Microsoft Word - Technik_handlowiec_341[03]_Z5.01

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Krystyna Kielan

Planowanie i analiza działalności handlowej
341[03].Z5.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Andrzej Kobylec
mgr Teresa Jerzykowska-Słupska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Krystyna Kielan
mgr Maria Olejnik

Konsultacja:
dr Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej „Planowanie
i analiza działalności handlowej” 341[03].Z5.01

zawartego w modułowym programie

nauczania dla zawodu technik handlowiec 341[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Istota planowania

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Zasady i metody planowania

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 19
4.3. Plan gospodarczy

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 27
4.3.3. Ćwiczenia 28
4.3.4. Sprawdzian postępów 32
4.4. Biznesplan

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające 34
4.4.3. Ćwiczenia 34
4.4.4. Sprawdzian postępów 37
4.5. Analiza działalności ekonomicznej

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające 44
4.5.3. Ćwiczenia 44
4.5.4. Sprawdzian postępów 47
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o planowaniu i analizie działalności

handlowej.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy

z poradnikiem,

− materiał nauczania, niezbędne treści teoretyczne do opanowania wiedzy

i umiejętności z zakresu jednostki modułowej,

− pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń,

potwierdzających nabycie umiejętności,

− ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania, które pomogą Ci zweryfikować

wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne,

− sprawdzian postępów, który pomoże Ci ocenić poziom wiedzy po wykonaniu

ćwiczeń,

− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, który pozwoli ocenić poziom

nabytych umiejętności w procesie kształcenia jednostki.

W materiale nauczania przedstawione zostały treści, które umożliwią zrozumienie zagadnień
dotyczących planowania i analizy działalności handlowej. Materiał zawarty w poradniku jest
dość obszerny. Dlatego konieczne jest przed przystąpieniem do rozwiązywania ćwiczeń,
sprawdzenie wiadomości poprzez odpowiedzi na pytania sprawdzające. Natomiast
sprawdzian postępów umożliwi zorientowanie się, czy dobrze zrozumiałeś i opanowałeś
przedstawione zagadnienia zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Jeżeli stwierdzisz, że
przedstawiony materiał zrozumiałeś i opanowałeś w sposób wystarczający, to możesz
przystąpić do rozwiązywania sprawdzianu osiągnięć. Składa się on z zestawu zadań
testowych oraz instrukcji, w jaki sposób należy wykonać polecenia. Do sprawdzianu
dołączona jest karta odpowiedzi na której zaznaczysz odpowiedzi.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

341[03].Z5

Zarządzanie przedsiębiorstwem handlowym

341[03].Z5.01

Planowanie i analiza działalności handlowej

341[03].Z5.02

Wybieranie strategii marketingowej

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z5.03

Kształtowanie wizerunku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z5.04

Prezentacja przedsiębiorstwa handlowego w

języku obcym

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−  korzystać z różnych źródeł informacji,
−  posługiwać się podstawową terminologią z zakresu finansów i rachunkowości,
−  wymieniać podstawowe składniki majątku przedsiębiorstwa,
−  sporządzać bilans przedsiębiorstwa handlowego,
−  sporządzać i analizować sprawozdania finansowe,
−  rozliczać koszty w czasie,
−  obliczać strukturę i wskaźniki poziomu kosztów,
−  ustalać wynik finansowy małego przedsiębiorstwa handlowego,
−  obliczać obciążenia z tytułu wyniku finansowego wobec budżetu,
−  ewidencjonować obciążenia z tytułu wyniku finansowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Istota planowania

4.1.1. Materiał nauczania

Istota planowania

Do tego samego celu można dotrzeć różnymi drogami. Prowadzący działalność

gospodarczą wyznaczają cele swej działalności oraz sposoby i metody ich osiągania, inaczej
mówiąc planują. Plan łączy więc wszystkie zamierzenia związane z działalnością
gospodarczą w jedną całość po to, aby osiągnąć jak najlepszy rezultat w konkretnej sytuacji
ekonomicznej.

Istota planowania polega na:
−  formułowaniu celów (co należy robić?),
−  określaniu czasu, w którym cele mają być realizowane (kiedy?),
−  określaniu sposobów działania, aby osiągnąć cele (gdzie to wykonywać? kto ma to

wykonywać? czym to wykonywać? jak? ile? i za ile?).

Jeśli plan jest właściwie skonstruowany, to mamy możliwość porównania ze sobą

zasobów jakimi dysponuje jednostka gospodarcza:

−  maszyny, urządzenia (technikę),
−  używaną technologię (organizację),
−  kwalifikacje kadry pracowniczej

z celem, jaki chcemy osiągnąć, np. wyborem asortymentu towarów, przy sprzedaży których
osiąga się najwyższy zysk.

W literaturze można znaleźć różne kryteria na podstawie, których można ocenić jakość

planu. Wydaje się jednak, że opracowane przez prof. T. Kotarbińskiego cechy dobrego planu
są aktualne do dzisiaj: „Dobry plan to taki, który jest:

−  celowy, a więc doprowadzający do wyznaczonego celu,
−  wykonalny, czyli możliwy do zrealizowania,
−  niesprzeczny, tzn. czynność następna wynika z wcześniejszej,
−  operatywny, tj. łatwy w zrozumieniu i w opanowaniu jego treści,
−  racjonalny, tzn. oparty na rzetelnej wiedzy,
−  elastyczny, czyli dopuszczający do zmian w trakcie realizacji,
−  optymalnie szczegółowy, tj. ani zbyt szczegółowy, ani zbyt ogólny,
−  odpowiednio długodystansowy, obejmujący najdłuższy przedział czasu,
−  terminowy, a więc wyznaczający datę, po której jest nieważny,
−  kompletny, tzn. obejmujący całość zadania i wszystkie istotne elementy składowe.”

Źródło: Piasecki B. Ekonomika i zarządzanie małą firmą, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa – Łódź

1999, s 165

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje planów

Planowanie odgrywa istotną rolę w procesie podejmowania decyzji co do wyboru zadań

i środków do ich realizacji. Bardzo ważne jest również określenie przedmiotu planowania,
który ma wymiar: rzeczowy, personalny i przestrzenny. Każdy z tych wymiarów może być
rozpatrywany w ujęciu wewnętrznym i zewnętrznym. W ramach planowania należy
uwzględnić różne zależności i tendencje. Przy planowaniu należy uwzględnić uwarunkowania
zewnętrzne, np. rozwój technologiczny i techniczny, rozwój konkurencji, warunki społeczno-
ekonomiczne i polityczne, stan gospodarki, rozwój rynków zaopatrzenia i zbytu.
Zastosowanie tych kryteriów umożliwia wyodrębnienie różnych rodzajów planów
w przedsiębiorstwie handlowym.

Tabela 1. Rodzaje planów [opracowanie własne na podstawie [6]]

Kryteria planowania

Rodzaje planów

Faza rozwoju przedsiębiorstwa

−  plan założenia przedsiębiorstwa,
−  plan rozruchu,
−  plan wzrostu,
−  plan fazy dojrzałej,
−  plan fazy schyłkowej,
−  plan likwidacji firmy

Horyzont planowania

− planowanie strategiczne (długi okres – nawet

do 15 lat)),

− planowanie taktyczne (średni okres czasu 4-6

lat),

− planowanie operacyjne (krótki okres – do

roku)

Aspekty przestrzenne

−  plany lokalne,
−  plany regionalne,
−  plany narodowe,
−  plany międzynarodowe

Aspekty monetarne

−  plan płynności finansowej,
−  plan wyników,
−  plan zysku,
−  plan kosztów,
−  plan cen

Funkcje występujące
w przedsiębiorstwie

−  plan zakupu towarów,
−  plan sprzedaży towarów,
−  plan personalny,
−  plan finansowy,
−  plan badań i rozwoju

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Planowanie jest procesem podejmowania decyzji co do pożądanego przyszłego stanu

przedsiębiorstwa i jako takie dzieli się na dwa podstawowe rodzaje:

− planowanie strategiczne, które określa cele i kierunki działania przedsiębiorstwa

handlowego w długim okresie (do 15 lat),

− planowanie operacyjne, które określa działania przedsiębiorstwa handlowego

w krótkim okresie (do jednego roku).

Planowanie strategiczne składa się z kilku etapów:

a) etap pierwszy – ustalana jest misja firmy, która jest podstawą do sformułowania

strategii działania na rynku. Aby misja firmy została ustalona, musi być
przeprowadzona analiza otoczenia firmy, która dotyczy:
− makrootoczenia – brane są pod uwagę następujące czynniki: demograficzny (np.

zmiany rozkładu ludności według wieku), ekonomiczny (np. poziom dochodów
realnych, poziom i struktura wydatków gospodarstw domowych), kulturowy
(np. troska o zdrowie i bezpieczeństwo ekologiczne), prawny (np. przepisy
regulujące poziom podatków, czas działalności), społeczno-polityczny (np.
programy gospodarcze poszczególnych partii), technologiczny (np.
elektroniczny system sprzedaży),

− mikrootoczenia – brane są pod uwagę elementy takie, jak: konsumenci,

dostawcy, konkurenci,

b) etap drugi – ustalane są cele i zadania zgodne z kierunkiem rozwoju

przedsiębiorstwa handlowego (należy określić, co firma powinna zrobić w branym
pod uwagę czasie). Ogólnie cele te dotyczą czterech grup zagadnień:
− cele marketingowe – związane ze sprzedażą, udziałem firmy w rynku,

sposobami komunikacji itp.,

− cele prestiżowe – ściśle wynikają z misji firmy, dotyczą planowanych

inwestycji, zadań związanych z wyróżnieniem firmy handlowej spośród
konkurentów,

− cele finansowe – związane z osiąganym zyskiem, a także stopą zwrotu

inwestycji,

− cele organizacyjne – dotyczą głównie płynności zatrudnienia i kwalifikacji siły

roboczej,

c) etap trzeci – ustalane są strategie umożliwiające osiąganie określonych celów, polega

to na opracowaniu wariantów strategii przydatnych w osiąganiu tych celów.

Tabela 2. Najczęściej stosowane strategie planowania w przedsiębiorstwach handlowych [opracowanie własne

na podstawie [7]]

Lp. Główne grupy

strategii

planowania

Rodzaje strategii

planowania

Charakterystyka

Strategia penetracji opiera się na niezmienności
oferowanych towarów i zakresu obsługiwanych
konsumentów

1 OGÓLNE

WZROSTU

polega

na szybkim
dostosowywaniu
do

Strategia rozwoju rynku oferuje aktualny

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Lp. Główne grupy

strategii

planowania

Rodzaje strategii

planowania

Charakterystyka

asortyment nowym klientom
Strategia rozwoju asortymentu polega na
rozszerzeniu oferty towarów

zachodzących
zmian, przez
zmianę oferty i
zakresu usług

Strategia zróżnicowania polega na wprowadzeniu
nowych towarów na nowe rynki

INTEGRACJI Realizowana

jest

przez producentów, którzy tworzą

własną sieć handlową lub przez przedsiębiorstwa
handlowe, które nabywają zakłady produkcyjne

SELEKTYWNE Polega na koncentrowaniu się organizacji

handlowych na określonych rynkach
konsumenckich lub wybranych segmentach
konsumentów docelowych

PRODUKTYWNE
(efektywne)

Mają na celu uzyskanie lepszych wyników
w działalności gospodarczej, przy niezmienionych
zasobach czynników wytwórczych. Często
wykorzystuje się w tych strategiach, działania
zmierzające do zwiększenia rotacji towarów oraz
zmniejszenia ponoszonych kosztów
Strategia niezróżnicowania – oferta i instrumenty
marketingowe są takie same dla całego rynku
Strategia zróżnicowania – zróżnicowanie oferty
i

instrumentów marketingowych dla różnych

segmentów rynku

SEGMENTACJI

Strategia koncentracji – dostosowanie ofert
i stosowanych instrumentów marketingowych do
jednego segmentu

TOWARU I
ASORTYMENTU

Polega na wyborze najwłaściwszych produktów
i oferowaniu ich w taki sposób, aby zaspokoić jak
najlepiej potrzeby konsumentów

CEN I MARŻ Musi

nawiązywać do ogólnej strategii działania

przedsiębiorstwa handlowego

KOMUNIKACJI
(PROMOCJI)

Opiera się na właściwym, w istniejącej sytuacji
rynkowej i przy określonym zakresie działań
przedsiębiorstwa, wykorzystaniu instrumentów
promocji (reklamy, sprzedaży osobistej, promocji
sprzedaży, publicity)

OBSŁUGI
KLIENTÓW

Dotyczy zakresu i jakości usług, które są oferowane
konsumentowi

SZCEGÓŁOWE

LOKALIZACJI

Stosowana jest okazjonalnie i wiąże się z reguły
z procesem inwestycyjnym

Efektem planowania strategicznego jest zbiór rozmaitych strategii dotyczących

wszystkich dziedzin działalności przedsiębiorstwa handlowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Plan strategiczny przedsiębiorstwa handlowego jest dokumentem:
a) poufnym:

−  ma chronić własne pomysły przed wykorzystaniem przez innych,
−  ma utrzymać planowaną przewagę konkurencyjną,
−  ma za zadanie zaskoczyć potencjalnych konkurentów,

b) wyznaczającym kierunki działań na najbliższe 5–15 lat,
c) uwzględniającym szczegółową analizę otoczenia, w jakim będzie przebiegać proces

działalności gospodarczej.

Planowanie operacyjne (operatywne, bieżące, wykonawcze)

Plany operacyjne skoncentrowane są na węższym zakresie spraw, obejmują krótki czas,

wyznaczają bezpośrednio zadania dla wykonawców. Planowanie operacyjne często nazywane
jest planowaniem bieżącym lub wykonawczym.

Tabela 3. Rodzaje planów operacyjnych [2, s. 217]

Plan jednorazowy

Program

Projekt

Przygotowany do realizacji działań, które zapewne w przyszłości nie
będą powtarzane.

Jednorazowy plan dla szerszego zestawu działań.

Plan jednorazowy o węższym zakresie i mniejszej złożoności niż
program.

Plan ciągły

Wytyczne polityki

Standardowa
procedura działania

Przepisy i
regulaminy

Plan trwale obowiązujący, opracowany dla działań, które powtarzają
się regularnie w pewnym okresie.

Plan ciągły, który określa ogólną reakcję organizacji na pewien
problem lub sytuację.

Plan ciągły określający kroki, jakie należy podjąć w określonych
okolicznościach.

Plany ciągłe opisujące dokładnie sposób wykonania określonych
czynności.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega istota planowania?
2. Jakie uwarunkowania zewnętrzne należy uwzględnić przy planowaniu działalności

handlowej?

3.  Jaki rodzaj planu wybierzesz dla rocznego czasu działania firmy?
4.  Jakie rodzaje planów ze względu na funkcje występują w przedsiębiorstwie?
5.  Z jakich etapów składa się planowanie strategiczne?
6.  Jakie są najczęściej stosowane strategie planowania w przedsiębiorstwie handlowym?
7.  Jakie są rodzaje planów operacyjnych (bieżących)?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Aby rozpocząć działalność gospodarczą sam pomysł nie wystarczy, trzeba sporządzić

plan.

Odpowiedz na pytania:
1.  Co chcesz robić?
2.  Kiedy chcesz to zrealizować (podaj czas)?
3.  Jakie działania podejmiesz, aby zrealizować cel?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zastanowić się i wypisać na kartce wszystkie pomysły, jakie przyjdą Ci do głowy na

temat możliwości prowadzenia działalności gospodarczej,

2) wybrać jeden z pomysłów i zastanowić się, w jakim czasie mógłbyś go zrealizować,
3) wypisać na kartce wszystkie działania, jakie musiałbyś podjąć w związku z realizacją

tego pomysłu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura z punktu 6 poradnika

Ćwiczenie 2

Wykorzystując pomysł na działalność gospodarczą z ćwiczenia 1, sporządź

harmonogram działań na okres 6 miesięcy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować wszystkie działania jakie musiałbyś podjąć w związku z realizacją

pomysłu na wybrany rodzaj działalności gospodarczej,

2) przyporządkować im ramy czasowe,
3) sporządzić plan w kolejności zdarzeń (pierwszy miesiąc, drugi miesiąc, … , szósty

miesiąc).

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura z punktu 6 poradnika

Ćwiczenie 3

Wykorzystując pomysł na działalność gospodarczą (ćwiczenie 1, 2) sporządź plan

strategiczny (10 lat).

Odpowiedz na pytania:

1. Jakie potrzeby będzie zaspokajać oferowany asortyment towarów?
2. Jakim wymaganiom estetycznym, jakościowym, cenowym powinny odpowiadać

towary?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Jaką pozycję rynkową przedsiębiorstwo handlowe zamierza osiągnąć (zasięg

geograficzny, udział sprzedaży przedsiębiorstwa w ogólnych obrotach rynku)?

4. W jakim kierunku powinien iść rozwój przedsiębiorstwa?
5. Jakie będą źródła finansowania procesu uruchamiania działalności gospodarczej

i późniejszej działalności przedsiębiorstwa?

6. Jaki poziom zysku przedsiębiorstwo zamierza osiągać i w jaki sposób zysk ten będzie

wykorzystywany?

7. W jaki sposób przedsiębiorstwo będzie realizować oczekiwania swoich

współpracowników (np. poziom zarobków, karier pracowniczych, dokształcania)?

8.  Kto będzie klientem przedsiębiorstwa?
9.  Kto będzie dostawcą towarów?
10. Kto będzie konkurentem przedsiębiorstwa?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odpowiedzieć pisemnie na pytania,
2) opracować plan strategiczny, podając:

−  misję przedsiębiorstwa,
−  cele i zadania (marketingowe, prestiżowe, finansowe, organizacyjne),
−  strategie jakie zastosujesz, aby osiągnąć cele.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura z punktu 6 poradnika

4.1.2. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) definiować pojęcie planowania?

2) wymienić uwarunkowania zewnętrzne, jakie trzeba uwzględnić przy

planowaniu działalności handlowej?

3) wymienić i scharakteryzować rodzaje planów?

4) sporządzić roczny plan sprzedaży?

5) zaprojektować plan zatrudnienia sprzedawców?

6) scharakteryzować etapy planowania strategicznego?

7) wymienić najczęściej stosowane strategie planowania w przedsiębiorstwach

handlowych?

8) wymienić rodzaje planów operacyjnych (bieżących)?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady i metody planowania

4.2.1. Materiał nauczania

Zasady planowania

Zasady planowania wytyczają normy i reguły postępowania w tworzeniu planów oraz ich

realizacji.

Zróżnicowanie zasad planowania wynika między innymi z:
− rodzaju działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa handlowe, przemysłowe,

usługowe),

−  wielkości przedsiębiorstwa,
−  zasięgu oddziaływania przedsiębiorstwa,
−  struktury organizacyjnej,
−  czasu planowania.

Tabela 4. Zasady planowania [opracowanie własne na podstawie [1]]

Zasady planowania

Cechy charakterystyczne

Zasada realności planu

− zadania zawarte w planie powinny być możliwe do

wykonania w istniejących warunkach (np. plan
będzie nierealny, jeżeli nie uwzględniono
istniejącej dużej konkurencji i zbyt optymistycznie
planuje się wzrost sprzedaży towarów)

Zasada wariantowych rozwiązań
(zasada alternatywnych rozwiązań)

− opracowuje się różne warianty planu, inaczej

mówiąc, dochodzi się do celu różnymi drogami
(zasada ta nabiera dużego znaczenia przy zmianach
na rynku, np. zmiana cen i taryf celnych wymusza
zmianę wariantu planu)

Zasada koncentracji

− posiadane środki koncentrowane są na tych

zadaniach, które najszybciej pozwalają osiągnąć
spodziewane rezultaty

Zasada gospodarności (zasada
racjonalnego gospodarowania)

− ma zastosowanie do określania: celów, zadań

i doboru środków potrzebnych do ich wykonania,

− ustalany jest najlepszy w danych warunkach wynik

działalności przy określonym zużyciu środków
niezbędnych do ich realizacji ,

− uzyskanie określonych efektów kosztem

najniższych nakładów związanych z ich
wykonaniem

Zasada elastyczności planowania

− dostosowuje się opracowany plan do zmieniających

się okoliczności (np. wynikających ze zmiany zasad
oprocentowania kredytów)

Zasada podstawowego ogniwa

− najczęściej tę zasadę stosuje się w planowaniu

strategicznym, polega ona na określeniu w planie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

najważniejszych zadań decydujących o wynikach
działania jednostki gospodarczej i zapewnieniu
przede wszystkim środków na ich wykonanie

Metody planowania

Metody planowania (techniki planowania) są to sposoby ustalania wielkości

i wskaźników zawartych w planach. Nie ma jednej uniwersalnej metody planowania. Metodę
planowania wybiera się między innymi w zależności od:

−  rodzaju planu,
−  zagadnień objętych planem,
−  branży i wielkości jednostki gospodarczej.

Tabela 5. Metody planowania [opracowanie własne na podstawie [1] i [ 7]]

Metody planowania

Cechy charakterystyczne

Metoda bilansowa

− polega na zestawieniu w postaci bilansu przyszłego

zapotrzebowania na towary i niezbędne środki lub
działań w celu zrównoważenia tego zapotrzebowania
oraz podjęciu koniecznych decyzji planistycznych w celu
zrównoważenia porównywalnych wielkości. Metoda ta
zapewnia powiązanie wszystkich procesów
gospodarczych oraz przyczynia się do wykrycia rezerw
lub ustalenia niedoborów. Znajduje ona zastosowanie na
różnych szczeblach planowania, w różnych okresach
oraz w stosunku do różnych wielkości planistycznych.
Metodą bilansową można ustalać np. zapotrzebowanie i
źródła jego pokrycia w odniesieniu do zasobów pracy,
towarów, zdolności przewozowej

Metoda proporcji

− metoda ekstrapolacji, polega na przyjęciu

dotychczasowego trendu w rozwoju danej wielkości
i zastosowaniu wskaźnika wyrażającego natężenie tego
trendu w okresach planowanych,

− metoda proporcji stałych opiera się na założeniu, że

dotychczasowy stosunek między dwiema wielkościami
planistycznymi nie ulegnie zmianie i współczynnik
obrazujący tę relację stosowany jest w obliczeniach do
okresu planowanego, np. współczynnik przewozowości

Metoda simpleks
(matematyczna metoda
planowania)

− służy do poszukiwania rozwiązania optymalnego dla

określonych wielkości planowych, a więc na przykład
takiej sprzedaży towarów, która daje największy zysk

Metoda sieciowa

− pozwala zorganizować czynności w ten sposób, aby

nakład czasu i środków był jak najmniejszy. Wspólną
cechą wszystkich odmian metody analizy sieciowej jest
graficzna technika przedstawiania planowanych
przedsięwzięć w postaci sieci powiązań (wykresu
zależności poszczególnych czynności)

Analiza SWOT

− często wykorzystywana w planowaniu strategicznym,

określa się na jej podstawie silne i słabe strony
przedsiębiorstwa oraz możliwości i zagrożenia, zarówno
dla własnego przedsiębiorstwa, jak i konkurencji

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Analiza cyklu życia
produktów

− służy do badania wielkości i dynamiki osiąganych

obrotów i na tej podstawie planowania asortymentu
towarów

Analiza portfolio

− za jej pomocą dokonuje się oceny struktury

asortymentowej produktów danego przedsiębiorstwa i ją
planuje

Metoda określenia luki
strategicznej

− polega na identyfikacji odchylenia miedzy rzeczywistym

a planowanym poziomem rozwoju przedsiębiorstwa,
inaczej mówiąc, na analizie niewykorzystanych szans

Metoda określenia docelowej
pozycji rynkowej

− określane są z reguły dwa różne cele:

a) dążenie do zajęcia dominującej pozycji na rynku,

osiągnięcie przewodnictwa rynkowego,

b) opanowanie nisz rynkowych

Organizacja planowania

Przedsiębiorstwo podejmuje decyzje dotyczące opracowania planów w zakresie ich:

− rodzaju,

− zakresu,

− okresu obowiązywania,

− szczegółowości.
Prawidłowa organizacja prac planistycznych polega głównie na ustaleniu:

− podstawy sporządzenia planu, czyli rozeznania popytu na towary stanowiące istotę

jej działalności. Zapotrzebowanie to wymaga konfrontacji z możliwościami obrotu
firmy sporządzającej plan;

− kolejności wykonywania poszczególnych czynności planistycznych, możemy

wyróżnić dwa etapy: prace przygotowawcze do opracowania planu i właściwe
sporządzenie planu;

− zespołów lub komórek opracowujących plany. Stosuje się dwa rodzaje koordynacji

planu: wewnętrzną i zewnętrzną. Koordynacja wewnętrzna polega na podejmowaniu
różnego rodzaju działań w celu utrzymania wewnętrznej zgodności i spójności
planów cząstkowych oraz kolejności ich sporządzania. Powinna zostać wyznaczona
osoba lub komórka organizacyjna odpowiedzialna za koordynację planu.
Koordynacja zewnętrzna polega na skonfrontowaniu planu z ustaleniami
zapadającymi poza przedsiębiorstwem i normami ogólnie obowiązującymi, np.
stawki oprocentowania kredytów, wysokość podatków;

− wyboru narzędzi i technik planistycznych.

Controlling

Kontrola jako ostatnia funkcja zarządzania (planowanie, organizowanie, motywowanie,

kontrolowanie) ma bardzo ścisłe związki z planowaniem. We współczesnym zarządzaniu
często występuje termin controlling. Interpretowany jest jako zintegrowany system
planowania i kontroli. Zadania controllingu:

− funkcja planowania:

a)  opracowanie planów cząstkowych,
b)  uzgodnienie planów,
c)  ustalenie standardów.

− funkcja kontroli:

a)  uzyskanie informacji o rzeczywistości,
b)  analiza odchyleń,
c)  działania korygujące.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pojęcie controllingu oznacza więc nie tylko kontrolę, badanie czy rewizję, co sugeruje

brzmienie tego sformułowania, lecz ma dużo szersze znaczenie. Controlling obejmuje całość
zagadnień składających się na planowanie, nadzorowanie i kontrolę działalności
gospodarczej oraz na zasilanie informacyjne przedsiębiorstwa. Związek koordynacyjnej roli
controllingu z samym procesem planowania wyraża się na przykład w łączeniu planowania
taktycznego z operatywnym i wykrywaniu oraz eliminowaniu zauważonych rozbieżności
w tym zakresie, wiązaniu planów odcinkowych w jedną całość i usuwaniu sprzeczności, jakie
tu mogą wystąpić. Rola koordynacyjna w planowaniu polega również na zharmonizowaniu
planowania rzeczowego z finansowym oraz kontroli wykonywania planów.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Z czego wynika zróżnicowanie zasad planowania?
2.  Przy zastosowaniu której z zasad planowania opracowuje się różne warianty planu?
3.  Którą zasadę planowania zastosujesz w przypadku dużych zmian na rynku?
4.  Którą z zasad planowania zastosujesz, jeśli chcesz osiągnąć zysk w wysokości 14 tys. zł?
5.  Która z metod planowania wykorzystywana jest do planowania asortymentu towarów?
6.  Która z metod planowania wykorzystuje graficzną technikę przedstawiania planowanych

przedsięwzięć?

7. Na czy polega prawidłowa organizacja prac planistycznych?
8. Z jakich funkcji planowania i kontroli wynikają zadania controllingu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę.
Zasady planowania

Cechy charakterystyczne

Zasada realności planu

−

− opracowuje się różne warianty planu, inaczej

mówiąc, dochodzi się do celu różnymi drogami
(zasada ta nabiera dużego znaczenia przy zmianach
na rynku, np. zmiana cen i taryf celnych wymusza
zmianę wariantu planu)

Zasada koncentracji

−

− ma zastosowanie do określania: celów, zadań

i doboru środków potrzebnych do ich wykonania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− ustalany jest najlepszy w danych warunkach wynik

działalności przy określonym zużyciu środków
niezbędnych do ich realizacji,

− uzyskanie określonych efektów kosztem

najniższych nakładów związanych z ich
wykonaniem

− dostosowuje się opracowany plan do zmieniających

się okoliczności (np. wynikających ze zmiany zasad
oprocentowania kredytów)

Zasada podstawowego ogniwa

−

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w brakujące pola w tabeli: nazwę zasady planowania lub charakterystykę zasady

planowania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura z punktu 6 poradnika

Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę.
Metody planowania

Cechy charakterystyczne

Metoda bilansowa

−

− służy do poszukiwania rozwiązania optymalnego dla

określonych wielkości planowanych, a więc na przykład
takiej sprzedaży towarów, która daje największy zysk.

− pozwala zorganizować czynności w ten sposób, aby

Analiza SWOT

−

− służy do badania wielkości i dynamiki osiąganych

obrotów i na tej podstawie planowania asortymentu
towarów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda określenia luki
strategicznej

−

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w brakujące pola tabeli: nazwę metody planowania lub cechy charakterystyczne

dla podanej metody planowania

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura z punktu 6 poradnika

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wymienić i scharakteryzować zasady planowania?

2) podać, z czego wynika zróżnicowanie zasad planowania?

3) wskazać zasadę planowania, przy stosowaniu której opracowuje się różne

warianty planu?

4) wskazać metodę planowania wykorzystywaną do planowania asortymentu

towarów?

5) wskazać, która z metod planowania wykorzystuje graficzną technikę

przedstawiania planowanych przedsięwzięć?

6) wyjaśnić, na czym polega prawidłowa organizacja prac planistycznych?

7) podać, z jakich funkcji planów i kontroli wynikają zadania controllingu?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Plan gospodarczy

4.3.1. Materiał nauczania

Układ planu gospodarczego

Podjęcie decyzji o rozpoczęciu działalności powinno być poprzedzone opracowaniem

planu działalności gospodarczej.

Planem gospodarczym przedsiębiorstwa nazywamy program działania określający, w jaki

sposób osiągnąć założone cele. Składają się na niego plany cząstkowe obejmujące:

−  zadania i cel działalności (plan działalności handlowej),
−  baza techniczna (majątek trwały – plan inwestycji),
−  środki zapewniające realizację zadań (towary – plan zakupów, pracownicy i ich

wynagrodzenia – plan zatrudnienia i płac),

− koszty działalności i finanse (plan kosztów, plan finansowy – źródła finansowania

oraz wynik finansowy).

Plan gospodarczy składa się z dwóch podstawowych części, które są ściśle ze sobą

powiązane:

1. Plan rzeczowy (techniczny) – obejmuje wielkości planowane w jednostkach

fizycznych (ilościowych) i jednostkach pieniężnych (wartościowych), np.: wielkość
sprzedaży, wielkość zakupów, liczba zatrudnionych pracowników i ich
wynagrodzenie.

2. Plan finansowy (ekonomiczny) – obejmuje koszty oraz wynik finansowy.

Planowanie rzeczowe

W przedsiębiorstwach handlowych planowanie zadań gospodarczych polega na ustaleniu

planowanej wielkości zakupu i sprzedaży towarów. Podstawą określenia tych wielkości jest
ocena rynku. Badając rynek, należy ustalić, czy istnieje zapotrzebowanie na dany towar.
Następnym krokiem jest charakterystyka klienta zainteresowanego nabyciem towaru, można
tego dokonać poprzez segmentację klientów i ich pogłębioną charakterystykę. Bardzo ważny
jest sposób dotarcia do klienta. Często związana jest z tym konieczność uwzględnienia
w prognozowanych wydatkach kosztów reklamy. Badając rynek, należy także ocenić, czy
i ilu konkurentów znajduje się na nim.

Oszacowanie wydatków, które należy ponieść, aby możliwa była realizacja zadań

przedsiębiorstwa handlowego, dotyczy:

−  asortymentu towarów,
−  zapasów towarów,
−  zatrudnienia i wynagrodzenia pracowników,
−  majątku i kapitałów.

Asortyment towarowy

Asortyment towarowy to celowo dobrany zestaw towarów, znajdujących się w punkcie
sprzedaży, dostosowany do zaspokojenia różnego rodzaju potrzeb konsumentów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Planując asortyment towarów, ustalamy kolejno:
1. Asortyment podstawowy (główny przedmiot handlu):

− branża – jest największą jednostką podziału asortymentowego, obejmuje różne

grupy towarowe połączone według zdolności zaspokajania konkretnych potrzeb
konsumpcyjnych, nie biorąc pod uwagę technologii wytwarzania, rodzaju
użytego surowca lub sposobu użytkowania, np.: obuwie, odzież, żywność;

− grupy towarowe – w skład wchodzą artykuły pokrewne pod względem

zaspokajania potrzeb, o wspólnych cechach surowcowych, technologicznych
i podobnym przeznaczeniu, np.: odzież męska, odzież damska, odzież dziecięca;

− artykuły – wytwarzane są z tego samego surowca, według tej samej technologii

i są przeznaczone do zaspokajania tej samej potrzeby. Mogą występować
w różnych rozmiarach, barwach i fasonach, np. buty męskie ze skóry.

2. Asortyment uzupełniający (występuje w zależności od okoliczności, np. święta

wielkanocne).

Asortyment towarów charakteryzuje się różnym stopniem

rozbudowania, co pozwala na wyróżnienie czterech klas:
1) szeroki i głęboki – zestaw towarów obejmujący różne grupy towarów i duży

wybór towarów w poszczególnych grupach,

2) szeroki i płytki – zestaw towarów obejmujący różne grupy towarów i niewielki

wybór towarów w poszczególnych grupach,

3) wąski i głęboki – zestaw niewielkiej liczby grup towarowych i duży wybór

towarów w poszczególnych grupach,

4) wąski i płytki – zestaw niewielkiej liczby grup towarowych i niewielki wybór

towarów w poszczególnych grupach.

Dobór asortymentu w obrębie wymienionych klas zależy od wybranego przez

przedsiębiorstwo handlowe kierunku specjalizacji lub uniwersalizacji.

Przy planowaniu i wyborze asortymentu brane są pod uwagę następujące czynniki:
−  przewidywane obroty poszczególnymi towarami,
−  rentowność obrotu tymi towarami,
−  wielkość średniego zapasu i jego rotacja,
−  przewidywana marża wynikowa, osiągana ze sprzedaży poszczególnych towarów.

Przykład

Struktura asortymentowa sklepu z odzieżą damską

Sukienki damskie

Płaszcze damskie

Swetry damskie

Bluzki damskie

krój klasyczny –
producent I

krój klasyczny –
producent A

z wełny golfy –
poducent E

z krótkim rękawem z
bawełny – producent
K

krój klasyczny –
producent II

krój klasyczny –
producent B

z wełny golfy –
poducent F

z bawełny z długim
rękawem – producent
H

krój klasyczny –
producent III

krój klasyczny –
producent C

z wełny
z kołnierzykiem –
producent I

krój sportowy –
producent I

krój sportowy –
producent X

z wełny z
kołnierzykiem –
producent J

krój sportowy – krój sportowy – z

bawełny golfy –

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

producent II

producent Y

producent H

krój sportowy –
producent III

krój sportowy –
producent V

z bawełny golfy –
producent K

krój sportowy –
producent IV

krój sportowy –
producent Z

z bawełny
z kołnierzykiem –
producent L

Zapasy towarów

W celu prawidłowego przebiegu procesu sprzedaży, przedsiębiorstwo handlowe musi

mieć zapas towaru, pozwalający na utrzymanie jego ciągłości. Dobór asortymentu w dużej
mierze zależy od rotacji zapasów (częstotliwości obrotu zapasami). Czynnikami, które
decydują o wielkości i szybkości rotacji zapasów towarowych, są:

−  rodzaj towarów i struktura asortymentowa sprzedaży,
−  sytuacja w zakresie produkcji i dostaw towarów,
−  stosowane metody aktywizujące sprzedaż,
−  warunki organizacyjne pracy przedsiębiorstwa handlowego,
−  lokalizacja punktów sprzedaży detalicznej i charakter regionu.
Do najczęściej stosowanych wskaźników służących do określania poziomu i optymalnej

wielkości zapasów należą:

− Wskaźnik rotacji zapasów – informuje o tym, ile obrotów dokonuje dany zapas

towarów w ciągu określonego czasu, np. jeśli równa się 4, tzn., że zapasy towarów
w określonym czasie zostały czterokrotnie odnowione. Średni zapas najczęściej
obliczamy metodą średniej arytmetycznej wszystkich zapasów:
Z = Z1 + Z2 + Z3 =……………..ZN : N
Wskaźnik rotacji zapasów = wartość sprzedaży netto : średni zapas

− Wskaźnik obrotu zapasami w dniach informuje, na ile dni wystarczy określony zapas

towarów, przy danej wielkości sprzedaży.
Wskaźnik obrotu zapasami w dniach = średni zapas x liczba dni : wartość sprzedaży
netto

Przykład

Zaplanuj wielkość sprzedaży w kwietniu, jeśli wskaźnik obrotu zapasami za ubiegły

kwartał wyniósł 3, a średni zapas wynosił 80 tys. zł

Sprzedaż = 3 x 80 tys. zł = 240 tys. zł
Planowana sprzedaż wyniesie 240 tys. zł

Przykład

Posługując się danymi z przykładu powyżej oraz zakładając, że sklep pracuje 30 dni

w miesiącu, oblicz wskaźnik obrotu zapasami w dniach.

80 tys. zł x 30 dni : 240 tys. zł = 10 dni
Zapas towarów przy tej wielkości sprzedaży wystarczy na 10 dni.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zatrudnienie i wynagrodzenie pracowników

Praca w handlu polega na świadczeniu pewnego typu usług i dlatego wiąże się

z koniecznością prowadzenia szczególnej polityki zatrudnienia. Z reguły personel w handlu
można podzielić na:

−  pracowników działalności podstawowej,
−  pracowników działalności pomocniczej,
−  pracowników administracji (zarządu).
Pracownicy administracji (zarządu) są zatrudnieni częściej na stałe, w pełnym wymiarze

godzin. Pozostałe grupy pracowników są zatrudniane w systemie stałym, pełnym i niepełnym
wymiarze godzin bądź też sezonowo, dorywczo czy też na umowę – zlecenia. Wśród
kryteriów doboru metod obsługi wyróżnia się wiele odmiennych uwarunkowań, np.
w obsłudze tradycyjnej występują większe koszty osobowe niż w samoobsłudze. Natomiast
należy pamiętać, że każda zastosowana metoda obsługi musi być dostosowana do
posiadanych zasobów, sprzedawanego asortymentu oraz wymagań obsługiwanego segmentu
klientów.

Udział kosztów osobowych w handlu jest relatywnie wysoki, wynika to z wymogów,

jakie stawiane są pracownikom:

−  określone predyspozycje,
−  odpowiednia wiedza handlowa,
−  umiejętności dostosowania działań do potrzeb klientów.
Zasadniczym instrumentem motywowania pracowników są  płace. Do form najczęściej

stosowanych zalicza się płace:

− czasowe – polega na ustaleniu wynagrodzeń za przepracowany czas (określona

liczba godzin tygodniowo),

− czasowo-premiowe – poza wynagrodzeniem za czas pracy, obejmuje także premię

za osiągane wyniki (np. większa sprzedaż),

− prowizyjne – poziom płacy jest ściśle związany z wynikami,
− kafeteryjne – polega na wymianie części wynagrodzenia na płatności rzeczowe, np.

czynsz za mieszkanie, czesne za naukę dzieci,

− odroczone – udziały w zysku, obligacje, akcje, polisy ubezpieczeniowe.

Majątek i kapitały

Przedsiębiorstwo handlowe posiada majątek, który wykorzystuje w związku

z prowadzoną działalnością. Odpowiednio zaprojektowana i wyposażona baza techniczna
pozwala na sprawne funkcjonowanie handlu i szybką obsługę klientów. W nowoczesnych
przedsiębiorstwach handlowych ważnym elementem wyposażenia jest system komputerowy,
który pozwala na pełną automatyzację działalności. Podstawowymi składnikami majątku są
środki trwałe (rzeczowe składniki majątku przedsiębiorstwa o przewidywanym okresie
użytkowania dłuższym niż rok) i środki obrotowe (składniki, które ulegają zużyciu albo
zmianie postaci w okresie krótszym niż rok).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Planowanie finansowe

Istotą planowania finansowego jest określenie realnych możliwości wykonania zadań

ujętych w planie rzeczowym. Plan finansowy weryfikuje je i pozwala dostosować
zamierzenia rzeczowe do warunków finansowych przedsiębiorstwa.

Zadania planu finansowego:
− ustalenie przewidywanych zmian w majątku przedsiębiorstwa handlowego oraz

źródeł finansowania tych zmian,

−  ustalenie planowanych przychodów z działalności,
−  ustalenie planowanych kosztów uzyskania przychodu,
−  obliczenie planowanego wyniku działalności,
−  podział przewidywanego zysku,
−  sporządzenie prognozy zarządzania gotówką (przepływ środków pieniężnych).
Aby zaplanować przychody, należy przeprowadzić kalkulację cen sprzedaży. Każdy

towar przeznaczony do sprzedaży powinien mieć określoną cenę w mierniku pieniężnym.
Ustalając cenę sprzedaży, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim:

−  cenę zakupu towaru,
−  koszty handlowe,
−  ceny takich samych towarów na rynku,
−  możliwości akceptacji ceny przez klienta.

Strukturę cen sprzedaży w handlu hurtowym przedstawiają rysunki 1 i 2.

Rys. 1. Struktura ceny sprzedaży w handlu hurtowym. [opracowanie własne]

Cena zakupu netto

Marża hurtowa

Cena hurtowa netto

Podatek VAT

cena zakupu brutto

Podatek VAT

cena hurtowa brutto

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Struktura ceny sprzedaży w handlu detalicznym. [opracowanie własne]

Marża handlowa jest to cena usługi handlowej, stanowiąca różnicę między ceną sprzedaży,

a ceną zakupu towarów, przeznaczona jest na pokrycie kosztów handlowych i osiągnięcie zysku.

Wysokość marż i zasady ich obliczania ustala przedsiębiorstwo handlowe. Łączna marża

handlowa jest sumą realizowanych marż i stanowi podstawowe źródło tworzenia przychodu
w przedsiębiorstwie handlowym, przeznaczonego na pokrycie kosztów handlowych, opłacenie
podatków oraz wygospodarowanie zysku.

Przykład

Kalkulacja ceny sprzedaży w sklepie detalicznym [opracowanie własne na podstawie [5]]

Lp. Wyszczególnienie

wartość

1 Wartość towaru według cen zakupu

100,00

Koszt zakupu (np. transport)

5,00

3 Wartość towaru według cen nabycia (1+2)

105,00

Koszty handlowe: 15 % ceny nabycia

15,75

5 Koszty

łączne (3+4)

120,75

Planowany zysk 10 % łącznych kosztów

12,07

7 Cena

detaliczna

132,82

8 Marża detaliczna ok. 21% ceny

detalicznej

27,82

Ustalanie wyniku finansowego przedsiębiorstwa handlowego

Wynik finansowy przedsiębiorstwa handlowego stanowi różnicę między przychodami ze

sprzedaży towarów w danym okresie a kosztami poniesionymi w celu uzyskania tych
przychodów.

Przychód ze sprzedaży za dany okres (miesiąc, kwartał, rok) stanowi iloczyn liczby

sprzedanych towarów i ceny ich sprzedaży. Jeżeli przedsiębiorstwo handlowe jest

Cena zakupu netto

(cena hurtowa netto

lub cena zakupu netto)

Marża detaliczna

Cena detaliczna netto

Podatek VAT

Cena zakupu brutto

Cena detaliczna

brutto

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT), to do ustalenia wyniku przyjmuje się
wartość netto sprzedaży (po odjęciu podatku VAT).

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodów

w danym okresie.

W przypadku, gdy przychody są wyższe od kosztów ich uzyskania, wynik finansowy jest

dodatni w przeciwnym wypadku wynik finansowy jest ujemny. Dodatni wynik finansowy
stanowi zysk, a wynik ujemny stratę.

Sposób ustalania wyniku finansowego przedsiębiorstwa handlowego można przedstawić

w sposób uproszczony według następującego schematu:

Przychody ze sprzedaży towarów (bez podatku VAT)
– koszty uzyskania przychodów
= wynik finansowy brutto
– podatek od dochodu (jeżeli wynik jest dodatni)
= wynik finansowy netto

Przykład

Sklep detaliczny (przedsiębiorstwo jednego właściciela) zajmujący się sprzedażą odzieży

damskiej, za styczeń br. uzyskał przychód ze sprzedaży towarów netto (bez podatku VAT)
Sprzedaż towarów netto

40 000,00 zł

Koszty

35 000,00 zł

Wynik finansowy (brutto)

5 000,00 zł

Podatek dochodowy

419,92 zł

Wynik finansowy (netto)

4580,08 zł

Wynik finansowy jest jednym z ważniejszych mierników pozwalających na dokonanie

oceny działalności, ale jako wielkość absolutna ma dość ograniczoną treść informacyjną.

Strata nie zawsze oznacza, że przedsiębiorstwo jest w złej kondycji finansowej,

oczywiście, jeżeli jest to sytuacja przejściowa. Bezpośrednią przyczyną większości
bankructw przedsiębiorstw handlowych jest niemożność wywiązania się ze zobowiązań
finansowych. Dlatego bardzo ważne jest prowadzenie stałej kontroli zarówno wpływów
środków pieniężnych, jaki ponoszonych wydatków. Zestawienie wpływów i wydatków
dotyczące danego okresu nosi nazwę przepływów pieniężnych lub zestawienia obrotów
gotówkowych.
Przykład
Gotówka początkowa 0
Wpływy ze sprzedaży 40

000,00

Wydatki:
koszty 35

000,00

podatek 419,92
rata kapitałowa (kredyt)

1580,08

pieniądze dla właściciela 3

500,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Brakująca gotówka

-500,00

Przykład
Wynik finansowy

Przepływy pieniężne

Przychody ze sprzedaży

40 000,00 Wpływy ze sprzedaży

40 000,00

Koszty uzyskania

35 000,00 Wydatki

40 500,00

Zysk

5 000,00 Brakująca gotówka

-500,00

Chociaż przedsiębiorstwo ma wynik finansowy dodatni (zysk), to wystąpił brak środków

pieniężnych, spowodowany większymi wydatkami, świadczy to o tym, że przedsiębiorstwo
nie ma płynności finansowej.

Wymagana zgodność między założeniami planów rzeczowych a planem finansowym

pozwala na wykorzystanie planu finansowego jako instrumentu kontroli zgodności
wewnętrznej planów. Pozwala na ustalenie:

1. Czy przewidywany poziom wydatków znajduje zabezpieczenie w wysokości

przewidywanych dochodów?
Jeżeli przychody ze sprzedaży są równe lub mniejsze w porównaniu z wydatkami
(kosztami), to zachodzi konieczność ponownego opracowania planów. W tym celu
stosowana jest zasada wariantowych rozwiązań w planowaniu finansowym –
opracowywane są różne warianty planu, aby można było osiągnąć możliwie jak
największą przewagę przychodów nad wydatkami.

2. Czy planowane zmiany majątku przedsiębiorstwa znajdują pokrycie w źródłach

finansowania?
Zmiany majątku przedsiębiorstwa handlowego dotyczą zarówno majątku trwałego
jak i majątku obrotowego. Wzrost wartości  środków trwałych wynika z planu
inwestycji. W majątku obrotowym główną pozycję stanowią zapasy towarów. Na
pokrycie inwestycji i przyrostu zapasów, można przewidzieć  własne  środki
z osiągniętego zysku w ubiegłym okresie lub kapitał obcy (np. kredyty, pożyczki,
wzrost zobowiązań).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Czym powinna być poprzedzona decyzja o rozpoczęciu działalności gospodarczej?
2.  Z jakich podstawowych części składa się plan gospodarczy?
3.  Czego dotyczy oszacowanie wydatków, które należy ponieść, aby możliwa była

realizacja zadań przedsiębiorstwa handlowego?

4.  Jakie czynniki brane są pod uwagę przy planowaniu i wyborze asortymentu?
5.  Jakie czynniki decydują o wielkości i szybkości rotacji zapasów towarowych?
6.  Jakie formy płac są najczęściej stosowane w handlu?
7.  Na co przeznaczona jest marża handlowa?
8.  Podaj, w jaki sposób ustalany jest wynik finansowy przedsiębiorstwa handlowego?
9.  W jakim celu sporządza się zestawienie wpływów i wydatków w przedsiębiorstwie

handlowym?

10. Na czym polega wykorzystanie planu finansowego jako instrumentu kontroli zgodności

wewnętrznej planów?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj asortyment towarów w sklepie z odzieżą męską, damską i dziecięcą na sezon

wiosenny.
Odzież damska

Odzież męska Odzież dziecięca

Rodzaj

Producent/
Hurtownik

Rodzaj

Producent/
Hurtownik

Rodzaj

Producent/
Hurtownik

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować katalogi z modą na aktualny sezon,
2)  wybrać odzież, która Twoim zdaniem będzie w tym sezonie modna,
3)  wpisać nazwy odzieży do tabeli,
4)  zastanowić się, gdzie mógłbyś wybrane przez siebie rodzaje odzieży kupić i wpisać je do

tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−  katalogi z odzieżą damską, męską i dziecięcą,
−  wykaz producentów (hurtowników) odzieży,
−  komputer, program Word, Internet,
−  literatura zgodnie z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Podstawowe wynagrodzenie miesięczne brutto sprzedawcy wynosi 900,- zł. Ponadto

otrzymuje on dodatkowo 7% prowizji od sprzedanych towarów. W ubiegłym roku przeciętnie
sprzedawał w ciągu miesiąca towary o wartości 10 000,00 zł. Zaplanuj roczne wynagrodzenie
tego pracownika, zakładając, że wysokość prowizji nie ulegnie zmianie a wartość
sprzedanych towarów w ciągu miesiąca wzrośnie do 12 000,00 zł. Zastosuj zasadę
wariantowych rozwiązań.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obliczyć wynagrodzenie miesięczne w okresie planowanym,
2)  obliczyć planowane wynagrodzenie w okresie 12 miesięcy,
3)  przedstawić drugi plan, uwzględniając wzrost wartości sprzedanych towarów w ciągu

drugiego półrocza do 15 000,00 zł.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura z punktu 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Sytuacja opisana w tym ćwiczeniu będzie przedmiotem analizy również w następnych

ćwiczeniach.

Właściciel sklepu z odzieżą (jest to przedsiębiorstwo jednego właściciela, który rozlicza

się z urzędem skarbowym na zasadach ogólnych, płaci podatek od osób fizycznych)
w styczniu poniósł następujące koszty:

1) zakupił do sprzedaży następujące towary (w cenie netto):

− spodnie męskie w cenie 100,00 zł za 1 szt.; ilość 200 szt.; zostały one

dostarczone przez dostawcę na jego koszt;

− swetry męskie w cenie 50,00 zł za 1 szt.; ilość 100 szt.; koszty transportu: 30,00

zł

− krawaty w cenie 30,00 zł za 1 szt.; ilość 20 szt.; zostały dostarczone przez

dostawcę na jego koszt.

2)  opłacił czynsz w wysokości 500,00 zł
3)  wynagrodzenie brutto pracownika (sprzedawcy) w wysokości 1000,00 zł
4)  zapłacił rachunek za telefon – 80,00 zł
5)  dokonał odpisu amortyzacji za komputer w wysokości 40,00 zł
Sporządź zestawienie kosztów za styczeń br.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obliczyć wartość zakupu spodni męskich,
2)  obliczyć wartość zakupu swetrów męskich,
3)  obliczyć wartość zakupu krawatów,
4)  obliczyć koszt zakupu towarów (spodni, swetrów, krawatów),
5)  obliczyć narzuty na wynagrodzenie w części płaconej przez pracodawcę (½ składki

emerytalnej, ½ składki rentowej, całość składki wypadkowej),

6) sporządzić zestawienie w postaci tabeli (rodzaj kosztu, wartość).

Wyposażenie stanowiska pracy:

− aktualny wykaz stawek amortyzacji,
− ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Dokonaj kalkulacji cen detalicznych zakupionych towarów z ćwiczenia 3 (spodni,

swetrów, krawatów). Zakładając, że oczekiwany zysk skalkulowano na 15% łącznych
kosztów, koszty handlowe skalkulowano na 13% ceny nabycia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) skalkulować cenę detaliczną spodni:

− wypełnić tabelę:

Lp. Wyszczególnienie

Elementy

ceny

Cena zakupu towaru

2 Koszty

zakupu

Cena nabycia (1 + 2)

4 Koszty

handlowe

5 Koszty

łączne

6 Planowany

zysk

7 Cena

detaliczna

8 Marża detaliczna

2) skalkulować cenę detaliczną swetrów:

− wypełnić tabelę:

Lp. Wyszczególnienie

Elementy

ceny

Cena zakupu towaru

2 Koszty

zakupu

Cena nabycia (1 + 2)

4 Koszty

handlowe

5 Koszty

łączne

6 Planowany

zysk

7 Cena

detaliczna

8 Marża detaliczna

3) Skalkulować cenę detaliczną krawatów:

− wypełnić tabelę:

Lp. Wyszczególnienie

Elementy

ceny

Cena zakupu towaru

2 Koszty

zakupu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Cena nabycia (1 + 2)

4 Koszty

handlowe

5 Koszty

łączne

6 Planowany

zysk

7 Cena

detaliczna

8 Marża detaliczna

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Zakładamy, że cały zakupiony towar w ćwiczeniu 3 (po cenach obliczonych w ćwiczeniu

4) został sprzedany. Oblicz łączny przychód ze sprzedaży.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obliczyć przychód ze sprzedaży spodni,
2)  obliczyć przychód ze sprzedaży swetrów,
3)  obliczyć przychód ze sprzedaży krawatów,
4)  obliczyć łączny przychód.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 6

Uwzględniając dane z ćwiczenia 3 i 5, oblicz wynik finansowy brutto i netto.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obliczyć wynik finansowy brutto,
2)  obliczyć podatek dochodowy,
3)  obliczyć wynik finansowy netto.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−  ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,
−  komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
−  literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 7

Przyjmując, że właściciel sklepu z ćwiczeń (3–6) dysponował gotówką początkową

w wysokości 2 000,00 zł, oceń płynność finansową jego przedsiębiorstwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) Wypełnić tabelę:

Gotówka początkowa
Wpływy ze sprzedaży
Wydatki:
− koszty (bez amortyzacji)
− zapłacone podatki

Gotówka końcowa

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodnie z punktem 6 poradnika.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wymienić części składowe planu gospodarczego?

2) wymienić zadania planu finansowego?

3) oszacować wydatki, które należy ponieść, aby możliwa była realizacja zadań

przedsiębiorstwa handlowego?

4) zaplanować asortyment towarów w przedsiębiorstwie handlowym?

5) obliczyć potrzebny zapas towarów w sklepie?

6)  obliczyć wynagrodzenie sprzedawcy?
7)  obliczyć marżę detaliczną?
8)  zbadać płynność finansową przedsiębiorstwa handlowego?
9)  obliczyć zysk netto i brutto?

4.4. Biznesplan

4.4.1. Materiał nauczania

Biznesplan

Zarządzanie przedsiębiorstwem jest procesem złożonym i trudnym. Aby móc

podejmować trafne decyzje, opracowuje się biznesplan (ang. business plan), który jest
podstawowym i nowoczesnym instrumentem niezbędnym do skutecznego i efektywnego
kierowania przedsiębiorstwem. Opisuje on z reguły prognozę działalności przedsiębiorstwa
w okresie od roku do 5 lat. Spełnia dwie podstawowe funkcje:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− funkcję wewnętrzną – umożliwia ustalenie słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa

oraz wybór strategii w celu poprawy sytuacji, w tym przypadku wykonywany jest na
własne potrzeby,

− funkcję zewnętrzną – umożliwia prezentację przedsiębiorstwa otoczeniu, w tym

przypadku wykonywany jest np. dla przyszłych partnerów, kredytodawców,
ubezpieczycieli, ekspertów, dostawców.

Nie ma jednego idealnego, ściśle określonego i z góry ustalonego wzorca budowy

biznesplanu, wynika to między innymi z:

−  wielkości przedsiębiorstwa,
−  struktury organizacyjnej,
−  stosunków własnościowych przedsiębiorstwa,
−  rodzaju działalności,
−  zamierzeń przyszłościowych.

Tabela 6. Struktura biznesplanu [opracowanie własne]

Części biznesplanu

Elementy biznesplanu

Plan działalności gospodarczej
jest obrazem zasobów rzeczowych
i kadrowych

nowo

zakładanej

firmy.

− syntetyczny opis (planowanego) przedsiębiorstwa

handlowego,

−  produkt (asortyment towarów),
−  charakterystyka odbiorców,
−  charakterystyka konkurencji,
−  strategie sprzedaży,
−  lokalizacja,
−  organizacja, kierowanie, zarządzanie, pracownicy,
−  analiza ryzyka

Plan finansowy
jest urzeczywistnieniem planu
działalności gospodarczej przez
zapewnienie projektowi
niezbędnych środków finansowych

−  oszacowanie zapotrzebowania na środki trwałe,
−  oszacowanie zapotrzebowania na środki obrotowe,
−  określenie źródeł pozyskania funduszy,
−  prognoza zysków i strat,
−  oszacowanie przepływów gotówkowych

Materiały uzupełniające w
formie załączników do planu

Mogą to być:
−  plany odcinkowe (rzeczowe, finansowe),
−  dodatkowe informacje o:

asortymencie towarów, sytuacji rynkowej,
sprzedaży, systemie zarządzania i strukturze
organizacyjnej, sytuacji finansowej,

− szczegółowe obliczenia dotyczące zaopatrzenia,

zatrudnienia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie podstawowe funkcje spełnia biznesplan?
2. Z jakich części i elementów składa się biznesplan?

4.4.3. Ćwiczenia

Pan Piotr zamierza rozpocząć działalność gospodarczą. Chciałby otworzyć mały sklep

osiedlowy z artykułami żywnościowymi, ale ma wiele obaw, postanowił sporządzić biznes
plan na własne potrzeby, aby ocenić swój pomysł. Przez kolejne ćwiczenia przejdziemy
wspólnie z Panem Piotrem.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania i polecenia.

Dane o przedsiębiorstwie

1. Podaj, jakie są dane właściciela (nazwisko i imię, adres, wykształcenie,

przygotowanie do prowadzenia działalności).

2. Podaj formę organizacyjno-prawną (np. jednoosobowa działalność osoby fizycznej,

spółka cywilna).

3. Podaj krótka charakterystykę zamierzonego przedsięwzięcia (co masz zamiar robić,

uzasadnij wybór, konkurencyjność tego co zamierzasz robić).

4.  Jaka jest planowana wielkość zatrudnienia?
5.  Jak zamierzasz osiągnąć cel bieżący i perspektywiczny?
6.  Jaka jest planowana forma rozliczeń z urzędem skarbowym (karta podatkowa,

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, zasady ogólne)?

Analiza rynku

1. Czy znalazłeś lukę w rynku (tzn. taki obszar, który nie został zagospodarowany

przez konkurencję)?

2. Do kogo kierujesz ofertę, tzn. kim będą klienci (grupa klientów)?
3. Jakie są potrzeby klientów, czym się będą kierowali przy zakupach (ceną produktu,

jakością, bliskością oferty), jakie są ich dochody (niskie, średnie, wysokie)?

4. Jaki przewidujesz zasięg rynku (np. dzielnica, miasto) na początek i docelowo?
5. Czy towary, które chcesz sprzedawać, podlegają wahaniom sezonowym, jeżeli tak,

to w jaki sposób zamierzasz przeciwdziałać negatywnym skutkom sezonowości?

6. Kim są konkurenci, jak działają, w jaki sposób docierają do klientów, jakie są ich

mocne i słabe strony?

7. Jakie planujesz formy reklamy?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  w zespołach 4–5-osobowych odpowiedzieć na pytania i polecenia,
2)  zapisać odpowiedzi na papierze pakowym,
3)  zaprezentować wyniki pracy na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− papier pakowy, mazaki, masa mocująca,
− literatura zgodna z punktem 6 przewodnika.

Ćwiczenie 2

Ustal kwoty podstawowych wydatków, dotyczących uruchomienia wyżej opisanej

działalności gospodarczej.
Ustalenie źródeł finansowania

1. Ustalenie kwot podstawowych wydatków dotyczących uruchomienia działalności

gospodarczej:
a) opłaty związane z rejestracją przedsiębiorstwa,
b) wydatki na lokal (remont, adaptację, opłatę czynszu z „góry”), zabezpieczenie

przed kradzieżą (kraty, alarmy, firma ochroniarska itp.),

c) wydatki na wyposażenie lokalu (lady, regały, maszyny, urządzenia, komputer,

telefon),

d)  zakup towarów handlowych,
e)  inne wydatki, np. reklama, szyld, pieczątka,
f)  łączna kwota wydatków.

2. Posiadane środki własne (pieniądze, środki rzeczowe, np. komputer, telefon,

samochód).

3. Kwota brakująca (1f – 2).
Należy ustalić, skąd można uzupełnić tę kwotę (np. dotacja z urzędu pracy, pożyczka od

rodziny, znajomych, z Funduszu Mikro).
Prognoza dotycząca przychodów, kosztów i wyniku działalności za okres jednego
miesiąca

1. Prognoza przychodów:

Przychód = ilość sprzedanych towarów x cena jednostkowa (średnia wysokość
przewidywanego przychodu)

2. Prognoza kosztów:

−  wartość towarów w cenie zakupu,
−  koszty związane z zakupem (transport, ubezpieczenie),
−  amortyzacja środków trwałych,
−  zużycie energii (elektrycznej, wody, gazu),

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− koszty usług obcych (czynsz, leasing, transport, ubezpieczenie lokalu,

samochodu, remonty),

− podatki i opłaty (np. podatek od środków transportu, opłaty skarbowe,

notarialne),

− wynagrodzenia brutto pracowników + narzuty na wynagrodzenia, w części

finansowanej przez pracodawcę,

−  koszty reklamy,
−  środki czystości,
−  odsetki od pożyczek, kredytów,
−  pozostałe koszty (jakie?),
= Razem koszty w miesiącu
Prognoza miesięcznego wyniku finansowego
Przychody – koszty = wynik finansowy brutto (zysk lub strata)

3. Sporządź plan kasowy

Gotówka początkowa
Wpływy
przychody

Wydatki
koszty
podatki
wypłata części zysku dla
właściciela

Gotówka końcowa

4. Oceń sytuację sklepu Pana Piotra w pierwszym okresie działalności gospodarczej,

biorąc pod uwagę wynik finansowy i stan środków pieniężnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dowiedzieć się, jaką kwotę należy zapłacić, uruchamiając działalność gospodarczą,
2)  odpowiedzieć na pytania i oszacować potrzebne środki na uruchomienie działalności,
3)  obliczyć przychody, koszty, wynik finansowy,
4)  sporządzić plan kasowy,
5)  napisać własną ocenę sytuacji sklepu, biorąc pod uwagę wynik finansowy i stan środków

pieniężnych,

6) przedstawić wyniki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−  kalkulator,
−  papier pakowy, mazaki, masa mocująca,
−  literatura z punktu 6 poradnika.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz?

Tak Nie

1) scharakteryzować podstawowe funkcje biznesplanu?

2) wymienić części i elementy biznesplanu?

3) sporządzić uproszczony biznesplan?

4.5. Analiza działalności ekonomicznej

4.5.1. Materiał nauczania

Pojęcie

Istotą analizy ekonomicznej jest wszechstronne badanie zjawisk gospodarczych,

uwzględniające ich wzajemne powiązania i wykorzystujące wszystkie dostępne materiały
źródłowe. Polega na podziale badanego zjawiska na części składowe, bada związki między
tymi częściami oraz między poszczególnymi częściami a całością badanego zjawiska.
Zadania i rodzaje analizy

Podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej jest ocena poziomu efektywności

gospodarowania oraz stanu ekonomicznego przedsiębiorstwa (np. handlowego)
i przygotowanie na tej podstawie informacji umożliwiających podejmowanie racjonalnych
decyzji gospodarczych przez osoby zarządzające. Przedmiotem badań mogą być między
innymi:

−  stan finansowy przedsiębiorstwa,
−  poziom kosztów,
−  stopień wykorzystania czynników rzeczowych,
−  stopień wykorzystania zasobów ludzkich,
−  potencjalne zagrożenia i punkty krytyczne,
−  pozycja przedsiębiorstwa na rynku,
−  działalność konkurencji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 7. Rodzaje analiz ekonomicznych [opracowanie własne na podstawie [1]]

Kryterium podziału analiz
ekonomicznych

Rodzaj analizy ekonomicznej

Przedmiot badań

Analiza finansowa:
(przychody ze sprzedaży,
koszty uzyskania
przychodów, wynik
finansowy, rozliczenia
z kontrahentami,
zobowiązania podatkowe,
struktura i wykorzystanie
kapitału…)

Analiza gospodarcza
(techniczno-ekonomiczna):
(poziom i kierunki sprzedaży,
ocena rynku, sprzedaż
towarów, gospodarowanie
majątkiem trwałym i
obrotowym, zatrudnienie
i wynagrodzenie….)

Czas występowania
badanych zjawisk w
stosunku do momentu
sporządzania analizy

Analiza wstępna: sporządza
się przed określonym
zdarzeniem lub zjawiskiem,
na jej podstawie podejmuje
się decyzje dotyczące
planowanych zadań

Analiza przeszłościowa:
polega na badaniu i ocenie
dotychczasowej działalności
gospodarczej i stanu
finansowego
przedsiębiorstwa

Regularność i częstotliwość
przeprowadzania analizy

Analiza doraźna (operatywna)
służy bieżącym potrzebom
zarządzania
przedsiębiorstwem.
Sporządzana jest
sporadycznie, przeważnie w
wyniku sygnału o zaistniałych
trudnościach i negatywnych
zdarzeniach występujących
w działalności

Analiza okresowa
sporządzana jest
systematycznie w
określonych przez
kierownictwo okresach np.
analiza miesięczna,
kwartalna, roczna

Zakres zagadnień objętych
analizą

Analiza odcinkowa
(problemowa) obejmuje
badanie oddzielnych zjawisk
(problemów) dotyczących
działalności gospodarczej lub
finansów

Analiza kompleksowa
(całościowa) obejmuje swym
zasięgiem, cała działalność
przedsiębiorstwa

Przeprowadzana na cele
prywatyzacji

Analiza stanu prawnego
majątku określa prawa
własności składników
majątkowych , ustanowione
na jej rzecz prawa na
gruntach, prawa na dobrach
niematerialnych (patenty,
licencje..) o charakterze
majątkowym, wierzytelności
i zobowiązania

Analiza gospodarcza
i finansowa obejmuje wycenę
wartości prywatyzowanego
przedsiębiorstwa oraz
ustalenie potrzeb i kierunków
jego restrukturyzacji,
zwłaszcza dotyczących zmian
organizacyjnych,
ekonomicznych
i technicznych

Aby analiza ekonomiczna spełniła swoje zadania, musi być odpowiednio zorganizowana.

Organizacja prac analitycznych zależy od:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−  tematyki badań,
−  rodzaju analizy,
−  charakteru jednostki gospodarczej.
W dużych przedsiębiorstwach handlowych przeprowadzaniem analiz zajmują się

wyodrębnione komórki organizacyjne, mogą one korzystać z usług analitycznych lub
z pomocy firm consultingowych lub osób fizycznych, które zajmują się doradztwem
w sprawach ekonomicznych i finansowych.

Istotnym elementem organizacji prac analitycznych jest podział tych prac na etapy:
1. Czynności przygotowawcze – obejmują:

−  określenie zagadnień podlegających analizie,
−  zakres i cel badania,
−  sposób gromadzenia materiałów sprawozdawczych,
−  ustalenie metod badania,
−  ustalenie formy przedstawienia wyników analizy,
−  ustalenie harmonogramu roboczego przebiegu prac analitycznych.

2. Przeprowadzenie badań – można wyodrębnić:

a) analizę ogólną – ustalane są wyniki w podstawowych dziedzinach działalności

przedsiębiorstwa np. wielkość sprzedaży, przychodów ze sprzedaży towarów,
kosztów uzyskania przychodów, wyniku finansowego, kształtowania się
nakładów rzeczowych i osobowych;

b) analizę szczegółową – celem jest poznanie przyczyn i wpływu poszczególnych

zjawisk na inne odcinki działalności przedsiębiorstwa oraz związków
i zależności między badanymi odcinkami. Ocena czynników wpływających na
badane zjawisko i ocena skutków oddziaływania tych czynników powinna być
zilustrowana konkretnymi liczbami.

3. Opracowanie wniosków wynikających z analizy – celem jest rozpoznanie

analizowanego problemu lub całej działalności przedsiębiorstwa. Wniosek powinien
być jednoznacznie sformułowany oraz powinien precyzować efekty, jakich należy
się spodziewać w wyniku jego realizacji.

Metody analizy ekonomicznej

W celu właściwej oceny całości powiązań przyczynowo-skutkowych w działalności

przedsiębiorstwa handlowego teoria i praktyka analizy ekonomicznej stosuje metody
szczegółowe.

Do najczęściej stosowanych należą:
1. Metoda porównań – polega na porównywaniu danych ocenianych z bazą

porównawczą, np.:
− porównanie wielkości badanych z wielkościami wynikającymi z norm (np.

porównanie faktycznej sprzedaży towarów w badanym okresie z wielkością
przewidywaną w planie),

− porównanie w czasie, polegające na porównaniu wielkości z okresu badanego

z wielkościami tego samego typu występującymi w minionych okresach
sprawozdawczych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− porównanie w przestrzeni, polegające na porównaniu badanego zjawiska

w jednym przedsiębiorstwie z innym przedsiębiorstwem lub porównaniu między
województwami, regionami, krajami.

2. Metoda odchyleń – w zależności od tego, czy przedmiotem porównania są zjawiska

jednorodne, czy różnorodne stosuje się:
a) metodę odchyleń bezwzględnych – stosuje się do ustalania różnic w wielkości

tych samych zjawisk,

b) metodę odchyleń względnych – stosuje się w badaniu różnorodnych zjawisk,

które są współzależne i kiedy kształtowanie się jednego zjawiska
(podstawowego) wpływa na określony przebieg kształtowania się zjawiska
innego (towarzyszącego), np. dynamika wielkości sprzedaży towarów wpływa
w określony sposób na kształtowanie się dynamiki kosztów własnych, sumy
wynagrodzeń.

3. Metoda kolejnych podstawień – służy do ustalenia wysokości wpływu

poszczególnych czynników na odchylenie badanego zjawiska. Wyróżniamy dwie
odmiany tej metody:
a) metodę łańcuchowego podstawiania – etapy działania:

−  obliczenie odchylenia bezwzględnego badanego zjawiska,
−  ustalenie czynników, które wpłynęły na zmianę tego zjawiska,
−  obliczenie, w jakim stopniu poszczególne czynniki wpłynęły na zmianę

(odchylenie) badanego zjawiska,

b) metodę różnicowego podstawienia (różnicowania) – etapy działania:

−  obliczenie odchylenia bezwzględnego badanego zjawiska,
−  ustalenie czynników, które wpłynęły na zmianę tego zjawiska,
−  obliczenie różnicy między wielkością tych czynników w okresie

badanym a ich wielkością w okresie podstawowym,

− obliczenie, w jakim stopniu poszczególne czynniki wpłynęły na zmianę

(odchylenie) badanego zjawiska.

Wskaźniki stosowane w analizie ekonomicznej występują w postaci:
− liczb bezwzględnych (absolutnych), tzn. są liczbami mianowanymi, czyli

wyrażonymi w określonych jednostkach wartościowych lub naturalnych, np. średnie
zatrudnienie 30 osób, średnia cena 35,- zł, wyrażają wielkość konkretną lub
przeciętną badanego zjawiska,

− liczb względnych (stosunkowych, relatywnych) wyrażających stosunek wielkości

dwu lub więcej zjawisk, zarówno jednorodnych, jak i różnorodnych, określonych
w liczbach bezwzględnych np. wzrost sprzedaży o 12% .

W zależności od treści wskaźników dzielimy je na trzy podstawowe grupy:
1. Wskaźniki finansowe, np.: płynność, obrotowość, wspomaganie finansowe,

rentowność. Do obliczania wskaźników wykorzystywane są zarówno dane bilansu,
jak i rachunku wyników. Użyteczność wskaźników bardzo wzrasta przy
zastosowaniu techniki komputerowej. Obliczone wskaźniki i ich odchylenia
umożliwiają podjęcie we właściwym czasie odpowiednich decyzji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wskaźniki działalności gospodarczej (głównie dotyczą analizy wielkości i

dynamiki sprzedaży towarów oraz analizę struktury asortymentowej towarów).

− Do analizy wielkości i dynamiki sprzedaży towarów wykorzystuje się

wskaźniki tempa wzrostu oraz indeksy, czyli wskaźniki dynamiki. Istotnym
elementem jest określenie wpływu czynników oddziałujących na odchylenia, np.
chłonność rynku, liczba i kwalifikacje pracowników, sieć punktów sprzedaży
i organizacja sprzedaży. Wpływ tych zmian można ustalić metodą podstawień
łańcuchowych.

− Strukturę asortymentową sprzedaży towarów określa się zazwyczaj, podając

procentowe wskaźniki struktury, a zmiany w strukturze ustala się przez
porównanie struktury asortymentowej w okresie badanym ze strukturą
przewidzianą w planie lub strukturą w okresach ubiegłych. Miernikiem
dostosowania struktury asortymentowej sprzedaży towarów do potrzeb rynku,
jest sama sprzedaż towarów oraz szybkość sprzedaży mierzona wskaźnikiem
zapasów w dniach.

3. Wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków

gospodarczych (głównie dotyczy analizy stanu urządzeń sieci handlowej, analizę
zatrudnienia i płac).
− Analiza zatrudnienia obejmuje przeważnie badanie wielkości i struktury

zatrudnienia, kwalifikacji zatrudnionych, wykorzystania czasu pracy oraz
wydajności pracy. Badanie wielkości i struktury zatrudnienia odbywa się za
pomocą wskaźników dynamiki i wskaźników struktury. Kwalifikacje
pracowników bada się na podstawie ich wykształcenia, przygotowania
i umiejętności zawodowych, które się przyrównuje do zadań jakie firma ma do
wykonania, a celem tych badań jest ustalenie kierunków polityki kadrowej
dotyczącej szkolenia, wymiany lub zwolnienia pracowników.

− Analiza płac polega na badaniu struktury i wielkości wynagrodzeń, średniej

płacy oraz związków dynamiki średniej płacy z wydajnością pracy.

− Analiza wykorzystania czasu pracy obejmuje przede wszystkim ustalenie

stopnia wykorzystania nominalnego czasu pracy, badania przyczyn nieobecności
usprawiedliwionej i nieusprawiedliwionej oraz przestoje i straty czasu w okresie
obecności pracownika w pracy.

Celem działania przedsiębiorstwa handlowego jest osiąganie zysku z prowadzonej

działalności. Wygospodarowany zysk wskazuje, że działalność jest efektywna, strata
natomiast świadczy o braku efektywności w działaniu firmy. Porównanie wielkości zysku
w różnych okresach w wartościach bezwzględnych często prowadzi do niewłaściwych
wniosków. Na przykład wielkość inflacji może powodować wzrost zysku w wartościach
bezwzględnych, przy jednoczesnym obniżeniu faktycznej zyskowności działalności. Do
oceny efektywności działania służą wskaźniki zyskowności (rentowności).
zysk netto

− wskaźnik zyskowności sprzedaży netto = -------------------------------------- x 100

wartość sprzedaży netto
Wskaźnik zyskowności sprzedaży netto informuje o udziale zysku w wartości sprzedaży,
informuje, jaki procent zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Wyższa wartość wskaźnika
oznacza poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Przykład

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Miesiąc Wartość sprzedaży netto

(zł)

Zysk netto

(zł)

Wskaźnik zyskowności

sprzedaży (%)

60 000,00

5 000,00

8,33

68 000,00

15 000,00

22,05

III

62 000,00

10 000,00

16,12

Ponieważ wskaźniki zyskowności sprzedaży w ciągu trzech miesięcy zmieniają się dość

znacznie, można wnioskować, że zmienia się asortyment i marża handlowa, którą
przedsiębiorstwo realizuje na sprzedaży.
Przykład

Okres I

Okres II

Sprzedaż netto (zł)

34 500,00

26 950,00

Zysk netto (zł)

3 940,00

4 773,00

Wskaźnik rentowności
sprzedaży (%)

0,11

0,17

Obliczone wskaźniki informują o wzroście efektywności sprzedaży, ponieważ w II

okresie na złotówce sprzedaży przedsiębiorstwo uzyskało 0,06 zł więcej zysku niż w okresie
I.
Zysk z działalności gospodarczej

− Wskaźnik rentowności pracy = -----------------------------------------------------

Przeciętne zatrudnienie

W tej wersji wskaźnik rentowności pracy pozwala obliczyć, ile zysku przypada na
jednego zatrudnionego.

Przykład

Okres I

Okres II

Zysk netto (zł) 3940,00

773,00

Liczba
zatrudnionych
osób

Wskaźnik
rentowności
pracy (%)

1970,00

2386,50

Wskaźnik rentowności pracy wskazuje, że w II okresie na jednego zatrudnionego

przypada więcej zysku, rentowność pracy wzrosła.

Wskaźnik rotacji zapasów – informuje o tym, ile obrotów dokonuje dany zapas towarów

w ciągu określonego czasu

Wskaźnik rotacji zapasów = wartość sprzedaży netto : średni zapas
− Wskaźnik obrotu zapasami w dniach informuje, na ile dni starczy określony zapas

towarów, przy danej wielkości sprzedaży.

Wskaźnik obrotu zapasami w dniach = średni zapas x liczba dni : wartość sprzedaży

netto
Przykład

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Okres Sprzedaż netto

(zł)

Średni stan

zapasów (zł)

Wskaźnik rotacji

zapasów

Okres I

250 000,00

30 000,00

8,33

Okres II

240 000,00

32 000,00

7,50

Okres III

260 000,00

34 000,00

7,60

Wskaźnik rotacji zapasów wskazuje, że zapasy odnawiane są przeciętnie co 8 dni,

w ciągu wszystkich badanych okresów.

Bardzo często przedsiębiorstwa handlowe przeprowadzają analizę kosztów, co pozwala

zaobserwować zmiany struktury kosztów w czasie, a także ustalić udział poszczególnych
grup kosztów w kosztach ogółem. Służy do tego:
koszt wg rodzaju x 100

− wskaźnik struktury kosztów = --------------------------------------

suma kosztów
Przykład

Struktura kosztów według rodzaju w sklepie detalicznym w miesiącu czerwcu i lipcu

Koszty wg rodzaju

Czerwiec

Lipiec

Wartość

(w zł)

Wskaźnik

struktury

kosztów (w %)

Wartość

(w zł)

Wskaźnik

struktury

kosztów

(w %)

Wartość towaru według
cen zakupu

4000,00

68,00

8000,00 75,50

Koszt zakupu towarów

200,00

3,40

500,00

4,71

Amortyzacja 40,00

0,68

40,00

0,37

Wynagrodzenie brutto
pracownika

900,00

15,30

1200,00 11,32

Narzuty na
wynagrodzenie
pracownika w części
płaconej przez
pracodawcę

164,00

2,78

218,00 2,05

Materiały biurowe

25,00

0,42

35,00

0,33

Czynsz 400,00

6,80

400,00

3,80

Energia elektryczna

30,00

0,50

30,00

0,28

Telefon 100,00

1,70

150,00

1,41

Środki czystości 25,00

0,42

25,00

0,23

Razem 5884,00

100,00

10598,00

100,00

Z analizy struktury kosztów w miesiącu czerwcu i lipcu wynika, że struktura kosztów

zmieniła się. Zwiększenie wartości zakupionego towaru w lipcu spowodowało korzystne
zmiany w strukturze kosztów, np. wynagrodzenie brutto pracownika wzrosło o 300,00 zł,
a udział w strukturze kosztów zmalał o 3,98%.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co jest podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej?
2.  Jakie rodzaje analiz ekonomicznych są najczęściej stosowane?
3.  Od czego zależy organizacja prac analitycznych?
4.  Z jakich etapów składają się prace analityczne?
5.  Jakie podstawowe grupy wskaźników stosowane są w analizie ekonomicznej?
6.  Do jakiej grupy wskaźników zaliczysz wskaźnik rentowności sprzedaży?
7.  Do jakiej grupy wskaźników zaliczysz wskaźnik dynamiki sprzedaży?
8.  Jakich wskaźników użyjesz do przeprowadzenia analizy sprzedaży?
9.  Które ze wskaźników służą do przeprowadzenia analizy struktury asortymentowej?
10.  Jakich wskaźników użyjesz do oceny stanu zatrudnienia?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij tabelę.
Kryterium podziału analiz
ekonomicznych

Rodzaj analizy ekonomicznej

Przedmiot badań

Analiza

doraźna (operatywna)

służy bieżącym potrzebom
zarządzania
przedsiębiorstwem.
Sporządzana jest
sporadycznie, przeważnie
w wyniku sygnału
o zaistniałych trudnościach
i negatywnych zdarzeniach
występujących w działalności.

Analiza okresowa
sporządzana jest
systematycznie
w określonych przez
kierownictwo okresach np.
analiza miesięczna,
kwartalna, roczna.

Zakres zagadnień objętych
analizą

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w puste miejsca w tabeli odpowiednie treści.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Sklep z odzieżą damską wykazał w kolejnych okresach:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kolejny okres

III

Zysk netto (w zł) 6

000

6500

6300

Sprzedaż towarów
(w zł)

23000

30000

31000

Wskaźnik
rentowności handlu
(w %)

1. Oblicz wskaźniki rentowności handlu w kolejnych okresach i podaj co one

oznaczają.

2. Oceń zaistniałą sytuację i podaj, jakie badania należałoby wykonać, aby ustalić

przyczynę zmian zyskowności.

3. Jaką decyzję powinien podjąć właściciel sklepu? Podaj uzasadnienie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć wskaźniki rentowności handlu w kolejnych okresach i wyniki wpisać do tabeli,
2) napisać, jakie czynniki mogły wpłynąć na zmiany zyskowności, oprócz zmian

ilościowych,

3) napisać, jakie decyzje powinien, według Ciebie, podjąć właściciel sklepu, aby wskaźnik

rentowności utrzymywał się na poziomie I okresu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

W hurtowni artykułów sportowych zatrudnionych jest 15 osób, w kolejnych okresach

wykazano:
Kolejny okres

III

Zysk (w zł)

60 000

100 000

90 000

Przeciętne
zatrudnienie

15 15 15

Wskaźnik
rentowności pracy
(w %)

1. Oblicz wskaźniki rentowności pracy i podaj, co oznaczają obliczone wskaźniki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć kolejno wskaźniki rentowności pracy. Wpisać wyniki do tabeli,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) napisać, co oznaczają obliczone wskaźniki oraz ocenić ich zmiany w poszczególnych

okresach.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−  komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
−  literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

W sklepie z artykułami odzieżowymi sprzedaż odzieży w maju zamknęła się w kwocie

60 000,00 zł, a średni zapas odzieży w tym miesiącu wyrażał się kwotą 20 000,00 zł.
Oblicz, na ile dni wystarczy ten zapas przy założeniu, że wartość sprzedaży odzieży
w ciągu następnych miesięcy nie będzie ulegać zmianie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć wskaźnik rotacji zapasów, zinterpretować wynik.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Oblicz wskaźnik rotacji zapasami w czterech sklepach z odzieżą damską.

Sklep I

Sklep II

Sklep III

Sklep IV

Średni zapas
towarów ( w zł)

30 000

50 000

20 000

80 000

Wartość
sprzedaży netto
(w zł)

50 000

110 000

40 000

160 000

Wskaźnik rotacji
zapasami w
dniach

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć wskaźniki rotacji zapasami, wyniki wpisać do tabeli,
2) ocenić, w którym sklepie towar jest sprzedawany najszybciej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer, arkusz kalkulacyjny Excel,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wyjaśnić, co jest podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej?

2) wymienić rodzaje analizy ekonomicznej?

3) wymienić etapy prac analitycznych?

4) scharakteryzować metody analizy ekonomicznej?

5) wymienić podstawowe grupy wskaźników stosowanych w analizie

ekonomicznej?

6) scharakteryzować wskaźniki finansowe?

7) scharakteryzować wskaźniki działalności gospodarczej?

8) scharakteryzować wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania

środków gospodarczych?

9) przeprowadzić analizę sprzedaży?

10) przeprowadzić analizę zatrudnienia?

11) obliczyć wskaźnik rentowności pracy?

12) obliczyć wskaźnik rentowności handlu?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Test pisemny wielokrotnego wyboru, dwustopniowy do jednostki
modułowej „Planowanie i analiza działalności handlowej”.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test pisemny zawiera 22 zadania czterokrotnego wyboru i sprawdza Twoją wiedzę

i umiejętności z zakresu planowania i prowadzenia działalności handlowej.

5.  Odpowiedzi udzielaj na KARCIE ODPOWIEDZI.
6.  Do każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d.
7.  Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
8.  Wybierz właściwą odpowiedź i w karcie odpowiedzi wstaw znak X.

pyt.

a b c d

9. W przypadku pomyłki, należy błędną odpowiedź skreślić i zaznaczyć kółkiem, następnie

wpisać odpowiedź poprawną.

pyt.

a b c d

10. Pracuj samodzielnie.
11. Na rozwiązanie testu masz 45 minut od momentu przekazania instrukcji i zadań.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Istota planowania polega na:

a)  formułowaniu celów, określaniu czasu i sposobów działania,
b)  określaniu metod, sposobów działania i zakresu zadań,
c)  określaniu czasu, zakresu zadań i metod,
d)  wskazywaniu celów, zakresu zadań i doborze metod.

2. Ze względu na horyzont czasowy rozróżniamy następujące rodzaje planów:

a)  pięcioletnie, trzyletnie, miesięczne,
b)  strategiczne, taktyczne, operacyjne,
c)  spójne, niespójne, taktyczne,
d)  operacyjne, spójne, niespójne.

3. Podaj, jaki rodzaj planu zastosujesz w przypadku planowania działalności gospodarczej

na okres jednego miesiąca:
a)  planowanie strategiczne,
b)  planowanie taktyczne,
c)  planowanie operacyjne,
d)  spójne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Zasada gospodarności stosowana jest do określania:

a)  możliwości czasowych potrzebnych do wykonania zadania,
b)  możliwości finansowych potrzebnych do wykonania zadania,
c)  celów, zadań i doboru środków potrzebnych do ich wykonania,
d)  możliwości czasowych i finansowych potrzebnych do wykonania zadania.

5. Zasadę podstawowego ogniwa stosuje się najczęściej w planowaniu:

a)  taktycznym,
b)  operacyjnym,
c)  strategicznym,
d)  spójnym.

6. Plan gospodarczy składa się z następujących części:

a)  plan taktyczny, plan strategiczny,
b)  plan rzeczowy, plan finansowy,
c)  plan operacyjny, plan strategiczny,
d)  plan rzeczowy, plan taktyczny.

7. Najczęściej stosowanymi formami płac są formy:

a)  akordowa, zaliczkowa, czasowo-prowizyjna, zaliczkowo-akordowa,
b)  kafetryjno-zaliczkowa, premiowo-prowizyjna, czasowo-odroczona,
c)  czasowe, czasowo-premiowe, prowizyjne, kafeteryjne, odroczone,
d)  akordowo-czasowa, czasowo-kafeteryjna, zaliczkowa.

8. Plan finansowy może być wykorzystany jako:

a)  dokument do kontroli dla urzędu skarbowego,
b)  podstawa do naliczania wynagrodzeń,
c)  dokument dla rozliczeń z ZUS,
d)  instrument kontroli zgodności wewnętrznej planów.

9. Podstawowe funkcje biznesplanu to:

a)  funkcja wewnętrzna, funkcja zewnętrzna,
b)  funkcja płatnicza, funkcja finansowa,
c)  funkcja wewnętrzna, funkcja płatnicza,
d)  funkcja finansowa, funkcja zewnętrzna.

10. Wykonywanie biznesplanu dla przyszłego partnera wiąże się z funkcją:

a)  zewnętrzną
b)  wewnętrzną
c)  finansowa
d)  płatnicza

11. Ze względu na przedmiot badań analizy ekonomiczne dzielimy na:

a)  analizę zewnętrzną, analizę wewnętrzną,
b)  analizę finansową, analizę wewnętrzną,
c)  analizę finansową, analizę gospodarczą,
d)  analizę gospodarczą, analizę zewnętrzną.

12. Ze względu na czas występowania badanych zjawisk analizy dzielimy na:

a)  analiza zewnętrzna, analiza wstępna,
b)  analiza wewnętrzna, analiza przeszłościowa,
c)  analiza wstępna, analiza przeszłościowa,
d)  analiza zewnętrzna, analiza wewnętrzna.

13. Ze względu na regularność i częstotliwość przeprowadzania analizy dzielimy na:

a)  analizę doraźną, analizę okresową,
b)  analizę finansową, analizę doraźną,
c)  analizę okresową, analizę gospodarczą,
d)  analizę finansową, analizę okresową.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Ze względu na zakres zagadnień objętych analizą dzielimy na:

a)  analizę wewnętrzną, analizę kompleksową,
b)  analizę wewnętrzna, analizę odcinkową,
c)  analizę odcinkową, analizę kompleksową,
d)  analizę zewnętrzną, analizę odcinkową.

15. Etapy prac analitycznych to:

a)  czynności wewnętrzne, czynności kompleksowe, czynności ostateczne,
b)  czynności przygotowawcze, przeprowadzenie badań, opracowanie wniosków,
c)  czynności przygotowawcze, czynności kompleksowe, czynności ostateczne,
d)  czynności wewnętrzne, przeprowadzenie badań, czynności ostateczne.

16. Metoda porównań polega na:

a)  porównaniu danych finansowych z danymi ocenianymi,
b)  porównaniu danych finansowych z baza porównawczą,
c)  porównaniu danych ocenianych z bazą porównawczą,
d)  porównaniu bazy porównawczej z danymi gospodarczymi.

17. Metoda kolejnych podstawień służy do:

a)  ustalenia wysokości wpływu danych finansowych na inne czynniki,
b)  ustalenie wpływu danych gospodarczych na inne czynniki,
c)  ustalenia wysokości wpływu poszczególnych czynników na odchylenie badanego

zjawiska,

d) ustaleniu wysokości wpływu danych finansowych na dane gospodarcze.

18. Metodę odchyleń bezwzględnych stosuje się do:

a)  ustalania różnic w wielkości tych samych zjawisk,
b)  ustalania różnic w wielkości różnorodnych zjawisk,
c)  ustalania różnic w wielkości danych finansowych,
d)  ustalania różnic w wielkości danych gospodarczych.

19. Aby obliczyć, jaki procent zysku przynosi dana sprzedaż, stosujemy:

a)  wskaźnik rentowności pracy,
b)  wskaźnik rotacji zapasów,
c)  wskaźnik rentowności sprzedaży,
d)  wskaźnik obrotowości aktywów.

20. Aby obliczyć, jaka wartość sprzedaży przypada na jedną złotówkę zaangażowanego

majątku, stosujemy:
a)  wskaźnik rotacji zapasów,
b)  wskaźnik rentowności sprzedaży,
c)  wskaźnik obrotowości aktywów,
d)  wskaźnik rentowności pracy.

21. Aby obliczyć, ile zysku przypada na jednego zatrudnionego, stosujemy:

a)  wskaźnik rentowności pracy,
b)  wskaźnik obrotowości zapasami,
c)  wskaźnik rentowności handlu,
d)  wskaźnik obrotowości aktywów.

22. Aby obliczyć, na ile dni starczy określony zapas towarów przy danej wielkości

sprzedaży, stosujemy:
a)  wskaźnik rentowności handlu,
b)  wskaźnik rotacji zapasów,
c)  wskaźnik obrotu zapasami,
d)  wskaźnik obrotowości aktywów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Planowanie i analiza działalności handlowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Odpowiedź

zadania

a b c d

Punktacja

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz. 2. WSiP, Warszawa 2002
2. Griffin R.W.: Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2001

3. Jaruga A., Sobańska I., Kopczyska L., Szychta A., Walińska E.: Rachunkowość dla

menedżerów. Towarzystwo Gospodarcze RAFIB, Łódź 1994

4. Kotler P.: Marketing, analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola. Gebethner i s-ka,

Warszawa 1994

5. Kielan K. Pokora K.: Wprowadzenie do działalności produkcyjnej, handlowej i

usługowej. WSiP, Warszawa 2000

6. Piasecki B. (red): Ekonomika i zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa – Łódź 1999

7. Szulce H.: Struktury i strategie w handlu. PWE Warszawa 1998
8. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych