TEMAT: 

Dostosowanie wymagań szkolnych do moŜliwości percepcyjnych uczniów z dysleksją 

 

 

Jednym z nadrzędnych zadań w zreformowanym systemie edukacji jest wspieranie wszechstronnego 
rozwoju  dzieci  i  młodzieŜy.  WaŜną  rolę  w  tych  działaniach  odgrywa  organizowanie  kształcenia  
dla uczniów z dysleksją rozwojową i opieki nad nimi. 
Tak więc poznanie trudności, z jakimi borykają się uczniowie z dysleksją i uwzględnienie ich w pro-
cesie nauczania i oceniania, jest podstawą właściwego ich potraktowania. 
 
W związku z tym nasuwają się następujące pytania: 

•

 

Jakie problemy mają uczniowie dyslektyczni? 

•

 

Jakiego rodzaju trudności pojawiają się u tych uczniów na lekcjach róŜnych przedmiotów szkol-

 

nych? 

•

 

Czego moŜna wymagać od ucznia dyslektycznego? 

•

 

Jak dostosować wymagania szkolne do moŜliwości percepcyjnych uczniów z dysleksją? 

•

 

Kiedy moŜna obniŜyć, a w jakich warunkach podnieść wymagania w stosunku do tych uczniów? 

•

 

W jaki sposób sprawdzać ich wiedzę? 

•

 

Jak oceniać tych uczniów? 

 
KaŜdy  nauczyciel  powinien  zrozumieć  potrzeby,  moŜliwości  i  ograniczenia  ucznia  z  dysleksją  
i uwzględniać je w procesie nauczania. 
 
Uczniowie z dysleksją potrzebują pomocy pedagogicznej w formie: 

•

 

zindywidualizowanego programu nauczania

 

w zakresie treści programowych, 

•

 

zindywidualizowanego systemu wymagań i oceniania, 

•

 

metod nauczania dostosowanego do moŜliwości uczenia się tych uczniów, 

•

 

odmiennych rozwiązań organizacyjnych. 

 
Następujące narzędzia pomogą nauczycielowi w podjęciu odpowiedniej decyzji dotyczącej dostoso-
wania wymagań edukacyjnych do moŜliwości percepcyjnych ucznia: 

•

 

dokładne zapoznanie się z opinią Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, 

•

 

przeprowadzenie wywiadu z uczniem, 

•

 

analiza prac pisemnych ucznia, 

•

 

opracowanie kwestionariusza trudności ucznia w nauce danego przedmiotu, 

•

 

obserwacja, 

Materiał szkoleniowy  

 

 

 

 

Biała Podlaska, 25 listopada 2005 r. 

Beata Ziemba 
Zespół Szkół Zawodowych 
ul. Orzechowa 58, Biała Podlaska 

Lider Programu ORTOGRAFFITI – Bogumiła Janiszek 

•

 

indywidualna  rozmowa  z  uczniem  –  sformułowanie  warunków  respektowania  opinii  Poradni 

Psychologiczno-Pedagogicznej oraz ustalenie zasad uwzględniania indywidualizacji wymagań wobec 
ucznia. 
 
Na czym polega dostosowanie wymagań? 
W przypadku ucznia ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, czyli z dysleksją, zindywi-
dualizowanie programu nauczania sprowadza się do jego rozszerzenia. Do podstaw programowych 
naleŜy  dodać  ćwiczenia  korekcyjno-kompensacyjne  i  logopedyczne,  które  będą  eliminowały  zabu-
rzenia i wspierały rozwój funkcji uczestniczących w czytaniu i pisaniu. 
 
Zindywidualizowanie  programu  moŜe  polegać  na  przykład  na  moŜliwości  rezygnacji  z  uczenia  się 
drugiego języka obcego, gdyŜ uczniowie z dysleksją często zgłaszają problem nakładania się języków 
– interferencji. 
 
Indywidualny system wymagań i oceniania obejmuje obniŜenie wymagań w zakresie poziomu orto-
grafii (jeŜeli praca pisemna jest poprawna pod względem treści i kompozycji, nie obniŜa się oceny z 
powodu błędów ortograficznych). 
 
Konieczne jest podniesienie wymagań w formie zwiększenia nakładu pracy ucznia. Uczeń powinien 
systematycznie wykonywać dodatkowe zadania związane z jego problemami, a zadawanie systema-
tycznej dodatkowej pracy skutecznie zablokuje zazdrość innych uczniów. 
Ze sposobem dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb uczniów ściśle łączy 
się problem oceniania. NaleŜy pamiętać, jeŜeli chodzi o moŜliwości, Ŝe uczeń dyslektyczny jest oce-
niany  na  równi  z  kolegami.  Uczeń  dyslektyczny  jest  uczniem  prawidłowo  rozwiniętym  umysłowo 
mającym jedynie specyficzne trudności w czytaniu czy pisaniu,  ale  jest nie mniej inteligentny. Aby 
ocenić ucznia, nauczyciel musi wiedzieć, czego moŜe od niego wymagać oraz w jaki sposób spraw-
dzić  jego  wiedzę,  aby  było  to  odzwierciedleniem  jego  faktycznych  umiejętności  (zaleca  się,  aby 
uczniowie udzielali głównie ustnych odpowiedzi, korzystne jest stosowanie testów wyboru). 
W  pracy  z  uczniem  dyslektycznym  istnieje  konieczność  włączenia  metod  nauczania  uwzględniają-
cych indywidualne uzdolnienia ucznia (które bazują na mocnych stronach rozwoju); innym efektyw-
nym sposobem uczenia jest stosowanie metod interaktywnych, np. technika czytania w parach. 
Takie dostosowanie metod kontroli postępów w nauce do moŜliwości uczniów dyslektycznych zapo-
biega powstawaniu fobii szkolnych i stanowi bodziec motywujący do dalszej nauki. 
 
W  naszym  kraju  obowiązują  regulacje  prawne  zapewniające  uczniowi  z  dysleksją  równe  szanse 
edukacyjne. Sytuację prawną uczniów z dysleksją regulują przepisy: 

•

 

Rozporządzenie MENiS z 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy 

psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach; 

•

 

Rozporządzenie  MENiS  z  7  września  2004  r.  (ze  zmianami  z  8  kwietnia  2005  r.,  14  czerwca 

2005 r. i 24 października 2005 r.) w sprawie warunków i sposobów oceniania uczniów słuchaczy oraz 
przeprowadzania egzaminów sprawdzianów w szkołach  publicznych. 
Rozporządzenie to zobowiązuje nauczycieli do dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidu-
alnych  potrzeb  ucznia,  u  którego  stwierdzono  trudności  uniemoŜliwiające  sprostanie  tym  wymaga-
niom. 
 
Oto rozwiązania organizacyjne odpowiednie do pracy z uczniem dyslektycznym: 
– przyznanie uczniowi dłuŜszego czasu na opanowanie materiału, 
– dostosowanie warunków zdawania egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu po szkole podstawowej, 
egzaminu gimnazjalnego i matury) do specjalnych potrzeb tych uczniów, 

– wydłuŜenie czasu pisania egzaminu, 
– głośne czytanie tekstu zadań przez egzaminującego, 
–  wpisywanie  odpowiedzi  na  karcie  z  zadaniami  bez  konieczności  identyfikowania  odpowiedniego 
miejsca na arkuszu odpowiedzi. 

 
Sposoby dostosowania warunków egzaminacyjnych 

SPRAWDZIANY I EGZAMINY GIMNAZJALNE 

 

 

Występujące trudności 

Sposób dostosowania 

warunków egzaminacyjnych 

Problemy  z  czytaniem  i  rozumie-
niem czytanego tekstu, 
problemy  emocjonalne,  trudności  z  
koncentracją uwagi

 

MoŜliwość  pisania  sprawdzianu  w  oddzielnej  sali,  w  której 
członek  komisji  egzaminacyjnej  na  początku  jeden  raz  gło-
ś

no  odczyta  instrukcję,  tekst  wstępny  oraz  treść  zadań,  a 

uczniowie będą mogli równocześnie śledzić wzrokiem tekst.

 

Wolne tempo czytania i pisania

 

WydłuŜenie czasu pisania o 50% (czas przeznaczony na jed-
norazowe,  głośne  odczytanie  na  początku  sprawdzianu  in-
strukcji,  tekstu  wstępnego  oraz  poleceń  nie  będzie  wliczany 
do czasu rozwiązywania zadań).

 

Niski poziom graficzny pisma

 

MoŜliwość pisania samodzielnie formułowanych odpowiedzi 
do  zadań  drukowanymi  literami,  co  zwiększa  czytelność  pi-
sma.

 

Problemy ze stosowaniem zasad or-
tografii  i  interpunkcji.  z  uwzględ-
nianiem  struktury  róŜnych  form 
wypowiedzi, z prawidłowością gra-
ficzną  zapisu,  obliczeń  i  z  zacho-
waniem orientacji przestrzennej

 

MoŜliwość  specjalnego  kodowania  karty  odpowiedzi,  aby 
zadania,  w  których  uczeń  samodzielnie  formułuje  wypo-
wiedź,  mogły  być  sprawdzane  za  pomocą  kryteriów  dosto-
sowanych do dysfunkcji uczniów.

 

Problemy  z  koncentracją  uwagi  i 
orientacją  przestrzenną  oraz  zabu-
rzenia percepcji wzrokowej

 

MoŜliwość zaznaczania przez uczniów odpowiedzi do zadań 
zamkniętych  bezpośrednio  na  arkuszach;  po  zakończeniu 
sprawdzianu  członkowie  komisji  egzaminacyjnej  przeniosą 
na karty odpowiedzi odpowiednie zaznaczenia uczniów (do-
tyczy tylko głębokiej dysleksji).

 

 

MATURA  

Występujące 
trudności 

Sposób dostosowania warunków egzaminacyjnych 

– dysleksja rozwojowa 

– dysgrafia 

– dysortografia 

–  MoŜliwość  pisania  literami  drukowanymi  lub  z  uŜyciem  komputera.  Po-
ziom graficzny pisma nie jest brany pod uwagę. 
– W zadaniach otwartych nie bierze się pod uwagę błędów w pisowni, 
praca jest oceniana na podstawie treści wypowiedzi pisemnej. 

 

W  jaki  sposób  nauczyciel  moŜe  pomóc  uczniowi  dyslektycznemu  w  trakcie  swoich  zajęć?  Jak 

zorganizować pracę na lekcji, aby uczeń z dysleksją mógł skorzystać z zajęć i pracować swoim 

tempem? 

•

 

angaŜować wszystkie zmysły ucznia podczas wykonywania zadania; 

•

 

naleŜy bazować na mocnych stronach ucznia i dopasowywać metody pracy do jego stylu uczenia 
się; 

•

 

stale nadzorować jego pracę; 

•

 

uczeń powinien siedzieć blisko tablicy z dobrym uczniem, ale nie w pierwszej ławce; 

•

 

korygować pomyłkę, co zapobiega jej utrwaleniu, ale nie omawiać szczegółowo jego błędy wo-

bec klasy; 

•

 

dać mu moŜliwość odpowiadania z ławki; 

•

 

nie wyrywać nagle do tablicy; 

•

 

dać mu czas do namysłu; 

•

 

jest zalecane, aby uczniowie dyslektyczni udzielali głównie ustnych odpowiedzi; 

•

 

w pracach pisemnych oceniać treść, a nie poprawność ortograficzną; 

•

 

stosować testy wyboru; 

•

 

niezwykle waŜne są teŜ materiały dodatkowe angaŜujące ucznia (ilustracje, schematy, nagrania, 

przedmioty, które moŜna dotknąć). 

 

 

„NiezaleŜnie  od  tego,  jak  potoczą  się  losy  uczniów,  nauczyciele  powinni  zrobić  wszystko,  aby 

wspomnienia szkolne młodzieŜy dyslektycznej nie były jedynie listą ich niepowodzeń”. 

 „Psychologia Wychowawcza” 3/1995 
 
 

BIBLIOGRAFIA 

 

1.  M.  Bogdanowicz,  A.  Andryjanek,  Uczeń  z  dysleksją  w  szkole.  Poradnik  nie  tylko  dla  polonistów,  Gdynia 
2004. 
2. R Czabaj, M. Dargiewicz, J. Studnicka, ORTOGRAFFITI. Przewodnik dla nauczyciela, Gdynia 2004.  
3. A. Jurek, ABC dysleksji, [w:] „Języki Obce w Szkole” 5/2004. 
4. A. Jurek, Dysleksja rozwojowa – interpretacja uregulowań prawnych, [w:] „Języki Obce w Szkole” 3/2004. 
5. H. Spionek, Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne, Warszawa 1975.