystycznych

należy uwzględnić następujące zasady:

a) dostosowywać program do składu społecznego grupy,

b) stosować zasady dydaktyczne w procesie

programowania,

c) wiązać aktywność turystów z celami krajoznawstwa,
d) dążyć do podniesienia kultury turystycznej,
e) dążyć do urozmaicenia form wypoczynku fizycznego i

psychicznego,

f) unikać przeładowania programu,
g) elastyczność realizacji programów.

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE

PROGRAM TURYSTYCZNY

Potrzeby

społeczne

Teren

Walory turystyczno-krajoznawcze,
zagospodarowanie turystyczne

Czas trwania

wyjazdu

Cel wyjazdu

Wielkość grupy

Uwarunkowania

socjodemograficzne

- wiek, płeć, zawód,

pochodzenie, wykształcenie

Stopień

zaawansowania

turystycznego

Zainteresowania

1. Baza turystyczna i jej standard

Na sposób programowania wpływa tu:

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE

PROGRAM TURYSTYCZNY

a) baza noclegowa,
b) baza żywieniowa,
c) dostępność komunikacyjna.

2. Cel wyjazdu

Na sposób programowania wpływa tu różnorodność wyjazdów

turystycznych:

a) wyjazdy wypoczynkowe,
b) wyjazdy lecznicze,

c) wyjazdy krajoznawcze,
d) wędrówki turystyczne, włóczęgi, tramping,
e) wyjazdy specjalistyczne,
f) wyjazdy ideologiczne,
g) wyjazdy okazjonalne,
h) wyjazdy rozrywkowe (ludyczne).

3. Czas trwania imprezy

Zakres ilościowy programu jest uzależniony od długości danej

imprezy turystycznej.

a) ruch krótkookresowy,

- do kilku godzin,

- jednodniowe wyjazdy,

- weekendy (1-2-3-dniowe),
- kilkudniowy (3-7 dni).

b) ruch długookresowy,

- od 7 do 14 dni,

- od 14 do 30 dni,

- ponad 30 dni

c) o bliżej nieokreślonym czasie trwania.

4. Wielkość imprezy

Wielkość grupy wpływa na optymalizację procesu realizacji

programu, ogranicza dostępność niektórych walorów.

a) od 1 do 5 osób – turyści indywidualni,
b) od 6 do 15 osób – mała grupa,
c) od 16 do 30 osób – grupa średnia,
d) od 31 do 50 osób – grupa duża,
e) ponad 50 osób – grupa bardzo duża.

Grupy wg kryterium wielkości:

5. Czynniki określające społeczny charakter

grupy

I. WIEK

a) turystyka młodzieżowa,
b) w wieku przedszkolnym od 3 do 6 lat włącznie,
c) w wieku szkolnym od 7 do 14 lat włącznie,
d) w starszym wieku szkolnym od 15 do 19 lat włącznie,
e) młodzieży akademickiej i pracującej od 20 do ok. 30 lat,

Grupy wiekowe (wg Szuszkiewicza):

f) turystyka dorosłych (od 30 do 59 lata),

g) turystyka ludzi starych (ponad 60 lat).

II. PŁEĆ

Programowanie w zależności od cech charakteru, innych potrzeb

w zakresie wypoczynku.

III. POCHODZENIE I MIEJSCE PRZEBYWANIA

Pochodzenie turystów rzutuje na potrzeby w zakresie turystyki i

wypoczynku oraz kształtowania osobowości.

IV. ZAWÓD

a) turystyka pracowników umysłowych,
b) turystyka pracowników fizycznych niewykwalifikowanych,
c) turystyka pracowników fizycznych wykwalifikowanych,
d) turystyka dla osób zatrudnionych na stanowiskach

wymagających dużego wysiłku fizycznego,

Grupy zawodowe (wg Kruczka):

f) turystyka dla osób zatrudnionych na stanowiskach

wymagających dużego obciążenia psychicznego.

V. WYKSZTAŁCENIE

Na podstawie badań stwierdzono, że im wyższe wykształcenie

tym wyższe umiejętności spędzania czasu wolnego.

VI. ZAMOŻNOŚĆ

Wysokość zarobków wpływa na częstotliwość wyjazdów.

VII. PORA ROKU

Pewne formy turystyki mogą być realizowane tylko w określonych

warunkach pogodowych.

VIII. STAN RODZINNY

a) osób samotnych,
b) rodzin bezdzietnych,
c) rodzin z małymi dziećmi,
d) rodzin z dorastającymi i dorosłymi dziećmi,

W odniesieniu do stanu rodzinnego można mówić o turystyce:

f) rodzin z jednym dzieckiem,

g) rodzin wielodzietnych.

IX. ZAINTERESOWANIA

a) typu wykształcenia,
b) wykonywanego zawodu,
c) hobby,
d) osobowości turysty.

Zainteresowania mogą wynikać z:

X. POZIOM INTELEKTUALNY I KULTURALNY

W zależności od tych poziomów można wyróżnić:
a) typ turysty „bez wyrobienia” (odbiorcę masowego),
b) typ znawcy, konesera.

Poziom intelektualny można określić na podstawie wykształcenia.

Natomiast poziom kulturalny na podstawie sposobu uczestnictwa

w turystyce.

XI. STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA TURYSTYCZNEGO

a) turystę przypadkowego – wyjazdy rzadkie, brak sprzętu,
b) turystę początkującego – wyjazdy częste, sprzęt pożyczony,
c) turystę zaawansowanego – wyjazdy częste, własny sprzęt,

W zależności od znajomości terenu i techniki uprawiania danej

dyscypliny można wyróżnić:

d) turystę wytrawnego.

1. Problematyka własnego regionu

Kierunki programowe mogą być silnie zróżnicowane i dotyczyć

następujących zagadnień:

DOBÓR TREŚCI KRAJOZNAWCZYCH

a) racjonalne wykorzystanie gospodarcze naturalnych walorów

środowiska przyrodniczego,
b) przemiany społeczno-ekonomiczne własnego środowiska,

c) zmiany modelu życia ludności w wyniku procesów

demograficznych, gospodarczych, kulturalnych,

d) system budownictwa, rozwiązania komunikacyjne i ich

znaczenie,

e) funkcje gospodarcze w gospodarce regionu.

2. Problematyka różnych regionów Polski

Przykłady zagadnień problemowych imprez krajoznawczych:

a) wycieczki ukierunkowane na poznawanie dzieł sztuki,

architektury,
b) wycieczki o problematyce gospodarczej,

c) wycieczki i obozy o charakterze etnograficznym,

d) wycieczki o charakterze archeologicznym,

e) wycieczki o problematyce historycznej.

3. Program krajoznawczych imprez masowych

Program krajoznawczy rajdów, zlotów, złazów powinien

obejmować:

a) wytypowanie tras przebiegających wzdłuż najważniejszych

walorów krajoznawczych regionu,
b) opracowanie obszernych materiałów informacyjnych,

c) organizacja konkursów.

LITERATURA

Bieńczyk G., 2003.

Krajoznawstwo i jego związki z turystyką

WSE, Warszawa.

Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M., 2003. Krajoznawstwo.
Zarys teorii i metodyki. PROKSENIA,

Kraków.

Lipniacki W., 1986. Elementy teorii krajoznawstwa. t. 1,
PTTK, Szczecin.