Verne Juliusz - Buntownicy Z Bo

Juliusz Verne

Buntownicy z «Bounty»

SPIS TRE

I  Porzucenie
II  Porzuceni
III  Buntownicy

I
Porzucenie

Nie wieje najmniejszy wietrzyk, ani jedna zmarszczka nie pojawia si

powierzchni morza, ani jedna chmurka na niebie. Na firmamencie z niezwykł

wyrazisto

rysuj

wspaniałe gwiazdozbiory południowej półkuli.

agle

Bounty zwisaj

wzdłu

masztów, statek stoi nieruchomo. Po

wiata ksi

ęż

yca,

powoli bledn

ca pod wpływem zaczynaj

cego si

witu, rozja

nia przestrze

nie daj

cym si

opisa

wiatłem.

***

Bounty, statek o wyporno

ci dwustu pi

tnastu ton, obsługiwany przez

czterdziestu sze

ciu ludzi, wypłyn

ł ze Spithead 23 grudnia 1787 roku, pod

dowództwem kapitana Bligha, do

wiadczonego, ale nieco surowego

eglarza,

który to towarzyszył kapitanowi Cookowi

w jego ostatniej podró

y badawczej.

Bounty otrzymał specjalne zadanie przewiezienia na Antyle sadzonek

drzewa chlebowego

, rosn

cych w obfito

ci na Tahiti. Po

sze

ciomiesi

cznym, wymuszonym postoju w zatoce Matavai, William Bligh,

załadowawszy na pokład mnóstwo owych drzewek, wzi

ł kurs na Indie

Zachodnie

, zatrzymuj

c si

na krótko na Wyspach Przyjacielskich

Wiele ju

razy podejrzliwy i porywczy charakter kapitana doprowadził do

nieprzyjemnych zdarze

dzy nim a niektórymi oficerami. Jednak

e spokój

panuj

cy na pokładzie Bounty o wschodzie sło

ca dnia 28 kwietnia 1789 roku

zdawał si

wcale nie wró

nych wydarze

, które miały wkrótce nast

***

Istotnie, wszystko zdawało si

pione, kiedy nagle statek ogarn

ło

jakie

dziwne o

ywienie. W k

cie zebrało si

kilku marynarzy, którzy zamienili

dzy sob

szeptem par

słów, a nast

pnie bezszelestnie znikn

li.

Czy

by to była czwarta rano, kiedy nast

puje zmiana wachty? Jakie

niespodziewane zdarzenie dokonywało si

na pokładzie?

– Przede wszystkim bez hałasu, moi przyjaciele – rzekł Fletcher Christian,

pierwszy oficer na Bounty. – Bob załaduj swój pistolet, lecz nie strzelaj bez
mego rozkazu. Ty, Churchill, we

miesz siekier

i rozbijesz zamek w kajucie

kapitana. Ostatni raz powtarzam: chc

mie

ich

ywych!

Christian w

lizgn

ł si

pod pokład. Towarzyszyło mu około dwunastu

marynarzy uzbrojonych w pałasze, kordelasy i pistolety. Zostawiwszy dwóch
wartowników przed kajutami, Stewarta i Petera Heywooda, bosmana i
midshipmana

z Bounty, zatrzymali si

przed drzwiami kajuty kapitana.

– Dalej, chłopcy! – powiedział Fletcher. – Jedno mocne pchni

cie

ramieniem!

Drzwi ust

piły pod energicznym naporem i marynarze wpadli do kajuty.

Pocz

tkowo zaskoczeni ciemno

i, by

e, zastanawiaj

c si

nad

znaczeniem swoich czynów, chwil

stali niezdecydowani.

– Stój! Kto tam? Któ

mielił?… – krzykn

ł kapitan, zeskakuj

c ze

swego hamaka

– Spokój, Bligh! – odpowiedział Churchill. – Milcz i nie próbuj stawia

oporu, albo zmusz

do milczenia!

– Nie ma sensu si

ubiera

– dodał Bob. – B

dziesz i tak ładnie wygl

dał,

kiedy zostaniesz powieszony na rei bezanmasztu

– Churchill, zwi

ąż

mu r

ce na plecach i wyprowad

go na pokład! –

rozkazał Christian.

– Najstraszniejszy z kapitanów nie jest gro

ny, kiedy wiadomo,

e dał si

złapa

– zauwa

ył John Smith, filozof bandy.

Nast

pnie gromada ludzi, nie dbaj

c o to, czy obudzi lub nie

cych

jeszcze marynarzy z ostatniej wachty, weszła ponownie po schodach na
pokład.

Nie był to bunt powszechny, bowiem ze wszystkich oficerów pokładowych

jedynie Young, jeden z midshipmanów, przył

czył si

do niego.

li idzie o ludzi z załogi, niezdecydowani poddali si

woli prowodyrów,

podczas gdy inni, bez broni, bez przywódcy, pozostali widzami dramatu,
rozgrywaj

cego si

na ich oczach.

Wszyscy znajdowali si

na pokładzie. Pogr

ąż

eni w milczeniu,

obserwowali zachowanie swego kapitana, który, na pół ubrany, przechodził z
wysoko podniesion

głow

ród tych ludzi, którzy dotychczas

przyzwyczajeni byli dr

przed nim.

– Bligh – powiedział Christian szorstkim głosem – zostaje pan pozbawiony

dowództwa.

– Nie ma pan prawa… – sprzeciwił si

kapitan.

– Nie marnujmy czasu na zb

dne protesty – krzykn

ł Christian,

przerywaj

c Blighowi. – W tej chwili jestem wyrazicielem całej załogi Bounty.

Nie opu

cili

my jeszcze Anglii, kiedy mieli

my ju

okazj

narzeka

na pa

skie

krzywdz

ce podejrzenia, na pa

skie brutalne zachowanie. Kiedy mówi

„my”,

zarówno o oficerach jak i o marynarzach. Nie tylko,

e nie mogli

nigdy otrzyma

zado

ść

uczynienia, które si

nam nale

ało, to jeszcze pan

zawsze odrzucał z pogard

nasze skargi. Czy

jeste

my psami, aby by

nieustannie obra

ani? Kanalie, bandyci, kłamcy, złodzieje! Nie miał pan dla

nas wyra

nazbyt mocnych, obelg nazbyt ordynarnych! Doprawdy, trzeba

nie by

człowiekiem aby wytrzymywa

takie

ycie! A ja, pa

ski rodak, ja, który

znam pa

rodzin

, ja, który odbyłem pod pa

skim dowództwem dwie

podró

e, czy

byłem przez pana oszcz

dzany? Czy

nie dalej jak wczoraj

oskar

ył mnie pan,

e ukradłem pa

skie n

dzne owoce? A co pan robił z

lud

mi? Za nic – w

elaza! Za byle drobnostk

– dwadzie

cia cztery

uderzenia powrozem! Jednak za wszystko si

płaci na tym

wiecie! Bligh, był

pan dla nas zbyt szczodry! Teraz nasza kolej! Pa

skie zniewagi, pa

skie

krzywdz

ce podejrzenia, pa

skie bezsensowne oskar

enia, tortury moralne i

fizyczne, którymi obci

ąż

ał pan swoj

załog

przez półtora roku, doczekały si

aby je wynagrodzi

, i to wynagrodzi

surowo! Kapitanie, zostałe

dzony i

skazany na

mier

przez tych, których obraziłe

. Czy dobrze mówi

towarzysze?

– Tak, tak, na

mier

! – krzykn

ła wi

kszo

ść

marynarzy, gro

żą

c swemu

kapitanowi.

– Kapitanie Bligh – ponowił Christian – niektórzy z nich chcieli, aby

powiesi

pana na stryczku, mi

dzy niebem a ziemi

. Inni proponowali

kaleczy

skie barki dziewi

cioogonowym

kotem tak długo, a

nadejdzie

mier

. Brakuje im jednak wyobra

ni. Ja wymy

liłem co

lepszego. Poza tym

nie jest pan tutaj jedynym winnym. Ci, którzy podda

czo wykonywali pa

skie

rozkazy, ci okrutnicy, którymi byli, byliby zrozpaczeni, musz

c przej

ść

pod

moj

komend

. Zasłu

yli sobie, aby towarzyszy

panu tam, gdzie wiatr pana

zagna. Spu

szalup

Pomruk niezadowolenia towarzyszył ostatnim słowom Christiana, lecz on

tym nie przejmował.

Kapitan Bligh, którego te gro

by nie wyprowadziły z równowagi, skorzystał

z chwili ciszy, aby zabra

głos .

– Oficerowie i marynarze – powiedział spokojnym głosem. – W imieniu

marynarki królewskiej i jako dowódca Bounty protestuj

przeciw

post

powaniu, któremu chcecie mnie podda

. Je

eli narzekacie na sposób, w

jaki dowodziłem, mo

ecie mnie os

dzi

przed Trybunałem Morskim.

Niew

tpliwie nie zastanowili

cie si

nad wag

post

pku, który zamierzacie

popełni

. Podnie

ść

na swego kapitana to znaczy wywoła

bunt przeciw

istniej

cym prawom, to spowodowa

e wasz powrót do ojczyzny stanie si

niemo

liwy, to chcie

traktowanymi jak bandyci! Wcze

niej czy pó

niej,

spotka was ha

mier

zdrajców i buntowników! W imi

honoru i

posłusze

stwa – je

li mi je przysi

gniecie, ja was przywróc

do pracy.

– Wiemy doskonale, na co si

nara

amy – odparł Churchill.

– Do

ść

! Do

ść

! – krzykn

ła załoga. – Gotów znowu nas obra

– A wi

c – powiedział Bligh – je

eli brakuje wam ofiary, niech ni

ja,

ale tylko ja sam! Ci z moich towarzyszy, których wy skazali

cie tak samo jak

mnie, wykonywali tylko moje rozkazy!

Głos kapitana został zagłuszony przez wrzaski załogi, tak wi

c zmuszony

był zrezygnowa

z poruszenia tych zatwardziałych serc.

Jednocze

nie rozpocz

ły si

przygotowania do wykonania rozkazów

Christiana.

Tymczasem wywi

zała si

ywa rozmowa mi

dzy pierwszym oficerem a

kilkoma buntownikami, którzy chcieli porzuci

na morzu kapitana Bligha i jego

towarzyszy bez dawania im broni, bez pozostawienia kawałka chleba.

Niektórzy – i takie było mi

dzy innymi zdanie Churchilla – uwa

ali,

liczba tych, którzy mieli opu

okr

t, nie była do

ść

liczna. Trzeba pozby

– mówił – wszystkich tych ludzi, którzy nie zaanga

owali si

dostatecznie

mocno w spisek, lub te

nie brali w nim udziału. Nie powinno si

liczy

tych, którzy poprzestali jedynie na wykonywaniu swoich obowi

zków.

Najlepszym i najszybszym sposobem pozbycia si

wszystkich biernych

dzie, według niego, straci

ich wraz z dowódc

! Je

li chodzi o niego, jego

plecy pami

taj

jeszcze ból uderze

batoga otrzymanych przed

opuszczeniem Tahiti. Byłby zadowolony, gdyby si

zem

cił i to własnymi

kami!

– Hayward! Hallett! – krzykn

ł Christian do dwóch oficerów. – Nie

zwa

ajcie na Churchilla i schod

cie do łodzi.

– Christian, có

takiego panu uczyniłem,

e traktuje mnie pan w ten

sposób? – powiedział Hayward. – Wysyła mnie pan na pewn

mier

– Na nic si

zdadz

narzekania! B

cie posłuszni, w przeciwnym razie!

… Fryer, ty tak

e wchod

do łodzi!

Oficerowie jednak, zamiast skierowa

do szalupy, skupili si

wokół

kapitana Bligha, a Fryer, wydaj

cy si

najbardziej zdeterminowanym,

pochylił si

ku niemu, mówi

– Dowódco, czy chciałby pan ponownie opanowa

statek? Prawd

jest,

e nie jeste

my uzbrojeni, lecz ci buntownicy, zaskoczeni, nie opr

nam.

Mniejsza o to je

li kilku z nas zginie! Mo

na pokusi

o wygran

! Co pan o

tym my

li?

Oficerowie przygotowywali si

aby rzuci

na rebeliantów, zaj

tych

opuszczaniem szalupy ze szlupbelek, kiedy Churchill, któremu nawet tak
błyskawiczna rozmowa nie uszła uwadze, otoczył ich wraz z kilku dobrze
uzbrojonymi lud

mi i sił

załadował do łodzi.

– Millward, Muspratt, Birkert i wy tam – powiedział Christian, zwracaj

c si

do kilku marynarzy nie bior

cych wcale udziału w buncie. – Zejd

cie pod

pokład i zabierzcie to, co macie najcenniejszego. B

dziecie towarzyszy

kapitanowi Blighowi. Ty, Morrison, pilnuj mi tych typków! Purcell, przynie

swoj

skrzynk

z narz

dziami ciesielskimi, pozwalam ci zabra

ze sob

Dwumasztowa łódka z

aglami, nieco gwo

dzi, piła, pół sztuki płótna

aglowego, cztery małe baryłki zawieraj

ce sto czterdzie

ci pi

ęć

litrów wody,

sto pi

ęć

dziesi

t funtów

sucharów, trzydzie

ci dwa funty solonej wieprzowiny,

sze

ść

butelek wina, sze

ść

butelek rumu, skrzynka likieru nale

żą

ca do

kapitana – oto wszystko, co pozwolono porzuconym zabra

ze sob

. Ponadto

dano im dwa lub trzy stare kordelasy, ale odmówiono im wszelkiego rodzaju
broni palnej.

– Gdzie s

wła

ciwie Heywood i Stewart? – zapytał Bligh, kiedy

umieszczono ich w szalupie. – Oni tak

e mnie zdradzili?

Jak wiemy, ci akurat byli mu wierni, ale Christian postanowił zatrzyma

ich

sił

na okr

cie.

Na kapitana przyszła wówczas, zasługuj

ca zreszt

zupełnie na

wybaczenie, chwila zw

tpienia i słabo

ci, która nie trwała jednak długo.

– Christian – powiedział – daj

panu słowo honoru,

e zapomn

wszystkim, co si

wydarzyło, je

eli pan zrezygnuje ze swego okropnego

projektu. Błagam pana, niech pan pomy

li o mojej

onie i rodzinie! Gdy umr

có

stanie si

z moimi bliskimi?

– Gdyby pan miał troch

honoru – odpowiedział Christian – sprawy nie

zaszłyby a

tak daleko. Je

eli wcze

niej sam pomy

lałby pan troch

o swojej

onie, rodzinie, o

onach i rodzinach innych, nie byłby pan tak twardy, tak

niesprawiedliwy wobec nas wszystkich!

Kiedy kolej na wsiadanie do łodzi przyszła na bosmana, ten równie

próbował wzruszy

Christiana. Wszystko na pró

no.

– Od dłu

szego ju

czasu cierpi

– odpowiedział Fletcher z gorycz

. – Nie

wie pan, jakie były moje tortury! Nie, to nie mo

e trwa

ani dnia dłu

ej! Poza

tym pan dobrze wie,

e podczas całej podró

y ja, pierwszy oficer na statku,

byłem traktowany jak pies! Jednak

e, rozdzielaj

c si

z kapitanem Blighem,

którego prawdopodobnie ju

nigdy ponownie nie zobacz

, pragn

powodowany współczuciem, nie odbiera

mu całkowicie nadziei przy

egnaniu. Smith! Zejd

do kabiny kapitana i przynie

jego odzie

sprawunki, dziennik i pugilares.

Ponadto dorzu

moje tablice nawigacyjne i

mój osobisty sekstans.

Dzi

ki nim b

dzie ów nieszcz

ęś

nik miał nieco wi

cej

szans na ocalenie swoich towarzyszy, a i jemu samemu pomo

e to wybrn

ąć

ęż

kiej sytuacji!

Rozkazy Christiana zostały wykonane, jednak nie bez pewnych protestów.

– A teraz, Morrison, zwolnij cum

! – zawołał zast

pca, staj

c si

od tej

chwili kapitanem. – I z pomoc

bosk

Podczas gdy buntownicy ironicznymi okrzykami

egnali kapitana Bligha i

jego nieszcz

ęś

liwych towarzyszy, Christian, oparty o reling, nie mógł oderwa

oczu od oddalaj

cej si

szalupy. Ten dzielny oficer, dobry nawigator, a

do tej

pory lojalny i szczery, przez co zasłu

ył na pochwały wszystkich dowódców,

pod którymi słu

ył – był od dzisiaj przywódc

gromady banitów. Nie b

dzie

mu wi

cej wolno zobaczy

znowu ani swojej starej matki, ani narzeczonej, ani

wybrze

y wyspy Man, swojej ojczyzny. Czuł si

zgubiony, zha

biony w

oczach wszystkich! Po winie ju

teraz nast

piła kara!

II
Porzuceni

Z osiemnastoma pasa

erami – oficerami i marynarzami – szalupa

nios

ca Bligha, zawieraj

ca niewielk

ilo

ść

prowiantu, była tak załadowana,

e burty jej wystawały zaledwie pi

tna

cie cali

ponad powierzchni

morza.

Długa na dwadzie

cia jeden stóp,

szeroka na sze

ść

, mogła doskonale

słu

na Bounty, lecz dla pomieszczenia w sobie tak licznej załogi, dla

odbycia tak długiej podró

y, trudno byłoby szuka

łodzi bardziej paskudnej.

Marynarze, pełni zaufania w dzielno

ść

i zr

czno

ść

kapitana Bligha i

oficerów, poł

czonych t

sam

co i oni spraw

, wiosłowali z energi

i szalupa

szybko ci

ła fale.

Bligh nie wahał si

z podj

ciem decyzji. Nale

ało natychmiast powróci

na wysp

Tofua, najbli

z grupy Wysp Przyjacielskich, któr

opu

cili kilka

dni wcze

niej; trzeba tam nazbiera

owoców drzewa chlebowego, odnowi

zapasy wody i nast

pnie skierowa

na Tongatapu.

na tam

zaopatrzy

ywno

ść

dobrej jako

ci, aby stara

przepłyn

ąć

do kolonii holenderskich na Timorze,

eli z obawy przed krajowcami nie

chcieliby dobija

do niezliczonych wysepek nale

żą

cych do archipelagów

rozsianych po drodze.

Pierwszy dzie

przemin

ł bez

adnego zdarzenia i zapadała noc, kiedy

zobaczono wybrze

a Tofua. Na nieszcz

ęś

cie brzeg był tak skalisty, pla

a tak

stroma,

e nie mo

na było l

dowa

tam w nocy. Trzeba było zaczeka

rana.

Bligh rozumiał,

e bez koniecznej potrzeby nie nale

y rusza

zapasów

znajduj

cych si

w łodzi. Nale

ało wi

c d

ąż

do tego, aby wyspa dostarczyła

ywno

ci jemu i jego ludziom. Wydawało si

to trudne, poniewa

natychmiast, kiedy przybili do brzegu, natkn

li si

na tubylców. Tymczasem

niektórzy z nich nie zwlekali z pokazaniem si

, a b

c dobrze przyj

ci,

poci

li innych, którzy przynie

li troch

wody i kilka orzechów kokosowych.

Zmartwienie Bligha było wielkie. Co powiedzie

mieszka

com wyspy,

którzy ju

handlowali z załog

Bounty podczas ostatniego przymusowego

postoju? Wa

ne było ukrycie przed nimi za wszelk

cen

prawdy,

eby nie

zniszczy

autorytetu otaczaj

cego do tej pory obcych na tych wyspach.

Powiedzie

e zostali wysłani po zapasy

ywno

ci ze statku

pozostaj

cego na pełnym morzu? Absurdalne, skoro Bounty nie było mo

dostrzec nawet z samych szczytów wzgórz! Mówi

e statek rozbił si

krajowcy zobaczyli w nich jedynych ocalonych rozbitków? To byłoby kłamstwo
najbardziej prawdopodobne. By

e w ten sposób otrzymaj

ywno

ść

zgromadz

jej zapasy w szalupie. Bligh pozostał przy tej ostatniej wersji,

jakkolwiek była ona niebezpieczna, i powiadomił swoich ludzi,

eby wszyscy

przystali na to kłamstwo.

Słuchaj

c tej opowie

ci, tubylcy nie okazali oznak rado

ci ani smutku. Ich

oblicza wyra

ały tylko gł

bok

zadum

i nie sposób było rozpozna

, o czym

Dnia 2 maja ilo

ść

krajowców przybyłych z innych cz

ęś

ci wyspy

powi

kszyła si

w niepokoj

cy sposób i Bligh mógł wkrótce przekona

maj

wrogie zamiary. Kilku z nich spróbowało przyholowa

łód

na brzeg.

Wycofali si

dopiero po energicznych protestach kapitana, który musiał

zagrozi

im swoim kordelasem. W tym czasie kilkoro jego ludzi, których Bligh

wysłał na poszukiwania

ywno

ci, wróciło z trzema galonami

wody.

Nadeszła wreszcie chwila opuszczenia tej niego

cinnej wyspy. O

zachodzie sło

ca wszystko było gotowe, lecz nie było łatwo dosta

szalupy. Wybrze

e otoczył tłum krajowców, potrz

saj

cych kamieniami i

gotowych je w ka

dej chwili rzuca

. Wła

nie dlatego szalupa zatrzymała si

kilka s

ąż

ni od brzegu i przybi

miała dopiero w chwili, gdy wszyscy ludzie

gotowi do wsiadania.

Anglicy, naprawd

zaniepokojeni wrogimi działaniami krajowców, schodzili

piaszczystym wybrze

em, otoczeni dwiema setkami tubylców, którzy tylko

czekali na sygnał, aby si

na nich rzuci

. Wszelako przebyli szcz

ęś

liwie pla

żę

i zacz

li ju

wchodzi

do łodzi, kiedy jednemu z marynarzy o nazwisku

Bancroft przyszedł do głowy głupi pomysł powrócenia na pla

żę

, by zabra

stamt

d kilka rzeczy, których zapomniał wzi

ąć

. W jednej chwili ryzykant ten

został otoczony przez tubylców i zatłuczony uderzeniami kamieni. Jego
towarzysze, nie posiadaj

adnej broni palnej, nie mogli mu pomóc. Zreszt

jednocze

nie sami zostali zaatakowani, bowiem kamienie posypały si

jak

grad równie

na nich.

– Dalej, chłopcy! – krzykn

ł Bligh. – Szybko chwytajcie za wiosła i

machajcie nimi silnie i zawzi

cie!

Tubylcy weszli jeszcze do morza i zasypali łód

nowym gradem kamieni.

Kilku ludzi w łodzi zostało zranionych. Tymczasem Hayward, podniósłszy
jeden z kamieni, które wpadły do szalupy, wycelował w którego

napastników i trafił go mi

dzy oczy. Krajowiec upadł na wznak z gło

nym

wrzaskiem. Odpowiedziały mu okrzyki rado

ci Anglików. Ich nieszcz

ęś

liwy

kompan został pomszczony.

Tymczasem kilka piróg oderwało si

od brzegu i rzuciło si

w pogo

. Ten

cig zako

czy

musiał walk

, której rezultat byłby z pewno

niepomy

lny dla marynarzy, kiedy bosman wpadł na

wietny pomysł. Nie

domy

laj

c si

e na

laduje Hippomenesa

podczas wy

cigu z Atalant

zdarł z siebie bluz

marynarsk

i rzucił j

do morza. Tubylcy, uganiaj

c si

tym złudnym cieniem, opó

niali si

w po

cigu, pragn

c złapa

bluz

, i ten

fortel pozwolił załodze szalupy wydosta

z zatoki.

W czasie, gdy si

to działo, zapadła całkowita noc i zniech

ceni krajowcy

zaprzestali po

cigu za szalup

Ta pierwsza próba wyj

cia na l

d była tak pechowa, i

nie nale

ało

podejmowa

jej jeszcze raz – takie było przynajmniej zdanie kapitana Bligha.

– Teraz nale

y powzi

ąć

decyzj

– powiedział. – Zdarzenie, które miało

wła

nie miejsce na Tofua, b

dzie si

powtarza

– jestem tego pewny – na

Tongatapu i wsz

dzie tam, gdzie b

dziemy chcieli wyj

ść

na l

d. Niezbyt liczni,

bez broni palnej, b

dziemy całkowicie zdani na łask

i niełask

krajowców.

Pozbawieni towarów na wymian

nie b

dziemy mogli kupowa

ywno

ci i

niemo

liwe stanie si

zapewnienie sobie

rodków do prze

ycia. Jeste

zatem skazani tylko na posiadane zapasy. A wiecie moi przyjaciele, tak jak i
ja, jak s

one skromne! Dlatego wi

c czy nie warto zadowoli

tym, co jest,

za ka

dym przybiciem do l

du ryzykowa

ycie wielu z nas? Niemniej nie

chc

ukrywa

przed wami grozy naszego poło

enia. Aby dotrze

do Timoru

mamy do przebycia około tysi

c dwie

cie mil, a wy b

dziecie musieli

zadowoli

dziennie odrobin

suchara i

wiartk

pinty

wody! Ocalenie

istnieje tylko za tak

cen

, a i to jeszcze pod warunkiem,

e b

dziecie mi

całkowicie posłuszni. Odpowiedzcie mi bez ukrywania my

li! Zgadzacie si

aby zaryzykowa

to przedsi

wzi

cie? Przysi

gacie wypełnia

moje rozkazy,

jakiekolwiek by one nie były? Obiecujecie podporz

dkowa

bez szemrania

tym umartwieniom?

– Tak, tak, przyrzekamy! – zawołali jednym głosem towarzysze Bligha.

– Moi przyjaciele – ponowił kapitan – nale

y zapomnie

tak

e nasze

wzajemne winy, antypatie, nienawi

ci, jednym słowem, po

nasze

osobiste urazy w interesie wszystkich i tym jedynie musimy si

kierowa

– Obiecujemy to.

– Je

eli potraficie dotrzyma

obietnicy – dodał Bligh. – W razie potrzeby

zdołam zmusi

was do tego, poniewa

ja odpowiadam za nasze ocalenie.

Łód

płyn

ła kursem zachodnio-północno-zachodnim. Wiatr był do

ść

silny

a pod wieczór, 4 maja, d

ł z sił

nawałnicy. Fale stały si

tak wielkie,

e łód

gin

ła mi

dzy nimi i zdawało si

e nie b

dzie mogła wyd

wign

ąć

Niebezpiecze

stwo wzrastało z ka

chwil

. Zmoczeni i zmarzni

ci,

nieszcz

ęś

nicy mogli pokrzepi

, tylko w tym wła

nie dniu, kubkiem herbaty

z rumem i

wiartk

owocu z chlebem, w połowie zepsutymi.

Nazajutrz i w ci

gu nast

pnych dni sytuacja nie zmieniła si

. Którego

dnia łód

przepływała obok nieznanych wysp, od których oderwało si

kilka

piróg.

Czy zamierzały pu

w pogo

, czy te

płyn

ły aby wymieni

towary?

Nie maj

c co do tego pewno

ci, uznano,

e przybicie do brzegu byłoby

bardzo ryzykowne. Zreszt

szalupa z

aglami wyd

tymi pomy

lnym wiatrem

zostawiła szybko pirogi daleko za sob

Dziewi

tego maja rozpocz

ła si

nagle straszliwa nawałnica. O

lepiaj

błyskawice nast

powały po sobie, jedne po drugich. Deszcz padał z sił

, o

jakiej najgwałtowniejsze burze naszej strefy klimatycznej nie daj

wyobra

enia. Było niemo

liwo

wysuszy

odzienie. Wtenczas Bligh

wymy

lił, aby namoczy

je w wodzie morskiej i nasyci

sol

eby

doprowadzi

do skóry troch

ciepła zabieranego przez deszcz. W ka

dym

razie te ulewne deszcze, b

ce przyczyn

tylu cierpie

kapitana i jego

towarzyszy, zaoszcz

dziły im jednej z najstraszliwszych tortur – m

pragnienia, które upał nie do wytrzymania szybko wywołuje.

Rankiem, 17 maja, po przej

ciach straszliwej burzy, rozległy si

gło

narzekania ludzi.

– Kiedy

zabraknie nam siły na dotarcie do Nowej Holandii

– wołali

nieszcz

ęś

nicy. – Przemoczeni przez deszcz, wycie

czeni ze zm

czenia, nie

mamy chwili odpoczynku! Czy

na pół

ywym z głodu nie zwi

kszysz nam

racji, kapitanie? Niewa

ne,

e nasze zapasy si

wyczerpi

! Zast

pimy je bez

trudu, gdy znajdziemy nowe, przybywaj

c do Nowej Holandii!

– Nie zgadzam si

– odparł Bligh. – Post

piliby

my jak szale

cy. Jak to?!

Przebyli

my dopiero około połow

odległo

ci dziel

cej nas od Australii, a wy

upadli

cie na duchu! Poza tym, czy s

dzicie,

e b

dzie mo

na łatwo

znale

źć

ywno

ść

na wybrze

u Nowej Holandii? Nie znacie przecie

wcale

tego kraju i jego mieszka

ców!

I Bligh zacz

ł przedstawia

z grubsza wła

ciwo

ci ziemi, obyczaje

krajowców, konieczno

ść

postarania si

o podarunki, jakie nale

ałoby

przygotowa

na powitanie, wszystkie sprawy, które nauczył si

rozpoznawa

podczas podró

owania z kapitanem Cookiem. Tym razem ponownie jego

nieszcz

ęś

liwi kompani posłuchali go i w ko

cu uspokoili si

Przez pi

tna

cie nast

pnych dni niebo rozja

niało mocne sło

ce, które

pozwoliło na wysuszenie ubra

. Dwudziestego siódmego przebyli kipiele

otaczaj

ce wschodnie wybrze

e Nowej Holandii. Za tym koralowym pasem

morze było spokojne, a widok kilku grup wysp z egzotyczn

linno

uradował ich spojrzenia.

Po wyl

dowaniu posuwano si

z ostro

w gł

b l

du. Nie znaleziono

adnych

ladów tubylców oprócz starych miejsc po ogniskach. Mo

na wi

było sp

dzi

spokojn

noc na ziemi.

Jednak wszystkim doskwierał głód. Na szcz

ęś

cie jeden z marynarzy

znalazł ławic

ostryg.

Spo

ycie ich stało si

prawdziw

uczt

Nast

pnego dnia Bligh natrafił w szalupie na szkło powi

kszaj

ce,

krzesiwko i troch

hubki. W ten sposób rozpalenie ognia w celu ugotowania

dziczyzny lub ryb nie stanowiło problemu.

Bligh postanowił wówczas podzieli

załog

na trzy oddziały: jeden miałby

pod ochron

łód

, natomiast dwa pozostałe nale

ało wysła

na poszukiwania

ywno

ci. Jednak wi

kszo

ść

ludzi sarkała z rozgoryczeniem, o

wiadczaj

e wol

raczej obywa

bez obiadu ni

nara

swe

ycie w tej krainie.

Jeden z nich, bardziej porywczy i zdenerwowany od swoich kompanów,
posun

ł si

do tego,

e powiedział kapitanowi:

– Wszyscy ludzie s

równi i nie rozumiem, dlaczego pan ma zawsze

pozostawa

aby wypoczywa

! Je

li jest pan głodny, niech pan idzie poszuka

jakiego

jedzenia! Je

li idzie o załatwienie spraw na miejscu, w pełni pana

zast

Bligh, rozumiej

e ten duch buntowniczy musi by

natychmiast

powstrzymany, chwycił kordelasy i rzucaj

c jeden z nich pod nogi rebelianta,

krzykn

ł:

– Bro

, inaczej zabij

jak psa!

Ta stanowcza postawa spowodowała,

e buntownik zamilkł i ogólne

niezadowolenie ucichło.

Podczas pobytu na l

dzie załoga szalupy zbierała w obfito

ci ostrygi

przegrzebki

i słodk

wod

. Z dwóch oddziałów, wysłanych do cie

niny

Endeavour na polowania na

ółwie i noddisy,

pierwszy powrócił z pustymi

kami. Drugi przyniósł sze

ść

noddisów, lecz złapałby ich o wiele wi

cej,

gdyby nie zawzi

ść

jednego z my

liwych, który, oddaliwszy si

od swoich

kompanów, przestraszył te ptaki. Człowiek ten du

o pó

niej przyznał,

złapał i przywłaszczył sobie dziewi

ęć

z nich i zjadł je na surowo na miejscu.

Było rzecz

pewn

e Bligh i jego towarzysze zgin

liby bez

ywno

ci i

słodkiej wody, które znale

li niedawno na wybrze

u Nowej Holandii. Poza tym

wszyscy byli w opłakanym stanie – wyn

dzniali i wyczerpani – byli całkowicie

podobni do trupów.

Podró

po pełnym morzu w drodze na Timor nie była niczym innym, jak

bolesnym powtórzeniem cierpie

, jakich doznali ci nieszcz

ęś

nicy wcze

niej,

przed osi

gni

ciem wybrze

y Nowej Holandii. Nawet siła wytrzymało

osłabła u wszystkich bez wyj

tku. Pod koniec ka

dego dnia nogi ich były

nabrzmiałe. W tym stanie kra

cowego osłabienia dodatkowo byli przytłaczani

przez prawie ustawiczn

senno

ść

. Były to oznaki zwiastuj

mier

, która

mogła wkrótce nadej

ść

. Dlatego te

Bligh, spostrzegłszy to, rozdawał

podwójne racje najbardziej wycie

czonym, staraj

c si

przywróci

im nieco

nadziei.

Nareszcie rankiem, 12 czerwca, po trzech tysi

cach sze

ciuset

osiemnastu milach

podró

y morskiej, ko

cej si

w tak przera

cych

warunkach, ukazały si

wybrze

a Timoru.

Przyj

cie, jakie zgotowano Anglikom w Kupangu, było bardzo

yczliwe.

Pozostali tam dwa miesi

ce, aby nabra

sił. Nast

pnie Bligh, zakupiwszy

mały szkuner, dotarł do Batawii,

gdzie wsiadł na okr

t płyn

cy do Anglii.

Był dzie

14 marca 1790 roku, kiedy porzuceni z Bounty wysiedli na l

d w

Portsmouth. Opowie

ść

o torturach, jakie prze

yli, wzbudziła powszechn

yczliwo

ść

dla nich i oburzenie wszystkich ludzi o dobrych sercach. Prawie

natychmiast Admiralicja

przyst

piła do wyposa

enia fregaty

Pandore,

posiadaj

cej dwadzie

cia cztery działa i stu sze

ść

dziesi

ciu ludzi załogi, i

posłała j

na poszukiwanie buntowników z Bounty.

Tymczasem zobaczmy, co si

z nimi do tej pory działo.

III
Buntownicy

Po porzuceniu na pełnym morzu kapitana Bligha, buntownicy skierowali

Bounty na Tahiti. Tego samego dnia dopłyn

li do Tubuai.

Malowniczy

wygl

d tej małej wyspy, otoczonej pasem raf koralowych, skłaniał Christiana

do zej

cia na ni

, lecz zbyt wrogie demonstracje tubylców nie pozwoliły wyj

ść

na l

Dnia 6 czerwca 1789 roku zarzucono kotwic

w zatoce Matavai. Dla

Tahita

czyków ponowne zobaczenie Bounty było niesłychan

niespodziank

Buntownicy znów spotkali si

tam z krajowcami, z którymi utrzymywali

przyjazne stosunki w czasie poprzedniego postoju. Przedstawili im fałszyw

opowie

ść

, w której cz

sto padało nazwisko kapitana Cooka, którego

Tahita

czycy zachowali w najlepszej p

ami

ci.

29 czerwca buntownicy powrócili na archipelag Tubuai i przeszukali kilka

wysp poło

onych poza szlakami łodzi, na których ziemia byłaby do

ść

urodzajna, aby ich wy

ywi

, i na których mogliby

w całkowitym

bezpiecze

stwie. W

drowali w ten sposób od archipelagu do archipelagu,

dokonuj

c wszelkiego rodzaju rabunków i gwałtów, które Christian bardzo

rzadko umiał powstrzymywa

Nast

pnie, poci

gni

ci jeszcze raz urodzajno

Tahiti, przyjemnymi i

łagodnymi obyczajami tubylców, powrócili do zatoki Matavai. Tam dwie
trzecie załogi zeszło natychmiast na l

d. Lecz tego samego wieczora Bounty

podniósł kotwic

i znikn

ł, zanim pozostali na l

dzie marynarze mogli

przeczu

zamiar Christiana, który postanowił odpłyn

ąć

bez nich.

Ci ludzie, zdradzeni przez swoich towarzyszy, bez wi

kszego

alu osiedlili

w ró

nych cz

ęś

ciach wyspy. Bosman Stewart i midshipman Peter

Heywood, dwaj oficerowie, których Christian wył

czył spod wyroku wydanego

na Bligha i zabrał ze sob

wbrew ich woli, pozostali w Matavai, przy królu

Tippao. Tam wkrótce Stewart po

lubił jego siostr

. Morrison i Millward

pozostali przy naczelniku Péno, który przyj

ł ich dobrze. Je

li idzie o innych

marynarzy, ci rozproszyli si

w gł

bi wyspy i nie oci

gali si

z po

lubieniem

Tahitanek.

Churchill i pewien furiat, nazywaj

cy si

Thompson, po dokonaniu

ró

norakich wyst

pków, w ko

cu doprowadzili mi

dzy sob

do bijatyki.

Churchill został zamordowany w tej walce, a Thompson ukamienowany przez
tubylców. W ten sposób zgin

ło dwóch rebeliantów, którzy mieli najwi

kszy

udział w buncie. Inni, przeciwnie, potrafili zachowywa

dobrze i byli wr

ubóstwiani przez Tahita

czyków.

Tymczasem Morrison i Millward ci

gle widzieli zawieszon

nad swymi

głowami kar

i nie mogli

spokojnie na tej wyspie, gdzie łatwo mo

na było

ich znale

źć

. Zaprojektowali wi

c zbudowanie jakiego

szkunera, na którym

spróbowaliby dopłyn

ąć

do Batawii i tym sposobem ukry

w cywilizowanym

wiecie. Z o

mioma swoimi kompanami, bez

adnych narz

dzi ciesielskich

zbudowali, nie bez trudno

ci, mały statek, który nazwali Resolution.

Zacumowali go w zatoce za jednym z cypli, nosz

cym nazw

Venus. Jednak

puszczenie si

na morze uniemo

liwiał im brak

agli, których nie dało si

sporz

dzi

gołymi r

kami.

W tym samym czasie Stewart i Peter Heywood, pewni swej niewinno

ci,

yli spokojnie. Pierwszy uprawiał ogródek, drugi za

zbierał materiały do

słownika, który pó

niej okazał si

wielk

pomoc

dla misjonarzy angielskich.

***

Upłyn

ło osiemna

cie miesi

cy, kiedy 23 marca 1791 roku pewien okr

opłyn

ł cypel Venus i zatrzymał si

w zatoce Matavai. Była to Pandore,

wysłana przez Admiralicj

angielsk

na poszukiwania buntowników.

Heywood i Stewart pospieszyli na pokład odda

w r

sprawiedliwo

ci. Wymienili swoje nazwiska i stopnie, o

wiadczyli,

e nie brali

adnego udziału w buncie. Jednak nie uwierzono im i bez przeprowadzenia

najmniejszego

ledztwa zakuto w kajdany, podobnie zreszt

jak wszystkich

ich towarzyszy. Traktowani z okrucie

stwem jak najbardziej oburzaj

cym,

zakuci w ła

cuchy, zagro

eni rozstrzelaniem, je

eliby posługiwali si

rozmowach mi

dzy sob

zykiem tahita

skim, zostali zamkni

ci w długiej na

jedena

cie stóp klatce, postawionej na kra

cu tylnego mostku, a której

miło

nik mitologii z pewno

nadałby miano “puszka Pandory”.

19 maja Pandore i posiadaj

cy ju

agle Resolution ponownie wypłyn

ły

w morze. W ci

gu trzech miesi

cy te dwa statki przeci

ły na wskro

archipelag Wysp Przyjacielskich, gdzie, jak przypuszczano, mógł si

schroni

Christian i pozostali buntownicy. Resolution, maj

cy małe zanurzenie,

oddawał nawet wielkie usługi podczas tych poszukiwa

, lecz zagin

ł w

okolicach wyspy Chatam. Chocia

Pandore przez kilka dni pozostawała w

pobli

u, o zagubionym statku , ani te

o pi

ciu marynarzach pełni

cych na

nim słu

, nigdy ju

nie usłyszano.

Pandore, z wi

ęź

niami na pokładzie, ponownie wzi

ła kurs na Europ

Jednak w cie

ninie Torresa

uderzyła w jak

ąś

podwodn

skał

koralow

zaton

ła prawie natychmiast z trzydziestu jeden marynarzami i czterema

buntownikami.

Załoga i wi

ęź

niowie, którzy unikn

li katastrofy, zdołali dotrze

piaszczyst

wysepk

. Tam oficerowie i marynarze mogli schroni

pod

ocalałymi namiotami. Rebelianci tymczasem, wystawieni na

ar b

cego

gle w zenicie sło

ca, aby znale

źć

troch

ukojenia, zmuszeni byli

zakopywa

po szyj

w piasek.

Rozbitkowie pozostawali na tej wysepce przez kilka dni. Nast

pnie

wszyscy, w szalupach z Pandore, dotarli na Timor. Pomimo ci

ęż

kich

okoliczno

ci bardzo surowy nadzór nad buntownikami nie był ani na moment

zaniechany.

Po dotarciu, w czerwcu 1792 roku, do Anglii, buntownicy stan

li przed

rad

wojenn

, której przewodniczył admirał Hood.

Rozprawy trwały sze

ść

dni i zako

czyły si

uniewinnieniem czterech oskar

onych oraz skazaniem na

mier

sze

ciu pozostałych, tak, aby karygodny wyst

pek dezercji i porwania

powierzonego ich opiece statku zapadł w pami

ci innych. Czterech

skazanych zostało powieszonych na pokładzie okr

tu wojennego. Dwaj inni,

Stewart i Peter Heywood, których niewinno

ść

wreszcie uznano, zostali

ułaskawieni.

Lecz co si

stało z Bounty? Czy uległ katastrofie wraz z pozostałymi

buntownikami? Tego nikt nie wiedział.

***

W roku 1814, po upływie dwudziestu pi

ciu lat od wydarze

, którymi

rozpoczynało si

to opowiadanie, dwa angielskie okr

ty wojenne, pod

dowództwem kapitana Stainesa, kr

ąż

yły po Oceanii. Znajdowały si

południe od archipelagu Niebezpiecze

stw,

gdy z pokładu ich zobaczono

pewn

górzyst

, wulkaniczn

wysp

, któr

odkrył Carteret

podczas swej

podró

y dookoła

wiata i której nadał nazw

Pitcairn. Był to sto

ek, prawie

bez wybrze

a, wznosz

cy si

stromo ponad morze, pokryty a

do samego

wierzchołka lasami palmowymi i drzewami chlebowymi.

Do tej pory wyspa ta nigdy nie została dokładnie zbadana. Znajduje si

ona o tysi

c dwie

cie mil od Tahiti, na 25° 4’ szeroko

ci południowej i 180° 8’

długo

ci zachodniej, i nie mierzy wi

cej ni

cztery i pół mili w obwodzie i

półtorej mili wzdłu

głównej osi.

Nikt z załogi nie wiedział,

e to o niej wcze

niej donosił Carteret. Kapitan

Staines postanowił wi

c j

zbada

i szukał wła

nie stosownego miejsca do

przybicia. Gdy zbli

ył si

do brzegu, jak

e był zaskoczony, dostrzegłszy

chatki, plantacje, a na pla

y dwóch krajowców, którzy po spuszczeniu łodzi na

morze i zr

cznym przebyciu przyboju,

skierowali si

ku jego okr

towi. Lecz

jego zdumienie naprawd

nie miało granic, gdy usłyszał takie oto słowa,

wypowiedziane wspaniał

angielszczyzn

– Hej, wy tam! Rzu

cie cum

, aby

my mogli wdrapa

na statek!

Dwaj krzepcy wio

larze z łatwo

dostali si

na pokład, gdzie

natychmiast zostali otoczeni przez osłupiałych marynarzy, którzy zasypali ich
gradem pyta

. Ci jednak nie wiedzieli, co odpowiedzie

. Doprowadzeni przed

dowódc

, zostali wi

c systematycznie przesłuchani.

– Kim jeste

cie?

– Ja nazywam si

Fletcher Christian, a mój towarzysz – Young.

Te nazwiska nic nie mówiły kapitanowi Stainesowi, któremu nie przyszło

nawet na my

e mog

mie

one co

wspólnego z buntownikami z Bounty.

– Od kiedy tu przebywacie?

– Tutaj si

urodzili

my.

– Ile macie lat?

– Ja mam dwadzie

cia pi

ęć

– odpowiedział Christian – a Young

osiemna

cie.

– Wasi rodzice znale

li si

na tej wyspie po katastrofie jakiego

statku?

Christian przekazał wówczas kapitanowi Stainesowi wiarygodne i

wzruszaj

ce wyznanie. Oto jego główne zarysy:

Opu

ciwszy Tahiti, gdzie pozostawił dwudziestu jeden towarzyszy,

Christian, maj

c na pokładzie Bounty sprawozdanie z podró

y kapitana

Cartereta, skierował si

prosto na wysp

Pitcairn, która, dzi

ki swemu

usytuowaniu, zdawała si

nadawa

na punkt docelowy, jaki sobie wyznaczył.

Jeszcze dwudziestu o

miu ludzi składało si

na załog

Bounty. Byli to:

Christian, aspirant Young, siedmiu marynarzy, sze

ciu wzi

tych z Tahiti

tubylców, w tym trzech z

onami, jedno sze

ciomiesi

czne dziecko, oraz

trzech m

ęż

czyzn i sze

ść

kobiet, mieszka

ców Rubuai.

Aby nie zosta

odkrytymi, pierwszym staraniem Christiana i jego przyjaciół

po przybyciu na wysp

Pitcairn było zniszczenie Bounty. Niew

tpliwie stracili

przez to mo

liwo

ść

opuszczenia wyspy, lecz tego wymagały wzgl

dy ich

bezpiecze

stwa.

Stworzenie tej małej kolonii, zło

onej z ludzi poł

czonych tylko

współodpowiedzialno

za zbrodni

, dokonywało si

nie bez trudno

ci.

Wkrótce te

zacz

ły si

krwawe awantury mi

dzy Tahita

czykami a

Anglikami. Tote

do roku 1794 przetrwało jedynie czterech buntowników, a

wszyscy Tahita

czycy zostali wymordowani.

Christian zgin

ł od no

a jednego z krajowców, którego sam sprowadził do

domu.

Jeden z Anglików, który znalazł sposób na wytwarzanie alkoholu z korzeni

miejscowych ro

lin, uległ nałogowi i głupiał coraz bardziej, a

wreszcie,

dostawszy napadu delirium tremens,

zako

czył

ywot, rzucaj

c si

morza z wysokiego brzegu.

Inny, n

kany napadami szału, rzucił si

na Younga i jednego z marynarzy,

Johna Adamsa, który zmuszony był go zabi

W roku 1800, w wyniku gwałtownego ataku astmy zmarł Young. John

Adams został wtedy ostatnim

cym członkiem zbuntowanej załogi.

Pozostawszy sam z kilkoma kobietami i dwadzie

ciorgiem dzieci,

urodzonych ze zwi

zków jego towarzyszy z Tahitankami, John Adams do

gł

bi zmienił swój charakter. Miał wówczas zaledwie trzydzie

ci sze

ść

lat, lecz

od dłu

szego czasu był

wiadkiem tylu gwałtów i rzezi, zdołał pozna

natur

ludzk

z tak ponurej strony,

e zacz

ł zastanawia

nad sob

i był gotów

zmieni

na lepsze.

W zachowanej na wyspie bibliotece z Bounty znajdowała si

Biblia i kilka

ksi

ąż

eczek do nabo

stwa. John Adams, który czytał je

arliwie, nawrócił

, wychował we wspaniałych zasadach młode pokolenie, uwa

ce go za

ksi

dza, i stał si

w wielu sprawach ustawodawc

, arcykapłanem, a nawet,

rzec by mo

na, królem Pitcairn.

Jednak

e, a

do roku 1814, zamieszki powtarzały si

. W roku 1795

pewien statek zbli

ył si

do Pitcairn – czterech ocalałych z Bounty schowało

w niedost

pnych lasach i odwa

yło si

powróci

do zatoki dopiero po

odpłyni

ciu okr

tu. W taki sam sposób zachowano ostro

ść

w 1808 roku,

kiedy na wyspie wyl

dował pewien ameryka

ski kapitan, który to

przywłaszczył sobie znaleziony tam chronometr i busol

Wysłał je

nast

pnie Admiralicji angielskiej, lecz ta nie zareagowała na widok tych

szcz

tków z Bounty. Jest prawd

e w tym czasie w Europie bardziej

zajmowano si

innymi problemami.

Tak brzmiało opowiadanie przedstawione kapitanowi Stainesowi przez

dwóch tubylców, Anglików po swych ojcach. Jeden z nich był synem
Christiana a drugi – synem Younga. Lecz kiedy Staines chciał zobaczy

Johna Adamsa, ten odmówił przyj

cia na statek, zanim nie dowie si

, co si

nim stanie.

Kapitan zapewnił młodych ludzi,

e John Adams jest chroniony przez

przepisy, poniewa

dwadzie

cia pi

ęć

lat upłyn

ło od czasu buntu na

Bounty.

Staines przybił do brzegu i po wyj

ciu na l

d został przyj

ty przez ludno

ść

zło

z czterdziestu sze

ciu dorosłych i wielkiej liczby dzieci. Wszyscy byli

wysocy i

ywotni, o wyra

nie zaznaczonym angielskim typie. Szczególnie

dziewczyny były nadzwyczaj pi

kne, a ich skromno

ść

podkre

lała ich

czaruj

cy charakter.

Prawa obowi

zuj

ce na wyspie były bardzo proste. W wykazie ich

zanotowano,

e ka

dy zyskuje przez swoj

prac

. Pieni

dz nie był znany –

wszystkie transakcje odbywały si

poprzez wymian

. Na wyspie nie było

jedynie towarów przemysłowych, poniewa

brakowało tam surowców.

Obszerne kapelusze i przepaski z traw stanowiły cały strój mieszka

ców.

Ich głównymi zaj

ciami było rybołówstwo i uprawa ziemi.

luby odbywały si

tylko za zezwoleniem Adamsa i dopiero wtedy, kiedy m

ęż

czyzna wykarczował

i uprawił obszar na tyle rozległy, by zapewni

ywienie swej przyszłej

rodzinie.

Kapitan Staines, po udokumentowaniu tego, co działo si

na owej wyspie,

zagubionej w tych mniej ucz

szczanych rejonach Pacyfiku, wyruszył w morze

i powrócił do Europy.

Od tego czasu czcigodny John Adams powoli ko

czył swe tak burzliwe

ycie. Umarł w roku 1829 i został zast

piony przez wielebnego George’a

Nobbsa, który na wyspie sprawował jeszcze funkcje pastora, lekarza i
nauczyciela szkolnego.

W roku 1853 potomkowie buntowników z Bounty liczyli sto siedemdziesi

osób. Od tego momentu ilo

ść

ludzi powi

kszała si

i stała si

wreszcie tak

e trzy lata pó

niej znaczna cz

ęść

z nich musiała osiedli

na wyspie

Norfolk,

która do tej pory słu

yła jako o

rodek dla skaza

ców. Jednak cz

ęść

emigrantów t

skniła za Pitcairn, mimo

e wyspa Norfolk była cztery razy

ksza, jej gleba wyj

tkowo urodzajna, a tamtejsze warunki bytowania du

łatwiejsze. Pod koniec drugiego roku pobytu na niej wiele rodzin powróciło na
Pitcairn, gdzie dalej

yli pomy

lnie.

Taki jest wła

nie koniec przygody, która rozpocz

ła si

w jak

dramatyczny sposób. Wcze

niej buntownicy, mordercy, szale

cy – teraz,

ukształtowani przez zasady moralno

ci chrze

cija

skiej i nauki przekazywane

przez jednego biednego, nawróconego marynarza, wysp

Pitcairn

zamieszkiwali ludzie łagodni, go

cinni, szcz

ęś

liwi, u których spotyka si

obyczaje patriarchalne znane z poprzednich stuleci.

Przypisy

1 Cook James (1728-1779) - sławny

eglarz angielski; odbył trzy wielkie

podró

e (ostatni

rozpocz

ł w 1776 roku), dokonał wielu odkry

geograficznych; został zamordowany na Hawajach.

2 drzewo chlebowe (Artocarpus communis) - drzewo do 15 m wysoko

ci o

ych li

ciach; rodzi kuliste owoce o wadze do 2 kg, jadalne w ró

nych

postaciach; przypieczone, posiadaj

smak chleba; wyst

puje w płd.-wsch.

Azji i Melanezji.

3 Indie Zachodnie - u

ywana prze długi czas nazwa Ameryki.

4 Wyspy Przyjacielskie - nazwa nadana przez Jamesa Cooka; aktualnie

Wyspy Tonga.

5 midshipman (ang.) - asystent pokładowy.

6 hamak - płat tkaniny zawieszony za pomoc

lin mi

dzy elementami

konstrukcji na

aglowcu; słu

y jako łó

ko.

7 reja - poziome drzewce masztu słu

żą

ce do mocowania

agli;

bezanmaszt - tylny maszt na

aglowcu wielomasztowym.

8 dziewi

cioogonowy kot - (ang. dosłownie cat of nine tails) - narz

dzie o

dziewi

ciu rzemykach słu

żą

ce do wymierzania kary chłosty na

aglowcach

angielskich.

9 funt - jednostka wagi, tu: funt angielski równy 0,454 kg.

10 pugilares - rodzaj kieszonkowej teczki z przegródkami na banknoty,

papiery.

11 sekstans, sekstant - przyrz

d nawigacyjny do okre

lania poło

enia

statku na podstawie pomiaru wysoko

ci ciał niebieskich.

12 pi

tna

cie cali - czyli około 40 cm.

13 stopa - jednostka długo

ci równa około 0,305 m.

14 Tongatapu - wyspa wchodz

ca w skład archipelagu Tonga.

15 Timor - wyspa na północny zachód od Australii, obecnie nale

y do

Indonezji.

16 galon - angielska jednostka obj

ci równa 4,546 litra.

17 Hippomenes - bohater z mitologii greckiej; w wy

cigu z Atalant

, aby

wygra

, rzucał za siebie złote jabłka otrzymane od Afrodyty, które podnosiła

Atalanta przez co traciła czas i przegrała wy

cig.

18 pinta - (ang. pint) - jednostka obj

ci u

ywana m.in. w Ameryce i

Anglii, równa 1/8 galona, czyli około 0.56 litra;

wiartka pinty równa si

około

150 g cieczy.

19 Nowa Holandia - dawna nazwa Australii, wprowadzona w 1644 roku

przez Tasmana.

ostryga (Ostrea) - rodzaj mi

czaka, o muszli kolistej lub owalnej,

dochodz

cej do 15 cm; zamieszkuje wszystkie morza

wiata; jadalna, około

10 gatunków ma wi

ksze znaczenie gospodarcze.

21 przegrzebek (Pecten) - rodzaj mi

czaka o muszli dochodz

cej do 20

rednicy;

yje w morzach północn```ych; wiele gatunków jadalnych.

22 noddis - gatunek mewy

cej na tropikalnych wyspach.

23 mila - jednostka długo

ci, tu: mila morska równa 1852 m.

24 Batawia - miasto na Wyspie Jawa, stolica Indonezji, obecna nazwa

akarta.

25 Admiralicja - w Wielkiej Brytanii do 1964 roku departament rz

dowy

sprawuj

cy funkcje ministerstwa marynarki wojennej.

Fregata - statek

aglowy o o

aglowaniu rejowym, cz

sto wojenny.

27 Tubuai - wyspa w archipelagu o tej samej nazwie, nale

żą

cym do

Polinezji Francuskiej i zwanym Wyspami Południowymi; archipelag poło

ony

jest na zachód od Wysp Cooka.

28 puszka Pandory - w przeno

ni:

ródło nie ko

cych si

utrapie

Pandora, jako pierwsza kobieta otrzymała od Zeusa puszk

, w której były

zamkni

te przez bogów sposoby unieszcz

ęś

liwiania ludzi; puszk

otworzył

Epimeteusz, m

ąż

Pandory; wtedy wyfrun

ły na

wiat wszystkie nieszcz

ęś

cia

oprócz Nadziei.

29 cie

nina Torresa - cie

nina pomi

dzy Australi

a Now

Gwine

30 Hood Samuel (1724-1816) - admirał angielski, odznaczył si

w wojnie

domowej w Stanach Zjednoczonych; w 1793 r. zdobył port Tulon, w 1794 r.
Korsyk

31 Archipelag Niebezpiecze

stw - obecnie stanowi cz

ęść

Wysp Cooka.

32 Carteret Philip - oficer marynarki brytyjskiej; odkrył w roku 1767 wysp

Pitcairn.

33 przybój - du

a fala uderzaj

ca o brzeg.

34 delirium tremens, biała gor

czka - choroba psychiczna u nałogowych

alkoholików, objawia si

eniem mi

ęś

ni, halucynacjami, agresywno

35 chronometr - przeno

ny zegar o du

ej dokładno

ci, stosowany do

pomiarów w astronomii, geodezji, nawigacji; zbudowany w 1759 r. przez J.
Harrisona; busola, kompas - przyrz

d wskazuj

cy strony

wiata.

36 Norfolk - wyspa pomi

dzy Australi

a Now

Kaledoni