plik

Szlaki rowerowe "Krainy Lessowych Wąwozów"

1. „Lublin – Nałęczów - Kazimierz Dolny” -

czerwony

Dystans: ok. 62 km
Przebieg trasy:Kazimierz Dolny (obok Ośrodka Wczasowego ARKADIA) – 11,5 km - Rzeczyca –
6,5 km - Rąblów – 3,3 km -   Stanisławka – 1,8 km - Kębło – 2,9 km - Wąwolnica – 6,0 km -
Nałęczów – 8,5 km - Wojciechów – 4,6 km - Miłocin –7,5 km - Motycz – 5,0 km - Dąbrowica – 4,4
km - Lublin (Muzeum Wsi Lubelskiej)
Krótka charakterystyka:
Szlakprowadzi przez urokliwe zakątki Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Rozpoczyna się w
Kazimierzu   Dolnym,   przy   ośrodku   szkoleniowym   „Arkadia”.Dalej   biegnie   doliną   Grodarza   i
Potoku Witoszyńskiego do Rąblowa, skąd wiedzie do Wąwolnicy sławnej z kultu Matki Boskiej
Kębelskiej i doliną Bystrej do Nałęczowa, aby skończyć  swój bieg w Lublinie przy skansenie
„Muzeum Wsi Lubelskiej”.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Kazimierski Park Krajobrazowyzostał powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina   25000ha.   Obejmuje   fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego   i   Równiny   Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością
geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w
dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kazimierz  Dolny–   leży  w  miejscu,   gdzie   do  Wisły  uchodzi   niewielki   potok   Grodarz.   Już   we
wcześniejszym średniowieczu istniała tu osada Wietrzna Góra. Jest to jedno z najpiękniejszych
polskich miast. Jako zespół krajobrazowo-architektoniczny zaliczany jest do zabytków najwyższej
klasy. Warto zobaczyć:
-   Gotycko-renesansowy kościół farny zbudowany w poł. XV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego.
-   Baszta pochodząca prawdopodobnie z XIII w. jest najstarszym zabytek miasta.

-   Ruiny gotycko-renesansowego zamku, wybudowany w poł. XIV wieku prawdopodobnie przez
Kazimierza Wielkiego.
-    Zabytkowe kamienice – Kamienica Celejowska, Gdańska, Biała i Górskich oraz renesansowy
układ urbanistyczny miasta.
-   Kościoł pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, Kościół Św. Anny.
-   Góra Trzech Krzyży – punkt widokowy na miasto i okolice.
-   Muzeum Sztuki Złotniczej, Kuncewiczówka.
Kębło – Kapliczka Matki Bożej Kębelskiej; tradycja kultu sięga XIII w.
Nałęczów  –miasto   uzdrowiskowe   położone   malowniczo   w   dolinie   Bystrej   i   Bochotniczanki.
Głównym   walorem   Nałęczowa   jest   charakterystyczny   klimat   sprzyjający   przede   wszystkim   w
leczeniu chorób układu krążenia a także niezwykła atmosfera architektury zabytkowej oraz zieleni.
Warto zobaczyć:
-    Park Zdrojowyz Sanatorium nad brzegiem stawu, Stare Łazienki, pijalnię wód z palmiarnią,
Pałac Małachowskich z XVIII w., w którym mieści się Muzeum Bolesława Prusa.
-   ulice Nałęczowa : Armatnia Góra oraz Aleja Lipowa z licznymi, secesyjnymi willami.
Rąblów  –wieś była miejscem bitew podczas I jak i II wojny światowej. Na Rąblowskiej polanie
znajduje sie pomnik upamiętniający walkę z hitlerowcami, która miała miejsce 14 maj 1944 roku.
Wąwolnica– jedna z najstarszych osad na Lubelszczyźnie powstała w XI/XII w. W Wąwolnicy
mieści   się   Sanktuarium   Matki   Boskiej   Kębelskiej,   kult   cudownejfigurki   sięga   prawdopodobnie
końca XII w. W miejscowości warto zwiedzićneogotycki kościół parafialny z 1914 r. oraz XIV
wieczną gotycką kaplicę.
Skansen   „Muzeum   Wsi   Lubelskiej”-   największy   skansen   w   województwie   Lubelskim,
podzielony jest na sektory poszczególnych regionów geograficznych dawnej Lubelszczyzny. Można
tu zobaczyć stare przedmioty codziennego użytku oraz dawną architekturę wiejską.

2. „Kazimierz Dolny – Kraśnik” -

czerwony

Dystans: ok. 107 km,
Przebieg trasy:
KazimierzDolny – 4,5 km - Męćmierz – 3,0 km – Podgórz – 3,3 km - Dobre – 2,8 km –Wilków – 2
km – Szczekarków – 4,0 km – Kępa Chotecka – 15 km - Głodno –3,4 km - Janiszów – 2,7 km -
Wojciechów – 3,1 km - Kamionka – 4,8 km - Góry Kluczkowickie – 5,0 km - Niesiołowice – 9,0
km - Józefów nad Wisłą –2,0 km - Rybitwy – 2,4 km - Bór – 3,0 km - Prawno – 2,0 km - Mazanów
– 3,8 km – Kol. Boiska – 2,0 km - Idalin – 2,0 km - Chruślanki Józefowskie– 7,0 km - Bęczyn – 3,0
km - Urzędów – 5,7 km - Dzierzkowice – 11,0 km -Kraśnik
Krótka charakterystyka:
Szlakrozpoczyna się w Kazimierzu Dolnym obok ośrodka wypoczynkowego „Arkadia”, następnie
przebiega przez Kazimierski Park Krajobrazowy, mijarezerwat „Skarpa Dobrska” i wkracza na
teren doliny rzeki Chodelki. Następnie przebiega przez Wrzelowiecki Park Krajobrazowy i kończy
swój bieg w dolinie Wyżnicy w miejscowości Kraśnik. Na trasie łączy się z żółtym szlakiem
rowerowym „Kazimierz Dolny-Opole Lubelskie-Bęczyn” w miejscowości Bęczyn.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Bęczyn– wieś położona nad rzeką Urzędówką; znajduje się tu m.in.: warsztat garncarski rodziny
Gajewskich   (od   1753   r.),   Punkt   Edukacji   leśnej   przy   leśniczówce   Wolski   Bór,   pomnik   mjr
Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”.
Dobre  –nazwa   wsi   pochodzi   prawdopodobnie   od   staropolskiego   słowa   „debra”   oznaczającego
stromy stok. W XIX w. był tu folwark. Do wsi przylega rezerwat przyrody „Skarpa Dobrska”.
Utworzony w 1991 r.; 40 ha powierzchni; wysokość względna skarpy ok. 90 m; z rozgałęzionymi
wąwozami tworzącymi fascynującą rzeźbę terenu.
Dzierzkowice – warto zobaczyć drewniany kościół z lat 1730-48.
Janiszów – Pomnik upamiętniający poległych żołnierzy Batalionów Chłopskich.
Józefów nad Wisłą- osada miejska przepięknie umiejscowiona na wysokim, prawym brzegu Wisły,
która   przyjmuje   tu   trzy   dopływy:   potok   Wrzelowiecki,   Wyżnicę   orazKamienną.   Na   urwistym
zboczu doliny Wisły dominują zabudowania zespołu klasztornego pobernardyński, który obejmuje
barokowy   kościół   pw.   Bożego   Ciała   z   lat   1730-1743   fundacji   Józefa   Potockiego,   klasztor
pobernardyński, dzwonnicę oraz bramę reprezentacyjną. W północnej częściJózefowa znajduje sie
zespół pałacowo-parkowy z murowanym pałacem z XVIII w. oraz kamienną ławką parkową z
rzeźbą   Chrystusa.   Z   parku   podziwiać   można   wspaniały   pejzaż   na   dolinę  Wisły.   W  Józefowie
zlokalizowany jest także wiatrak holenderski z II poł. XVIII w lub XIX w.
Kazimierski Park Krajobrazowy- został powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina  25000  ha.  Obejmuje  fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego  i   Równiny  Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.   Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością
geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w
dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kazimierz  Dolny–   leży  w  miejscu,   gdzie   do  Wisły  uchodzi   niewielki   potok   Grodarz.   Już   we
wcześniejszym średniowieczu istniała tu osada Wietrzna Góra. Jest to jedno z najpiękniejszych
polskich miast. Jako zespół krajobrazowo-architektoniczny zaliczany jest do zabytków najwyższej
klasy. Warto zobaczyć:
-   Gotycko-renesansowy kościół farny zbudowany w poł. XV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego.
-   Baszta pochodząca prawdopodobnie z XIII w. jest najstarszym zabytek miasta.
-   Ruiny gotycko-renesansowego zamku, wybudowany w poł. XIV wieku prawdopodobnie przez
Kazimierza Wielkiego.
-    Zabytkowe kamienice – Kamienica Celejowska, Gdańska, Biała i Górskich oraz renesansowy
układ urbanistyczny miasta.

-   Kościoł p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, Kościół Św. Anny.
-   Góra Trzech Krzyży – punkt widokowy na miasto i okolice.
-   Muzeum Sztuki Złotniczej,
-   Kuncewiczówka.
Kluczkowice –pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1409 r. Właścicielami Kluczkowic
byli m.in. Lubomirscy i Kleniewscy. W miejscowości warto zobaczyć zespół pałacowo-parkowy
Kleniewskich,   eklektyczny   pałac   został   wzniesiony   najprawdopodobniej   w   latach   1821-1831   i
otoczony jest wspaniałym parkiem z pomnikowymi dębami.
Kraśnik –położony nad rzeką Wyżnicą na Wzniesieniach Urzędowskich. Kraśnik powstał w XIII
w. W mieście znajduje się kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Augustyna z XV
w., barokowy kościół szpitalny św. Ducha z XVIII w. oraz dwie bożnice z XVIII i zamczysko z
zachowanymi zarysami fos.
Męćmierz  –stara   osada   flisacka   z   początku   XV  w.  W  centrum   wioski   znajduje   się   studnia   z
gontowym daszkiem a nad Wisłą umiejscowiony jest wiatrak kozłowy należący do najstarszych
występujących na terenie Polski.
Podgórz -funkcjonowało tu wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie (VIII-IX w.); Rezerwat
przyrody   „Skarpa   Dobrska”   z   przepięknym   widokiem   na   Małopolski   Przełom   Wisły,   Kotlinę
Chodelską oraz na rezerwat „Krowią Wyspę”, na której gnieżdżą się rzadkie gatunki ptaków.
Rezerwat   „Krowia   Wyspa”-   został   utworzony   Zarządzeniem   Ministra   Ochrony   Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 9 IX 1991r. jako rezerwat częściowy typu faunistycznego.
Celem ochrony jest zachowanie stanowisk lęgowych wielu gatunków ptaków wodno - błotnych.
Obejmuje on wyspę położoną w nurcie rozszerzonego koryta Wisły na 353-354 km. biegu rzeki, w
granicach   Małopolskiego   Przełomu   Wisły.   Obszar   rezerwatu   poza   wyspą,   której   powierzchnia
wynosi   29,96   ha,   obejmuje   piaszczyste   ławice   i   pas   nurtu   rzeki   o   szerokości   50-120   m.,
przylegający ze wszystkich stron do wyspy.Całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi 62,3 ha.
„Krowia Wyspa” użytkowana jest jako pastwisko, prowadzony na niej ekstensywny wypas bydła i
koni decyduje o zachowaniu zbiorowisk roślinnych, stanowiących siedliska lęgowe ptaków. Dalsze
zachowanie   tego   sposobu   gospodarowania   może   warunkować   występowanie   tu   bogatego
zgrupowania ptactwa. Na wyspie gnieżdżą się następujące gatunki ptaków: krzyżówka, cyranka,
cyraneczka,płaskonos,   czernica,   ostrygojad,   sieweczka   obrożna,   sieweczka   rzeczna,   czajka,
krwawodziób,   rycyk,   śmieszka,   mewa   białogłowa,   mewa   czarnogłowa,mewa   pospolita,   rybitwa
zwyczajna, rybitwa białoczelna, skowronek polny, pliszka żółta, brzegówka, nurogęś. Poza tymi
gatunkami zaobserwowano kilkadziesiąt innych gatunków ptaków, zatrzymujących się tu podczas
wiosennych   lub   jesiennych   wędrówek,   albo   będących   gośćmi   zimowymi.   Spośród   gatunków
ptaków zasiedlających „Krowią Wyspę” na szczególną uwagę zasługuje ostrygojad. Ptak ten w
głębi kraju gnieździ się bardzo rzadko na wyspach śródlądowych – jego stałe lęgowisko w Polsce to
wybrzeże   Bałtyku.   „Krowia  Wyspa”   jest   jedną   z   nielicznych   wyspna   obszarze   Małopolskiego
Przełomu Wisły zasiedloną przez ten gatunek.
Rezerwat   „Skarpa   Dobrska”-   utworzony   został   zarządzeniem   Ministra   Ochrony  Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 lipca 1991 r jako rezerwat krajobrazowyczęściowy. Ma
on   na   celu   ochronę   i   zachowanie   wychodni   i   odsłonięć   różnowiekowych   osadów
czwartorzędowych,   różnorodnych   form   rzeźby   oraz   ciepłolubnych   muraw   z   licznymi   rzadkimi
gatunkami   roślin.   Rezerwat   położony   jest   w   północnej   części   gminy   Wilków   na   nieużytkach
rolnych i pastwiskach wsi Podgórz i Dobre. Jego powierzchnia wynosi 39,7 ha. Pod względem
fizjograficznym obejmuje on zachodnią krawędź Równiny Bełżyckiej stromo opadającą ku Kotlinie
Chodelskiej.   Krawędź   ta   ma   założenia   tektoniczne   i   związana   jest   z   wychodniami   skał
węglanowych   wieku   kredowego.   Dodatkowo   nadbudowana   została   w   czasie   ostatniego
zlodowacenia   kilkumetrowej   miąższości   płatem   lessowym,   co   spowodowało,   że   wysokość

względna krawędzi w jej zachodniej części dochodzi do 90 m. Rezerwat „Skarpa Dobrska” słynie z
wąwozów, które są jednymi z najgłębszych tego typu form w Polsce. Ich głębokość dochodzi do 40
metrów.   Mogły   się   one   rozwinąć   dzięki   zalegającej   tu   dużej   miąższości   skał   lessowych.
Osobliwością   tego   rezerwatu   są   również   występujące   na   stromych,   wapiennych   i   lessowych
zboczach   murawy   kserotermiczne.   Spośródroślin   na   szczególną   uwagę   zasługują   tu   miłek
wiosenny, oman wąskolistny, wężymord stepowy, ostnica włosowata, kosatka kielichowata, turzyca
delikatna, wisienka karłowata, ożota zwyczajna, macierzanka Marschalla, goryczka orzęsiona.
Szczekarków  –   dawny   majątek   ziemski   rodziny   Kleniewskich.   W   wiosce   znajduje   się   młyn
drewniany z 1915 r.
Urzędów –wieś leżąca na Wzniesieniach Urzędowskich, przy starym szlaku z Krakowado Wilna.
W miejscowości warty zobaczenia jest późnobarokowy kościół z II połowy XVIII w., kaplica Św.
Otylii z 1890 r. ze źródełkiem do którejprowadzi aleja z rzeźbami oraz fragmenty obwarowań
ziemnych.
Wilków  –wieś założona w XV w. Warto zobaczyć murowany kościół pw. Św. Floriana iUrszuli
zbudowany w 1625 r. , murowaną dzwonnicę z 1921 r. oraz drewniana kapliczkę z rzeźbą Św.
Nepomucena z XIX w.
Wrzelów – w średniowieczu wieś stanowiła własność szlachecką; w XIX w. był tu folwark.
Wrzelowiecki Park Krajobrazowy- utworzony został w 1990 roku. Jego powierzchnia wynosi
4998 ha, zaś otuliny 13625 ha. Park położony jest na pograniczu 3 jednostek fizjograficznych:
Doliny Wisły, Wzniesień Urzędowskich i Kotliny Chodelskiej. Posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę
terenu:   stromą   krawędź   doliny   Wisły,   liczne   wąwozy   lessowe,   suche   doliny,   zagłębienia
bezodpływowe   o   charakterze   krasowym   lub   sufozyjnym,   wreszcie   pola   wydmowe   i   równiny.
Przyrodniczą i krajobrazową oś parku stanowi dolina potoku Wrzelowieckiego, głęboko wcięta w
pokrywę lessową i skały węglanowe. Uchodzi ona do doliny Wisły, której zbocze na odcinku od
Józefowa   do   Piotrawina   stanowi   fragment   jednego   z   najpiękniejszych   w   Europie   profili
geologicznych   odsłaniających   utwory   górnej   kredy.   W   ujściowym   odcinku   Potoku
Wrzelowieckiego oraz w dolinie Wisły występują zespoły wydm osiągających 10-15 m wysokości.
Obszarom wydmowym towarzyszą podmokłe, wypełnione torfem niecki o średnicach 200-400 m.
Lasy Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego cechuje duży stopień naturalności, wysoki udział
płatów leśnych o cennych przyrodniczo, starych drzewostanach oraz występowanie wielu rzadkich
gatunków roślin zielnych. Przeważają bory sosnowo-dębowe oraz grądy grabowo-dębowe. Z roślin
rzadkich   na   uwagę   zasługują:   wawrzynek   wilcze   łyko,   lilia   złotogłów,   parzydło   leśne,   bluszcz
pospolity,   tojad   mołdawski,   tojad   dziubaty,   turówka   wonna   oraz   storczyki:   podkolan   biały   i
gnieźnik  leśny.Na  nasłonecznionych  zboczach  doliny Wisły występują interesujące  zbiorowiska
roślin stepowych z wisienką stepową, omanem wąskolistnym, miłkiem wiosennym, powojnikiem
prostym. Na wydmach spotykany jest pięknie pachnący goździk piaskowy.

3. „Kazimierz Dolny - Opole Lubelskie – Bęczyn” -

żółty

Dystans: 68 km
Przebieg trasy:
KazimierzDolny – 3,2 km - Cholewianka – 3,4 km - Zagajdzie – 2,3 km - Rogów – 3,5 km -
Polanówka – 9,7 km– Pomorze – 5,0 km - Opole Lubelskie (Zespół Szkół Nr 1) - 3,4 km –
Grabówka (most na rzece Chodelce) – 4,3 km – Dębiny – 3,4 km – Siewalka (Szkoła Podstawowa)
– 1,7 km – Ruda Godowska (przepust drogowy na cieku wodnym) - 3,7 km – Budzyń – 1,3 km -
Wólka Komaszycka – 4,2 km - Puszno Godowskie – 2,5 km – Dąbrowa Godowska – 2,3km –
Świdno – 1,3 km - Majdan Bobowski – 3,5 km - Kol. Boby – 6,4 km - Natalin – 3,0 km - Bęczyn.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Bęczyn– wieś położona nad rzeką Urzędówką; znajduje się tu m.in.: warsztat garncarski rodziny
Gajewskich   (od   1753   r.),   Punkt   Edukacji   leśnej   przy   leśniczówce   Wolski   Bór,   pomnik   mjr
Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”.
Bielsko  –   warsztaty   archeologiczne   organizowane   w   lipcu   przez   Muzeum   Nadwiślańskie   w
Kazimierzu Dolnym.
Kazimierski Park Krajobrazowyzostał powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina   25000ha.   Obejmuje   fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego   i   Równiny   Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością
geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w
dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kazimierz  Dolny–   leży  w  miejscu,   gdzie   do  Wisły  uchodzi   niewielki   potok   Grodarz.   Już   we
wcześniejszym średniowieczu istniała tu osada Wietrzna Góra. Jest to jedno z najpiękniejszych
polskich miast. Jako zespół krajobrazowo-architektoniczny zaliczany jest do zabytków najwyższej
klasy. Warto zobaczyć:
-   Gotycko-renesansowy kościół farny zbudowany w poł. XV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego.
-   Baszta pochodząca prawdopodobnie z XIII w. jest najstarszym zabytek miasta.
-   Ruiny gotycko-renesansowego zamku, wybudowany w poł. XIV wieku prawdopodobnie przez
Kazimierza Wielkiego.
-    Zabytkowe kamienice – Kamienica Celejowska, Gdańska, Biała i Górskich oraz renesansowy
układ urbanistyczny miasta.
-   Kościoł p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, Kościół Św. Anny.
-   Góra Trzech Krzyży – punkt widokowy na miasto i okolice.
-   Muzeum Sztuki Złotniczej,
-   Kuncewiczówka.
Opole  Lubelskie–  w  XIV  w.  gród z  drewnianym   zamkiem  założony przez  księcia  opolskiego
Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w
1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z
XIV-XVII z dwoma rynkami. Warto zobaczyć:

-   XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję,
która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony później w
koszary, obecnie jestsiedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
-   Kościół parafialny p.w. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.
-   Dzwonnicę z II poł. XVII w.
-   Klasztor trójskrzydłowy – obecnie plebania z l. 1740-48.
-   Budynki kolegium pijarskiego z ok. 1750 r.
-   Zespół pałacowo-parkowy w Niezdowie z XVIII–wieczną rezydencją Lubomirskich.
-   Cukrownię z 1884 r.
-   Pomnik przyrody – jeden z najstarszych wiązów na Lubelszczyźnie.
Polanówka –w XIX w. był tu folwark; kaplica św. Barbary i stacja kolei wąskotorowej – dawniej
była   tu   ładownia   cukrowni   Opole,   przez   krótki   okres   w   latach   50-tych   stacja   figurowała   w
rozkładzie jazdy pociągów osobowych. Obecnie tor ładunkowy jest zlikwidowany. Ostatni pociąg
przyjechał tu 28 czerwca 2003 r. dziś już nieczynna.
Pomorze- dobrze zachowany, drewniany młyn wodny, pole biwakowe oraz „Ścieżka przyrodnicza
Kleniewo”. Nieopodal znajduje się malownicze jezioro Bartków Ług.
Puszno Godowskie– w średniowieczu wieś włościańska, wchodziła w skład dóbr Godów. We wsi
działa   zespół   obrzędowy  „Kalina”,   kultywujący   miejscowe   tradycje   i   zwyczaje   ludowe.  Warty
zobaczenia   jest   obelisk   upamiętniający   obrońców   przyrody   ojczystej   wzniesiony   z   okazji   75.
rocznicy utworzenia Ligi Ochrony Przyrody.
Rogów – warte zobaczenia są wąwozy rogowskie i źródła Jaworzanki – Ośmiornica Rogowska.
Świdno  –   w   średniowieczu   stanowiło   własność   szlachecką;   w   XV  w.   wieś   płaciła   dziesięcinę
plebanowi w Kłonicy; w XIX w. był tu folwark.
Urzędów –wieś leżąca na Wzniesieniach Urzędowskich, przy starym szlaku z Krakowado Wilna.
W miejscowości warty zobaczenia jest późnobarokowy kościół z II połowy XVIII w., kaplica Św.
Otylii z 1890 r. ze źródełkiem do którejprowadzi aleja z rzeźbami oraz fragmenty obwarowań
ziemnych.
Wrzelowiecki Park Krajobrazowy -utworzony został w 1990 roku. Jego powierzchnia wynosi
4998 ha, zaś otuliny 13625 ha. Park położony jest na pograniczu 3 jednostek fizjograficznych:
Doliny Wisły, Wzniesień Urzędowskich i Kotliny Chodelskiej. Posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę
terenu:   stromą   krawędź   doliny   Wisły,   liczne   wąwozy   lessowe,   suche   doliny,   zagłębienia
bezodpływowe   o   charakterze   krasowym   lub   sufozyjnym,   wreszcie   pola   wydmowe   i   równiny.
Przyrodniczą i krajobrazową oś parku stanowi dolina potoku Wrzelowieckiego, głęboko wcięta w
pokrywę lessową i skały węglanowe. Uchodzi ona do doliny Wisły, której zbocze na odcinku od
Józefowa   do   Piotrawina   stanowi   fragment   jednego   z   najpiękniejszych   w   Europie   profili
geologicznych   odsłaniających   utwory   górnej   kredy.   W   ujściowym   odcinku   Potoku
Wrzelowieckiego oraz w dolinie Wisły występują zespoły wydm osiągających 10-15 m wysokości.
Obszarom wydmowym towarzyszą podmokłe, wypełnione torfem niecki o średnicach 200-400 m.
Lasy Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego cechuje duży stopień naturalności, wysoki udział
płatów leśnych o cennych przyrodniczo, starych drzewostanach oraz występowanie wielu rzadkich
gatunków roślin zielnych. Przeważają bory sosnowo-dębowe oraz grądy grabowo-dębowe. Z roślin
rzadkich   na   uwagę   zasługują:   wawrzynek   wilcze   łyko,   lilia   złotogłów,   parzydło   leśne,   bluszcz
pospolity,   tojad   mołdawski,   tojad   dziubaty,   turówka   wonna   oraz   storczyki:   podkolan   biały   i
gnieźnik  leśny.Na  nasłonecznionych  zboczach  doliny Wisły występują interesujące  zbiorowiska
roślin stepowych z wisienką stepową, omanem wąskolistnym, miłkiem wiosennym, powojnikiem
prostym. Na wydmach spotykany jest pięknie pachnący goździk piaskowy.

4. „Dolina Chodelki” -

niebieski

Dystans: 51 km
Przebieg trasy:
KoloniaBorów – 2,3 km- Borów – 2,35 km- Jeżów – 3,5 km - Chodel – 4,45 km - Budzyń -1,3 km -
Wólka Komaszycka – 5,8 km - Emilcin - 6,1 km - Opole Lubelskie (Zespół Szkół Nr 1) – 5,0 km -
Pomorze – 4,2 km - Chodlik - 2,8 km – Żmijowiska (most na rzece Jankówce) – 1,6 km - Kosiorów
– 4,0 km - Polanówka – 4,11 km - Dobre – 3,9 - km - Podgórz.
Krótka charakterystyka:
Szlakrozpoczyna   się   razem   z   czarnym   szlakiem   rowerowym   „Gościniec   Piotrawiński”   w
miejscowości   Kol.   Borów   na   granicy   powiatu   opolskiego   i   lubelskiego.   Prowadzi   przez   teren
Chodelskiego   Obszaru   Chronionego   Krajobrazu   obejmującego   dolinę   rzeki   Chodelki   -   jeden   z
najczystszych i najpiękniejszych obszarów na Lubelszczyźnie. Końcowy odcinek szlaku przechodzi
obok grodzisk słowiańskich z VIII-X wieku – największego skupiska wczesnośredniowiecznych
założeń obronnych międzyrzecza Wisły i Bugu, a kończy się w miejscowości Podgórz, łącząc się z
czerwonym szlakiem rowerowym „Kazimierz Dolny-Kraśnik”.

Ciekawe miejsca na szlaku :

Borów  – dobrze zachowany drewniany młyn oraz młyn murowany stojący w otoczeniu lasu i
stawów hodowlanych.
Chodel  –miejscowość założona na terenie wsi Kłodnica przez Bernarda Maciejewskiego. Prawa
miejskie w latach 1440-1866; zachowany układ urbanistyczny z XVI-XVIII w. Warto zobaczyć :
-  Gotycko-renesansowy   kościół   parafialny   pw.   Świętej   Trójcy,   wybudowany   w1541   r.;   z   30
metrową   wieżą   zakończona   koroną,   obrazem   MB   Loretańskiej,chrzcielnicą   z   1616   r.   oraz
piaskowym nagrobkiem fundatora kościoła – Bernarda Maciejowskiego i jego żony Elżbiety.
-   Mogiła żołnierzy austriackich z czasów I wojny światowej;
-  Projektowany użytek ekologiczny położony na północny zachód od Chodla zpłytkim stawem,
stanowiącym miejsce lęgów i żerowania wielu gatunków ptaków;
-   Zalew, który otaczają sosnowe lasy i zagajniki. Zbiornik ten pełni funkcje rekreacyjne.
Chodlik –grodzisko wczesnośredniowieczne z VII-X w. Największe (9 ha) i najlepiej zachowane w
Polsce, zamieszkiwane przez Lędzian (10 tys.).Jestotoczone trzema współśrodkowymi wałami i
było niegdyś jednym z głównychgrodów plemiennych między Wisłą i Bystrzycą. Miejscowość
słynna jest z „Majówki archeologicznej” - festynu organizowanego przez lubelskie Stowarzyszenie
Archeologów Polskich, Pracownię Badań i Nadzorów Archeologicznych, Starostwo Powiatowe w
Opolu Lubelskim i Gminę Karczmiska.
Dobre  –nazwa   wsi   pochodzi   prawdopodobnie   od   staropolskiego   słowa   „debra”   oznaczającego
stromy stok. W XIX w. był tu folwark. Do wsi przylega rezerwat przyrody „Skarpa Dobrska”.
Utworzony w 1991 r.; 40 ha powierzchni; wysokość względna skarpy ok. 90 m; z rozgałęzionymi
wąwozami tworzącymi fascynującą rzeźbę terenu.
Emilcin  –10 ha użytek ekologiczny obejmujący płat torfowiska niskiego z niewielkim oczkiem
wodnym;   miejscowość   słynna   ze   zjawisk   nadprzyrodzonych   –   lądowania   w   1978   r.
niezidentyfikowanego   obiektu   latającego.   W   25.   rocznicę   wydarzeń   Fundacja   Nautilius

wybudowała pomnikUFO.
Jeżów  –  kompleksy  stawów  hodowlanych  z  ruinami  rządcówki. Wśród  mokradeł  Chodelki  na
niewielkim wzniesieniu tzw. Lorecie stoją ruiny pojezuickiego kościoła p.w. M.B. Loretańskiej.
Styl   barokowy.   Wybudowanyna   wzór   Katedry   Lubelskiej,   funkcjonował   w   latach   1736-1750.
Wkomponowany w projektowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy, obejmującykompleks stawów
hodowlanych, łąki oraz fragment boru sosnowego.
Kazimierski Park Krajobrazowy- został powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina  25000  ha.  Obejmuje  fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego  i   Równiny  Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.   Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością
geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w
dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kolonia   Borów–  Chodelka  w  tej   miejscowości   przyjmuje  prawy dopływ  –  ciek  spod  Zalesia.
Rzeka   i   i   jej   dolina   zachowały  niemal   naturalny  charakter   oraz   funkcjonują   tu   zespoły  źródeł
dolinnych o wysokiej wydajności.
Opole  Lubelskie–  w  XIV  w.  gród z  drewnianym   zamkiem  założony przez  księcia  opolskiego
Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w
1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z
XIV-XVII z dwoma rynkami. Warto zobaczyć:
-   XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję,
która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony później w
koszary, obecnie jestsiedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
-   Kościół parafialny pw. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.
-   Dzwonnicę z II poł. XVII w.
-   Klasztor trójskrzydłowy – obecnie plebania z l. 1740-48.
-   Budynki kolegium pijarskiego z ok. 1750 r.
-   Zespół pałacowo-parkowy w Niezdowie z XVIII–wieczną rezydencją Lubomirskich.
-   Cukrownię z 1884 r.
-   Pomnik przyrody – jeden z najstarszych wiązów na Lubelszczyźnie.
Podgórz -funkcjonowało tu wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie (VIII-IX w.); Rezerwat
przyrody   „Skarpa   Dobrska”   z   przepięknym   widokiem   na   Małopolski   Przełom   Wisły,   Kotlinę
Chodelską oraz na rezerwat „Krowią Wyspę”na której gnieżdżą się rzadkie gatunki ptaków.

Polanówka– w XIX w. był tu folwark; kaplica św. Barbary i stacja kolei wąskotorowej – dawniej
była   tu   ładownia   cukrowni   Opole,   przez   krótki   okres   w   latach   50-tych   stacja   figurowała   w
rozkładzie jazdy pociągów osobowych. Obecnie tor ładunkowy jest zlikwidowany. Ostatni pociąg
przyjechał tu 28 czerwca 2003 r. dziś już nieczynna.
Pomorze- dobrze zachowany, drewniany młyn wodny, pole biwakowe oraz „Ścieżka przyrodnicza
Kleniewo”. Nieopodal znajduje się malownicze jezioro Bartków Ług.
Rezerwat   „Krowia   Wyspa”-   został   utworzony   Zarządzeniem   Ministra   Ochrony   Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 9 IX 1991r. jako rezerwat częściowy typu faunistycznego.
Celem ochrony jest zachowanie stanowisk lęgowych wielu gatunków ptaków wodno - błotnych.
Obejmuje on wyspę położoną w nurcie rozszerzonego koryta Wisły na 353-354 km. biegu rzeki, w
granicach   Małopolskiego   Przełomu   Wisły.   Obszar   rezerwatu   poza   wyspą,   której   powierzchnia
wynosi   29,96   ha,   obejmuje   piaszczyste   ławice   i   pas   nurtu   rzeki   o   szerokości   50-120   m.,
przylegający ze wszystkich stron do wyspy.Całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi 62,3 ha.
„Krowia Wyspa” użytkowana jest jako pastwisko, prowadzony na niej ekstensywny wypas bydła i
koni decyduje o zachowaniu zbiorowisk roślinnych, stanowiących siedliska lęgowe ptaków. Dalsze
zachowanie   tego   sposobu   gospodarowania   może   warunkować   występowanie   tu   bogatego
zgrupowania ptactwa. Na wyspie gnieżdżą się następujące gatunki ptaków: krzyżówka, cyranka,
cyraneczka,płaskonos,   czernica,   ostrygojad,   sieweczka   obrożna,   sieweczka   rzeczna,   czajka,
krwawodziób,   rycyk,   śmieszka,   mewa   białogłowa,   mewa   czarnogłowa,mewa   pospolita,   rybitwa
zwyczajna, rybitwa białoczelna, skowronek polny, pliszka żółta, brzegówka, nurogęś. Poza tymi
gatunkami zaobserwowano kilkadziesiąt innych gatunków ptaków, zatrzymujących się tu podczas
wiosennych   lub   jesiennych   wędrówek,   albo   będących   gośćmi   zimowymi.   Spośród   gatunków
ptaków zasiedlających „Krowią Wyspę” na szczególną uwagę zasługuje ostrygojad. Ptak ten w
głębi kraju gnieździ się bardzo rzadko na wyspach śródlądowych – jego stałe lęgowisko w Polsce to
wybrzeże   Bałtyku.   „Krowia  Wyspa”   jest   jedną   z   nielicznych   wyspna   obszarze   Małopolskiego
Przełomu Wisły zasiedloną przez ten gatunek.
Rezerwat   „Skarpa   Dobrska”-   utworzony   został   zarządzeniem   Ministra   Ochrony  Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 lipca 1991 r jako rezerwat krajobrazowyczęściowy. Ma
on   na   celu   ochronę   i   zachowanie   wychodni   i   odsłonięć   różnowiekowych   osadów
czwartorzędowych,   różnorodnych   form   rzeźby   oraz   ciepłolubnych   muraw   z   licznymi   rzadkimi
gatunkami   roślin.   Rezerwat   położony   jest   w   północnej   części   gminy   Wilków   na   nieużytkach
rolnych i pastwiskach wsi Podgórz i Dobre. Jego powierzchnia wynosi 39,7 ha. Pod względem
fizjograficznym obejmuje on zachodnią krawędź Równiny Bełżyckiej stromo opadającą ku Kotlinie
Chodelskiej.   Krawędź   ta   ma   założenia   tektoniczne   i   związana   jest   z   wychodniami   skał
węglanowych   wieku   kredowego.   Dodatkowo   nadbudowana   została   w   czasie   ostatniego
zlodowacenia   kilkumetrowej   miąższości   płatem   lessowym,   co   spowodowało,   że   wysokość
względna krawędzi w jej zachodniej części dochodzi do 90 m. Rezerwat „Skarpa Dobrska” słynie z
wąwozów, które są jednymi z najgłębszych tego typu form w Polsce. Ich głębokość dochodzi do 40
metrów.   Mogły   się   one   rozwinąć   dzięki   zalegającej   tu   dużej   miąższości   skał   lessowych.
Osobliwością   tego   rezerwatu   są   również   występujące   na   stromych,   wapiennych   i   lessowych
zboczach   murawy   kserotermiczne.   Spośródroślin   na   szczególną   uwagę   zasługują   tu   miłek
wiosenny, oman wąskolistny, wężymord stepowy, ostnica włosowata, kosatka kielichowata, turzyca
delikatna, wisienka karłowata, ożota zwyczajna, macierzanka Marschalla, goryczka orzęsiona.

4a. Szlak „Grodziska nad Chodelką”

Dystans: 15 km
Przebieg trasy:
Chodlik – Żmijowiska - Kosiorów – Kłodnica – Kolanówka – Dobre - Podgórz

Krótka charakterystyka:
Ścieżkadydaktyczna „Grodziska nad Chodelką” biegnie obok czterech wczesnośredniowiecznych
grodzisk słowiańskich z VIII-X wieku. Rozpoczynaswój bieg w na końcu wsi Chodlik obok tzw.
„Szwedzkich Wałów”. Następnie podąża wzdłuż rzeki Chodelki do grodziska w Żmijowiskach. W
Kosiorowie odbija na zachód do Kłodnicy. Następnie wraca do Kosiorowa i prowadzi w kierunku
Podgórza mijając Polanówkę i Dobre. Ścieżka kończy swój bieg na terenie rezerwatu „Skarpa
Dobrska”   na   tzw.   „Kosmolanej   Górze”   skąd   rozpościera   się   przepiękny   widok   na   Małopolski
Przełom. Obokkażdego grodziska umieszczona jest tablica informacyjna z krótką charakterystyką.
Szlak zakłada prezentację zachowanych elementów dziedzictwa archeologicznego w miejscu ich
występowania, w otoczeniu naturalnego krajobrazu kulturowego i przyrodniczego. W roku 2006
został   włączony   w   sieć   szlaków   rowerowych   Powiatu   Opolskiego   i   można   go   przemierzyć
podążając oznakowaną niebieskimi znakami trasą "Dolina Chodelki”.

Grodziska na szlaku:

Chodlik –gród plemienny z VIII-IX wieku, stanowiący centrum ośrodka centralnego słowiańskiej
wspólnoty   opolnej.   Otoczony   potrójną   linią   wałów   ziemno-drewnianych,   po   których   do   dziś
zachowały   się   ziemne   nasypy   dochodzące   do   wysokości   2,5   m.   Nasypy   te   kryją   w   sobie
pozostałości   skomplikowanych   i   potężnych   niegdyś   konstrukcji   drewnianych.   Podziw   wzbudza
ogrom założenia, którego średnica przekracza 300 m. Wewnątrz grodu, na majdanie, znajdowały się
drewniane budowle mieszkalne o konstrukcji zrębowej, wyposażone w kamienne paleniska. W
centrum majdanuodkryto pozostałości studni o drewnianej cembrowinie, zbudowanej  w 725r.
Żmijowiska – mały gród-strażnica z IX-X wieku o zaledwie 30 metrowej średnicy. Ufortyfikowany
pierwotnie   wzniesionym   w   888   roku   systemem   obronnym   składającym   się   z   wału   ziemno-
drewnianego,   zasieku,   dwóch   rowów,   oddzielonych   „przedwałem”   umocnionym   drewnianym
płotem, podobnym do spotykanych na grodziskach nad Łabą, Odrą i Wartą. Do dziś zachował się
jedynie fragment nasypu wału o wysokości ok. 1,5 m. Wyniki badań archeologicznych potwierdzają
kontakty jego mieszkańców z terenami położonymi aż nad Dnieprem. W przyszłości planowana jest
częściowa rekonstrukcja grodu i utworzenie tu ośrodka archeologii doświadczalnej, jako punktu
centralnego „Muzeum Dawnych Słowian”.
Kłodnica  –mały gród z IX-X wieku, zachowany w postaci wyraźnego kopca, porośniętego dziś
sadem. Pierwotnie otoczony wałem ziemnym o średnicy ok. 70 m, wzmocnionym drewnianym
przedpiersiem. Prawdopodobnie najmłodsze grodzisko nad Chodelką.
Podgórz –grodzisko wyżynne, położone na wyniosłym cyplu Skarpy Dobrskiej, z którego roztacza
się wspaniały widok na dolinę Wisły. Początek jego funkcjonowania datowany jest na VIII-IX wiek,
a schyłek ok. wieku  XII. Od południa chronione 80-metrowym urwiskiem, od strony wysoczyzny
oddzielone   niegdyś   wałem   i   fosą.   Badania   archeologiczne   potwierdziły   tu   istnienie   budowli
drewnianej   typu   ziemiankowego.   W   przyszłości   Kazimierski   Park   Krajobrazowy   planuje   tu
organizację terenowego ośrodka edukacji ekologicznej.

5. „Gościniec Piotrawiński” - czarny

Dystans: 46 km
Przebieg trasy:
KoloniaBorów – 1,9 km- Grądy – 5,5 km- Ratoszyn I – 3,5 km - Chodel – 6,0 km –Puszno
godowskie -11 km - Kluczkowice – 2,4 km – Góry Kluczkowickie – 7,2 km – Kopanina
Kaliszańska – 4,3 km – Kolonia Kaliszany – 4,0 km – Piotrawin

Krótka charakterystyka:
Szlakprzebiega równoleżnikowo przez teren powiatu opolskiego. Rozpoczyna sięw miejscowości
Kol.   Borów   wspólnie   z   niebieskim   szlakiem   „Dolina   Chodelki”.   Przebiega   przez   teren
Chodelskiego   Obszaru   Chronionego   Krajobrazu,   Wrzelowieckiego   Parku   Krajobrazowego   oraz
nieopodal zespołu pałacowo-parkowego w Kluczkowicach. Szlak kończy się w Piotrawinie obok
gotyckiego kościoła, gdzie łączy się z zielonym szlakiem rowerowym „Małopolski Przełom Wisły”.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Chodel– miejscowość założona na terenie wsi Kłodnica przez Bernarda Maciejewskiego. Prawa
miejskie w latach 1440-1866; zachowany układ urbanistyczny z XVI-XVIII w. Warto zobaczyć :
-  Gotycko-renesansowy   kościół   parafialny   pw.   Świętej   Trójcy,   wybudowany   w1541   r.;   z   30
metrową   wieżą   zakończona   koroną,   obrazem   MB   Loretańskiej,chrzcielnicą   z   1616   r.   oraz
piaskowym nagrobkiem fundatora kościoła – Bernarda Maciejowskiego i jego żony Elżbiety.
-   Mogiła żołnierzy austriackich z czasów I wojny światowej;
-  Projektowany użytek ekologiczny położony na północny zachód od Chodla zpłytkim stawem,
stanowiącym miejsce lęgów i żerowania wielu gatunków ptaków;
-   Zalew, który otaczają sosnowe lasy i zagajniki. Zbiornik ten pełni funkcje rekreacyjne.
Kaliszany  -duży   kamieniołom   wapieni   i   opok   kredowych.   Odsłonięcie   geologiczne   coraz
młodszych skał, kończących erę mezozoiczną uznawane są za jedną z najpiękniejszych w Europie.
Kluczkowice– pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1409 r. Właścicielami Kluczkowic
byli m.in. Lubomirscy i Kleniewscy. W miejscowości warto zobaczyć zespół pałacowo-parkowy
Kleniewskich,   eklektyczny   pałac   został   wzniesiony   najprawdopodobniej   w   latach   1821-1831   i
otoczony jest wspaniałym parkiem z pomnikowymi dębami.
Kolonia   Borów–  Chodelka  w  tej   miejscowości   przyjmuje  prawy dopływ  –  ciek  spod  Zalesia.
Rzeka   i   i   jej   dolina   zachowały  niemal   naturalny  charakter   oraz   funkcjonują   tu   zespoły  źródeł
dolinnych o wysokiej wydajności.
Piotrawin –miejscowość usytuowana bardzo malowniczo na wysokim zboczu doliny, opadającym
stromo ku Wiśle. Znajduje sie tutaj gotycki kościół wybudowany w latach 1440-41z fundacji bpa
Zbigniewa   Oleśnickiego.   Położony   na   wysokim   brzegu   Wisły,   jest   z   daleka   widoczny   dzięki
czerwonym,   ceglastym   murom.   W   kościele   znajduje   się   dużo   zabytków   sakralnych   –   tablica
erekcyjna z 1440 r., liczne obrazy, ołtarz główny późnorenesansowy z 1 połowy XVII w., dwa
ołtarze boczne XVIII/XIX, ambona XVII w., chrzcielnica rokokowa XVIII w .
Puszno Godowskie– w średniowieczu wieś włościańska, wchodziła w skład dóbr Godów. We wsi
działa   zespół   obrzędowy  „Kalina”,   kultywujący   miejscowe   tradycje   i   zwyczaje   ludowe.  Warty
zobaczenia   jest   obelisk   upamiętniający   obrońców   przyrody   ojczystej   wzniesiony   z   okazji   75.
rocznicy utworzenia Ligi Ochrony Przyrody.
Wrzelowiecki   Park   Krajobrazowyutworzony   został   w   1990   roku.   Jego   powierzchnia   wynosi
4998 ha, zaś otuliny 13625 ha. Park położony jest na pograniczu 3 jednostek fizjograficznych:
Doliny Wisły, Wzniesień Urzędowskich i Kotliny Chodelskiej. Posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę
terenu:   stromą   krawędź   doliny   Wisły,   liczne   wąwozy   lessowe,   suche   doliny,   zagłębienia
bezodpływowe   o   charakterze   krasowym   lub   sufozyjnym,   wreszcie   pola   wydmowe   i   równiny.
Przyrodniczą i krajobrazową oś parku stanowi dolina potoku Wrzelowieckiego, głęboko wcięta w
pokrywę lessową i skały węglanowe. Uchodzi ona do doliny Wisły, której zbocze na odcinku od
Józefowa   do   Piotrawina   stanowi   fragment   jednego   z   najpiękniejszych   w   Europie   profili
geologicznych   odsłaniających   utwory   górnej   kredy.   W   ujściowym   odcinku   Potoku

Wrzelowieckiego oraz w dolinie Wisły występują zespoły wydm osiągających 10-15 m wysokości.
Obszarom wydmowym towarzyszą podmokłe, wypełnione torfem niecki o średnicach 200-400 m.
Lasy Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego cechuje duży stopień naturalności, wysoki udział
płatów leśnych o cennych przyrodniczo, starych drzewostanach oraz występowanie wielu rzadkich
gatunków roślin zielnych. Przeważają bory sosnowo-dębowe oraz grądy grabowo-dębowe. Z roślin
rzadkich   na   uwagę   zasługują:   wawrzynek   wilcze   łyko,   lilia   złotogłów,   parzydło   leśne,   bluszcz
pospolity,   tojad   mołdawski,   tojad   dziubaty,   turówka   wonna   oraz   storczyki:   podkolan   biały   i
gnieźnik  leśny.Na  nasłonecznionych  zboczach  doliny Wisły występują interesujące  zbiorowiska
roślin stepowych z wisienką stepową, omanem wąskolistnym, miłkiem wiosennym, powojnikiem
prostym. Na wydmach spotykany jest pięknie pachnący goździk piaskowy.

6. „Nitką kolejki wąskotorowej” - czarny

Dystans: 48 km,
Przebieg trasy :
OpoleLubelskie (stacja kolei wąskotorowej) - 3,9 km – Grabówka (most na rzece Chodelce) – 1,7
km   –   Darowne   –   4,5   km   –   Poniatowa   (okolice   stacji   wąskotorowej)   –   4,8   km   –Kraczewice
(Kościół) – 2,5 km - Poniatowa (Henin) – 2,0 km - Poniatowa (Sporniak) – 3,3 km – Rozalin (stacja
koleiwąskotorowej) – 1,0 km – Kazimierzów (droga wojewódzka) – 2,4 km – Bielsko (była Szkoła
Podstawowa) – 5,4 km – Kolonia Karczmiska Pierwsze (okolice stacji kolei wąskotorowej) – 2,2
km   –   Karczmiska   Pierwsze   (Zespół   Pałacowo-Parkowy)   –   4,9   km   –   Wymysłów   (stacja   kolei
wąskotorowej)   -   2,6   km   –   Obliźniak   (stacja   kolei   wąskotorowej)   –   3,0   km   –Zaborze   (Szkoła
Podstawowa)– 1,3 km - Zofianka (las) – 2,3 km – Kębło.
Krótka charakterystyka:
Szlakbierze początek przy stacyjce kolejki wąskotorowej w Opolu Lubelskim, przy ul. Kolejowej.
Następnie przebiega obok stacji w Poniatowej, Rozalinie, Karczmiskach, Wymysłowie i kończy
swój bieg w miejscowości Kębło, łącząc się z czerwonym szlakiem rowerowym „Lublin-Nałęczów-
Kazimierz Dolny”. Sąsiedztwo szlaku rowerowego z trasą kolejki wąskotorowej daje możliwość
przyjazdu kolejką z Nałęczowa na teren powiatu opolskiego i dalsze zwiedzanie okolic na rowerze
za pośrednictwem sieci szlaków rowerowych.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Bielsko  –   warsztaty   archeologiczne   organizowane   w   lipcu   przez   Muzeum   Nadwiślańskie   w
Kazimierzu Dolnym.
Karczmiska– XIX wieczny zespół dworsko-parkowy (obecnie przedszkole) oraz powyżejdworu,
klasycystyczny  kościół   z   tego   samego   okresu   z   XVIII-wieczną   drewnianą   dzwonnicą.   Pomnik
przyrody dąb Władek z Zagrzęby o obwodzie pnia ponad 8 metrów.
Kazimierski Park Krajobrazowyzostał powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina   25000ha.   Obejmuje   fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego   i   Równiny   Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością
geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w

dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kębło – Kapliczka Matki Bożej Kębelskiej; tradycja kultu sięga XIII w.
Obliźniak – przez miejscowość kursuje nałęczowska kolejka wąskotorowa.
Opole  Lubelskie–  w  XIV  w.  gród z  drewnianym   zamkiem  założony przez  księcia  opolskiego
Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w
1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z
XIV-XVII z dwoma rynkami. Warto zobaczyć:
-   XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję,
która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony później w
koszary, obecnie jestsiedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
-   Kościół parafialny p.w. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.
-   Dzwonnicę z II poł. XVII w.
-   Klasztor trójskrzydłowy – obecnie plebania z l. 1740-48.
-   Budynki kolegium pijarskiego z ok. 1750 r.
-   Zespół pałacowo-parkowy w Niezdowie z XVIII–wieczną rezydencją Lubomirskich.
-   Cukrownię z 1884 r.
-   Pomnik przyrody – jeden z najstarszych wiązów na Lubelszczyźnie.
Poniatowa –wieś istniała już przed 1382 r. w XV w. był tu folwark. Miejscowość powstała w latach
czterdziestych XX w. W okresie międzywojennym działały"Zakłady Tele i Radiotechniczne". W
1941  r.  niemiecki  obóz   dla  jeńców  radzieckich;   w  1942  r.  obóz  pracy  dla  Żydów.  W 1943  r.
egzekucja ok. 15 tys. Żydów. Dziś upamiętnia to obelisk z tablicą pamiątkową poświęconą 22.892
ofiarom hitleryzmu. Najmłodsza i jednocześnie jedna z najładniej położonych stacji na całej sieci
NKD. Położona na leśnej polanie w pobliżu zakładów elektrotechnicznych. Zbudowana w latach
50-tych.   Budynek   posiada   na   piętrze   część   mieszkalną.   Na   stacji   znajduje   się   tor   główny   i
manewrowy oraz jeden ładunkowy.
Rozalin–   pomnik   upamiętniający   akcję   żołnierzy   BCH   uwolnienia   w   1943   r.   junaków   z
niemieckiego   obozu   pracy   przymusowej   w   Rozalinie.   Stacja   węzłowa,   w   tym   miejscu   tory
rozchodziły się do Karczmisk, Opola Lubelskiego i Poniatowej. Zbudowana na bazie trójkąta z
budynkami   stacyjnymi   wewnątrz.   W   latach   świetności   codziennością   było   skomunikowanie
sześciowagonowych składów pociągów jadących z Poniatowej do Karczmisk oraz z Nałęczowa do
Opola Lubelskiego. Ciekawostką były tu pociągi zestawione z wózków kłonicowych załadowanych
dłużycą.
Wąwolnica– jedna z najstarszych osad na Lubelszczyźnie powstała w XI/XII w. W Wąwolnicy
mieści   się   Sanktuarium   Matki   Boskiej   Kębelskiej,   kult   cudownejfigurki   sięga   prawdopodobnie
końca XII w. W miejscowości warto zwiedzićneogotycki kościół parafialny z 1914 r. oraz XIV
wieczną gotycką kaplicę.

Wymysłów –budynek stacji kolei wąskotorowej. Na stacji pozostała studnia, która zaopatrywała w
wodę obsługę stacji a może i doraźnie parowozy.

7. „Opole Lubelskie - Solec nad Wisłą”- czarny

Dystans: 24 km,
Przebieg trasy :
OpoleLubelskie (Al. 600-lecia) – 2,55 km - Kozieniec (Leśniczówka Lasów Państwowych) – 5,1
km - Łaziska – 2,3 km -Janiszów – 5,5 km - Kamień - 4,4 km - Kępa Gostecka – 0,7 km - Rzeka
Wisła – Kłudzie – 2,9 km – Solecnad Wisłą.
Krótka charakterystyka:
Trasaprowadzi   przez   urokliwe   zakątki   Chodelskiego   Obszaru   Chronionego   Krajobrazu   oraz
Obszaru Chronionego Krajobrazu Solec nad Wisłą, łącząc 2województwa lubelskie i mazowieckie.
Rozpoczyna się wraz ze szlakiem „Powiśle” w Opolu Lubelskim przy Al. 600-lecia, obok zespołu
pałacowo-parkowego   z   XVIII-wieczną   rezydencją   Lubomirskich.   Przebiega   przez   teren
Projektowanego   Zespołu   Przyrodniczo-Krajobrazowego   Las   Głodzieński,   a   także   ostoję   ptasią
„Małopolski   Przełom   Wisły”   wchodzącą   wskład   sieci   Natura   2000.   Kończy   swój   bieg   w
miejscowości Solec nad Wisłą w woj. mazowieckim, gdzie łączy się z niebieskim szlakiem pieszo-
rowerowym „Szlak Żółwia i Dinozaura” biegnącym z Bałtowa do Janowca.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Janiszów – Pomnik upamiętniający poległych żołnierzy Batalionów Chłopskich.
Kamień- wieś malowniczo położona na brzegu Wisły. Zlokalizowane są tu pozostałości po parku
angielskim i klasycystycznym dworze, który należałdo rodu Cywińskich. Ciekawym miejscem są
łęgi w starym korycie Wisły.
Kępa Gostecka– w przeszłości była to wyspa na Wiśle. Wschodnie ramię rzeki prowadziło małe
ilości wody i z czasem zostało odcięte od głównego nurtuWisły . Po zbudowaniu ostróg w celu
odepchnięcia nurtu i zatrzymaniu erozji brzegu od połowy XX w. Kępa przestała być wyspą, łącząc
sie z wschodnim brzegiem. Przeprawa promowa.
Kłudzie – przeprawa promowa, prom kursuje codziennie od godz. 7 do 19, w niedziele od 8 do 19.
Łaziska –W 1414 r. wieś i okoliczne tereny kupił dziedzic Goworko. Dobra łaziskie znajdowały się
m.in.   w   posiadaniu   rodzin:   Chobrzeńskich,   Słupeckich,   Butlerów,   Dunin-Borkowskich,  Tarłów,
Lubomirskich,   Rzewuskich,   Potkańskich   oraz   Wydrychiewiczów.   Największy   rozwój   Łazisk
nastąpił   za   Kleniewskich   (II   poł.   XIX   w.).   Jan   Kleniewski   wybudował   tu   dwór   drewniany
(projektant - Stanisław Witkiewicz). W 1944 r. urządzonow nim szpital, następnie oddział banku,
sklepy i siedzibę urzędów administracji państwowej.
Opole  Lubelskie–  w  XIV  w.  gród z  drewnianym   zamkiem  założony przez  księcia  opolskiego
Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w
1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z
XIV-XVII z dwoma rynkami. Warto zobaczyć:
-   XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję,
która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony później w
koszary, obecnie jestsiedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
-   Kościół parafialny p.w. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.

-   Dzwonnicę z II poł. XVII w.
-   Klasztor trójskrzydłowy – obecnie plebania z l. 1740-48.
-   Budynki kolegium pijarskiego z ok. 1750 r.
-   Zespół pałacowo-parkowy w Niezdowie z XVIII–wieczną rezydencją Lubomirskich.
-   Cukrownię z 1884 r.
-   pomnik przyrody – jeden z najstarszych wiązów na Lubelszczyźnie.
Solec nad Wisłą–historia samego Solca sięga VIII i IX wieku. Najstarszy dokument pochodzi z
1136   roku.   W   latach   1325-1538   siedziba   królów.   Do   końca   XVIIIw.   Był   składem   i   portem
przeładunkowym zboża, płynącego głównie z folwarku starostwa soleckiego, majątków cystersów
wąchockich, świętokrzyskich bernardynów i iłżeckiego klucza biskupów krakowskich. W 1412 r.
Władysław Jagiełło nadał Solczanom prawo hurtowej i detalicznej sprzedaży soli. Zamek solecki,
usytuowany na wysokiej skarpie pradoliny Wisły, oddzielony od Solca głębokim wąwozem strzegł
nieopasanego   murami   miasta,   przepraw   wiślanych   oraz   komory  celnej   w   pobliskim   Kamieniu.
Warte zobaczenia są kościoły: 1. Murowany kościół pw. Najświętszej MariiPanny wystawiony w
XV w. przez Kazimierza Wielkiego; 2. Kościół i dawnyklasztor oo. Reformatów wzniesiony został
w 1626 r. z fundacji Krzysztofa Zbaraskiego; 3. Kościół cmentarny pw. Św. Barbary datowany
nakoniec XVI w.

8. „Powiśle” -

zielony

Dystans: 15 km,
Przebieg trasy:
OpoleLubelskie (Al. 600-lecia) – 2,15 km – Jankowa – 6,1 km - Las Powiślański (most na rzece
Jankówce) – 1,7 km - Trzciniec – 1,5 km - Wrzelów – 3,6 km - Majdany
Krótka charakterystyka:
Trasarozpoczyna się wraz ze szlakiem „Opole Lubelskie-Solec nad Wisłą” w Opolu Lubelskim przy
Al.   600-lecia,   obok   zespołu   pałacowo-parkowego   z   XVIII-wieczną   rezydencją   Lubomirskich,
biegnie ul. Pomorską, gdzie na skrzyżowaniu dróg obok pomnika przyrody spotyka się z dwoma
szlakami   rowerowymi:   niebieskim   -„Dolina   Chodelki”   i   żółtym   -   „Kazimierz   Dolny-Opole
Lubelskie-Bęczyn”.   Następnie   prowadzi   przez   kompleks   leśny   Las   Powiślański   -   teren
Projektowanego   Zespołu   Przyrodniczo-Krajobrazowego   Pustelnia-Jankowa,   Projektowanego
Zespołu   Przyrodniczo-Krajobrazowego   Las   Powiślański.   Kończy   swój   bieg   w   miejscowości
Majdany, gdzie łączy się z czerwonym szlakiem rowerowym „Kazimierz Dolny Kraśnik”. Na całej
długości trasa przebiega przez Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Opole  Lubelskie–  w  XIV  w.  gród z  drewnianym   zamkiem  założony przez  księcia  opolskiego
Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w
1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z
XIV-XVII z dwoma rynkami. Warto zobaczyć:
-   XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję,
która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony później w
koszary, obecnie jestsiedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
-   Kościół parafialny p.w. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.

9. Szlak „Żółwia i dinozaura” -

niebieski

Dystans: ok. 62 km,
Przebieg trasy :
Bałtów– 6,0 km - Pętkowice – 9,1 km - Potoczek – 5,1 km - Tarłów – 3,4 km - Zęborzyn – 9,4 km -
Solec nad Wisłą – 7,1 km - Boiska – 9,5 km - Chotcza– 2,5 km - Borowiec – 4,1 km - Lucimia – 5,9
km - Janowiec
Krótka charakterystyka:
Szlakwiedzie przez malownicze zakątki ziemi świętokrzyskiej, mazowieckiej i lubelskiej. Regiony
te stanowią swoistą enklawę pierwotnej przyrody i mają duże walory krajobrazowo-turystyczne.
Trasa rozpoczyna się w miejscowości Bałtów przepięknie położonej w dolinie rzeki Kamiennej,
gdzie odkryto ślady dinozaurów, biegnie przez teren Bałtowskiego Parku Jurajskiego i kończy się w
Janowcu gdzie znajdują się okazałe ruiny jednego z najznakomitszych zamków renesansowych. W
Solcu nad Wisłą łączysię z czarnym szlakiem rowerowym „Opole Lubelskie-Solec nad Wisłą”,
zaśw miejscowości Kłudzie z „Małopolskim Przełomem Wisły”.

Ciekawe miejsca na szlaku:

Bałtów –miejscowość położona w dolinie rzeki Kamiennej. Niewątpliwie atrakcją turystyczną jest
„Park Jurajski”, w którym obejrzeć można 40 dinozaurów wnaturalnej wielkości. Wart obejrzenia
jest także pałac książąt Druckich-Lubeckich z XIX w. i stuletni zabytkowy młyn wodny.
Borowiec - rezerwat żółwia błotnego oraz stary młyn wodny.
Chotcza– miejsce walki partyzanckiej  o przyczółek na lewym brzegu Wisły podczas II wojny
światowej. Warta zobaczenia jest zabytkowa kaplica wystawiona w miejsce spalonego kościoła.
Janowiec–   pierwsze   wzmianki   o   Janowcu   pochodzą   z   początku   XIV  w.   Janowiec   leży   ustóp
wysokiej skarpy na lewym brzegu Wisły, na skraju Małopolskiego Przełomu Wisły. W Janowcu
znajdują się ruiny jednego  z najokazalszych  renesansowych  zamków w Polsce wybudowanych
przez   Firlejów   w   XVI   w.   Na   terenie   zamku   znajduje   się   muzeum   zamkowe,   nieduży  skansen
budownictwa dworskiego. Wart zobaczenia jest także kościół pw. Św. Małgorzaty.  W Janowcu
znajduje się połączenie promowe do Kazimierza Dolnego.
Kazimierski Park Krajobrazowy - został powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś
otulina   25000ha.   Obejmuje   fragment   Płaskowyżu   Nałęczowskiego   i   Równiny   Bełżyckiej   oraz
piękny   przełom   Środkowej   Wisły   i   wschodni   skraj   Równiny   Radomskiej.Różnice   wysokości
między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach
przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią
lessowych   wąwozów,   dochodzących   do   30   m   głębokości.   Szczególną   osobliwością

geomorfologiczną   parku   jest   wspaniała,   90-metrowej   wysokości,   niemal   pionowa   skarpa
nadbudowana lessem, wznosząca się ponadujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre.
Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest
rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w
dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy
liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogółwiększych zwartych
kompleksów.   Najcenniejsze   florystycznie   są   niewielkie   fragmenty   muraw   stepowych,   które
zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze
Trzech  Krzyży i na skarpie  w rejonie  Janowca.  Gdzieniegdzie  można  tam jeszcze  spotkać tak
rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman
wąskolistny,  ostnica  włosowata.  W świecie   zwierząt  Kazimierskiego   Parku  Krajobrazowego   na
szczególną uwagęzasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny
Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący
stanowiska   lęgowe   takich   ptaków   jak:   ostrygojad,   rybitwa   białoczelna,   mewa   czarnogłowa,
sieweczka obrożna.
Kłudzie – przeprawa promowa, prom kursuje codziennie od godz. 7 do 19, w niedziele od 8 do 19.
Lucimia – osada nadwiślańska słynąca z wikliniarstwa.
Pętkowice – kościółek pw. Św. Teresy.
Solec nad Wisłą–historia samego Solca sięga VIII i IX wieku. Najstarszy dokument pochodzi z
1136   roku.   W   latach   1325-1538   siedziba   królów.   Do   końca   XVIIIw.   Był   składem   i   portem
przeładunkowym zboża, płynącego głównie z folwarku starostwa soleckiego, majątków cystersów
wąchockich, świętokrzyskich bernardynów i iłżeckiego klucza biskupów krakowskich. W 1412 r.
Władysław Jagiełło nadał Solczanom prawo hurtowej i detalicznej sprzedaży soli. Zamek solecki,
usytuowany na wysokiej skarpie pradoliny Wisły, oddzielony od Solca głębokim wąwozem strzegł
nieopasanego   murami   miasta,   przepraw   wiślanych   oraz   komory  celnej   w   pobliskim   Kamieniu.
Warte zobaczenia są kościoły: 1. Murowany kościół p.w. Najświętszej Marii Panny wystawiony w
XV w. przez Kazimierza Wielkiego; 2. Kościół i dawny klasztor oo. Reformatów wzniesiony został
w 1626 r. z fundacji Krzysztofa Zbaraskiego; 3. Kościół cmentarny p.w. Św. Barbary datowany na
koniec XVI w.
Tarłów– osada z trzema kościołami : Św. Trójcy ze słynnym stiukiem „Taniec ześmiercią”, kościół
narodowo-katolicki Św. Ducha oraz ruiny XVIII wiecznej synagogi.
Zemborzyn – kościół pod wezwaniem św. Mikołaja.

10. Szlak Nałęczów – Gutanów -

niebieski

Dystans: 8 km,
Przebieg trasy :
Nałęczów (0,0) – Czesławice (4,0) – Gutanów (8,0)
Krótka charakterystyka:
Szlakpełni funkcję szlaku łącznikowego pomiędzy zielonym szlakiem – tzw. „Południową Pętlą po
Gminie Garbów” oraz Nałęczowem – jako znanym uzdrowiskiem i miejscowością turystyczną
przez którą przebiega czerwony szlak Lublin – Kazimierz Dolny.

Ciekawe miejsca na szlaku: