Operator_urządz_prz_spozyw_827[01].Z1.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1. Chłodnictwo w przemyśle spożywczym – łańcuch chłodniczy. Budowa

typowych pomieszczeń chłodniczych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Budowa i zasada działania sprężarkowego urządzenia chłodniczego

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Zamrażalnie tunelowe

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Materiały termoizolacyjne

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Jednostki miary podstawowych wielkości fizycznych. Zasada działania

aparatury kontrolno-pomiarowej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas obsługi urządzeń chłodniczych

i aparatury kontrolno-pomiarowej

5.6.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Operator maszyn i urządzeń przemysłu
spożywczego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
-uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał  nauczania  –  w  miarę  możliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić
uczniom samodzielną odpowiedź na pytania lub wspólnie z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz  w  trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają
ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę
teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,
uwzględniając  różne  możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które
z zaproponowanych  ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu
technodydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  może  również  zrealizować  ćwiczenia,  które
sam opracował,

−

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela,
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń
niezainteresowany  materiałem  nauczania, wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać
uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe  uzdolnienia  manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej  jednostki  modułowej  i  należy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano
określoną  liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyszukiwać podstawowe informacje o schładzaniu i przechowywaniu różnych
produktów,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować dokumentować i przechowywać informacje,

−

rozróżniać zagrożenia wywołane podczas obsługi urządzeń chłodniczych,

−

określać znaczenia łańcucha chłodniczego,

−

dokonywać oceny materiałów termoizolacyjnych,

−

dokonywać wyboru aparatury kontrolno-pomiarowej,

−

rozróżniać aparaturę kontrolno pomiarową,

−

dokonywać odczytów z aparatury kontrolno-pomiarowej,

−

określać jednostki wielkości fizycznych i ich nazywać,

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

dokonywać oceny swoich umiejętności,

−

analizować treść działania, dobierać metody i plan rozwiązania problemu,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

współpracować w grupie,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciw pożarowych oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

rozróżnić pomieszczenia do schładzania i przechowywania różnych produktów,

–

określić cele stosowania urządzeń chłodniczych w zakładach przetwórstwa spożywczego,

–

wyjaśnić znaczenie zapewnienia ciągłości łańcucha chłodniczego,

–

rozróżnić elementy sprężarkowego urządzenia chłodniczego i objaśnić jego działanie,

–

określić zasadę działania i zastosowania urządzeń chłodniczych,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa podczas obsługi urządzeń chłodniczych,

–

rozróżnić i scharakteryzować materiały termoizolacyjne,

–

dobrać przyrządy pomiarowe do wykonania określonego pomiaru,

–

określić zasadę działania aparatury kontrolno-pomiarowej,

–

odczytać wskazania urządzeń kontrolno-pomiarowych,

–

rozpoznać zagrożenia jakie mogą powstać w przypadku złego odczytu lub jako skutek
awarii urządzenia kontrolno-pomiarowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………

Modułowy program nauczania:

Operator

maszyn

urządzeń

przemysłu

spożywczego 827[01]

Moduł

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych
w przetwórstwie spożywczym 827 [01].Z1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie urządzeń chłodniczych i aparatury
kontrolno pomiarowej 827[01].Z1.03

Temat: Jednostki podstawowych wielkości fizycznych.

Cel ogólny: Dobieranie jednostek fizycznych, stosowanie nazewnictwa technicznego

w chłodnictwie.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać układ jednostek,

−

określić cel stosowania układu jednostek SI,

−

określić jednostki układu SI,

−

wskazać jednostki podstawowe układu SI,

−

określić jednostki uzupełniające i pochodne,

−

określić symbol jednostki,

−

wyjaśnić zależności między jednostkami,

−

przeliczać jednostki układu SI na inne.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

tabele układu jednostek SI,

−

pytania prowadzące,

−

notatniki, pisaki.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie Operator maszyn i urządzeń przemysłu
spożywczego.

Zadanie dla ucznia

Wymień jednostki układu SI. Dokonaj przeliczeń na inne jednostki stosowane

w chłodnictwie (np.: pomiar temperatury, ciśnienia).

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Określenie tematu zajęć.
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3.  Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4.  Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I
Informacje

Pytania prowadzące:

1.  Co to jest jednostka miary?
2.  Jakie są układy jednostek miar?
3.  W jaki sposób został podzielony Międzynarodowy Układ Jednostek SI?
4.  Jakie jednostki podstawowe w układzie SI?
5.  Jakie są wielkości podstawowe w układzie SI?
6.  Jakie są wielkości uzupełniające i pochodne?
7.  Jakie są dziesiętne krotności jednostek miar?
8.  Jak przeliczamy jednostki miar?

Faza II
Planowanie

Uczniowie określają:

1.  Ile jest układów jednostek miar obowiązujących w Polsce?
2.  Jakie są jednostki podstawowe, pochodne i uzupełniające?
3.  Jak przeliczamy jednostki miar?

Faza III
Ustalenie
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  na  podstawie  informacji  i  tabel  określają  układ

jednostek i wymieniają wielkości.

2.  Uczniowie ustalają ilość obowiązujących jednostek miar?
3.  Uczniowie określają wielkości podstawowe, uzupełniające I pochodne?
4.  Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza IV
Wykonanie
1.  Uczniowie zapisują obowiązujący układ jednostek miar.
2.  Uczniowie zapisują wielkości podstawowe i pochodne.
3.  Uczniowie dokonują przeliczeń temperatury z skali Kalwina na skalę Celsjusza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego
827[01]

Moduł

Eksploatacja

maszyn

urządzeń

stosowanych

w przetwórstwie spożywczym 827 [01].Z1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie urządzeń chłodniczych i aparatury
kontrolno pomiarowej 827[01].Z1.03

Temat: Zasada działania aparatury kontrolno pomiarowej do określania temperatury.

Cel ogólny: Wykonywanie pomiarów za pomocą aparatury kontrolno-pomiarowej

i interpretacja wyników.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać rodzaje aparatury stosowanej do mierzenia temperatury,

−

określić zadania termometrów,

−

określić metodę wykonania temperatury w różnych warunkach,

−

rozpoznać rodzaje stosowanych termometrów,

−

odczytać wskazaną temperaturę,

−

określić sposób dokonanego pomiaru,

−

rozpoznać zagrożenia wywołane złym działaniem termometru oraz nieprawidłowym
odczytaniem temperatury,

−

określić sposoby wykonywania pomiarów (jednostkowe, ciągłe),

−

sprawdzić poprawność działania termometru.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

schematy termometrów stosowanych w przemyśle spożywczym,

−

pytania prowadzące,

−

notatniki, pisaki.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu
spożywczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie dla ucznia

Dokonaj opisu zasady działania i budowy termometrów. Wykonaj pomiar temperatur w

pomieszczeniu i na zewnątrz pomieszczenia, określ różnice.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Określenie tematu zajęć.
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3.  Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4.  Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą przewodniego tekstu.

Faza I
Informacje

Pytania prowadzące:

1.  Jak określamy temperaturę?
2.  Jaką aparaturą wykonujemy pomiar temperatury?
3.  W  jaki  sposób  zamienić  odczytaną  temperaturę  w  stopniach  Celsjusza  na  Stopnie

Kelwina?

4. W jaki sposób w zakładzie przemysłu spożywczego wykonywany jest pomiar

temperatury?

5.  Jakie znaczenie ma pomiar temperatury w chłodniach?
6.  Jak jest zbudowany termometr cieczowy?
7.  Jak działa termometr manometryczny?
8.  W  jaki  sposób  wykorzystano  w  budowie  termometru  zjawisko  rozszerzalności  ciał

stałych?

9. Jakie zagrożenia mogą wystąpić w wyniku złego działania termometru?

Faza II
Planowanie

Uczniowie określają:

1.  Jakie mamy rodzaje termometrów?
2.  Jakie pomieszczenia nie muszą być pod stałą kontrola temperatury?
3.  Jak dobrać odpowiedni termometr do wykonania pomiaru?

Faza III
Ustalenie
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  na  podstawie  schematu  i  termometrów  rozpoznają  ich

nazwy.

2.  Uczniowie ustalają budowę termometru cieczowego?
3.  Uczniowie określają stosowana ciecz w termometrach cieczowych?
4.  Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza IV
Wykonanie
1.  Uczniowie określają rodzaje termometrów.
2.  Uczniowie określają budowę i zasadę działania różnych termometrów.
3.  Uczniowie zapisują w notatniku rozpoznane rodzaje termometrów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Chłodnictwo w przemyśle spożywczym – łańcuch chłodniczy.

Budowa typowych pomieszczeń chłodniczych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Wykonaj schemat konstrukcji komory chłodniczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady budowy i łączenia elementów
komór chłodniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacji o komorach chłodniczych,
2)  rozpoznać różne konstrukcje komór chłodniczych,
3)  wskazać punkty newralgiczne komór tj. łączenia,
4)  wykonać schemat komory na papierze A4.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

schematy komór chłodniczych,

−

komputer z dostępem do internetu,

−

zdjęcia komór chłodniczych,

−

blok techniczny A4,

−

przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca komor chłodniczych.

Ćwiczenie

Na podstawie uzyskanych informacji od nauczyciela zaprojektuj łańcuch chłodniczy dla

wyrobów mięsnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę łańcucha chłodniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał na temat łańcucha chłodniczego,
2)  wymienić kolejne etapy łańcucha chłodniczego,
3)  odnaleźć informacje na temat przetwórstwa mięsnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa i zasada działania sprężarkowego urządzenia

chłodniczego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Na podstawie schematu sprężarkowego urządzenia chłodniczego przeanalizuj zasadę jego

działania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na schematy sprężarek stosowanych
w chłodnictwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć informacje o urządzeniach sprężarkowych,
2)  przeanalizować działanie sprężarki,
3)  zanotować informacje w notatniku o działaniu sprężarki,
4)  wskazać najważniejsze elementy urządzenia sprężarkowego,
5)  przeanalizować  zasadę  działania  urządzenia  sprężarkowego  i  przedstawić  informacje  na

forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do internetu,

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca sprężarek.

Ćwiczenie

Wykonaj schemat sprężarki na arkuszu A4.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na schematy sprężarek stosowanych
w chłodnictwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć schematy sprężarek,
2)  wykonać schemat na arkuszu A4,
3)  wymienić poszczególne elementy sprężarki,
4)  przedstawić na forum grupy wykonany schemat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Zamrażalnie tunelowe

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Na podstawie informacji uzyskanych od nauczyciela, zaproponuj produkty do zamrażania

metodą tunelową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na sposoby zamrażania tunelowego
różnych produktów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować metody zamrażania różnych produktów,
2)  przeanalizować budowę i zasadę działania zamrażania tunelowego,
3)  wymienić produkty możliwe do zamrażania metodą tunelową,
4)  zaproponować produkty do zamrażania,
5)  zapisać w notatniku proponowane produkty do zamrażania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda projektu.

Środki dydaktyczne

−

schematy tuneli zamrażających,

−

instrukcje obsługi tuneli,

−

przybory do pisania,

−

notatnik.

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca zamrażalni.

Ćwiczenie

Wykonaj schemat natryskowej zamrażalni ciekłym azotem na arkuszu A4.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zamrażanie wykorzystujące ciekły
azot.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać informacje na temat zamrażania natryskowego,
2)  przeanalizować schematy zamrażalni natryskowych,
3)  wymienić elementy zamrażalni natryskowej,
4)  wykonać schemat zamrażalni natryskowej ciekłym azotem na arkuszu A4,
5)  przedstawić pozostałym uczniom wykonany schemat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Materiały termoizolacyjne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Wyjaśnij metody łączenia płyt warstwowych, zaproponuj materiał łączeniowy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody łączenia płyt warstwowych
i ich uszczelniania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odszukać informacje o płytach warstwowych,
2)  odnaleźć sposoby łączenia płyt warstwowych,
3)  odnaleźć informacje o materiałach uszczelniających,
4)  zanotować pozyskane informacje w notatniku,
5)  zaproponuj połączenie i uszczelnienie płyty warstwowej,
6)  przedstawić pozostałym kolegom proponowane połączenie i jego uszczelnienie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne

−

schematy łączenia płyt warstwowych,

−

komputer z dostępem do internetu,

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca materiałów termoizolacyjnych,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie

Wykonaj model płyty warstwowej stosowanej w chłodnictwie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na izolacje zimnochronne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć informacje o płytach warstwowych,
2)  wymienić elementy płyt warstwowych,
3)  odnaleźć informacje o materiałach stosowanych do budowy płyt warstwowych,
4)  wykonać model płyty warstwowej,
5)  przedstawić  pozostałym  kolegom  wykonany  model,  wymienić  używane  materiały  do

wykonania modelu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Jednostki miary podstawowych wielkości fizycznych. Zasada

działania aparatury kontrolno-pomiarowej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Dokonaj ważenia, dobierz wagę do rodzaju ważonego materiału.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę sposoby wykonywania pomiarów masy
w przemyśle spożywczym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć informacje o metodach ważenia różnych materiałów,
2)  odnaleźć informacje o typach wag używanych w przemyśle spożywczym,
3)  dokonać zważenia,
4)  zanotować w notatniku informacje o ilości zważonych materiałów,
5)  rozróżnić rodzaje ważonych materiałów,
6)  przedstawić wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne

−

komputer z dostępem do internetu,

−

instrukcje obsługi wag,

−

waga elektroniczna i dziesiętna,

−

katalogi materiałów sypkich

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca aparatur kontrolno-pomiarowych.

Ćwiczenie

Wykonaj pomiar temperatury w dwu różnych pomieszczeniach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady dokonywania pomiarów w
przemyśle spożywczym i chłodniczym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć informacje o metodach mierzenia temperatury,
2)  odnaleźć informacje o budowie termometru i zasadzie działania,
3)  odczytać zmierzoną temperaturę w dwu różnych pomieszczeniach,
4)  zanotować w notatniku wykonane pomiary,
5)  przedstawić na forum grupy wykonane pomiary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje obsługi termometrów,

−

różne rodzaje termometrów,

−

komputer z dostępem do internetu,

−

notatnik.

Ćwiczenie 3

Wskaż zagrożenia spowodowane wadliwie działającym manometrem w urządzeniu

chłodniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady obsługi manometrów oraz
odczytów wskazań.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odnaleźć informacje o zasadzie działania manometru,
2)  odnaleźć informacje o wskazaniach manometrów,
3)  wskazać zagrożenia wywołane wadliwym działaniem manometru,
4)  wskazać zagrożenie dla środowiska i ludzi pracujących w chłodniach,
5)  zanotować w notatniku objawy złego działania manometru i jego konsekwencje.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do internetu,

−

notatnik,

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca urządzeń chłodniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas obsługi urządzeń

chłodniczych i aparatury kontrolno-pomiarowej

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Określ czynniki szkodliwe najczęściej występujące w zakładzie chłodniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na Czynniki chłodnicze stosowane
w urządzeniach chłodniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeczytać materiał nauczania,
2)  przygotować się do ćwiczeń ustalając rodzaje zagrożeń występujących w chłodnictwie,
3)  na podstawie danych z zakładu chłodniczego określić, w grupach czynniki szkodliwe,
4)  przedstawić wnioski z oceny przeprowadzonej przez grupę na forum grupy,
5)  porównać wyniki i zapisać końcowe wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi czynników chłodniczych,

−

notatnik,

−

literatura z rozdziału 7, dotycząca obsługi urządzeń chłodniczych.

Ćwiczenie

Dobierz odzież roboczą i/lub środki ochrony indywidualnej dla pracownika pracującego

w chłodni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady BHP podczas pracy
w chłodniach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sporządzić opisy stanowisk pracy w chłodni,
2) dobrać pracownikowi na określonych stanowiskach pracy środki ochrony indywidualnej

i odzież roboczą,

3) ocenić wykonane ćwiczenie,
4) zapisać wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

wykaz środków ochrony indywidualnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie

Określ zasady obsługi urządzeń chłodniczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady obsługi urządzeń
chłodniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeczytać materiał nauczania,
2)  określić zasady obsługi urządzeń chłodniczych,
3)  zanotować proponowane zasady obsługi,
4)  przedstawić zasady obsługi urządzeń chłodniczych na forum klasy,
5)  porównać propozycje i zapisać końcowe wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7, dotycząca urządzeń chłodniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługa urządzeń
chłodniczych i aparatury kontrolno pomiarowej”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 6, 7, 10 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. a, 5. b, 6. d, 7. b, 8. c, 9. c, 10. d, 11. b,
12.d, 13. c, 14. d, 15. b, 16. c, 17. d, 18. b, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić rodzaj czynnika

Rozpoznać rodzaj zamrażania

Przeanalizować łańcuch chłodniczy

Określić rodzaje komór chłodniczych

Wskazać urządzenia chłodnicze

Dokonać

analizy

działania

urządzenia

sprężarkowego

Przeanalizować zamrażanie owiewowe

Wyjaśnić cel zamrażania fluidyzacyjnego

Określić cel zamrażania tunelowego

Dokonać analizy izolacji cieplnych

Określić

stosowane

materiały do budowy

przechowalni i chłodni

Rozpoznać elementy płyty warstwowej

Określić układ jednostek

Rozpoznać podstawowe jednostki układu SI

Określić symbol temperatury

Rozpoznać elementy manometru

Rozpoznać elementy przepływomierza

Wyjaśnić budowę termometrów cieczowych

Określić działanie wagi dziesiętnej

Określić budowę aerometru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W urządzeniach chłodniczych wykorzystywane są czynniki chłodnicze, które

a)  powinny powodować korozję metali.
b)  powinny być jak najdroższe.
c)  powinny być niepalne i nietoksyczne.
d)  ciepło parowania powinno być jak najmniejsze.

2. Zamrażanie to

a)  doprowadzenie ciepła do produktu.
b)  odprowadzenie ciepła z produktu.
c)  wymiana ciepła.
d)  zwolnienie niektórych procesów produktu.

3. Elementy łańcucha chłodniczego to

a)  przetwórnia, gleba, powietrze.
b)  fabryka mrożonek, lód, chlewnia.
c)  chłodnia zakładowa, rozdzielcza, chłodziarki.
d)  chłodnia składowa, samochody, motocykle.

4. Komory chłodnicze budowane są jako

a)  stałe, składane.
b)  podwieszane, rozkładane.
c)  składane, przewożone.
d)  przewozowe, samochodowe.

5. Urządzenia chłodnicze stosowane w przemyśle to

a)  zamrażarko chłodziarki domowe.
b)  sprężarkowe urządzenia chłodnicze.
c)  wytwornice pary.
d)  chłodnice powietrza.

6. Najważniejszymi elementami urządzenia sprężarkowego są

a)  manometr, zawór odcinający.
b)  osuszacz, skraplacz.
c)  komora chłodnicza, zawór bezpieczeństwa.
d)  sprężarka, skraplacz.

7. Zamrażanie owiewowe stosowane jest przy zamrażaniu

a)  bębnowym, wielkogabarytowym.
b)  tunelowym, taśmowym.
c)  tusz, owoców.
d)  jest to schładzanie, rozmrażanie.

8. Zamrażanie fluidyzacyjne polega na

a)  zamrażaniu ciężkich tusz wieprzowych.
b)  zamrażaniu tusz wołowych.
c)  unoszeniu produktu przez strumień powietrza.
d)  osuszaniu produktów z nadmiaru wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Zamrażanie tunelowe stosowane jest głównie do

a)  lekkich owoców.
b)  warzyw.
c)  tusz mięsnych.
d)  schładzania mleka.

10. Najważniejszym zadaniem izolacji cieplnych stosowanych w chłodnictwie jest

a)  ochrona obiektów przed opadami.
b)  ochrona obiektów przed wiatrem.
c)  zabezpieczenie obiektu przed dużym wychłodzeniem.
d)  ochrona obiektów przed niepożądanymi zyskami ciepła.

11. Materiały do budowy obiektów przechowalniczych powinny się charakteryzować

a)  małym oporem cieplnym.
b)  wytrzymałością mechaniczną.
c)  dużą palnością.
d)  dużym współczynnikiem przenikania ciepła.

12. Płyta warstwowa stosowana w chłodnictwie składa się z

a)  cegły i pustaka.
b)  pustaka i izolacji termoizolacyjnej.
c)  blachy i cegły.
d)  dwóch okładzin zewnętrznych oraz rdzenia o właściwościach termoizolacyjnych.

13. W Polsce obowiązuje układ jednostek

a)  CGS.
b)  MKS.
c)  SI.
d)  MkGS.

14. Podstawowe jednostki układu SI to

a)  długość, kąt płaski.
b)  światłość, kąt płaski.
c)  prąd elektryczny, siła.
d)  masa, czas.

15. Symbol temeperatury w układzie SI to

b) K.
c)

d) W.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.

Obsługa urządzeń chłodniczych i aparatury kontrolno pomiarowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługa urządzeń
chłodniczych i aparatury kontrolno pomiarowej”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 4, 9, 15 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. c, 4. d, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. d, 10. b, 11. c,
12.a, 13. b, 14. c, 15. c, 16. d, 17. a, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić ciśnienie układu chłodniczego

Określić obróbkę chłodniczą

Przeanalizować temperaturę zerową

Przeanalizować temperaturę komór mrożniczych

Rozpoznać elementy urządzenia sprężarkowego

Określić materiały termoizolacyjne

Określić współczynnik przenikania ciepła

Określić wskaźnik współczynnika przenikania
ciepła

Dokonać analizy przeliczania Paskala

10 Rozpoznać manometry

11 Określić rodzaj manometru

12 Wskazać zakres stosowania manometru

13 Określić budowę termometru

14 Wskazać elementy termometru cieczowego

15 Dokonać oceny działania poziomowskazu

16 Wyjaśnić rolę aerometru

17 Określić zakres stosowania przepływomierzy

Wskazać

aparaturę

mierzenia

stężenia

roztworów

19 Zastosować przepisy BHP

Określić

zakres

stosowania

zamrażania

tunelowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ciśnienie skraplania w urządzeniach chłodniczych nie powinno przekraczać

a)  1,6 MPa.
b)  1,5 MPa.
c)  1,9 MPa.
d)  2,0 MPa.

2. Prawidłowa obróbka chłodnicza żywności powinna być

a)  chwilowa.
b)  okresowa.
c)  ciągła.
d)  jak najkrótsza.

3. Komory tzw. zerowe wykonywane są w zakresie temperatur

a) 0

C-5

b) -30

C÷0

c) -5

C÷+5

d) -1

C÷+1

4. Komory mroźnicze wykonywane są w zakresie temperatur

a) -5

C÷-10

b) -35

C÷-12

c) -40

C÷-25

d) -30

C÷-22

5. Parownik jest częścią

a)  sprężarkowego urządzenia chłodniczego.
b)  termometru wykorzystującego rozszczelność ciał stałych.
c)  wagi elektronicznej.
d)  manometru przeponowego.

6. Materiały termoizolacyjne stosowane w chłodnictwie to

a)  papa.
b)  folia.
c)  styropian.
d)  suchy tynk.

7. Miarą strat cieplnych przegrody jest

a)  współczynnik wilgotności.
b)  współczynnik przenikania ciepła.
c)  ilość ciepła oddanego do atmosfery.
d)  współczynnik promieniowania.

8. Współczynnik przenikania ciepła jest wyrażany w

a) kg•m/s

b) N/m

c) W/( m

•K).

d) kJ/(kg•k).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. 1Pa to

a) 10

-2

bara.

b) 10

-7

bara.

c) 10

-4

bara.

d) 10

-5

bara.

10. Do pomiaru ciśnienia używamy

a)  poziomowskazu.
b)  manometru.
c)  termometru.
d)  przepływomierza.

11. Na rysunku przedstawiono

a)  termometr manometryczny.
b)  przepływomierz.
c)  manometr przeponowy.
d)  higrometr.

12. Manometry przeponowe umożliwiają pomiar ciśnienia w zakresie

a)  200 MPa.
b)  210 MPa.
c)  250 MPa.
d)  300 MPa.

13. Do budowy termometru wykorzystującego rozszczelność ciał stałych stosujemy

a)  stali.
b)  inwaru.
c)  miedzi.
d)  aluminium.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. W termometrze cieczowym pokazanym na rysunku oznaczono 1

a)  rurkę kapilarną.
b)  osłonkę szklaną.
c)  zbiorniczek z cieczą.
d)  ucho do zawieszania.

15. Poziomowskazy to przyrządy do pomiaru

a)  ciśnienia.
b)  wysokości chłodni.
c)  wysokości słupa cieczy.
d)  temperatury.

16. Do pomiaru substancji sypkich gdzie brak jest kontaktu z układem pomiarowym

stosujemy
a)  poziomowskazy rurkowe.
b)  elektroniczne mierniki wysokościowe.
c)  przepływomierze śrubowe.
d)  poziomowskazy izotopowe.

17. Przepływomierzem dokonujemy pomiarów

ilości przepływających cieczy.

ilości materiałów sypkich.

ciśnienia panującego w rurociągu.

do uruchomiania alarmu w chodni.

18. Do pomiaru stężenia roztworów stosujemy

a)  termometry.
b)  higrometry.
c)  areometry.
d)  manometry.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.

Obsługa urządzeń chłodniczych i aparatury kontrolno pomiarowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem: