bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
52
52
go
to
we
na
rz
ęd
zia
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
Scenariusze na różne okazje
Zabawy
z pingwinkami
Monika Majewska
scenariusz zajęć dla grupy dzieci pięcio-, sześcioletnich
N
abywanie umiejętności społecznych przez dzieci
jest niezwykle ważnym osiągnięciem rozwojo-
wym w okresie przedszkolnym. Przebywanie na
terenie przedszkola w otoczeniu grupy rówieś-
ników stwarza bardzo korzystne warunki dla
rozwoju kompetencji społecznych dziecka. Należy jednak
pamiętać, iż nabywanie ich jedynie poprzez nawiązywanie
spontanicznych relacji z rówieśnikami może nie wystarczyć
dla rozwinięcia tych umiejętności w pełni. Zatem nieodzow-
ne jest zaangażowanie całego środowiska wychowawczego
na terenie przedszkola, a w szczególności nauczycieli wycho-
wania przedszkolnego, posiadających wysokie kwalifikacje
i umiejętności niezbędne w procesie wpierania aktywności
społecznej dzieci.
E. McGinnis i A.P. Goldstein stworzyli propozycję programu
nauczania umiejętności prospołecznych (2003). Prezentują li-
stę 40 umiejętności, które można rozwijać u dzieci w wieku
przedszkolnym i szkolnym (patrz ramka). Umiejętności te
dotyczą zachowań prospołecznych związanych z akceptacją
rówieśniczą i kompetencją społeczną, zwiększają satysfakcję
dziecka z własnych działań, mają też przyczynić się do jego
sprawnego funkcjonowania w grupie rówieśniczej.
Umiejętności prospołeczne dzieci
1) podstawowe umiejętności społeczne, które są najłatwiejsze do nauki dla
dzieci w wieku przedszkolnym;
2) umiejętności związane z funkcjonowaniem w przedszkolu (w szkole), które
polepszają społeczne funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym
(szkolnym);
3) umiejętności przydatne w nawiązywaniu przyjaźni, które zachęcają do
wchodzenia w pozytywne interakcje społeczne;
4) umiejętności radzenia sobie z emocjami – rozpoznawanie emocji włas-
nych i innych;
5) alternatywy agresji, które pomagają dziecku radzić sobie w sytuacjach kon-
fliktowych;
6) umiejętności radzenia sobie ze stresem; dotyczą one sytuacji stresogen-
nych, z którymi styka się dziecko.
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
53
53
got
ow
e n
arz
ędz
ia
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
Autorzy zalecają, aby nauczyciel rozpoczął naukę od
umiejętności z grupy pierwszej, następnie powi-
nien kierować się potrzebami dzieci i napotkanymi
przez nie problemami. W ramce obok prezentuję
listę umiejętności prospołecznych, która nie jest
jeszcze zamknięta – co podkreślają sami auto-
rzy – a jej celem jest dostarczenie nauczycielom
pewnych obszarów w rozwoju społecznym
dziecka, które powinni uwzględnić, podejmu-
jąc trud wspierania jego aktywności społecznej
(patrz tabela obok). Tylko wtedy, gdy relacje na-
uczyciela z wychowankami będą opierały się
na wzajemnym szacunku i sympatii, możliwe
będzie uzyskanie optymalnych efektów wy-
chowawczych. Świadomość nauczyciela, jak ogromny jest jego
wpływ na wychowanków, powinna wyzwolić w nim potrzebę ciągłego rozwoju
zawodowego, poprzez poszukiwanie takich form organizacji pracy z dziećmi,
które zapewnią ich optymalny rozwój. Ponadto nauczyciel, który chce poprzez
swoje zachowanie dawać przykład wychowankom, musi stale dbać o rozwój
własnej osobowości.
Należy podkreślić, że sama znajomość propozycji w zakresie wspierania rozwoju
dzieci nie wystarczy, jeśli nauczyciel nie widzi potrzeby dbania o rozwój własnej
osobowości. Każdy wychowawca powinien mieć świadomość, że przykład silniej
oddziałuje na dzieci, niż słowa, które usłyszą. Najlepiej byłoby, gdyby słowa wy-
powiadane przez nauczyciela były poparte czynami, nie można bowiem ocze-
kiwać od dziecka, że będzie przejawiało zachowania prospołeczne względem
innych, jeśli nie ma skąd czerpać przykładów takiego postępowania.
Dzieci naśladują zachowania zaobserwowane u nauczyciela, który jest dla nich
wzorem. Dzieci nie są krytyczne wobec tego, co obserwują, dlatego przyjmują
dobre, ale też i złe wzorce. W związku z tym na nauczycielu spoczywa ogromna
odpowiedzialność za zachowania, które u dzieci modeluje.
Wspieranie rozwoju najczęściej odbywa się podczas indywidualnych kontaktów
z dzieckiem, jednak przede wszystkim rozwój umiejętności społecznych dzieci
ma miejsce podczas zabaw i zajęć z całą grupą. Widzę tu szczególną rolę nauczy-
cieli, których fachowa wiedza na temat rozwoju dziecka powinna być podstawą
świadomej i wspierającej działalności pedagogicznej.
W trakcie zajęć, do których zaproponowałam scenariusz, dzieci będą mogły roz-
wijać umiejętności społeczne. Opowiadanie o pingwinkach pozwoli dzieciom zro-
zumieć, że nie warto kłócić się z innymi, a w trakcie rozmowy
postarają się znaleźć sposoby pokojowego rozstrzygania
konfliktów. Podczas zabaw i ćwiczeń ruchowych dzie-
ci będą mogły doskonalić umiejętność przestrzegania
zasad, czekania na swoją kolej i radzenia sobie z nie-
powodzeniem. W trakcie zabawy matematycznej
będą miały okazję utrwalić umiejętność dzielenia
się z innymi, a zabawy gimnastyczne będą wyma-
gały od nich zaufania do partnera oraz umiejętno-
ści współpracy. Mam nadzieję, że proponowane
zabawy dostarczą dzieciom przede wszystkim
pozytywnych emocji, a wychowawcom – przy-
najmniej kilku sytuacji, w których możliwe bę-
dzie nie tylko planowe, ale również intuicyjne
wspieranie rozwoju społecznego dzieci.
blizejprzedszkola.pl
Źródło: opracowanie własne na podstawie:
McGinnis E., Goldstein A.P. (2003),
Kształtowanie umiejętności prospołecznych
małego dziecka, s.104-105.
Grupa ii:
Umiejętności przedszkolne/szkolne
•
Zadawanie pytań
•
Działanie według wskazówek
•
Dołożenie wszelkich starań
•
Przerywanie komuś
GRUPA V:
Alternatywy agresji
•
Radzenie sobie z dokuczaniem
•
Radzenie sobie z własną złością
•
Decydowanie, czy zachowanie jest słuszne
•
Rozwiązywanie problemu
•
Akceptowanie konsekwencji
Grupa i:
Podstawowe umiejętności społeczne
•
Słuchanie
•
Mówienie miłym głosem
•
Mówienie odważnym głosem
•
Mówienie „dziękuję”
•
Samonagradzanie
•
Proszenie o pomoc, o przysługę
•
Ignorowanie
GRUPA IV:
Radzenie sobie z emocjami
•
Poznawanie swoich uczuć
•
Radzenie sobie z pominięciem
•
Prośba o rozmowę
•
Radzenie sobie z lękiem
•
Poznawanie czyichś uczuć
•
Okazywanie sympatii
Grupa iii:
Nawiązywanie przyjaźni
•
Pozdrawianie
•
Rozumienie innych
•
Dołączanie
•
Czekanie na swoją kolej
•
Dzielenie się
•
Oferowanie pomocy
•
Zapraszanie do zabawy
•
Gra
GRUPA VI:
Radzenie sobie ze stresem
•
Relaks
•
Radzenie sobie z popełnianymi błędami
•
Mówienie prawdy
•
Wiedza „kiedy powiedzieć”
•
Radzenie sobie z przegrywaniem
•
Pragnienie bycia pierwszym
•
Odmawianie
•
Akceptowanie odmowy
•
Decydowanie, co robić
Dzieci naśladują zachowania zaobserwowane u nauczyciela,
który jest dla nich wzorem. Dzieci nie są krytyczne wobec tego,
co obserwują, dlatego przyjmują dobre, ale też i złe wzorce.
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
54
54
go
to
we
na
rz
ęd
zia
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
Scenariusze na różne okazje
Trzy pingwiny
B. Woronow
W małym przytulnym domku z lodu i śniegu żyły trzy pingwiny. Byli to
wierni i serdeczni przyjaciele. Najstarszy miał na imię Pik, średni – Pak,
a najmłodszego nazywano Pok. Każdego ranka pingwiny wybiegały z do-
mku na poranną gimnastykę i lodowaty prysznic. Po gimnastyce ze sma-
kiem jadły śniadanie. Po śniadaniu Pik, Pak i Pok zabierali sprzęt rybacki
i wyruszali nad brzeg oceanu.
Nad brzegiem oceanu Pik, Pak i Pok łowili ryby. Pingwiny złowiły bar-
dzo dużo ryb, które ze smakiem zjadły. Po obiedzie przyjaciele ucięli sobie
smaczną drzemkę i zapomnieli o całym świecie. Kiedy spali, jednej rybce
udało się umknąć z wiadra. Niestety wyskakując, potrąciła wiadro ogon-
kiem i usłyszał to Pik. Machając srebrzystym ogonkiem, rybka śmiało ru-
szyła do wody. Pik krzyczał głośno, więc Pak i Pok szybko się obudzili.
– Ja powinienem zjeść tę rybkę! – powiedział Pik i ruszył za nią w pogoń.
– Dlaczego właśnie ty? – zapytał Pak.
– Dlatego, że jestem najstarszy! – odparł z dumą Pik.
– Ale ja jestem waszym najlepszym przyjacielem! – krzyknął Pak.
– To ja muszę ją zjeść, bo jestem najmłodszy! – pisnął Pok.
Nikt z przyjaciół nie chciał ustąpić i tak rozpoczęła się kłótnia. Pik, Pak
i Pok długo się kłócili, a tymczasem rybka dopełzła do brzegu i wskoczyła
do oceanu.
Z powodu rybki przyjaciele pokłócili się i rozeszli w różne strony. Od tej
pory pingwinki samotnie spędzały czas i bardzo za sobą tęskni-
ły. Dotychczas zawsze bawiły się wspólnie, a teraz nie miały
pomysłu na zabawę i bardzo się nudziły.
Pewnego razu na horyzoncie ukazała się olbrzymia czarna
chmura. Dookoła zrobiło się ciemno i zerwał
się silny wiatr.
– Oj, bardzo się boję! – pisnął Pok. Silny
wiatr prawie porwał go na morze.
Wszystkie pingwinki co sił w nogach biegły do
lodowego domku.
Kiedy pingwinki dotarły na miejsce, krzyknęły:
– Nareszcie jesteśmy w komplecie!
Pingwinki przeprosiły się i mocno przytuliły do
siebie.
Od tej pory wesołe pingwinki Pik, Pak i Pok
w lodowym domku żyły długo i szczęśliwie.
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
55
55
got
ow
e n
arz
ędz
ia
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
blizejprzedszkola.pl
Cele ogóle:
kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozu-
miewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjono-
wanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych (1.1-2);
wspomaganie rozwoju mowy dzieci (3.1-4);
wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i ta-
niec (8.2, 4);
wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne (9.2);
wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edu-
kacją matematyczną (13.1).
Metody:
czynna (zabawy ruchowe, ekspresja ruchowa);
słowna (rozmowa, objaśnienia).
Formy:
indywidualna, grupowa, zespołowa.
Środki dydaktyczne:
szarfy do podziału na grupy (żółte, czerwone, niebie-
skie);
dwie „wędki” (patyk i sznurek zakończony haczykiem);
rybki z papieru z wystającą pętelką ze sznurka (na tyle
dużą, aby można ją było schwytać na haczyk) – tyle
rybek, ile dzieci w grupie;
opowiadanie B. Woronowa „Trzy pingwiny”;
pomoce dydaktyczne przedstawiające Arktykę –
pre-
zentację multimedialną
(z filmem!)
i zestaw zdjęć znaj-
dziesz na
www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl;
Przebieg zajęć:
o
Wysłuchanie bajki B. Woronowa „Trzy pingwiny”.
Roz-
mowa inspirowana treścią bajki:
•
W jaki sposób pingwinki
spędzały czas?
•
Co się wydarzyło, kiedy pingwinki wybrały się
na łowienie ryb?
•
Jak czuli się przyjaciele po kłótni?
•
Co pin-
gwinki mogły zrobić, żeby uniknąć kłótni? (spokojnie poroz-
mawiać, podzielić się rybką, itp.)
•
Jak myślicie, dlaczego nie
warto się kłócić?
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
• Zabawa integracyjna do piosenki „Pingwinki”.
Dzieci
dobierają się w trójki i ustawiają gęsiego, trzymając ręce na
ramionach kolegi z przodu.
Pingwinki
(autor słów i melodii nieznany)
O jak przyjemnie i jak wesoło
(dzieci spacerują po sali gęsiego
wspólnie śpiewając piosenkę)
W pingwinki bawić się, się, się
(wszyscy podskakują trzy razy w miejscu)
Raz nóżka lewa, raz nóżka prawa
(wszyscy wystawiają na bok
lewą, potem prawą nogę)
Do przodu, do tyłu i raz, dwa, trzy
(wszyscy przeskakują raz do przodu,
raz do tyłu i robią trzy podskoki w miejscu)
Po zakończeniu piosenki ostatnie dziecko przebiega na po-
czątek i prowadzi pozostałe, śpiewając od nowa piosenkę.
Zabawę powtarzamy przynajmniej trzy razy, aby każdy
mógł poprowadzić swoją grupkę.
o
Łowienie rybek.
Konkurencja zręcznościowa: nauczyciel
rozkłada na dywanie dwa duże koła hula-hoop, a w środku
układa rybki z papieru z wystającą pętelką ze sznurka (po
tyle rybek, ile jest dzieci w drużynie). Następnie dzieli grupę
na dwie równe części – każda grupa ma do dyspozycji jedną
„wędkę”. Przed kołem z rybami w odległości ok. 1 m przy-
klejamy „krę lodową” (kawałek białego papieru), z której
uczestnicy mogą łowić ryby. Zadaniem dzieci jest złowienie
możliwie jak najwięcej rybek dla swojej grupy. Każde dziecko
może złowić tylko jedną rybkę i ma na to trzy szanse (należy
zaznaczyć, że jest to konkurencja i trzeba przestrzegać zasad.
Jeśli komuś się nie uda złowić rybki, nie musi się martwić,
ponieważ po zajęciach wędki i rybki zostaną i każdy będzie
mógł popróbować tyle razy, ile zechce). Zabawę kończymy,
kiedy w obydwu drużynach wszyscy uczestnicy podejmą
PINGWINKI
podkład muzyczny
do piosenki znajdziesz na stronie
www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl
ZabaWy Z pingWinKami
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
56
56
go
to
we
na
rz
ęd
zia
bliżej przedszkola 2.137 luty 2013
Scenariusze na różne okazje
próbę złowienia rybki. Na koniec obie drużyny podliczają
złowione rybki i porównują ich ilość. Jeśli w jednej drużynie
będzie więcej rybek, to dobrze byłoby, aby dzieci zastanowiły
się, co należy zrobić, aby było po tyle samo rybek dla każdej
grupy.
o
Dzielimy się rybkami.
Zabawa matematyczna: dzieci do-
bierają się w trójki według kolorów szarf (żółty, niebieski,
czerwony). Każde dziecko z grupy otrzymuje kopertę z ryb-
kami w trzech kolorach, a ich zadaniem jest podzielić rybki
tak, aby każdy miał po tyle samo rybek w każdym kolorze:
•
pierwsze dziecko – 4 czerwone, 1 niebieską
•
drugie dziecko – 3 czerwone, 4 niebieskie (+ 1 różową)
•
trzecie dziecko – 2 czerwone, 3 żółte, 1 niebieską
Po wykonaniu zadania wspólnie sprawdzamy jego popraw-
ność. Każde dziecko powinno mieć 3 czerwone rybki, 2 nie-
bieskie, 1 żółtą. Rybka różowa jest bonusem, dlatego dzieci
najpierw w małych grupkach podejmują decyzję, co należy
zrobić z dodatkową rybką, a następnie przedstawiają swoje
pomysły na forum grupy (propozycje mogą być zaskakują-
ce, ale warto wybrać te, które będą wartościowe pod wzglę-
dem wychowawczym).
o
Zimowy masażyk.
Dzieci siadają w kole jedno za drugim,
tak aby mieć przed sobą plecy kolegi. Nauczyciel recytuje
wierszyk, według którego dzieci wykonują masaż:
Biały puszek nad głowami
(palcami delikatnie oklepujemy głowę)
Skrzypi śnieżek pod nogami
(dzieci delikatnie szczypią plecy kolegi)
Szczypie mróz zimny w uszy
(delikatnie szczypiemy uszy)
Biały śnieg wszędzie prószy
(palcami oklepujemy całe plecy)
Sanki z górki zjeżdżają
(kilka razy przesuwamy palcami
wskazującymi od góry w dół pleców)
Dzieci się uśmiechają
(delikatnie łaskoczemy kolegę po bokach)
Dzieci mogą się odwrócić i jeszcze raz powtórzyć wierszyk,
zmieniając partnera zabawy.
o
Gimnastyka z pingwinkiem.
Zestaw ćwiczeń i zabaw
ruchowych:
•
Spacer pingwinków
– dzieci poruszają się w charaktery-
styczny sposób (pięta do pięty i palce na zewnątrz), jedno
za drugim po sznurku, starając się utrzymać równowagę;
•
Walc na krach lodowych
– dzieci dobierają się w pary i po-
ruszają się na gazetach w rytm walczyka. Na każdą przerwę
w muzyce zginają arkusz na pół; zabawa trwa do momentu,
w którym dzieci już nie będą mogły zmieścić się stopami na
gazecie;
•
Wyścigi pingwinków
– podskakiwanie z woreczkiem mię-
dzy kolanami;
•
Pływamy
– dzieci kładą się na brzuchu, łączą stopy w kost-
kach i przesuwają się po podłodze, podciągając się na rę-
kach;
•
Jazda na sankach
– ćwiczenia w parach. Jedno dziecko kła-
dzie się na plecach na małym kocyku, a drugie chwyta ko-
cyk za dwa rogi i delikatnie przemieszcza się z „sankami”,
tak aby nie zderzyć się z innymi dziećmi (zmiana partne-
rów).
Monika Majewska – nauczycielka w Przedszkolu Niepublicznym
„Pod Gwiazdkami” w Krakowie. W pracy z dziećmi najchętniej
wykorzystuje Metodę Dobrego Startu M. Bogdanowicz, Metodę
Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, Metodę Gimnastyki Twórczej
R. Labana, Gimnastykę Rytmiczną A. i M. Kniessów.
Jej zainteresowania pedagogiczne skupiają się na procesie socja-
lizacji dziecka w rodzinie, rozwoju społecznym dzieci i możliwości
jego wspierania przez nauczyciela.
Propozycje zajęć manualnych
do wykorzystania w kolejnych dniach
lub w trakcie zajęć popołudniowych:
Wykonanie ilustracji do bajki pt. „Trzy pingwiny” B. Woronowa – w mojej
grupie dzieci losowały fragment tekstu, do którego miały wykonać ilustrację.
Dzięki temu udało się stworzyć ilustracje do całej bajki, a pocięte fragmenty
tekstu wkleiłam pod rysunkiem. Książeczkę spięłam i wystawiłam w szatni jako
efekt pracy całej grupy. Cieszyła się dużym zainteresowaniem ze strony rodziców
i dzieci.
Wykonanie pracy technicznej pt. „Makieta Antarktydy” – wspólne wyko-
nanie makiety przy użyciu następujących materiałów: niebieski brystol, folia
aluminiowa, biała bibuła, wata, woreczki foliowe. Zanim przystąpiliśmy do
wykonania makiety, pokazałam dzieciom prezentację multimedialną ze zdję-
ciami z Antarktydy, aby mogły zobaczyć, jak wygląda „lodowa kraina”. Dzięki
temu dzieci nie potrzebowały inspiracji do stworzenia góry lodowej z woreczka
foliowego – każdy miał swój pomysł na urozmaicenie makiety.
Modelowanie pingwinków z plasteliny – samodzielnie lub według instrukcji
nauczyciela (w zależności od wieku i możliwości manualnych dzieci). Warto za-
chęcić starsze dzieci, aby spróbowały ulepić inne zwierzęta żyjące na Antarkty-
dzie. Dzięki temu utrwalą wiadomości, jakie zdobyły w trakcie zajęć, a makieta
stanie się bardziej atrakcyjna.
Pomoce dydaktyczne
w skali 1:1
przydatne do realizacji zajęć
możesz pobrać ze strony
www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl
Bibliografia:
McGinnis E., Goldstein A.P., Kształtowanie umiejętności prospołecznych ma-
łego dziecka. Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i przy-
gotowaniu do szkoły, Warszawa 2003.
Woronow B., Trzy pingwiny, wyd. Związek Filmowców ZSRR, 1978.