Układ pokarmowy

UKŁAD POKARMOWY CZŁOWIEKA 

Gruczoły, których wydzieliny uchodzą do światła przewodu pokarmowego: ślinianki, wątroba,
trzustka. 
Ślina zawiera a-amylazę - enzym hydrolizujący wiązania glikozydowe typu µ w cukrach. 

ŻOŁĄDEK 

Pepsyna - enzym proteolitycznym (rozkładający białka) - endopeptydaza; wydzielana w postaci
proenzymu uaktywnianego w niskim pH. 
Podpuszczka - występuje tylko u młodych ssaków (pH 6 do 6,5); ścinanie białka mleka kazeiny
w parakazeinę łączącą się z jonami wapnia i wytrącająca się z roztworu. 
Kwas solny - produkowany przez komórki okładzinowe. 
Skurcze perystaltyczne - mieszanie i przesuwanie treści pokarmowej. 
Śluz - rola ochronna. 

DWUNASTNICA 

Sok jelitowy - produkowany przez gruczoły dwunastnice i jelita cienkiego; zawiera enzymy
trawienne i enterokinazę (uaktywnienie proteolitycznych enzymów trzustki). 
Sok trzustkowy - wytwarzany przez trzustkę; woda 98%, enzymy i związki jonowe. 
Żółć - produkowany przez wątrobę; woda 93%, substancje stałe (sole kwasów żółciowych ,
fosfolipidy i cholesterol); emulgowanie tłuszczów. 

ENZYMY TRZUSTKI: 

µ-amylazy - hydrolizują wiązania µ-glikozydowe w polisacharydach. 
Endoppeptazy (trypsyna, chymotrypsyna) wydzielane w formie nieczynnych proenzymów
(trypsynogen i chymotrypsynogen) doprowadzają do rozpadu dużych cząsteczek białka na
mniejsze. 
Egzopeptydazy (karboksypeptydaza, aminopeptydaza) wydzielane w formie nieczynnych
proenzymów odczepiają od peptydów dwu- i trójpeptydy. 
Lipazy - wydzielane w postaci czynnej; hydrolizują wiązania estrowe. 

Emulgacja - rozpraszanie drobin tłuszczu przez kwasy żółciowe, które wykazują jednoczesne

powinowactwo do wody i tłuszczów. 

Nukleazy - hydrolizują wiązania fosfo-diestrowe pomiędzy nukleotydami w kwasach
nukleinowych. 

JELITO CIENKIE 

Wydzielanie soku jelitowego (3-6 litrów na dobę) - enzymy trawienne; ostateczny rozkład
substancji pokarmowych. 
Rozkład przez enzymy proteolityczne dwu- i trójpeptydów na pojedyńcze aminokwasy. 
Disacharazy - hydroliza dwucukrowców do monosacharydów. 
Mleczko pokarmowe - końcowy produkt działania enzymów trawiennych. Zawiera wodną
mieszaninę jednocukrów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów i nukleotydów oraz substancji
mineralnych. 

Wchłanianie monomerów do krwioobiegu (żyła wrotna oraz naczynia limfatyczne). Zwiększenie
powierzchni wchłaniania - fałdy okrężne; kosmki jelitowe; mikrokosmki komórek nabłonka
jednowarstwowego tworzące rąbek oskórkowy. 

Pory komórek nabłonkowych jelita cienkiego - dyfuzja "mniejszych" jonów (Na+) oraz
przechodzenie wody. 
Wchłanianie przez komórki nabłonkowe produkty lipolizy są w nich ponownie składane w
tłuszcze (resynteza). Zostają otoczone wraz z fosfolipidami i cholesterolem cienką warstwą
białek (powstanie chylomikronów) i uwolnione do naczyń limfatycznych. 
"Większe" jony - dyfuzja wspomagana lub transport aktywny. 
Monosacharydy i aminokwasy - żyłą wrotną do wątroby. 

JELITO GRUBE 

Oddzielone od cienkiego zastawką krętniczo-kątniczą. 
Gruczoły jelita grubego - produkcja śluzu. 
Wchłanianie - jonów, witamin, aminokwasów wraz z wodą (resorpcja wody). 

TRAWIENIE U PRZEŻUWACZY 

1. Przeżuwanie pokarmu w jamie gębowej. 
2. Połknięcie do żwacza. 
3. Mieszanie z treścią przedżołądka (symbionty). 
4. Odłykanie i ponowne przeżuwanie, mieszanie ze śliną i połykanie. 
5. Do czepca przechodzą cząstki bardziej rozdrobnione. 
6. Księgi - zahamowanie trawienia; odciskanie treści: płynna do trawieńca; stała do czepca
(funkcja filtracyjna). 

7. Rozłożone polisacharydy (na kwasy tłuszczowe) wchłaniane w żwaczu i czepcu do krwi. 

WĄTROBA I JEJ FUNKCJE 

1. Metabolizm węglowodanów. 
2. Magazynowanie glikogenu (kondensacja cząsteczek glukozy - glikogeneza). 
3. Równoważenie poziomu cukru we krwi. 
4. Utlenianie kwasów tłuszczowych (b-oksydacja). 
5. Zamiana nadwyżki cukrów na kwasy tłuszczowe lub tłuszcze. 
6. Synteza fosfolipidów i cholesterolu. 
7. Przeróbka cholesterolu na kwasy żółciowe. 
8. Wyłapywanie ze krwi szkodliwych związków azotowych i poddawanie ich dezaminacji. 
9. Synteza białek osocza krwi. 
10. Produkcja żółci. 
11. Usuwanie i neutralizowanie trucizn. 
12. Magazynowanie witamin A, D, B12. 
13. Granulocyty (występują w łącznotkankowym zrębie wątroby) wytwarzają heparynę
(mukopolisacharyd) - przeciwdziałanie krzepnięciu krwi. 
14. Główny generator ciepła. 

OŚRODEK GŁODU I SYTOŚCI 

Ośrodek pokarmowy (podwzgórze). Spadek poziomu cukru we krwi uaktywnia ośrodek głodu