Wydział
Górnictwa i
Geoinżynierii
Sławomir Jastrzębski
Bartosz Grzesiak
Górnictwo i
Geologia
Zespół nr 4
Wentylacja i
pożary I
Wyznaczanie współczynnika szczelności
lutnociągu
Nr
ćwiczenia:
4
Data wykonania:
18.01.2014r.
Data oddania:
01.02.2014r.
Ocena:
1.
Cel ćwiczenia.
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z problemami przewietrzania wyrobisk ślepych w
kopalniach. Wyrobiska ślepe w trakcie drążenia, przewietrzane są za pomocą lutniociągu i
wentylatora wymuszającego w nim przepływ powietrza. Zadaniem instalacji lutniociągowej
jest doprowadzenie do miejsca pracy odpowiedniej ilości powietrza. Ilość ta powinna
zapewnić rozrzedzanie i wymieszanie gazów wydzielających się ze skał oraz gazów
postrzałowych do koncentracji nie stwarzającej zagrożenia, jak również zapewnić utrzymanie
w wyrobisku właściwych warunków klimatycznych. W każdym lutniociągu, niezależnie od
stosowanego sposobu (wentylacja ssąca, tłocząca, kombinowana) występują straty powietrza
wskutek jego przepływu przez nieszczelności, połączeń poszczególnych segmentów lutni.
Średnia prędkość przepływu powietrza v
śr
:
d
śr
p
v
2
817
,
0
[m/s]
p
d
– ciśnienie dynamiczne [Pa]
- gęstość powietrza [kg/m
3
]
Wydatek objętościowy przepływu powietrza Q:
śr
v
Q
4
10
621
,
9
[m
3
/s]
Ciśnienie całkowite w punkcie pomiarowym
p
c
:
p
c
=
p
st
+
p
d
[Pa]
p
st
– ciśnienie statyczne [Pa]
Współczynnik strat powietrza p:
w
o
Q
Q
p
Q
w
– wydatek powietrza na odcinku pomiarowym p
o
,
Q
o
– wydatek powietrza na odcinku pomiarowym kolejno p
1
, p
2
, p
3
, p
4
.
Współczynnik szczelności lutnociągu k:
r
L
a
k
3
3
2
r – opór jednostkowy lutniociągu [Ns
2
/m
9
]
L – długość lutnociągu
k – współczynnik szczelności lutnociągu
a – wartość odczytana z wykresu
2. Wprowadzenie.
2.1. Sposoby przewietrzania lutnociągami.
Rozróżnia się przewietrzanie tłoczące, ssące i kombinowane.
Zaletami przewietrzania tłoczącego są:
- korzystniejsze cieplne warunki pracy w przodku, większe natężenie chłodzenia,
- mniejsze straty powietrza,
- intensywniejsze usuwanie gazów z przodku.
Wadą przewietrzania tłoczącego jest odpływ zużytego powietrza przez wyrobisko, co
przedłuża czas przewietrzania wyrobiska jako całości. Wada ta uwidacznia się szczególnie w
wyrobiskach metanowych i wznoszących się, gdyż metan, jako lżejszy od powietrza, trudno
schodzi w dół i gromadzi się pod stropem, gdzie intensywność przewietrzania jest mała. Jeżeli
chodzi o przewietrzanie wyrobiska jako całości, a nie tylko przestrzeni przyprzodkowej, to
znacznie skuteczniejsze jest przewietrzanie ssące. Usuwa ono bowiem szkodliwe domieszki
(gazy odstrzałowe lub wydzielające się w przodku) w stanie bardziej skoncentrowanym.
potrzeba więc znacznie krótszego czasu i mniejszej ilości powietrza na rozrzedzenie gazów
do tanu bezpiecznego. Gdy chodzi o warunki pracy w przodku i usunięcie z niego
szkodliwych gazów w możliwie najkrótszym czasie, wówczas należy zastosować
przewietrzanie tłoczące. Jeżeli zaś chodzi o stworzenie możliwie najkorzystniejszych
warunków w całym wyrobisku ślepym, to lepsze jest ssące. W celu wykorzystania
korzystnych stron obu sposobów przewietrzania stosuje się sposoby kombinowane.
Wentylację kombinowaną, tj. początkowo po odstrzeleniu w przodku ssącą, a następnie
tłoczącą uzyskać można przez:
- zmianą kierunku obrotów wirnika wentylatorów osiowych,
- zastosowanie urządzenia rewersyjnego,
- zastosowanie dwóch wentylatorów oraz manewrowanie odpowiednimi zasuwami Z1 i
Z2.
2.2. Straty powietrza. Czynniki wpływające na wielkość strat.
Zadaniem urządzenia lutniowego jest doprowadzanie do miejsca pracy (przodku
drążonego wyrobiska) odpowiedniej ilości powietrza. Ta obliczona odpowiednia ilość
powietrza powinna zapewnić rozrzedzenie i wymieszanie gazów wydzielających się ze skał
oraz zapewnić utrzymanie właściwych warunków klimatycznych. W każdym lutnociągu,
niezależnie od stosowanego sposobu wentylacji (ssąca, tłocząca, kombinowana), występują
straty powietrza wskutek jego wypływu przez nieszczelności połączeń poszczególnych
segmentów lutni. Przy dodatniej różnicy ciśnień w lutnociągu p i w wyrobisku p
0
, tzn. przy p-
p
0
> 0, powietrze dopływa z wyrobiska do lutni. W obu przypadkach ilość powietrza
przepływającego przez wentylator V
w
musi być sumą wymaganej ilości powietrza w przodku
V
0
i ilości V
s
wypływającej przez nieszczelności na całej długości lutnociągu V
w
=V
0
+V
s
. W
praktyce górniczej stwierdzono niejednokrotnie, że w niektórych warunkach straty V
s
mogą –
nawet kilkakrotnie – przewyższają ilości powietrza V
0
dopływającego do przodku. Znaczenie
strat w przewietrzaniu lutniowym wzrasta niewspółmiernie przy lutnociągach długich, które
stają się coraz bardziej nieodzowne w górnictwie podziemnym. Fakt ten i względy
ekonomiczne stanowią bodziec do podejmowanie coraz to nowszych wysiłków zmierzających
określenia ich wielkości.
Z doświadczenia wiadomo, że wielkość strat powietrza w lutnociągach zależy od:
- długości lutnociągu,
- rodzaju, stanu oraz liczby złączy lutni,
- materiału uszczelniającego i sposobu wykonania uszczelnienia,
- średnicy lutnociągu,
- materiału, z jakiego wykonane są lutnie.
Ponadto wpływ na ilość przepływającego powietrza lutnociągiem nieszczelny wywierają:
- opór wyrobiska (strata naporu w wyrobisku),
- opór wlotu powietrza do lutnociągu,
- zmiana ilości ruchu wywołana dopływem masy przez nieszczelność przewodu (rodzaj
wentylacji: ssąca, tłocząca),
- sposób rozmieszczenia wentylatorów wzdłuż lutnociągu.
Ilościowe określenie wpływu poszczególnych czynników na wielkość strat powietrza, a co z
tym się wiąże, na ilość przepływającego powietrza przez wentylator i jego depresję jest
zagadnieniem złożonym. Ta złożoność problemów skłania czasem niektórych autorów
zajmujących się tymi zagadnieniami do podawania pewnych prostych zasad określenia
wielkości strat powietrza i wymaganej depresji wentylatora lutniowego, zasad opartych na
pewnych subiektywnym wyczuciu i częściowo doświadczeniu praktycznym.
Źródło: „Przewietrzanie kopalń”, praca zbiorowa.
3. Obliczenia.
Parametry powietrza w laboratorium:
t
s
= 18,6
C
t
w
= 13,6
C
p= 987,42 hPa = 98742 Pa
Obliczam
gęstość powietrza na stanowisku pomiarowym:
T = t
s
+ 273 [K] = 291,6 [K]
p
w
– prężność pary wodnej, obliczona ze wzoru:
A
p
= 0,000677
- ciśnienie cząstkowe pary wodnej w stanie nasycenia:
T= t
w
+273 = 286,6 [K]
3.1. Zestawienie parametrów wentylacji lutniowej.
1
2
3
4
p
0
1589,22
1422,45
1324,35
1324,35
p
1
388,48
-
-
-
p
2
-
278,11
-
-
p
3
-
-
132,44
-
p
4
-
-
-
70,63
p
0
313,92
951,57
1275,30
1618,65
p
1
274,68
-
-
-
p
2
-
274,68
-
-
p
3
-
-
196,20
-
p
4
-
-
-
78,48
p
0
42,58
40,29
38,87
38,87
p
1
21,05
-
-
-
p
2
-
17,81
-
-
p
3
-
-
12,29
-
p
4
-
-
-
8,98
p
0
0,0410
0,0388
0,0374
0,0374
p
1
0,0203
-
-
-
p
2
-
0,0171
-
-
p
3
-
-
0,0118
-
p
4
-
-
-
0,0086
p
0
1903,14
2374,02
2599,65
2943,00
p
1
663,16
-
-
-
p
2
-
552,79
-
-
p
3
-
-
328,64
-
p
4
-
-
-
149,11
v
śr
[
m
/
s
]
Q [m
3
/s]
p
c
[
N
/
m
2
]
p
8
k
1,80
0,86
0,64
0,53
k [m
3
/N
1/2
*s]
0,44
0,32
0,23
7
a
0,9
1,1
1,35
1,6
a
3
4
5
6
p
0,49
lp
parametr
pkt
długość przewodu (m)
1
2
Δp
d
[
N
/
m
2
]
p
st
[
N
/
m
2
]
3.2. Wykresy zmian ciśnienia całkowitego i współczynnika szczelności wzdłuż
przewodu nieszczelnego.
4. Wnioski
Badania szczelności lutniociągu wykazały, że wraz ze wzrostem długości lutniociągu
maleje współczynnik szczelności lutniociągu k, natomiast wartość ciśnienia w nim spada.
Można więc przyjąć, że zgodnie z dokonanymi wyliczeniami spadek współczynnika
szczelności powoduje wzrost strat w lutniociągu.
Pomiary wydatku powietrza na wylocie do tego zmierzonego na wlocie dał nam obraz
zmian współczynnika strat p. W wyniku tego ustaliliśmy, że zgodnie z przypuszczeniami
powietrze wydobywało się na zewnątrz i kolejno na odległość 1 m dotarło 49% wtłoczonego
powietrza, na 2 m 44%, do 3 m 32% na końcu 4 m odcinka już tylko 23%. Jest to poważny
problem, że tak niewielka część dostaje się do końca wyrobiska gdyż w praktyce wymusza to
stosowanie dużych wydajności wentylatorów do przewietrzania lub zestawów wentylatorów.
Wszystko to wiąże się ze wzrostem kosztów i hałasu w przewietrzanym wyrobisku.
Obrazem strat w lutniociągu jest również wyliczone ciśnienie całkowite w kolejnych
punktach pomiarowych. Dla kolejnych punktów przedstawia się ono następująco:
punkt 1 – 663,16 Pa
punkt 2 – 522,79 Pa
punkt 3 – 328,64 Pa
punkt 4 – 149,11 Pa
Wynika z tego, że część powietrza wydostała się z lutniociągu przez nieszczelności samych
rur jak i połączeń.
W górnictwie najważniejszym współczynnikiem jest współczynnik k. Dąży się do
zwiększenia go w celu uzyskania jak najszczelniejszego lutniociągu. Od efektywności
przewietrzania w dużej mierze zależy komfort pracy oraz bezpieczeństwo. Dostarczenie
odpowiedniej ilości powietrza powoduje rozrzedzenie gazów wydostających się ze skał oraz
powstałych w wyniku strzelania.