Henryk Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy”

jako powieść o mieszkańcach Afryki -

opracowanie zagadnienia

Przygodowo-podróżnicza powieść wybitnego noblisty, pt.: ,,W pustyni i

w puszczy” jest wspaniałą opowieścią o dwójce przyjaciół, którzy

uprowadzeni przez Beduinów, przemierzają pustynię, pokonując przy

tym wiele przeszkód i zdobywając mnóstwo nowych doświadczeń.

Prócz wspaniałych kreacji dziecięcych, w utworze znajdziemy też całą

scenerię świetnie nakreślonych postaci drugoplanowych. Wśród nich

prym wiodą rdzenni mieszkańcy Czarnego Lądu, co jest naturalnym

następstwem wyboru miejsca akcji, wszystkie wydarzenia rozgrywają

się bowiem w Afryce. Na szczególną uwagę zasługuje kilka postaci z

afrykańskiego kręgu: Kali, Mea, Nasibu oraz porywacze Stasia i Nel:

Chamis, Idrys i Gebhr.

Kalego poznajemy jako niewolnika Gebhra. Człowiek ten nielitościwie

mści się za swoje osobiste niepowodzenia na chłopcu. Bity i poniżany

Murzyn wzbudza litość w Nel. Kiedy Staś zabija okrutnika, Kali nie

potrafi wyjść z podziwu i oddaje się we władanie swemu białemu

wybawicielowi. Z czasem okazuje się, że Kali jest synem króla

Wa-himów - Fumby. Niestety nie wie, gdzie położony jest jego kraj. Gdy

przypadkiem mali podróżnicy natrafiają na jego plemię, chłopak nie

waha się i odrzuca możliwość pozostania wśród współbraci.

Postanawia do końca towarzyszyć dzieciom w ich zmaganiach z

afrykańską pustynią. Ulubionym zajęciem Kalego było leniuchowanie i

jedzenie, a najczęściej powtarzanym zdaniem: ,,Kali jeść, Kali pić”.

Bohater wierzy też w tzw. ,,dobre Mzimu” i właśnie Nel przypisuje to

zaszczytne miano. Kali wzbudza wielką sympatię swoją zabawną mową

i prostodusznością. Jest wiernym i oddanym przyjacielem dzieci.

Podobny stosunek ma czytelnik do kolejnej drugoplanowej postaci -

Mei. Jest ona rdzenną mieszkanką Afryki. Wychowywała się nad

brzegiem Nilu. Niewolnica zostaje darowana Nel, gdy opiekunka

Angielki - Dinah zmarła. Mea była dziewczyną młodą, ,,o miłych rysach i

słodkim wyrazie twarzy”, miała długie nogi i smukłą sylwetkę. Była

bardzo przywiązana do Nel i zawsze służyła jej pomocą. Kochała

Kalego do tego stopnia, że nie przestraszyła jej wizja wspólnej śmierci z

nim na pustyni z wycieńczenia i głodu.

Z kolei Murzynek Nasibu to mały chłopiec służący Lindemu. Geograf

prosi Stasia, by Tarkowski zaopiekował się tym ,,dobrym dzieckiem”.

Od tej pory Nasibu podróżuje wraz z naszymi bohaterami.

W Afryce mieszkali również porywacze dzieci. Pochodzili ze sławnego

pokolenia Dangalów i byli Sudańczykami. Chamis - syn Chagidiego

pojawia się w El-Medine. Właśnie tu Staś i Nel mieli spotkać się z

ojcami. Chamis był im znany jako ,,dobry znajomy z Port Saidu” i

,,chłopiec do posyłek” zatrudniany przez pana Rawlisona. To on był

głównym organizatorem porwania. Bliższy był mu pies Saba aniżeli

uprowadzone dzieci, mimo to nie wahał się ich bronić przed

okrucieństwem Gebhra. Ten drugi okazał się odrażającym despotą,

wyładowującym swoją złość i nienawiść przez znęcanie się nad Kalim.

Wraz ze swym bratem Idrysem jest przewodnikiem wielbłądów. Już

wygląd obojga napawa strachem: ,,Księżyc oświetlał ich bardzo ciemne

twarze, które przy jego blasku wyglądały jakby wykute z brązu. Białka

ich oczu połyskiwały zielonkawo spod turbanów.” Gebhr jest

bezlitosnym typem, który nawet wyżebrane jedzenie wyrywa chciwie

Stasiowi. Idrys wydaje się najbardziej opanowany i inteligentny z tej

trójki. Mocno wierzy w proroka, ale w jego sercu pojawia się też

zwątpienie, czy aby nie lepiej byłoby mu w służbie u Anglików. Jest

rozczarowany brakiem zainteresowania Mahdiego dziećmi. W końcu

zostaje w Omdurmanie ofiarą epidemii. Natomiast Chamis i Gebhr giną

z ręki odważnego Stasia.

Prócz tych postaci przez powieść przewija się też wielu innych

mieszkańców Afryki, m.in. wojownicy z plemienia Wa-himów.

Sienkiewicz tak ich opisuje: ,,Uzbrojeni byli w łuki i włócznie. Naokół

bioder mieli krótkie spódniczki z wrzosów, a niektórzy - ze skór małpich.

Głowy ich zdobiły pióra strusi, papug lub wielkie peruki zdarte z czaszek

pawianów. Wyglądali wojowniczo i groźnie, ale stali nieruchomie w

milczeniu(…)”.

Pisarz pozwolił polskim czytelnikom odkryć wielobarwny, tajemniczy

świat afrykańskiego lądu. Wszystkie nakreślone przez niego postaci są

bardzo realne i żywe, a przewaga czarnoskórych bohaterów w powieści

pozwala śmiało uznać ,,W pustyni i w puszczy” za powieść o

mieszkańcach Afryki.