plik

Kierownik Grupy Wydawniczej: Ewa Marmurska-Karpińska

Wydawca: Marta Grabowska-Peda

Redakcja:

Katarzyna Brzozowska

ISBN: 978-83-269-6890-7

Warszawa 2017

Skład i łamanie: Raster Studio
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa

tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim.

Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na

źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich za-

stosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania

nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku

wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

senior webmaster

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

POLITYKA RACHUNKOWOŚCI. SPRAWDŹ,

JAKIE ZMIANY MUSISZ W NIEJ WPROWADZIĆ

Z POCZĄTKIEM 2018 ROKU

Warto zastanowić się nad tym, jakie zmiany w polityce rachunkowości trzeba ująć
w związku z początkiem nowego roku. Najczęściej dotyczą one metod wyceny akty-
wów i pasywów, sposobu ustalania wyniku finansowego oraz sposobu prezentacji
danych w sprawozdaniu finansowym.

Zmiana któregokolwiek z elementów polityki rachunkowości niezależnie od tego, czym jest
spowodowana, oznacza, iż należy jej skutki zastosować od pierwszego dla roku obrotowego
bez względu na datę podjęcia decyzji przez kierownika jednostki.

UWAGA

Nie stanowią zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości m.in.:

przyjęcie w odniesieniu do nowych zdarzeń i transakcji zasad (polityki) rachunko-
wości różniących się od poprzednio stosowanych do podobnych, ale nie identycz-
nych zdarzeń i transakcji,

przyjęcie nowej zasady w odniesieniu do zdarzeń, które uprzednio nie występowały
lub występowały, ale były nieistotne, a stały się istotne,

zmiany wysokości wartości szacunkowych np. w zakresie ustalania rezerw czy odpi-
sów aktualizacyjnych.

Jak wskazuje Komitet Standardów Rachunkowości, nie będzie na przykład zmianą w zakre-
sie polityki rachunkowości:

podjęcie decyzji o amortyzowaniu nowo nabytych środków trwałych za pomocą innej
metody niż stosowana do podobnych obiektów,

zmiana w wyniku corocznej weryfikacji stawek amortyzacyjnych (okresów użytkowa-
nia) środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych,

przekwalifikowanie do środków trwałych nieruchomości zaliczanej do inwestycji
długoterminowych wynikające wyłącznie ze zmiany przeznaczenia tej nieruchomości,
a także przekwalifikowanie odwrotne,

przekwalifikowanie aktywów finansowych z długoterminowych do krótkotermino-
wych lub odwrotnie, które wynika ze zmiany zamiaru jednostki w odniesieniu do tych
aktywów,

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

wycena długoterminowej, niezakończonej usługi proporcjonalnie do stopnia jej za-
awansowania zamiast metodą „zysku zerowego”.

PRZYKŁAD

Spółka posiada 5 samochodów osobowych amortyzowanych metodą liniową i stawką 20%.
Zakupiono w grudniu 2017 roku samochód ciężarowy. Można go amortyzować np. meto-
dą degresywną i nie wpłynie to na amortyzację dotychczasowych aut.

Zmiany w polityce rachunkowości wynikające ze zmiany przepisów

W dokumentacji polityki rachunkowości należy wprowadzić przede wszystkim zmiany, któ-
re wynikają z przepisów prawa. Warto zastanowić się nad uaktualnieniem polityki w związ-
ku z dotychczasowymi zmianami prawa – jeśli dotychczas nie było takiej potrzeby.

W części dokumentacji polityki rachunkowości związanej z zasadami ochrony dokumentów
warto wprowadzić zapis, iż zgodnie ze znowelizowanym od 2017 roku brzmieniem art. 73
ust. 2 uor przeniesienie na nośniki informatyczne dokumentów nastąpi jeszcze przed za-
twierdzeniem sprawozdania finansowego. Zasada ta może dotyczyć wszystkich dowodów
księgowych z wyłączeniem dokumentów dotyczących przeniesienia praw majątkowych do
nieruchomości, powierzenia odpowiedzialności za składniki aktywów, znaczących umów
i innych ważnych dokumentów określonych przez kierownika jednostki. Warunkiem sko-
rzystania z takiej możliwości jest posiadanie urządzeń pozwalających na odtworzenie do-
wodów w postaci wydruku, o ile inne przepisy nie stanowią inaczej.

Zmiany w polityce rachunkowości dla jednostek stosujących KSR

W przypadku jednostek, które na podstawie art. 10 ust. 3 uor zdecydowały się na stosowanie KSR,
dokumentację polityki rachunkowości należy uzupełnić o informacje o nowych regulacjach:

Krajowego Standardu Rachunkowości nr 11 „Środki trwałe” (Dz. Urz. MRiF z 2017 r.
poz. 105),

zaktualizowanego Krajowego Standardu Rachunkowości nr 10 „Umowy o partnerstwie
publiczno-prywatnym oraz umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi” (Dz. Urz.
MRiF z 2017 r. poz. 142),

stanowiska Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie ujęcia transakcji zamiany
składnika aktywów niepieniężnych na inny składnik aktywów niepieniężnych (Dz.
Urz. MRiF z 2017 r. poz. 127).

Pozostałe jednostki, które nie stosują wprost KSR, mogą rozważyć, czy zapisów wynikających
z powyższych regulacji nie ująć jako elementu polityki rachunkowości.

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

Zmiany w polityce dostępne dla mniejszych jednostek

Od 2016 roku nie ma już uproszczeń uwarunkowanych faktem niepoddawania sprawozda-
nia finansowego badaniu. Małe jednostki mogą, jeśli spełniają kryteria wielkościowe i or-
ganizacyjne, zastosować pewne uproszczenia, nawet jeśli ich sprawozdania są poddawane
badaniu przez audytora, oczywiście pod warunkiem, iż w ten sposób nie zniekształcą ob-
razu sytuacji finansowej i majątkowej. Do uproszczeń, z których mogą skorzystać badane
podmioty nienależące do tzw. grupy podmiotów zaufania publicznego, wskazanych w art. 3
ust. 1e uor należą:

nieujmowanie odroczonego podatku dochodowego,

nieujmowanie umów leasingu i o podobnym charakterze zgodnie z treścią ekonomiczną,
lecz rozwiązaniami podatkowymi,

podział inwestycji finansowych jedynie wg ustawy o rachunkowości bez stosowania
przepisów rozporządzenia ws. instrumentów finansowych,

ułatwienia przy ustalaniu kosztu wytworzenia produktów.

Warunkiem jest oczywiście to, iż w sprawozdaniu za 2017 rok nieprzekroczone zostaną dwie
z następujących wielkości:

1) 17.000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 34.000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok

obrotowy,

3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Skorzystanie z powyższych uproszczeń jest dobrowolne. Kierownik jednostki powinien zasta-
nowić się zatem i wprowadzić do dokumentacji polityki rachunkowości zapisy pozwalające
na zastosowanie uproszczeń, o ile nie ujęto ich już za 2017 rok.

Jeśli jednostka nie wprowadziła wcześniej uproszczenia polegającego na rezygnacji z ustala-
nia odroczonego podatku dochodowego, można je zacząć stosować z początkiem 2018 roku.

WZÓR

Fragment zapisu w dokumentacji polityki rachunkowości
Nie ustala się aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przypadku, gdy
w sprawozdaniu za poprzedni rok nie przekroczono dwóch z trzech następujących wielkości:
1) 17.000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 34.000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok

obrotowy,

3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

Po raz drugi w 2018 roku pojawiła się również możliwość zastosowania uproszczeń przy
ustalaniu kosztu wytworzenia przez jednostki poddające swe sprawozdania badaniu przez
biegłego rewidenta. Wynika ona ze znowelizowanego brzmienia art. 28 ust. 4a uor.

WZÓR

Fragment zapisu ze zmienionej polityki rachunkowości
Ustalając koszt wytworzenia produktów, produkcji w toku, jednostka bierze pod uwagę:

koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem, takie jak w szcze-
gólności wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetwo-
rzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione bezpośrednio
w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje
w dniu wyceny,koszty pośrednio związane z wytworzeniem tego produktu takie jak
w szczególności koszty zmienne (wynagrodzenia pośrednie, koszty energii, koszty
konserwacji remontów itp.), koszty stałe produkcji (m.in. amortyzacja środków
trwałych i wartości niematerialnych i prawnych związanych z procesem produkcji,
koszty utrzymania zdolności produkcyjnych itp.).

Nie dokonuje się analizy zasadności kosztów stałych pośrednich pod kątem wykorzysta-
nia mocy produkcyjnych.
Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się
według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej
o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku
produktu w toku – także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia.
Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się kosztów:
1) będących konsekwencją strat produkcyjnych;
2) ogólnego zarządu;
3) magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów,
4) kosztów sprzedaży produktów.
Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym zostały
poniesione.

WAŻNE

Przepisy ustawy o rachunkowości nie uzależniają możliwości skorzystania z wyżej zaprezento-
wanych uproszczeń od tego, czy jednostka sporządza sprawozdanie finansowe wg załącznika
nr 5, czy też wg zasad ogólnych. Można także skorzystać z jednego lub więcej uproszczeń w za-
leżności od potrzeb informacyjnych jednostki i uwarunkowań jej działalności.

Skorzystanie z tych uproszczeń oznacza przede wszystkim eliminację uciążliwych i praco-
chłonnych procedur związanych z określaniem poziomu mocy produkcyjnych dostępnych

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

w jednostce, ich normalnego poziomu, rzeczywistego stopnia ich wykorzystania, badania
zmienności kosztów pośrednich produkcji, szczegółowego podziału kosztów pośrednich sta-
łych na część uzasadnioną i nieuzasadnioną stopniem wykorzystania mocy produkcyjnych.

Zmiany dobrowolne dla wszystkich jednostek

Od początku 2018 roku można także wprowadzić uproszczenia (lub zrezygnować z nich)
w zakresie zagadnień, które już od dawna były przewidziane w ustawie o rachunkowości.
Kierownik jednostki powinien w każdym wypadku rozważyć, czy uproszczenie to nie przy-
czyni się do zniekształcenia obrazu sytuacji finansowej i majątkowej podmiotu oraz jej wy-
niku finansowego.

Do takich uproszczeń należy zaliczyć także kwestie związane z:

wyceną produkcji niezakończonej – zamiast ustalać jej wartość wg kosztu wytworzenia
obejmującego koszty bezpośrednie i pośrednie (w tym odpowiednia część kosztów
stałych), można skorzystać z wariantów przewidzianych w art. 34 ust. 1 pkt 2 uor,
czyli ograniczenia kosztów, które będą budowały wartość produkcji niezakończonej;

zakresem ustalenia wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i praw-
nych, które podlegają amortyzacji rozłożonej w czasie. Kierując się podpowiedziami
wynikającymi z regulacji podatku dochodowego, można ustalić wartość zaliczaną
jednorazowo do kosztów na poziomie 3500 zł. W powyższym zakresie uproszczeniem
dozwolonym dla każdej jednostki będzie zdecydowanie, które z takich składników
będą traktowane jako środki trwałe i wpisywane do ewidencji, a które ze względu na
ich niewielkie operacyjne znaczenie mogą być, jako materiały, od razu odniesione
w koszty (na konto zużycie materiałów);

odstąpieniem od ustalania przychodów i kosztów wg stopnia zaawansowania w przy-
padku nieistotnych dla jednostki umów długoterminowych.

WZÓR

Fragment zapisu ze zmienionej polityki rachunkowości
W przypadku umów, których czas realizacji jest dłuższy niż sześć miesięcy, a które na dzień
bilansowy są zrealizowane w stopniu nieprzekraczającym 10% planowanych prac, ustala
się ich wpływ na wynik finansowy w oparciu o faktycznie poniesione nakłady i wysta-
wione faktury odbiorcom.

Zmiana zasad współpracy z biegłym rewidentem

Jeśli sprawozdanie finansowe Twojego klienta jest poddawane badaniu przez biegłego rewiden-
ta, to po raz pierwszy dla sprawozdań za 2018 rok będą miały zastosowanie zasady wynikające
z nowej ustawy z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze

Jakie zmiany w polityce rachunkowości należy wprowadzić na początku 2018 roku

publicznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1089). Zwróć uwagę, iż w przypadku badania ustawowego (wy-
nikającego z art. 64 uor) pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana
z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata, z możliwością przedłużenia na kolejne co naj-
mniej dwuletnie okresy. Koszty przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego ponosi ba-
dana jednostka. Nie będą już sporządzane opinia i raport z badania, tylko sprawozdanie z badania.
Konieczne będzie powiadamianie o rozwiązaniu umowy z firmą audytorską. A takie rozwią-
zanie umowy o badanie sprawozdania finansowego jest możliwe jedynie w sytuacji zaist-
nienia uzasadnionej podstawy. Kierownik składa informację niezwłocznie, wraz z podaniem
stosownego wyjaśnienia przyczyn rozwiązania umowy, Krajową Radę Biegłych Rewidentów,
a w przypadku jednostki zainteresowania publicznego także Komisję Nadzoru Finansowego.

Za uzasadnioną podstawę uznaje się w szczególności:

wystąpienie zdarzeń uniemożliwiających spełnienie wymagań określonych przepisami
prawa dotyczącymi przeprowadzenia badania, zasadami etyki zawodowej, niezależno-
ści lub krajowymi standardami wykonywania zawodu;

niedotrzymanie warunków umowy innych niż skutkujące możliwością wyrażenia opinii
z zastrzeżeniami, opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii;

przekształcenia, zmiany właścicielskie, zmiany organizacyjne uzasadniające zmianę
firmy audytorskiej lub nieprzeprowadzenie badania.

WAŻNE

Różnice poglądów w zakresie stosowania zasad rachunkowości lub standardów badania nie
stanowią uzasadnionej podstawy rozwiązania umowy o badanie sprawozdania finansowego.

Nadal kierownik badanej jednostki zapewnia biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu
badanie sprawozdania finansowego, dostęp do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowią-
cych podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również
udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do sporządzenia
sprawozdania z badania.

§ Podstawa prawna:

art. 4 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2016 r. poz. 1047),

komunikat nr 5 ministra finansów z 30.12.2015 r. w sprawie ogłoszenia uchwały Komitetu

Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia znowelizowanego Krajowego Standardu

Rachunkowości nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, po-

prawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja”.

dr Katarzyna Trzpioła

wieloletni praktyk, szkoleniowiec