1
INTERAKCJE
ANTYBIOTYKÓW
Małgorzata Berezińska
Zakład Farmakologii
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2
Podział preparatów o działaniu
przeciwdrobnoustrojowym
Chinolony,
sulfonamidy,
trimetoprim
Aztreonam.
chloramfenikol
Makrolidy,
ketolidy,
cefalosporyny,
penicyliny
półsyntetyczne
Penicylina
benzylowa,
glikopeptydy,
aminoglikozydy
makrolidy
Nie posiadają
naturalnego
wzorca
Syntetyczne
odtworzenie
struktury
naturalnej
Pochodne
produktów
naturalnych
Metabolity
drobnoustrojów
Syntetyczne
Syntetyczne
Półsyntetyczne
Naturalne
Chemioterapeuty
ki
Antybiotyki
3
Miejsce docelowego działania antybiotyków w
komórce bakteryjnej
Chinolony,
metronidazol,
nitrofurany,
kotrimoksazol
DNA
Rifampicyna
mRNA
Linkozamidy,
streptograminy,
makrolidy,
chloramfenikol
Podjednostka 50S
Aminoglikozydy,
tetracykliny
Podjednostka 30S
β-laktamy,
glikopeptydy
Ściana komórkowa
Działające
antybiotyki
Element komórki
bakteryjnej
R
y
b
o
so
m
y
4
Mechanizmy działania antybiotyków i
chemioterapeutyków na drobnoustroje
Kotrimoksazol,
chinolony,
nitrofurany
metronidazol,
rifampicyna,
leki
przeciwwiruso
we
Chloramfenikol,
aminoglikozydy,
tetracykliny,
makrolidy, kwas
fusydowy
Polimyksyny, leki
przeciwgrzybicze
β-laktamy,
glikopeptydy,
fosfomycyna,
bacytracyna
Blokowanie
biosyntezy
DNA
Blokowanie
biosyntezy
białka
Uszkodzenia błony
cytoplazmatycznej
Blokowanie
biosyntezy
ściany
komórkowej
5
Podział ze względu na sposób działania
antybiotyku
Bakteriobójcze
β-laktamy
Aminoglikozydy
Chinolony
Kotrimoksazol
Glikopeptydy
MBC – minimal bacteriocidal
activity
Bakteriostatyczne
Makrolidy
Linkozamidy
Ketolidy
Tetracykliny
Chloramfenikol
Trimetoprim
Sulfonamidy
MIC – Minimal inhibitory
concentration
Antybiotyk bakteriobójczy: MBC:MIC ≤ 4
6
Interakcje leków
Interakcje –
wzajemne oddzia
ł
ywanie leków w
Ŝ
ywym
organizmie, to znaczy wp
ł
yw jednego leku na
końcowy wynik dzia
ł
ania innego, równocześnie
stosowanego leku.
Interakcje:
Farmaceutyczne
Farmakokinetyczne
Farmakodynamiczne
2
7
Terapia skojarzona antybiotykami
Wskazania :
Empiryczne leczenie cięŜkich zakaŜeń u pacjentów w cięŜkim
stanie ogólnym.
Terapia zakaŜeń mieszaną florą bakteryjną.
Zapobieganie powstawaniu oporności drobnoustrojów w
leczeniu zakaŜeń przewlekłych.
Zmniejszenie dawek stosowanych leków.
Uzyskanie synergizmu hiperaddycyjnego.
Zmniejszenie działań niepoŜądanych
.
8
Zasady leczenia skojarzonego
Antybiotyk bakteriostatyczny+ bakteriostatyczny – moŜliwy
synergizm hiperaddycyjny
→
moŜliwość działania
bakteriobójczego
Antybiotyk bakteriobójczy+ bakteriobójczy
9
Potencjalne niebezpieczeństwa powodowane
terapią skojarzoną
MoŜliwość nasilenia działań niepoŜądanych
Zwiększenie ryzyka uczulenia dotyczące stosowanych
składowych terapii skojarzonej
MoŜliwość powstania oporności na wiele składników leczenia
skojarzonego
Niebezpieczeństwo działania antagonistycznego
Utrudnienie rozpoznania bakteriologicznego
Wzrost podatności na nadkaŜenia
10
Racjonalna chemioterapia
Skuteczność
Bezpieczeństwo
MoŜliwie niski koszt leczenia
MoŜliwie wygodne stosowanie leku
Jak najmniejsze szerzenie oporności
11
Błędy antybiotykoterapii
Rozpoczęcie antybiotykoterapii mimo braku
wskazań
Niewłaściwy wybór antybiotyku
Niewłaściwe dawkowanie
Niewłaściwy czas leczenia
Niewłaściwa droga podania
12
Najczęstsze błędy popełniane przez
pacjentów
Rezygnacja z kupna antybiotyku
Rezygnacja z rozpoczęcia leczenia
Opóźnienie rozpoczęcia leczenia
Opuszczanie pojedynczych dawek antybiotyku
Zmiana ilości dawek antybiotyku i odstępów
czasowych między dawkami
Przedwczesne zakończenie kuracji
3
13
Czynniki zwiększające
prawdopodobieństwo przestrzegania
zaleceń lekarza
Odpowiednie poinstruowanie pacjenta
Niska cena antybiotyku
Krótkotrwała terapia
Niewielka ilość dawek leku w ciągu doby
Odpowiednia postać leku i łatwe w uŜyciu
opakowanie
Brak objawów niepoŜądanych
14
Podział chinolonów
Moksifloksacyna
Gemifloksacyna
Klinafloksacyna
Lomefloksacyna
Gatifloksacyna
Fleroksacyna
Norfloksacyna
Ofloksacyna
Pefloksacyna
Ciprofloksacyna
Enoksacyna
Lewofloksacyna
Kwas
nalidyksowy
Kwas
pipemidowy
Cinoksacyna
IV generacja
III generacja
II generacja
I generacja
Naftyrydynochinol
ony
Polifluorochinolo
ny
Fluorochinolony
Chinolony
15
Chinolony - wskazania
I generacja – zakaŜenia układu moczowego
„Nowe” chinolony
ZakaŜenia dróg moczowych i gruczołu krokowego
ZakaŜenia gruczołu krokowego
ZakaŜenia dróg oddechowych i ucha środkowego o etiologii
P. aeruginosa
Atypowe zapalenia płuc
ZakaŜenia przewodu pokarmowego (profilaktyka „biegunki
podróŜnych”)
RzeŜączka
Gruźlica
ZakaŜenia kości i szpiku
Posocznica
16
Chinolony – reakcje niepoŜądane
Nudności, wymioty, biegunka
Bóle głowy, zaburzenia snu, podniecenie, drgawki
Reakcje alergiczne – wysypka, świąd, pokrzywka,
nadwraŜliwość na światło, gorączka
ŚródmiąŜszowe zapalenie nerek (>50 r.Ŝ.)
Bóle stawów i mięśni, zapalenie ścięgna Achillesa
Zaburzenia wzrostu chrząstek stawowych (?)
Zaburzenia czynności wątroby i szpiku kostnego