ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

Śniadanie na trawie (208 * 265 cm)

Eduard Manet

Impresjonizm

Data 1863

Muzeum: Musee d’Orsay, Paryż

To zaskakujące dzieło zamknięte w leżącym prostokącie pokazuje dwóch siedzących w

parku na trawie mężczyzn, kompletnie (choć nieco dziwnie) ubranych i nagą kobietę między

nimi. Przed nimi, na pierwszym planie leży śniadanie, piknik, którym nikt nie wydaje się być

zainteresowany. W tle widzimy jeszcze jedną kobietę, nie do końca wiadomo co ona robi. Między

postaciami nie widać kontaktu wzrokowego. Naga modelka spogląda wprost na nas, i co jeszcze

dziwniejsze w obrazie z tamtego okresu, nie wstydzi się swojej nagości. W tle znajdziemy też,

niezbyt wyraźnie zarysowaną łódkę, dostrzec też można ptaka w locie. Pierwotnie obraz

zatytułowany został przez Maneta – KĄPIEL, co po części wyjaśniałoby kobietę brodzącą w wodzie

w tle. Po kilku jednak latach artysta zdecydował się zmienić nazwę. Zdaje się zatem nam

patrzącym, że obraz ten nie może odpowiadać jakiejkolwiek sensownej historii, bo postaci nie

wiążą się ze sobą w żaden sposób.

W 1863 r. obraz został odrzucony z Salonu, tego roku, tyle obrazów zostało odrzuconych,

że cesarz Napoleon III zgodził się na otworzenie SALONU ODRZUCONYCH. Salon ten był otwarty

równolegle z Salonem. Tam wystawiono obraz. Tłumy przychodziły oglądać i odchodziły

zdegustowane. Manet był na ustach wszystkich, wyszydzany, komentowany. Szokował ten akt,

ale nie dlatego, że w ogóle był, ale dlatego, że nie jest to akt ubrany w historię i to historię

mitologiczną. Przypomnę tylko, że wówczas kochano dzieła akademickie – na przykład Wenus.

Co gorsza postaci na obrazie były wówczas znane, a byli to:

A) Brat malarza – Gustaw (choć czasem się mówi, że obaj młodsi bracia artysty pozowali

do tego obrazu),

B) Przyszła żona malarza (w tle) – Suzanne,

C) Przyszły szwagier malarza – Ferdynand,

D) Prostytutka (ta sama co w Olimpii i innych obrazach. Kobieta o rudych pięknych

włosach i mlecznej karnacji. Najprawdopodobniej ulubiona modelka artysty. Ciekawe

jest też to, że ona też próbowała swych siła jako malarka. Nawet salon francuskie

przyjął jej działa. Nie są one jednak niestety znane nam dziś) – Victorine Meurent.

Krytycy jednak opowiadali się przeciw temu dziełu dlatego też, że zauważali niedociągnięcia:

- brak wrażenia głębi / płaskość obrazu,

- słaby modelunek światłocieniowy,

- niedociągnięcia np. w malowaniu bokobrodów, które wyglądają jak 2 płaskie paski.

Dzieło było wzorowane na KONCERCIE WIEJSKIM TYCJANA (tu 2 mężczyzn nie zauważa

2 nagich kobiet, ale one są nimfami, więc są nagie. Taki kostium usprawiedliwiłby nagość, tylko,

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

że to nie zadowalało artysty) . Autor myślał wówczas, że jest to działo Giorgiona. Wśród inspiracji

wymienia się także BURZĘ GIORGIONA. Kolejnym inspirującym jest rycina Marcantonia

Raimondiego, wykonana na podstawie zaginionego dzieła RAFAELA SANTI SĄD PARYSA (zresztą

jest to ciekawa historia, gdy Parys wybiera najładniejsze kobiety świata – jak na miss Word. Tam,

po prawej stronie siedzi trzech mężczyzn obserwujących sytuację. Ich to przekształcił Artysta w

naszą grupę ze ŚNIADANIA NA TRAWIE [il2]). Przyznaje się do tego on sam. Dzieło Maneta

wykorzystywało wzorce, ale nie zawierało opowieści, nie opowiadało historii.

Dzieło to zostało uznane za PIERWSZE DZIEŁO NOWOCZESNE. Tematem zdaje się być

samo poszukiwanie artystycznego sposobu wyrazu.

Tło jest nieukazane dokładnie, daje nam artysta tylko jakby ogólny jego zarys.

Postaci pierwszoplanowe nie mają głębi, są płaskimi plamami barwnymi, nie rzucają

cienia. Nie możemy więc określić co jest źródłem światła ni skąd ono pochodzi. Niewielki

światłocień zauważymy na postaci nagiej prostytutki, ale prześwietlenie obrazu pokazuje, że

pierwotnie była to większa kobieta – może żona malarza (??).

Za to kontrast stanowią jasne i ciemne plamy, to gra plam. Płaskie plamy nie były normą

wówczas w sztuce. To nowość- nowoczesność. Poza tym kontrastuje tu z sobą ciemny pierwszy

plan i Jany plan drugi. Centrum kompozycyjne obrazu stanowi naga prostytutka. Dominanta

jest zatem przesunięta od osi obrazu. Wszystkie postaci jakby do niej prowadzą, na nią

wskazują.

Ten najbogatszy z impresjonistów, odbiegający sposobem malowania od innych (bo nie

maluje plamkami, nie stosuje pointylizmu / dywizjonizmu) zaskakuje, bulwersuje. To obraz,

którego nie jesteśmy w stanie pominąć ani zapomnieć. Może także dlatego, że prostytutka

spogląda odważnie na widza. Nie jest zawstydzona, prowokuje patrzącego. Zresztą niewiele

wiemy o jego buntowniczej i dziwacznej naturze i życiu:

- poślubił nauczycielkę gry na pianinie, potężną Dunkę,

- malował ubrany w dobre / najlepsze stroje;

- najprawdopodobniej miał syna ze swoją żoną, ale jeszcze zanim zostali małżeństwem.

Nigdy go nie uznał za swoje dziecko, a przedstawiali go jako młodszego brata żony

- co ciekawe na pierwszej wersji arcydzieła nie ma sukienki, którą zdjęła główna

bohaterka. Znaczy to, że artysta zmienił koncepcje w późniejszym czasie. Nie był to pomysł

przyświecający mu od początku;

- w wieku 47 lat zdiagnozowano u niego syfilis – nie złapał go od żony.

Zapewne zatem pragnął zmian w malarstwie, tak jak czynił je w swoim życiu.

Artysta maluje grubo, nie na gładko, jak przyjęte było u akademików. Zostawia nam ślady

pędzla.

Postać w tyle jest zbyt duża jeśli miałaby być daleko od głównych postaci.

Kompozycja jest otwarta – wciąga nas w obraz. Jakby mówiła: patrz – przecież wiem, że to

lubisz.

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

ŚNIADANIE NA TRAWIE

OPR. DARIA STACHOWSKA

ŻABA –SYMBOL PROSTYTUCJI??