plik

Wymodlone zwycięstwo. Nieznane
oblicze glorii pod Warszawą. Prof. Żaryn
dla PCh24.pl

W przededniu  Bitwy Warszawskiej  abp Aleksander  Kakowski,
metropolita  warszawski,  napisał list  do proboszczów,  którzy  byli na
miejscu  w swoich parafiach,  w którym podkreślił,  że nie wolno im
dezerterować,  a jeśli  ktokolwiek  opuści swoją parafię,  to z miejsca
zostanie  przez  niego suspendowany.  To były silne i jednoznaczne

słowa, które  miały mobilizować  kapłanów, oddalać od nich lęk i
tchórzostwo,  tak żeby byli z wiernymi  i trwali z nimi mocni w wierze
– mówi w rozmowie  z PCh24.pl prof. Jan Żaryn,  dyrektor  Instytutu
Dziedzictwa  Myśli Narodowej  im. Romana  Dmowskiego  i Ignacego
Jana Paderewskiego.

Z kim toczyliśmy  wojnę  w latach 1919-1921? Z Rosją bolszewików
czy może również  z Niemcami, których  kilkadziesiąt  tysięcy  znalazło
się w szeregach  armii  czerwonej?  A może także  z Brytyjczykami  i
Francuzami,  którzy  mieli własną wizję geopolityczną,  w której  nie
przewidywali  miejsca dla niepodległej  Polski?

Trzeba widzieć różnicę między wrogami bezpośrednimi a stronami,
które popełniały polityczne błędy.

Wrogiem i przeciwnikiem  niepodległej  Polski byli bolszewicy.  Co do
tego nie ma najmniejszych wątpliwości,  ale trzeba  się jednocześnie
zastanowić,  kim byli tak naprawdę  bolszewicy.

Z jednej  strony bolszewików  identyfikujemy  z Rosją,  która w tamtym
czasie była praktycznie przez  nich opanowana,  a sami Rosjanie  zostali
wprzęgnięci  w proces nazwany przez  Lwa Trockiego  rewolucją
permanentną. Można więc powiedzieć,  że bolszewikami  są Lenin i
jego towarzysze,  którzy zawłaszczyli  państwo  rosyjskie, jak i zwykli
Rosjanie,  którzy z mniejszą  lub większą ochotą uczestniczyli  w
realizacji  nakreślonych przez  kierownictwo  partii celów.

Bolszewicy  to jednak także ówczesna  międzynarodówka
komunistyczna,  czyli jaczejki znajdujące  się w różnych częściach
Europy, które zarówno  w 1919 jak i 1920 roku potrafiły wzmóc ogień

rewolucyjny po I Wojnie Światowej na terenach,  gdzie panowało
masowe  bezrobocie,  bieda, głód, które razem  promowały postawy
roszczeniowe  i strajkujące.

Strajki i różnorakie  manifestacje  wybuchały na terenie  chociażby
odradzającej  się po 123 latach zaborów  Polski w roku 1919 i były
wyraźnie  podjudzane  przez  komunistów z Komunistycznej  Partii
Robotniczej  Polski. Podobna sytuacja była w Niemczech  i innych
krajach.

W 1920 roku miał miejsce chyba najbardziej  znany z tamtego okresu
strajk dokerów gdańskich, którzy zostali w jakiejś mierze  wykorzystani
przez  bolszewików.  „Czerwona”  propaganda  docierała  do Gdańska
między innymi za sprawą lansujących ją niemieckich, antypolskich
władz tego miasta. To właśnie na terenie  Gdańska najlepiej  było
widać jak bardzo  Niemcy byli chętni do przywrócenia  granicy
niemiecko-rosyjskiej  sprzed  I Wojny Światowej  czy też w tym
przypadku niemiecko-bolszewickiej.

Trzeba  również  dodać, że Niemcy i to nie tylko ci, którzy mają władzę
nad Wolnym Miastem  Gdańskiem,  są również  stroną,  która nie dość,
że nie przeszkadza  bolszewikom,  to jeszcze  po cichu wspiera  ich
chociażby poprzez  uniemożliwienie  dostarczenia  amunicji i innego
sprzętu  Polakom walczącym z armią czerwoną.

To są więc bezpośredni albo pośredni uczestnicy wojny polsko-
bolszewickiej stojący po stronie „czerwonej zarazy”.

A co, że tak to określę, z całą gamą stron na zachodzie, które inaczej
niż Polacy widziały tę wojnę?

Tu oczywiście  najlepszym przykładem  jest Wielka Brytania,  która w
1920 roku podczas konferencji  w belgijskim Spa w zasadzie
prowadziła  politykę pod hasłem: ustalenia  Traktatu Wersalskiego  już
nie obowiązują.

To ogromna  tragedia dla sprawy polskiej, ponieważ  nam – Polakom, a
konkretnie  Romanowi Dmowskiemu,  Ignacemu Paderewskiemu  i
innym przedstawicielom  polskiej delegacji  w Wersalu udało się
przeforsować  nasze  racje mówiące, że Polska jest niezbędnym
elementem  porządku europejskiego  między Niemcami a Rosją,  a więc
porządku  w ramach którego ani Niemcy, ani Rosjanie  nie panują nad
Europą  Środkowo-Wschodnią.  W wyniku podjętych  tam ustaleń  na
mapy świata powróciła  Rzeczpospolita,  która w sojuszu  przede
wszystkim z Francją miała stabilizować  czy też gwarantować
równowagę  na kontynencie europejskim.

Wielka Brytania bardzo  niechętnie,  ale jednak zgodziła  się na ten
polsko-francuski  deal. Niestety, kiedy tylko sytuacja stała się
niestabilna,  jak to miało miejsce zwłaszcza  w lipcu i sierpniu 1920
Londyn natychmiast zmienił  swą optykę i zaczął  podnosić argumenty
o słabości  Polski i upadku koncepcji dla Europy Środkowo-Wschodniej
przyjętej  w Wersalu.

Nie można jednak powiedzieć,  żeby była to realizacja  polityki
bolszewickiej.  Wielka Brytania realizowała  własną  politykę, w której
to zupełnie  inaczej rozumiała  zasadę  równowagi.  W lipcu 1920
Londyn był zainteresowany,  aby przywrócić to co było, czyli Europę
bez Polski, ponieważ  jak przez  ponad 100 lat Polski nie było na

mapach świata. Uważano również, że ewentualny sojusz angielsko-
rosyjski w żaden sposób nie będzie destabilizował mocarstwowej
polityki Londynu.

Francuzi z kolei są naszymi sojusznikami wojskowymi. Marszałek  Foch
podczas  konferencji  w Spa próbuje  pomóc generałowi
Rozwadowskiemu,  ówczesnemu  szefowi  polskiej misji wojskowej  we
Francji. Francuzi mocno naciskają na Naczelnika Państwa Polskiego
Józefa  Piłsudskiego,  żeby ten mianował Rozwadowskiego  szefem
sztabu.  Nie ma wątpliwości,  że na poziomie wojskowej  przyjaźni
Francuzi wspierają  nas i robią, co mogą, aby pomóc nam skutecznie
przeciwstawić  się bolszewikom  i ich pokonać. Jeśli zaś chodzi o
politykę, to sprawa jest diametralnie  inna. Francuzi bowiem
prowadzą  ją na kolanach wobec Anglików.

Jeśli jednak ponownie  weźmiemy pod uwagę fakt, że 1918 roku Polski
nie było na mapach, a świat mimo to istniał, to w jakimś sensie
można zrozumieć  francuskich  polityków, ale tylko zrozumieć.  Trzeba
również  pamiętać, że Francuzi szukali w tamtym czasie
alternatywnego  rozwiązania.  Wielu z nich wierzyło,  że bolszewicy
zostaną  ostatecznie  pokonani przez  Rosję  Białą dzięki czemu również
Paryż odzyska wielomiliardowe  pożyczki, jakie udzielił Moskwie przed
i w trakcie I Wojny Światowej.

To tylko kilka elementów tego politycznego nierozumienia ówczesnej
sytuacji, jakie dominowało na Zachodzie.

W związku  z tym czy ktokolwiek  zdawał sobie wówczas sprawę  z
zagrożenia,  jakie niczym tsunami  nadciąga ze Wschodu,  i które  tak
jak tsunami  zniszczy  wszystko,  co stanie  na jego drodze?

Jedyna strona, która rozumiała,  na czym polega różnica  między carską
Rosją a bolszewikami  to Stolica Apostolska  i papież Benedykt  XV.
Ówczesny  Ojciec Święty mobilizuje  i wzywa wiernych we Włoszech,
Francji, gdziekolwiek tylko są do szturmu  modlitewnego.  Kościół i
papież doskonale  zdawali sobie bowiem sprawę  czym jest „czerwona
zaraza”.

Wspomnę  tylko tradycyjną pielgrzymkę do Lourdes  podczas  której
modlono się za niepodległą  Polskę.  Modlitwa ta nie wzięła  się jedynie
stąd, że papież życzył dobrze  Polsce, ale przede  wszystkim stąd, że
rozumiał  kontekst całej sytuacji. Benedykt XV był przekonany,  że
przegrana  Polski w wojnie z bolszewikami  rozpocznie  tragedię  całej
Europy, ponieważ  nie była to zwykła wojna, tylko wojna
cywilizacyjna.

Podobnie  Przewodniczący  Episkopatu  Belgii kard. Mercier  w lipcu i
sierpniu  1920 roku wzywał do modlitwy za Polskę i przypominał
politykom belgijskim, że to właśnie  dzięki postawie  Polaków w 1830
roku Belgowie  zostali uratowani  i wojska rosyjskie Mikołaja I nie
zburzyły świeżo  uzyskanej przez  nich niepodległości.

Powtórzę:  Kościół Katolicki doskonale rozumiał,  co się dzieje.  Co
więcej: rozumiał  nie tylko w perspektywie  bieżącej  polityki, w której
dominuje układanie  się stron, a Polska jest tu elementem  wtórnym.
Stolica Apostolska  widziała również  drugi wymiar tej wojny – wymiar
cywilizacyjny i rozumiała,  że bolszewicy są stroną,  która zniszczy
chrześcijańską  Europę.

Wojna polsko-bolszewicka w zbiorowej pamięci Polaków i nie tylko
Polaków, tak naprawdę ogranicza się do jednego dnia - 15 sierpnia

1920 i zwycięstwa  w Bitwie Warszawskiej  - a przecież  do tego czasu
walki trwały już kilkanaście  miesięcy. Jak wobec tego wyglądały
działania  wojenne  do dnia „Cudu nad Wisłą”?

Wojna polsko-bolszewicka  jest elementem  porządkowania  przez
Polskę Europy Środkowo-Wschodniej.  Od samego początku aktywnie
uczestniczymy  w tym procesie,  ponieważ  stroną najbardziej
destabilizującą  i chętną  do zajmowania  terytorium,  które Polska
widzi, jako swoje są właśnie bolszewicy.

Pierwszym  takim aktem jest zajęcie  i opanowanie  Wilna w kwietniu
1919 roku z rąk bolszewickich,  wyzwolenie  ziemi wileńskiej, co
oczywiście kontestuje  strona  litewska, tzw. Litwy Kowieńskiej,  ale ona
sama nie byłą zdolna do tego, żeby wyprzeć bolszewików.

Na początku 1920 roku będziemy wspierać Łotyszy także zagrożonych
bolszewickimi atakami na terenie Pribałtiki.

To są ważne akty wojny, które dotyczyły, jak już powiedziałem
polskiego udziału w porządkowaniu Europy Środkowo-Wschodniej.

W 1919 roku podczas  Konferencji  Wersalskiej  Roman Dmowski
przekazał  stronie  zachodniej  cały plan dotyczący polskich granic nie
tylko na zachodzie  i północy, ale także na południu  i na wschodzie.  Te
postulowane  przez  niego granice  Polski na wschodzie  są granicami
opartymi na II rozbiorze  Polski, to znaczy: Dmowski zgadza się na
odebranie  nam ziem pierwszego  rozbioru,  jeśli chodzi o Rosję,
natomiast te ziemie,  które zostały nam odebrane  w drugim i trzecim
rozbiorze  powinny wrócić do Polski.

Ta perspektywa  wschodniej  granicy jest wbrew  podręcznikowym
opiniom wcale nie rozbieżna  z koncepcją Józefa  Piłsudskiego,  który
oczywiście ubiera  to w słowa federacyjne,  ale de facto realizuje  ten
sam zasięg  terytorialny.

Mimo wszystkich różnic między Dmowskim i Piłsudskim to co do
granicy wschodniej i obszaru państwa polskiego nie było tak
głębokiego sporu, jak to dzisiaj próbuje się sugerować.

W tym miejscu muszę  zapytać o „zawieszenie”  wojny polsko-
bolszewickiej.  Czerwoni  dochodzą  do wniosku,  że muszą w Rosji
uprać się z białymi i dopiero  wówczas powrócą do realizacji  swojego
planu,  czyli „po trupie  pańskiej  Polski”  do Berlina,  a stamtąd  nad
Atlantyk?

W sytuacji, gdy bolszewicy  są stroną,  która może być pokonana  przez
wojska „białych”, czyli dawnego  tymczasowego  rządu, którego
ostatnim premierem  był Kiereński,  wojska polskie wstrzymują
wspierające  niejako białych dalsze  prowadzenie  wojny z
bolszewikami.  Jest to decyzja Naczelnika Państwa,  czyli Józefa
Piłsudskiego,  który oczekiwał  od „białych” polityków i dowódców
rosyjskich deklaracji, że uznają oni polskie roszczenia  terytorialne  na
wschodzie.  Ponieważ  takiego uznania po stronie  „białych” nie było, to
Piłsudski stwierdził,  że nie ma powodu,  aby im pomagać w wojnie
domowej  w Rosji, ponieważ  jest ona równie wroga Polsce jak strona
„czerwona”.

Warto w tym miejscu zastanowić  się: czy należało  przede  wszystkim
budować niepodległą,  silną Polskę czy też zniszczyć do końca
bolszewicką  zarazę,  nawet  jeśli skutkiem tego było obniżenie

możliwości potencjału prowadzącego do utworzenia II RP w tych
granicach, jakie ostatecznie w 1921 roku uzyskaliśmy.

Jest to bardzo  ważne pytanie i dzisiaj nie możemy od niego uciekać
widząc, ponieważ  widzimy całe zło komunizmu, jakie przez  ostatnie
100 lat rozlało  się i nadal rozlewa  się po świecie.

Piłsudski z punktu widzenia polskiej racji stanu nie widział powodu,
żeby kontynuując walki z bolszewikami i tym samym przyczynić się do
zwycięstwa  strony „białej”, która nie była zainteresowana
niepodległą  Polską. Ten argument  był doskonale rozumiany  100 lat
temu i jest rozumiany dzisiaj. Nie mniej jednak niewątpliwie  pojawia
się pytanie: czy niepodległa,  silna Polska powinna  być jedynym
punktem odniesienia  dla Naczelnika Państwa,  skoro przeciwko sobie
miał tak wyraźnie  zagrażającą  całemu Zachodowi  zarazę  bolszewicką,
która od początku chciała zniszczyć cywilizację chrześcijańską.

Jak udało nam się pokonać  bolszewików?  Przecież  wszystko  było
przeciwko  nam! Polska  została  sklejona  z trzech  różnych zaborów,  z
trzech  różnych kultur,  trzech  różnych  systemów prawnych,
monetarnych,  a nawet z różnych szerokości  torów kolejowych.
Bolszewicy  maszerujący  na zachód otwierają  szampany,  bo
zwycięstwo  jest ich zdaniem  kwestią  dni, jeśli  nie godzin. Jak w
związku  z tym to nam udało się wygrać, mimo że na logikę nie
mieliśmy  na to najmniejszych  szans?

Trzeba na to spojrzeć w dwóch perspektywach: długiej i krótkiej.

Jeśli chodzi o długą perspektywę czasową, to niewątpliwie mieliśmy
w XIX wieku wspaniałe elity polityczne, ekonomiczne, społeczne,

które z pokolenia na pokolenie dążyły różnymi środkami do tego,
żeby pamięć o I RP, czyli niepodległym państwie polskim była obecna
i żywa w narodzie.

Nie był to oczywiście  jedyny element.  W XIX wieku odbył się również
wielki proces  unarodowienia  mas ludowych, który został
zrealizowany  nie tylko dzięki temu, co można powiedzieć,  że jest
obiektywne,  to znaczy przemianom  ekonomicznym,  wzrostowi
konsumpcji czy poziomu życia etc. Powiem więcej  – to są elementy
drugorzędne!

Dużo istotniejszym  powodem  procesu unarodowienia  mas ludowych
jest trwała obecność  Kościoła Katolickiego,  dzięki któremu udało  nam
się obronić przed  atakami germanizacyjnymi i rusyfikacyjnymi w XIX
wieku. Przedmiotem  tego ataku były właśnie  warstwy ludowe.  Na
szczęście  dzięki Kościołowi  Katolickiemu i elitom warstwy ludowe
odnalazły się w polskości i ją uratowały.

Te dwa elementy,  czyli oświecone  elity i unarodowienie  warstw
chłopskich w ogromnej  mierze  wpłynęły na zmobilizowanie  narodu
polskiego w lipcu i sierpniu  1920 roku do walki z bolszewikami.

I tutaj mamy perspektywę krótką. Pierwszą instytucją, która
mobilizuje Polaków do obrony ojczyzny i cywilizacji chrześcijańskiej
jest Kościół Katolicki.

Generał Józef Haller leży krzyżem w kościele Najświętszego
Zbawiciela – jednej ze świątyń wybranych do nowenny modlitewnej
przez kard. Aleksandra Kakowskiego w Warszawie, aby wierni mogli

się modlić i mobilizować do walki, do spotkania z czerwoną hordą,
która jest już u wrót stolicy.

Na Jasnej Górze  przeor  prowadzi  nieustanne  modlitwy, w których to
uczestniczy  codziennie  co najmniej 50 tys. ludzi modlących się o
zwycięstwo  Polaków pod Warszawą.

Episkopat oddaje Polskę i Polaków Sercu Jezusowemu.

Ponowione są śluby króla Jana Kazimierza, czyli oddanie się pod
opiekę Matki Bożej Królowej Polski.

Jednocześnie odbywają się w całej Polsce modlitwy pod hasłem
wstępowania do armii ochotniczej.

Na Rynku w Krakowie są celebrowane przez kard. Adama Sapiehę
Msze Święte.

To samo dzieje się w Warszawie i w parafiach na wschód od
Warszawy, m.in na Podlasiu.

Biskup polowy Stanisław Gal wzywa kapelanów wojskowych by stali
ramię w ramię z żołnierzami

Najbardziej  jednak trafiająca  do wyobraźni  jest instrukcja
wspomnianego  już abp. Aleksandra  Kakowskiego, metropolity
warszawskiego,  który napisał do proboszczów,  przebywających  na
miejscu w swoich parafiach,  że nie wolno dezerterować,  a jeśli

ktokolwiek opuści swoją parafię,  to z miejsca zostanie  przez  niego
suspendowany.  To są silne i jednoznaczne  słowa, które mają
mobilizować kapłanów,  oddalać od nich lęk i tchórzostwo,  tak żeby
byli z wiernymi i trwali z nimi mocni w wierze.

Do tego musimy dodać ogromny autorytet generała  Józefa  Hallera,
który potrafił  zmobilizować  wielu młodych ludzi, nawet ówczesnych
gimnazjalistów  do wstąpienia  do armii ochotniczej  dzięki czemu w
ciągu kilku tygodni ponad 100 tys. osób zgłosiło  się i zostało
błyskawicznie  wprowadzonych  w strukturę  polskich sił zbrojnych.

Jesteśmy tak potężnie  zmobilizowani jako naród,  że w Warszawie  na
kilkanaście godzin przed  bitwą nie widać większych śladów paniki.
Uciekają dyplomaci zachodni, ale warszawiacy  miasta nie opuszczają.

Na czele rządu  stoi Wincenty Witos, jego zastępcą  jest Ignacy
Daszyński. Jest to rząd,  który powstaje  za zgodą Sejmu
Ustawodawczego,  który to Sejm Ustawodawczy  jest zdominowany
przez  prawicę.  To prawica godzi się na to, żeby premierem  rządu
polskiego był Wincenty Witos, a jego zastępcą  Ignacy Daszyński
motywując to w ten sposób,  że to jest właśnie ten ogólnopolski
wymiar udziału  Polaków w wojnie,  bo to warstwy ludowe  mają być
świadome,  że to ich Polska!

Kraj, w którym toczy się wojna to nie jest Polska elit, tylko Polska
całego narodu  i symbolem tego są postacie Witosa i Daszyńskiego,
którzy obejmują  władzę  po tym najbardziej  krytycznym momencie,
jakim była dymisja Władysława  Grabskiego  po jego powrocie  z
konferencji  w Spa.