Prawne uwarunkowania funkcjonowania funduszy inwestycyjnych i emerytalnych

Organizacja rynku funduszy

inwestycyjnych i

emerytalnych w Polsce

Bibliografia

•

Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych

•

Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych

•

Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych

funduszy emerytalnych

•

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach
emerytalnych

•

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach

•

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach
emerytalnych

Co to jest fundusz inwestycyjny?

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym
przedmiotem

działalności

jest

lokowanie

środków

pieniężnych

zebranych

drodze

publicznego,

pieniężnych

zebranych

drodze

publicznego,

przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego,
proponowania

nabycia

jednostek

uczestnictwa

albo

certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery

certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery
wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa
majątkowe.

majątkowe.

Informacje dotyczące funduszy inwestycyjnych oparte są na ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach
inwestycyjnych

Kto może zostać uczestnikiem

funduszu inwestycyjnego?

Uczestnikami funduszu inwestycyjnego są osoby fizyczne, osoby

Uczestnikami funduszu inwestycyjnego są osoby fizyczne, osoby
prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości
prawnej:

na rzecz których w rejestrze uczestników funduszu są zapisane
jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części albo

będące posiadaczami rachunku papierów wartościowych, na

będące posiadaczami rachunku papierów wartościowych, na
którym są zapisane certyfikaty inwestycyjne, albo będące osobami
uprawnionymi z certyfikatów inwestycyjnych zapisanych na
rachunku zbiorczym, albo

rachunku zbiorczym, albo

uprawnione z certyfikatów inwestycyjnych w formie dokumentu,
albo

wskazane w ewidencji uczestników funduszu jako posiadacze

wskazane w ewidencji uczestników funduszu jako posiadacze
certyfikatów inwestycyjnych, które nie mają formy dokumentu.

Forma wpłaty

Wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane w formie pieniężnej.

Do funduszu inwestycyjnego mogą być wniesione:

1) zdematerializowane papiery wartościowe - jeżeli statut funduszu

tak stanowi, lub

inne niż zdematerializowane papiery wartościowe, udziały w

spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub inne prawa –

spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub inne prawa –
jeżeli ustawa oraz statut funduszu tak stanowią.

Tworzenie funduszu inwestycyjnego

Fundusz inwestycyjny może być utworzony

Fundusz inwestycyjny może być utworzony
wyłącznie przez towarzystwo.

wyłącznie przez towarzystwo.

Towarzystwo może utworzyć więcej niż jeden
fundusz inwestycyjny.

fundusz inwestycyjny.

Przez

towarzystwo

ustawa

rozumie

towarzystwo funduszy inwestycyjnych (tfi) w

towarzystwo funduszy inwestycyjnych (tfi) w
formie spółki akcyjnej.

formie spółki akcyjnej.

Tworzenie funduszu inwestycyjnego

cd.

Utworzenie funduszu inwestycyjnego wymaga:

nadania funduszowi inwestycyjnemu statutu przez towarzystwo;

zawarcia przez towarzystwo umowy z depozytariuszem o
prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego;

wydania zezwolenia przez Komisję;

zebrania

wpłat

funduszu

inwestycyjnego

wysokości

określonej w jego statucie;

wpisania

funduszu

inwestycyjnego

rejestru

funduszy

wpisania

funduszu

inwestycyjnego

rejestru

funduszy

inwestycyjnych.

Komisja – Komisja Nadzoru Finansowego

Rejestr funduszy inwestycyjnych prowadzi Sąd Okręgowy w
Warszawie

Statut

Statut funduszu inwestycyjnego sporządza się w formie aktu notarialnego.

Statut funduszu inwestycyjnego sporządza się w formie aktu notarialnego.
Statut określa m.in.:

•

nazwę i rodzaj funduszu inwestycyjnego;

•

nazwę i rodzaj funduszu inwestycyjnego;

•

firmę, siedzibę i adres towarzystwa;

•

organy funduszu inwestycyjnego i sposób jego reprezentacji;

•

firmę, siedzibę i adres depozytariusza;

•

firmę, siedzibę i adres depozytariusza;

•

firmę (nazwę),

siedzibę i adres podmiotu, któremu towarzystwo

powierzyło wykonywanie obowiązków;

•

czas trwania funduszu inwestycyjnego, jeżeli jest ograniczony;

•

czas trwania funduszu inwestycyjnego, jeżeli jest ograniczony;

•

łączną wysokość wpłat do funduszu inwestycyjnego;

•

rodzaje zdematerializowanych papierów wartościowych, które mogą być

•

rodzaje zdematerializowanych papierów wartościowych, które mogą być
przedmiotem

wpłat

oraz

terminy

przyjmowania

wpłat

papierami

wartościowymi

Cele funduszy inwestycyjnych

Celami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, mogą

Celami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, mogą
być wyłącznie:

1) ochrona

realnej

wartości

aktywów

funduszu

1) ochrona

realnej

wartości

aktywów

funduszu

inwestycyjnego lub

2) osiąganie

przychodów

lokat

netto

funduszu

2) osiąganie

przychodów

lokat

netto

funduszu

inwestycyjnego, lub

3) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w

wyniku wzrostu wartości lokat.

Przy określaniu celu inwestycyjnego należy w statucie

Przy określaniu celu inwestycyjnego należy w statucie
zastrzec, że fundusz inwestycyjny nie gwarantuje jego
osiągnięcia.

osiągnięcia.

Dochody funduszy inwestycyjnych

Dochodami

funduszu

inwestycyjnego

są

przychody

lokat

netto

funduszu

przychody

lokat

netto

funduszu

inwestycyjnego lub zrealizowany zysk (strata)
ze zbycia lokat.

ze zbycia lokat.

Towarzystwo funduszy

inwestycyjnych (TFI)

Towarzystwem

funduszy

inwestycyjnych

może

być

wyłącznie

spółka

akcyjna

siedzibą

terytorium

Rzeczypospolitej

Polskiej,

która

uzyskała

zezwolenie

Rzeczypospolitej

Polskiej,

która

uzyskała

zezwolenie

Komisji.

Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jednoosobowym

założycielem

towarzystwa

może

być

Jednoosobowym

założycielem

towarzystwa

może

być

wyłącznie osoba prawna.

Zarząd TFI

Zarząd towarzystwa składa się z co najmniej dwóch członków.

Zarząd towarzystwa składa się z co najmniej dwóch członków.
Członkiem zarządu towarzystwa może być osoba, która spełnia łącznie następujące

warunki:

posiada pełną zdolność do czynności prawnych;

nie była karana za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

posiada dobrą opinię w związku ze sprawowanymi funkcjami.

Co najmniej dwóch członków zarządu, w tym prezes zarządu, oprócz wymogów,
o których mowa w ust. 2, musi spełniać następujące warunki:

posiada wyższe wykształcenie lub prawo wykonywania zawodu doradcy
inwestycyjnego;

legitymować się stażem pracy nie krótszym niż 3 lata na kierowniczym lub

legitymować się stażem pracy nie krótszym niż 3 lata na kierowniczym lub
samodzielnym stanowisku w instytucjach rynku finansowego lub pełnieniem
przez ten okres funkcji w organach tych instytucji.

Działalność TFI

Przedmiotem

działalności

towarzystwa

jest

wyłącznie

tworzenie

funduszy

Przedmiotem

działalności

towarzystwa

jest

wyłącznie

tworzenie

funduszy

inwestycyjnych i zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu
jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie
zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

Za zezwoleniem Komisji towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności o:

zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba

zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba
instrumentów finansowych;

doradztwo inwestycyjne.

Towarzystwo bez zezwolenia Komisji może rozszerzyć przedmiot działalności o:

pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy

pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy
inwestycyjnych utworzonych przez inne towarzystwa lub tytułów uczestnictwa
funduszy zagranicznych;

pełnienie funkcji przedstawiciela funduszy zagranicznych

Kapitał początkowy TFI

Kapitał początkowy towarzystwa na wykonywanie działalności

Kapitał początkowy towarzystwa na wykonywanie działalności
wynosi co najmniej wyrażoną w złotych równowartość 125
000 euro przy zastosowaniu średniego kursu ogłoszonego

000 euro przy zastosowaniu średniego kursu ogłoszonego
przez Narodowy Bank Polski.

Przez kapitał początkowy rozumie się sumę kapitału
zakładowego, w wielkości, w jakiej został wpłacony łącznie z
premią emisyjną, niepodzielonego zysku z lat ubiegłych, a

premią emisyjną, niepodzielonego zysku z lat ubiegłych, a
także zysku netto w trakcie zatwierdzania, o ile zysk ten
wynika ze zbadanego przez biegłego rewidenta sprawozdania
finansowego, oraz kapitału rezerwowego, pomniejszoną o

wynika ze zbadanego przez biegłego rewidenta sprawozdania
finansowego, oraz kapitału rezerwowego, pomniejszoną o
niepokrytą stratę z lat ubiegłych.

Odpowiedzialność TFI

Towarzystwo odpowiada wobec uczestników zbiorczego portfela

Towarzystwo odpowiada wobec uczestników zbiorczego portfela
papierów wartościowych oraz uczestników funduszu
inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem
lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie

lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie
zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych lub
funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub
nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane

nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane
okolicznościami, za które towarzystwo odpowiedzialności nie
ponosi.

Za szkody z przyczyn, o których mowa powyżej, fundusz
inwestycyjny nie ponosi odpowiedzialności.

Powierzenie wykonywania niektórych obowiązków osobie trzeciej
nie ogranicza odpowiedzialności towarzystwa.

Działalność TFI

TFI nie może m.in.:

nabywać instrumentów emitowanych przez instytucje

wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą, ani

wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą, ani
być wspólnikiem w spółkach nieposiadających osobowości
prawnej;

prawnej;

udzielać pożyczek, poręczeń i gwarancji,
zaciągać pożyczek i kredytów, w tym także dokonywać

zaciągać pożyczek i kredytów, w tym także dokonywać

emisji obligacji, w

wysokości przekraczającej łącznie 10 % wartości kapitałów

własnych

Działalność TFI cd.

TFI może inwestować m.in.:

•

papiery wartościowe emitowane przez Skarb

•

papiery wartościowe emitowane przez Skarb
Państwa lub Narodowy Bank Polski;

•

Udziały lub akcje spółek;

•

Udziały lub akcje spółek;

•

jednostki

uczestnictwa

lub

certyfikaty

•

jednostki

uczestnictwa

lub

certyfikaty

inwestycyjnych nabywanych w drodze zapisów

•

certyfikaty inwestycyjnych emitowanych przez

•

certyfikaty inwestycyjnych emitowanych przez
fundusz sekurytyzacyjny.

Depozytariusz

Obowiązki depozytariusza wynikające z umowy o prowadzenie rejestru aktywów

funduszu

Obowiązki depozytariusza wynikające z umowy o prowadzenie rejestru aktywów

funduszu

inwestycyjnego obejmują:

prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego, w tym aktywów zapisywanych na
właściwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne podmioty na mocy

właściwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne podmioty na mocy
odrębnych przepisów lub na podstawie umów zawartych na polecenie funduszu przez
depozytariusza;

zapewnienie, aby zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa lub emitowanie, wydawanie i
wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywało się zgodnie z przepisami prawa i statutem
funduszu inwestycyjnego;

funduszu inwestycyjnego;

zapewnienie, aby rozliczanie umów dotyczących aktywów funduszu inwestycyjnego następowało
bez nieuzasadnionego opóźnienia, oraz kontrolowanie terminowości rozliczania umów z
uczestnikami funduszu;

zapewnienie, aby wartość netto aktywów funduszu inwestycyjnego i wartość

jednostki

zapewnienie, aby wartość netto aktywów funduszu inwestycyjnego i wartość

jednostki

uczestnictwa była obliczana zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego;

zapewnienie, aby dochody funduszu inwestycyjnego były wykorzystywane w sposób zgodny z
przepisami prawa i ze statutem funduszu;

wykonywanie poleceń funduszu inwestycyjnego, chyba że są sprzeczne z prawem lub statutem

wykonywanie poleceń funduszu inwestycyjnego, chyba że są sprzeczne z prawem lub statutem
funduszu inwestycyjnego

Kto może zostać depozytariuszem?

Umowę o prowadzenie rejestru aktywów funduszu można zawrzeć

wyłącznie z:

bankiem krajowym, którego fundusze własne wynoszą co najmniej
100 000 000 zł;

100 000 000 zł;

oddziałem instytucji kredytowej, posiadającym siedzibę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli fundusze przydzielone do dyspozycji tego
oddziału wynoszą co najmniej 100 000 000 zł, albo

oddziału wynoszą co najmniej 100 000 000 zł, albo

Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych Spółką Akcyjną

Rodzaje funduszy inwestycyjnych

Fundusz inwestycyjny może być utworzony jako:

1) fundusz inwestycyjny otwarty;

2) specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty;

3) fundusz inwestycyjny zamknięty.

Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO)

•

Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) - są zdecydowanie najbardziej

•

Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) - są zdecydowanie najbardziej
popularnym typem funduszy inwestycyjnych w Polsce. Fundusze otwarte
cechują się zmieniającą się liczbą uczestników i jednostek uczestnictwa.
Mogą

zbywać

nieograniczoną

liczbę

jednostek

uczestnictwa

są

zobowiązane

ich

odkupienia

każde

żądanie

uczestnika.

Mogą

zbywać

nieograniczoną

liczbę

jednostek

uczestnictwa

są

zobowiązane

ich

odkupienia

każde

żądanie

uczestnika.

Charakteryzują się również dostępnością dla potencjalnie nieograniczonej
liczby inwestorów oraz dla wszelkiego rodzaju uczestników (osoby fizyczne,
prawne i instytucje nie posiadające osobowości prawnej). Muszą

prawne i instytucje nie posiadające osobowości prawnej). Muszą
zachowywać

wysoką

płynność

zgromadzonych

środków.

Jednostki

uczestnictwa funduszu są wyceniane codziennie (w dni robocze), ponieważ
większość instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela
inwestycyjnego funduszu jest wyceniana codziennie (np. akcje, obligacje).

większość instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela
inwestycyjnego funduszu jest wyceniana codziennie (np. akcje, obligacje).
Fundusze inwestycyjne otwarte prowadzą działalność zgodnie z prawem
wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery
wartościowe, co pozwala im, zgodnie z zasadą paszportu europejskiego, na

wartościowe, co pozwala im, zgodnie z zasadą paszportu europejskiego, na
prowadzenie działalności także na terytorium innych państw Unii
Europejskiej.

Specjalistyczne fundusze inwestycyjne

otwarte (SFIO)

Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO)

Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO)
to szczególna forma funduszu otwartego. Statut
funduszu

specjalistycznego

może

ograniczyć

krąg

uczestników oraz wprowadzać dodatkowe warunki,

funduszu

specjalistycznego

może

ograniczyć

krąg

uczestników oraz wprowadzać dodatkowe warunki,
w jakich uczestnik może żądać odkupienia jednostek
uczestnictwa, a w szczególności określać termin, w

uczestnictwa, a w szczególności określać termin, w
jakim

odkupienie

może

nastąpić.

Spośród

działających w Polsce funduszy specjalistycznych część
adresowana jest wyłącznie do osób prawnych, inne

adresowana jest wyłącznie do osób prawnych, inne
natomiast

przeznaczone

są

dla

uczestników

pracowniczych programów emerytalnych lub osób,

pracowniczych programów emerytalnych lub osób,
które deklarują długoterminowe oszczędzanie.

Fundusze inwestycyjne zamknięte

(FIZ)

•

Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) – charakteryzują się ograniczonym dostępem inwestorów (możliwość

•

Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) – charakteryzują się ograniczonym dostępem inwestorów (możliwość
przystąpienia istnieje wyłącznie w okresie subskrypcji tytułów uczestnictwa lub poprzez nabycie certyfikatów w
obrocie na rynku wtórnym) oraz ograniczoną możliwością „wyjścia”.

•

FIZ emitują certyfikaty inwestycyjne - są to papiery wartościowe, których liczba - w odróżnieniu od liczby
jednostek uczestnictwa funduszy otwartych - jest stała i może się zmieniać tylko w przypadku nowych emisji, bądź

jednostek uczestnictwa funduszy otwartych - jest stała i może się zmieniać tylko w przypadku nowych emisji, bądź
okresowego odkupu walorów od uczestników. Certyfikaty inwestycyjne mogą być przedmiotem obrotu na rynku
regulowanym np. na Giełdzie Papierów Wartościowych, jak też mogą być przeznaczone jedynie dla
indywidualnych, spełniających określone kryteria inwestorów. Uczestnikiem FIZ emitującego publiczne certyfikaty
można zostać na dwa sposoby. W wyniku nabycia certyfikatów na rynku pierwotnym w drodze zapisów podczas
publicznej subskrypcji lub poprzez nabycie certyfikatów w obrocie na rynku wtórnym (GPW lub MTS-CeTO). W obu

publicznej subskrypcji lub poprzez nabycie certyfikatów w obrocie na rynku wtórnym (GPW lub MTS-CeTO). W obu
przypadkach wymagane jest posiadanie rachunku papierów wartościowych.

•

Fundusze zamknięte mogą dokonywać lokat w mniej płynne aktywa i nie muszą utrzymywać płynnych rezerw, co
podnosi potencjalną efektywność zarządzania portfelem. W porównaniu z funduszami otwartymi katalog lokat
funduszu zamkniętego jest znacznie rozszerzony, gdyż oprócz papierów wartościowych obejmuje również udziały w

funduszu zamkniętego jest znacznie rozszerzony, gdyż oprócz papierów wartościowych obejmuje również udziały w
spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, waluty i transakcje terminowe, które mogą być zawierane nawet w
celach spekulacyjnych. Fundusz zamknięty może również w szerszym zakresie korzystać z kredytów i pożyczek
bankowych.

•

W przypadku funduszy zamkniętych wyceny certyfikatów inwestycyjnych dokonywane są rzadziej niż w przypadku

•

W przypadku funduszy zamkniętych wyceny certyfikatów inwestycyjnych dokonywane są rzadziej niż w przypadku
funduszy otwartych – co tydzień, co miesiąc lub co kwartał, choć zdarzają się również fundusze wyceniane
codziennie.

Szczególne konstrukcje funduszy

inwestycyjnych

•

Fundusze inwestycyjne z różnymi kategoriami

•

Fundusze inwestycyjne z różnymi kategoriami
jednostek uczestnictwa

•

Fundusze

inwestycyjne

wydzielonymi

•

Fundusze

inwestycyjne

wydzielonymi

subfunduszami

•

Fundusze

inwestycyjne

podstawowe

powiązane

Szczególne typy funduszy

inwestycyjnych

•

Fundusz rynku pieniężnego

•

Fundusz rynku pieniężnego

•

Fundusz portfelowy

•

Fundusz sekurytyzacyjny

•

Fundusz sekurytyzacyjny

•

Fundusz aktywów niepublicznych

•

Fundusz aktywów niepublicznych

Wszystkie rodzaje funduszy inwestycyjnych
podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru

podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru
Finansowego.

Na funduszach inwestycyjnych spoczywa

Na funduszach inwestycyjnych spoczywa
również szereg obowiązków informacyjnych
wynikających z zapisów ustawy o funduszach

wynikających z zapisów ustawy o funduszach
inwestycyjnych, szczególnie działu X ustawy.

inwestycyjnych, szczególnie działu X ustawy.

Fundusze emerytalne

Definicja i cel działania

Fundusz

emerytalny

jest

osoba

prawna,

której

Fundusz

emerytalny

jest

osoba

prawna,

której

przedmiotem

działalności

jest

gromadzenie

środków

pieniężnych, ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę

pieniężnych, ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę
członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku
emerytalnego

wypłata

okresowych

emerytur

emerytalnego

wypłata

okresowych

emerytur

kapitałowych, o których mowa w ustawie z dnia 21
listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych

[1]

listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych

[1]

Rozdział 1 , art.2

USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Fundusze emerytalne są tworzone jako otwarte, pracownicze lub
dobrowolne.

dobrowolne.

Otwarte fundusze emerytalne powstały w ramach reformy systemu
emerytalnego

w 1999 roku i pozwalają na gromadzenie środków

emerytalnego

w 1999 roku i pozwalają na gromadzenie środków

pieniężnych na emeryturę w tzw. II filarze.

Dobrowolny fundusz emerytalny oznacza fundusz utworzony i
zarządzany przez powszechne towarzystwo, prowadzący Indywidualne

zarządzany przez powszechne towarzystwo, prowadzący Indywidualne
konta

emerytalne

lub

Indywidualne

konta

zabezpieczenia

emerytalnego(III filar).

•

I filar emerytury, to emerytura ze zreformowanego Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych. Każdy ubezpieczony ma indywidualne konto w ZUS na którym

Społecznych. Każdy ubezpieczony ma indywidualne konto w ZUS na którym
rejestrowana jest wartość odkładanych pieniędzy. Niestety ta część składki nie jest
inwestowana. Jest ona jedynie corocznie waloryzowana o realny wzrost cen
i ustalany przez GUS.

i ustalany przez GUS.

•

II filar emerytury

Otwarte Fundusze Emerytalne. Każdy kto podejmuje

pierwszą pracę i urodzony jest po 1 stycznia 1969 r. musi zawrzeć umowę z jednym

pierwszą pracę i urodzony jest po 1 stycznia 1969 r. musi zawrzeć umowę z jednym
z funduszy emerytalnych. Jeśli tego nie zrobi, ZUS wezwie go najpierw do zawarcia
umowy,

później

przydzieli

losowo

wybranego

funduszu.

umowy,

później

przydzieli

losowo

wybranego

funduszu.

•

III filar emerytury jest dobrowolny. Choć z założenia III filar jest dobrowolny,
powinni o nim pomyśleć praktycznie wszyscy, którzy po przejściu w stan

powinni o nim pomyśleć praktycznie wszyscy, którzy po przejściu w stan
spoczynku chcą zachować poziom życia.

Towarzystwo emerytalne

•

Organem funduszu jest towarzystwo emerytalne,

•

Organem funduszu jest towarzystwo emerytalne,
które nim zarządza i reprezentuje.

•

Towarzystwo

emerytalne

prowadzi

działalność

wyłącznie w formie spółki akcyjnej jako powszechne
lub pracownicze towarzystwo

[1]

•

Utworzenie towarzystwa wymaga zezwolenia organu

•

Utworzenie towarzystwa wymaga zezwolenia organu
nadzoru,

które

wniosek

składają

założyciele

towarzystwa.

[1]

Rozdział 3, art. 27, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Przedmiotem

działania

towarzystwa

jest

wyłącznie

tworzenie

Przedmiotem

działania

towarzystwa

jest

wyłącznie

tworzenie

zarządzanie funduszami oraz ich reprezentowanie wobec osób trzecich.

Powszechne towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym otwartym
funduszem oraz może utworzyć i zarządzać tylko jednym dobrowolnym

funduszem oraz może utworzyć i zarządzać tylko jednym dobrowolnym
funduszem, a pracownicze towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym
pracowniczym funduszem,
chyba że zarządzanie więcej niż jednym, odpowiednio, otwartym

chyba że zarządzanie więcej niż jednym, odpowiednio, otwartym
funduszem, dobrowolnym funduszem lub pracowniczym funduszem jest
skutkiem przejęcia jego zarządzania przez towarzystwo albo połączenia

skutkiem przejęcia jego zarządzania przez towarzystwo albo połączenia
towarzystw.

•

Powszechne

towarzystwo

zarządza

funduszem

odpłatnie. Pracownicze towarzystwo nie może mieć

odpłatnie. Pracownicze towarzystwo nie może mieć
celu zarobkowego. Akcjonariusze pracowniczego

celu zarobkowego. Akcjonariusze pracowniczego
towarzystwa nie mają prawa do udziału w zysku
rocznym

[1]

rocznym

[1]

•

Akcje towarzystwa są wyłącznie akcjami imiennymi i
nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela.

nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela.
Akcje towarzystwa nie mogą być przedmiotem
zabezpieczenia majątkowego ani

być obciążone w żaden sposób

[2]

być obciążone w żaden sposób

[2]

[1]

Rozdział 3, art. 29, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[1]

Rozdział 3, art. 29, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[2]

Rozdział 3, art. 30, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

•

Minimalna wysokość kapitału zakładowego powszechnego

•

Minimalna wysokość kapitału zakładowego powszechnego
towarzystwa nie może być niższa niż równowartość w
złotych 5 000 000 euro. Kapitał zakładowy jest pokrywany

złotych 5 000 000 euro. Kapitał zakładowy jest pokrywany
wyłącznie wkładem pieniężnym, powinien być opłacony w
całości przed zarejestrowaniem towarzystwa, nie może

całości przed zarejestrowaniem towarzystwa, nie może
pochodzić z pożyczki lub kredytu

.[1]

[1]

Rozdział 3, art. 32, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

•

Towarzystwo odpowiada wobec członków funduszu za wszelkie
szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem

szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem
swych obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego
reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie tych

reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie tych
obowiązków

jest

spowodowane

okolicznościami,

które

towarzystwo nie ponosi odpowiedzialności.

Jeżeli powszechne towarzystwo nie ponosi odpowiedzialności za

•

Jeżeli powszechne towarzystwo nie ponosi odpowiedzialności za
szkodę, szkoda jest pokrywana ze środków Funduszu Gwarancyjnego,
chyba że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego.

chyba że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego.
Powyższe

przepisy

nie

dotyczą

dobrowolnego

funduszu

[1]

Rozdział 3, Art. 48, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Towarzystwo nie może:

1) nabywać lub obejmować udziałów, akcji albo innych

papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w
funduszach inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa

funduszach inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa
emitowanych

przez

instytucje

wspólnego

inwestowania

mające

siedzibę

granicą

ani

uczestniczyć w spółkach niemających osobowości

uczestniczyć w spółkach niemających osobowości
prawnej;

2) udzielać pożyczek, gwarancji i poręczeń, z wyjątkiem

pożyczek

zakładowego

funduszu

świadczeń

socjalnych;

3) zaciągać pożyczek i kredytów, w tym także dokonywać

emisji

obligacji,

jeżeli

wysokość

zobowiązań

towarzystwa z tego tytułu przekroczy łącznie 20%

towarzystwa z tego tytułu przekroczy łącznie 20%
wartości kapitałów własnych.

Członkostwo w funduszu emerytalnym

•

Członkiem otwartego funduszu może być osoba, która podlega lub podlegała w

•

Członkiem otwartego funduszu może być osoba, która podlega lub podlegała w
ciągu 12 miesięcy przed zawarciem umowy, ubezpieczeniu emerytalnemu.

[1]

•

Uzyskanie członkostwa następuje po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń

•

Uzyskanie członkostwa następuje po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych odpowiedniego wpisu lub zmian w Centralnym Rejestrze Członków
Otwartych Funduszy Emerytalnych.

•

Uzyskanie członkostwa następuje również w wyniku losowania, przeprowadzonego

•

Uzyskanie członkostwa następuje również w wyniku losowania, przeprowadzonego
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na zasadach przewidzianych w przepisach o
systemie ubezpieczeń społecznych oraz w wyniku otwarcia rachunku w otwartym
funduszu na podstawie art. 128 ust. 1.

[1]

Rozdział 7, Art. 81, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

•

Można być członkiem tylko jednego otwartego funduszu.

•

Można być członkiem tylko jednego otwartego funduszu.

•

Otwarty fundusz nie może odmówić zawarcia umowy, o ile
osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu

osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu
spełnia warunki określone w przepisach o systemie
ubezpieczeń społecznych.

ubezpieczeń społecznych.

•

Zakazuje się prowadzenia działalności akwizycyjnej na rzecz
otwartego funduszu polegającej na działaniach mających na

otwartego funduszu polegającej na działaniach mających na
celu skłonienie kogokolwiek, aby przystąpił do otwartego
funduszu lub pozostawał członkiem tego funduszu

[1]

funduszu lub pozostawał członkiem tego funduszu

[1]

Rozdział 8, Art. 92, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Rachunki i przeliczenia składek

•

Z chwilą przystąpienia członka do funduszu, fundusz otwiera

•

Z chwilą przystąpienia członka do funduszu, fundusz otwiera
dla niego rachunek, na który są wpłacane składki oraz
przekazywane wypłaty transferowe

[1]

•

Składki są wpłacane na rachunki prowadzone przez otwarte
fundusze,

wysokości

i na

zasadach

określonych w

fundusze,

wysokości

i na

zasadach

określonych w

odrębnych ustawach, lub na rachunki prowadzone przez
pracownicze fundusze, w wysokości i z częstotliwością
określoną na zasadach, o których mowa w ustawie o

określoną na zasadach, o których mowa w ustawie o
pracowniczych programach emerytalnych

[2]

[1]

Rozdział 9, Art. 98, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[2]

Rozdział 9, Art. 95, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

•

Składki wpłacane do funduszu oraz otrzymane
wypłaty transferowe są przeliczane na jednostki

wypłaty transferowe są przeliczane na jednostki
rozrachunkowe.

•

Wartość

jednostki

rozrachunkowej

dniu

•

Wartość

jednostki

rozrachunkowej

dniu

przeliczenia jest ustalana przez podzielenie wartości

przeliczenia jest ustalana przez podzielenie wartości
aktywów netto funduszu w dniu przeliczenia przez
liczbę jednostek rozrachunkowych zapisanych w tym

liczbę jednostek rozrachunkowych zapisanych w tym
dniu na rachunkach prowadzonych przez fundusz.

Wypłata środków zgromadzonych na rachunku

•

Członek

funduszu

nie

może

rozporządzać

środkami

•

Członek

funduszu

nie

może

rozporządzać

środkami

zgromadzonymi na swoim rachunku.

[1]

Środki zgromadzone

na rachunku członka otwartego funduszu nie podlegają
egzekucji.

egzekucji.

•

Środki zgromadzone na rachunku członka otwartego funduszu
są przekazywane przez ten fundusz, za pośrednictwem
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu

są przekazywane przez ten fundusz, za pośrednictwem
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu
państwa w przypadku, gdy:

-właściwy organ emerytalny zawiadomi o ustaleniu członkowi

otwartego funduszu prawa do emerytury

[2]

[1]

Rozdział 11, Art. 107, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[2]

Rozdział 11, Art. 111a, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

•

Z dniem ustalenia prawa do emerytury,

•

Z dniem ustalenia prawa do emerytury,
umowa z otwartym funduszem staje się
nieważna z mocy prawa.

nieważna z mocy prawa.

•

razie

przystąpienia

przez

członka

•

razie

przystąpienia

przez

członka

otwartego funduszu do innego otwartego
funduszu dotychczasowy fundusz dokonuje

funduszu dotychczasowy fundusz dokonuje
wypłaty

transferowej

funduszu,

którego członek przystąpił

Działalność lokacyjna funduszy emerytalnych

•

Fundusz lokuje swoje aktywa, dążąc do osiągnięcia

•

Fundusz lokuje swoje aktywa, dążąc do osiągnięcia
maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności
dokonywanych lokat.

dokonywanych lokat.

•

Lokaty powinny stanowić łącznie nie mniej niż 90 %
wartości aktywów funduszu emerytalnego.

wartości aktywów funduszu emerytalnego.

•

Pożyczki i kredyty zaciągnięte przez fundusz nie mogą
przekraczać

1,5

wartości

jego

aktywów

[1]

przekraczać

1,5

wartości

jego

aktywów

[1]

Rozdział 15, Art. 154, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Przykłady kategorii lokat w jakich mogą być lokowane

aktywa funduszy emerytalnych:

obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane przez Skarb

obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane przez Skarb
Państwa lub Narodowy Bank Polski, a także w pożyczki i kredyty udzielane
tym podmiotom;

obligacje i inne dłużne papiery wartościowe, opiewające na świadczenia

obligacje i inne dłużne papiery wartościowe, opiewające na świadczenia
pieniężne, gwarantowane lub poręczane przez Skarb Państwa albo
Narodowy

Bank

Polski,

także

depozyty,

kredyty

pożyczki

gwarantowane lub poręczane przez te podmioty;

depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe, w walucie polskiej;

akcje spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym, a także
notowanych na regulowanym rynku giełdowym prawach poboru, prawa
do akcji oraz obligacje zamienne na akcje tych spółek.

[1]

do akcji oraz obligacje zamienne na akcje tych spółek.

[1]

Rozdział 15, Art. 141, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[1]

Rozdział 15, Art. 141, USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Depozytariusz

•

Fundusz jest obowiązany wybrać depozytariusza,

•

Fundusz jest obowiązany wybrać depozytariusza,
któremu,

podstawie

umowy,

powierza

przechowywanie swoich aktywów

[1]

•

Depozytariuszem może być bank, który:

- Jest bankiem krajowym, posiada fundusze własne w

wysokości co najmniej 100 mln euro, nie posiada

wysokości co najmniej 100 mln euro, nie posiada
aktywów funduszu, nie jest pożyczkodawcą ani
kredytodawcą

stosunku

funduszu.

kredytodawcą

stosunku

funduszu.

[1]

Rozdział 16, Art. 157,

USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

[1]

Rozdział 16, Art. 157,

USTAWA z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Nadzór nad funduszem emerytalnym

•

Organem nadzoru jest Komisja Nadzoru Finansowego, której zadaniem
jest:

jest:

•

sprawowanie nadzoru nad działalnością funduszy

•

analiza kształtu rynku emerytalnego

•

analiza kształtu rynku emerytalnego

•

analiza poziomu zabezpieczenia interesów członków funduszy

•

pogłębianie wiedzy społeczeństwa na temat celów i zasad działalności
funduszy, ze szczególnym uwzględnieniem praw przysługujących ich

funduszy, ze szczególnym uwzględnieniem praw przysługujących ich
członkom

•

współdziałanie z organami administracji rządowej, NBPem, ZUSem,

•

współdziałanie z organami administracji rządowej, NBPem, ZUSem,
towarzystwami,

podmiotami

działającymi

rzecz

funduszy

oraz

związkami pracodawców, związkami zawodowymi i innymi organizacjami
społecznymi w zakresie kształtowania polityki państwa zapewniającej

społecznymi w zakresie kształtowania polityki państwa zapewniającej
bezpieczny rozwój funduszy

•

udzielanie informacji NBPowi w zakresie niezbędnym do wykonywania
nadzoru nad bankami pełniącymi funkcje depozytariuszy i bankami

nadzoru nad bankami pełniącymi funkcje depozytariuszy i bankami
będącymi akcjonariuszami towarzystw

Indywidualne Konta Emerytalne (IKE)

i Indywidualne Konta Zabezpieczenia

Emerytalnego (IKZE)

•

Ustawa o IKE umożliwia gromadzenie środków na dodatkową emeryturę. Rachunki IKE są oferowane przez

wiodące towarzystwa ubezpieczeniowe, banki, domy maklerskie. Dochody z tytułu oszczędzania na IKE są

zwolnione od podatku od dochodów kapitałowych w wysokości 19%, tzw. podatku Belki, czyli

zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych, o którym mowa w art. 30a ustawy z dnia 26

lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), pod

warunkiem dokonania wypłaty po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wysokość wpłat na IKE do 2008 roku

była ograniczona do 1,5-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto rocznie. Obecnie limit

wpłat wynosi 3-krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto rocznie. Od 1 stycznia 2012 jest to

10 578 zł (2012).

•

Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu

ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398) wprowadziła zmiany do ustawy o indywidualnych

kontach emerytalnych z dnia 20 kwietnia 2004r.,

umożliwiające założenie, obok funkcjonującego już

indywidualnego

konta

emerytalnego

(IKE),

dodatkowego

indywidualnego

konta

zabezpieczenia

emerytalnego (IKZE).

•

Prawo do wpłat na IKE i IKZE przysługuje osobie, która ukończyła 16
lat. Osoba małoletnia może dokonywać wpłat na IKE i IKZE tylko w

•

Prawo do wpłat na IKE i IKZE przysługuje osobie, która ukończyła 16
lat. Osoba małoletnia może dokonywać wpłat na IKE i IKZE tylko w
roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy
wykonywanej na podstawie umowy o pracę i w wysokości
nieprzekraczającej tych dochodów.

nieprzekraczającej tych dochodów.

•

Na IKE i IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden
oszczędzający. Oznacza to, iż ustawa nie przewiduje prowadzenia

•

Na IKE i IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden
oszczędzający. Oznacza to, iż ustawa nie przewiduje prowadzenia
wspólnego konta np. dla małżonków.

•

IKZE można założyć bez względu na to, czy posiada się już IKE i czy

jest się uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego.

Zasady prowadzenia IKE lub IKZE, a także tryb oraz warunki zawarcia i

rozwiązania umowy o prowadzenie IKE lub IKZE określa:

statut funduszu inwestycyjnego
– w przypadku funduszu inwestycyjnego;

– w przypadku funduszu inwestycyjnego;

1a) statut dobrowolnego funduszu emerytalnego

– w przypadku dobrowolnego funduszu emerytalnego;

regulamin prowadzenia rachunku papierów wartościowych i

regulamin prowadzenia rachunku papierów wartościowych i
rachunku pieniężnego
– w przypadku podmiotu prowadzącego działalność maklerską;

ogólne warunki ubezpieczenia oraz regulamin

ogólne warunki ubezpieczenia oraz regulamin
ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych
– w przypadku zakładu ubezpieczeń;

umowa rachunku bankowego
– w przypadku banku.

Środki gromadzone przez oszczędzającego na IKE lub

Środki gromadzone przez oszczędzającego na IKE lub
IKZE są rejestrowane na wyodrębnionym:

zapisie

rejestrze

uczestników

funduszu

zapisie

rejestrze

uczestników

funduszu

inwestycyjnego;

1a)

rachunku w dobrowolnym funduszu emerytalnym;

1a)

rachunku w dobrowolnym funduszu emerytalnym;

rachunku papierów wartościowych i rachunku
pieniężnym służącym do jego obsługi w podmiocie
prowadzącym działalność maklerską;

prowadzącym działalność maklerską;

rachunku

ubezpieczeniowym

funduszu

kapitałowym;

rachunku bankowym w banku.

Porównanie IKE i IKZE

IKE

IKZE

- trzykrotność przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego

- równowartość 4 % podstawy wymiaru składki
na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla
oszczędzającego za rok poprzedni, nie więcej

Limit wpłat na rok

oszczędzającego za rok poprzedni, nie więcej
jednak niż 4% kwoty ograniczenia rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe

Wypłaty środków

- wypłata jednorazowa
- wypłata w ratach
- wcześniejszy zwrot całkowity
- wcześniejszy zwrot częściowy

- wypłata jednorazowa
- wypłata w ratach (min. przez 10 lat)
- wcześniejszy zwrot całkowity

- wcześniejszy zwrot częściowy

Podatek

dochodowy

- wpłaty wliczane do podstawy
opodatkowania
- zwolnienie wypłaty

- odliczenie wpłat od podstawy opodatkowania
- podatek dochodowy na zasadach ogólnych
(obecnie 18% lub 32%) od przychodu z tytułu
wypłaty i wcześniejszego zwrotu

wypłaty i wcześniejszego zwrotu

Podatek od zysku

kapitałowego (19%)

Podatek „Belki”

- tylko w przypadku
wcześniejszego zwrotu i zwrotu
częściowego

- brak

Podatek „Belki”

częściowego

Instytucje

- fundusze inwestycyjne,
- banki,
- zakłady ubezpieczeń,

prowadzące

- zakłady ubezpieczeń,
- domy maklerskie

- zakłady ubezpieczeń,
- domy maklerskie
- otwarte fundusze emerytalne

Pracownicze Programy Emerytalne

(PPE)

•

Pracownicze Programy Emerytalne są formą zorganizowanego, grupowego,

•

Pracownicze Programy Emerytalne są formą zorganizowanego, grupowego,
systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Składki uczestników
programu są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji
finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Sam
pracowniczy program emerytalny jest tylko umową (zespołem umów) określającą

pracowniczy program emerytalny jest tylko umową (zespołem umów) określającą
wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem
przez pracodawcę programu.

•

Pracowniczy Program Emerytalny nie jest zatem instytucją finansową - środki w
ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających
według właściwych sobie zasad - zakładu ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego
lub są zarządzane przez zarządzającego zagranicznego. Wyjątkiem jest pracowniczy

lub są zarządzane przez zarządzającego zagranicznego. Wyjątkiem jest pracowniczy
fundusz emerytalny (PFE), który jest podmiotem tworzonym specjalnie dla
gromadzenia środków w ramach PPE, zwykle tworzony jest wspólnie dla kilku
programów. PFE jest zarządzany przez wyłącznie w tym celu tworzone Pracownicze
Towarzystwo Emerytalne - analogicznie jak w przypadku OFE i zarządzających nimi

Towarzystwo Emerytalne - analogicznie jak w przypadku OFE i zarządzających nimi
PTE. W tym wypadku mamy do czynienia z instytucją finansową powołaną
specjalnie do obsługi PPE.

Zgodnie z ustawą regulującą działalność PPE,

Zgodnie z ustawą regulującą działalność PPE,
programy mogą być prowadzone w jednej z
następujących form:

następujących form:

•

funduszu emerytalnego;

•

umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do
funduszu inwestycyjnego;

•

umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem

•

umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem
ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z
ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

•

zarządzania zagranicznego.

Tworzenie Pracowniczych Programów

Emerytalnych

PPE tworzy się przez:

•

zawarcie umowy zakładowej (lub międzyzakładowej); zawiera ją
pracodawca

reprezentacją

pracowników;

określa

zasady

prowadzenia programu przez pracodawcę,

•

zawarcie

umowy

wybraną

instytucją

finansową

(dotyczy

inwestowania

gromadzonych

środków)

albo

utworzenie

towarzystwa emerytalnego i funduszu emerytalnego lub nabycie

towarzystwa emerytalnego i funduszu emerytalnego lub nabycie
przez pracodawcę akcji istniejącego towarzystwa emerytalnego,

•

zawarcie

umowy

wybraną

instytucją

finansową

(dotyczy

inwestowania

gromadzonych

środków)

albo

utworzenie

inwestowania

gromadzonych

środków)

albo

utworzenie

towarzystwa emerytalnego i funduszu emerytalnego lub nabycie
przez pracodawcę akcji istniejącego towarzystwa emerytalnego,

•

rejestrację

przez

Komisję

Nadzoru

Ubezpieczeń

Funduszy

•

rejestrację

przez

Komisję

Nadzoru

Ubezpieczeń

Funduszy

Emerytalnych (KNUiFE).

Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) to jedna z najkorzystniejszych form oszczędzania w
ramach III filaru zreformowanego systemu emerytalnego, która umożliwia systematyczne
gromadzenie pieniędzy na przyszłe świadczenie emerytalne zwolnione z podatku od zysków
kapitałowych.

kapitałowych.

Prawa do uczestnictwa w PPE mają pracownicy zatrudnieni u danego pracodawcy
przynajmniej

miesiące,

chyba

że

umowa

zakładowa

przewiduje

inaczej.

przynajmniej

miesiące,

chyba

że

umowa

zakładowa

przewiduje

inaczej.

W ramach PPE odprowadzane są dwa rodzaje składek:

•

Podstawowa:

- finansowana przez pracodawcę,

- nie może być wyższa niż 7 proc. wynagrodzenia pracownika,
- jej wysokość jest ustalana procentowo od wynagrodzenia (może być określona maksymalna

jej kwota) albo w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników,

- składka nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę naliczania składek na

ubezpieczenie społeczne,

•

Dodatkowa:

- jest finansowana przez uczestnika PPE z jego wynagrodzenia,
- uczestnik może zmienić jej wysokość (lub zrezygnować z jej odprowadzania),

- uczestnik może zmienić jej wysokość (lub zrezygnować z jej odprowadzania),

- suma tych składek nie może w ciągu roku kalendarzowego przekroczyć 150 proc. średniego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej,

- jest potrącana z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu.

Kiedy pracodawca może nie opłacać składki na PPE?

Pracodawca może zawiesić odprowadzanie składek podstawowych albo czasowo ograniczyć wysokość
naliczonej składki w razie pogorszenia się jego kondycji finansowej. Decyzję podejmuje jednostronnie (nie

naliczonej składki w razie pogorszenia się jego kondycji finansowej. Decyzję podejmuje jednostronnie (nie
musi konsultować jej z pracownikami). Łączny okres zawieszenia nie może trwać dłużej niż 3 miesiące (w
okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych) lub – gdy przewiduje to zakładowa umowa –
6 miesięcy. Po upływie tego okresu pracodawca może, gdy jest to uzasadnione sytuacją finansową firmy,
zawrzeć z reprezentacją pracowników porozumienie o:

•

zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub

•

zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub

•

czasowym ograniczeniu wysokości składek podstawowych.

Środki zgromadzone w ramach PPE są własnością uczestnika programu i mogą podlegać:

•

wypłacie, która następuje:

•

wypłacie, która następuje:

na wniosek uczestnika, gdy ukończy 60 lat,

na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do
emerytury i po ukończeniu 55 lat,

emerytury i po ukończeniu 55 lat,

w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił o
wypłatę środków,

w przypadku śmierci uczestnika – na wniosek osoby uprawnionej,

•

przeniesieniu do innego PPE lub na indywidualne konto emerytalne (IKE),

•

zwrotowi – w przypadku likwidacji PPE, gdy nie zachodzą warunki wypłaty lub wypłaty transferowej;
30 proc. sumy składek podstawowych wpłaconych do PPE jest przekazywane do FUS i ewidencjonowane
na indywidualnym koncie jako składka na ubezpieczenie emerytalne.

na indywidualnym koncie jako składka na ubezpieczenie emerytalne.

Emerytury Kapitałowe

•

Ustawa o emeryturach kapitałowych określa:

•

Ustawa o emeryturach kapitałowych określa:

rodzaje

świadczeń

pieniężnych

wypłacanych

środków

zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych i na

rodzaje

świadczeń

pieniężnych

wypłacanych

środków

zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych i na
subkontach w ZUS, zwanych dalej „emeryturami kapitałowymi”;

zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych;

zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych;

zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur kapitałowych.

•

Zgodnie z ustawą emerytury kapitałowe przysługują ubezpieczonym
w ramach ubezpieczenia emerytalnego, o którym mowa w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, którzy mają

przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, którzy mają
ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych przysługuje
emerytura kapitałowa w postaci:

1) okresowej emerytury kapitałowej lub

1) okresowej emerytury kapitałowej lub
2) dożywotniej emerytury kapitałowej.

•

Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do
ukończenia 65 roku życia. Okresowa emerytura kapitałowa jest wypłacana członkowi otwartego

•

Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do
ukończenia 65 roku życia. Okresowa emerytura kapitałowa jest wypłacana członkowi otwartego
funduszu emerytalnego do ukończenia 65 roku życia. W tym czasie członek otwartego funduszu
emerytalnego będzie się cieszyć pełnią praw członkowskich w OFE, w tym możliwością zmiany
funduszu, czy przekazania środków w przypadku swojej śmierci małżonkowi lub osobom
uprawnionym. Źródłem finansowania okresowej emerytury kapitałowej będą środki zgromadzone

uprawnionym. Źródłem finansowania okresowej emerytury kapitałowej będą środki zgromadzone
na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, który wypłaca okresową emeryturę kapitałową.
Okresowa emerytura kapitałowa podlega corocznej waloryzacji na zasadach i w trybie określonym
dla emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie zgromadzony kapitał będzie w
dalszym ciągu inwestowany przez otwarty fundusz emerytalny, a po ukończeniu 65 roku życia
pozostała po wypłacie okresowej emerytury kapitałowej kwota oszczędności, powiększona o zyski z

pozostała po wypłacie okresowej emerytury kapitałowej kwota oszczędności, powiększona o zyski z
inwestycji, posłuży do ewentualnego zakupu dożywotniej emerytury kapitałowej, co będzie mogło
nastąpić, w związku z uwarunkowaniami prawnymi dotyczącymi wieku emerytalnego, z początkiem
2014 r.

•

Dożywotnia emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego

dożywotnio po ukończeniu 65 roku życia.

Zgodnie z art. 5 ustawy oba typy emerytur kapitałowych przysługują osobom
mającym ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na

mającym ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na
podstawie art. 24 ust.1 albo art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych. Przy czym, zgodnie z art. 8 ustawy członek otwartego
funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej,

funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej,
jeżeli:

1. ukończył 60 lat oraz

2. kwota

środków

zgromadzonych

rachunku

członka

otwartego

2. kwota

środków

zgromadzonych

rachunku

członka

otwartego

funduszu emerytalnego i na subkoncie w ZUS, ustalona na ostatni dzień miesiąca
poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa
lub

wyższa

dwudziestokrotności

kwoty

dodatku

pielęgnacyjnego.

lub

wyższa

dwudziestokrotności

kwoty

dodatku

pielęgnacyjnego.

Kwota dodatku pielęgnacyjnego zgodnie art. 75 ust. 2 ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynosi 186,71 zł, co oznacza, że w
okresie od 1 marca 2011 r. kwota stanowiąca 20-krotność dodatku pielęgnacyjnego

okresie od 1 marca 2011 r. kwota stanowiąca 20-krotność dodatku pielęgnacyjnego
wynosi 3 734,2 zł (20 x 186,71 zł). Ta kwota będzie ulegała zmianie w wyniku
kolejnych waloryzacji dodatku pielęgnacyjnego.

Zgodnie z art. 10 ustawy o emeryturach kapitałowych członek otwartego funduszu

Zgodnie z art. 10 ustawy o emeryturach kapitałowych członek otwartego funduszu
emerytalnego nabywa prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej, o ile spełni
następujące warunki:

1. ukończył 65 lat oraz

2. kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej jest równa lub wyższa niż 50 %

kwoty dodatku pielęgnacyjnego (czyli w okresie od 1 marca 2011 r. kwota równa
lub wyższa niż 93,35 zł). Przy czym, kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej

lub wyższa niż 93,35 zł). Przy czym, kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej
stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia składki przez średnie
dalsze trwanie życia, o którym mowa w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wypłata gwarantowana w razie śmierci

uprawnionego

•

Po otrzymaniu przez fundusz

dożywotnich emerytur

•

Po otrzymaniu przez fundusz

dożywotnich emerytur

kapitałowych

składki,

fundusz

dożywotnich

emerytur

kapitałowych informuje emeryta o możliwości wskazania
imiennie jednej lub kilku osób fizycznych jako osób

imiennie jednej lub kilku osób fizycznych jako osób
uposażonych, na rzecz których ma nastąpić po śmierci
emeryta wypłata jednorazowego świadczenia pieniężnego-
„wypłata gwarantowana”.

emeryta wypłata jednorazowego świadczenia pieniężnego-
„wypłata gwarantowana”.

•

Osoba uposażona, zgodnie z dyspozycją emeryta, nabywa

•

Osoba uposażona, zgodnie z dyspozycją emeryta, nabywa
prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej, jeżeli
śmierć emeryta nastąpiła w ciągu trzech lat od dnia
przekazania składki do funduszu dożywotnich emerytur

przekazania składki do funduszu dożywotnich emerytur
kapitałowych.

•

Emerytury

kapitałowe

są

wypłacane

pośrednictwem

jednostki

organizacyjnej

pośrednictwem

jednostki

organizacyjnej

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która jest
właściwa do wypłaty emerytury z Funduszu

właściwa do wypłaty emerytury z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.

•

Emerytury kapitałowe są wypłacane wraz z

•

Emerytury kapitałowe są wypłacane wraz z
emeryturą lub rentą z ZUS.

Dziękujemy za uwagę!

•

Aleksandra Noczyńska

•

Krzysztof Owczarek

•

Krzysztof Owczarek

•

Tomasz Tabacki

•

Tomasz Tabacki