Suplement do skryptu. Nie gwarantuję w żadnym stopniu prawdziwości żadnej z odpowiedzi, ale
biorąc pod uwagę, że jestem jednak dość średnim studentem nikt chyba tego nie zakładał. W każdym
razie miłej nauki i powodzenia na egzaminie. Źródła: Winczorek, Zieliński, net, notatki z zajęc.
© Copyright by Angie, Warszawa 2008
7. Materialistyczne koncepcje pochodzenia państwa, chyba o komuchów chodzi
Engels: państwo istnieje po to by bronić podziału na posiadających i nieposiadających, rządzących
i rządzonych. Państwo produktem społeczeństwa, które samo nie potrafi ujarzmić
przeciwstawieństw – klas o sprzecznych interesach ekonomicznych. Państwo tłumi konflikty
Lenin pisał: „Państwo jest produktem i przejawem nieprzejednanych przeciwieństw klasowych.
Państwo powstaje tam, wtedy i o tyle, gdzie, kiedy i o ile przeciwieństwa klasowe nie mogą być
pogodzone. I odwrotnie: istnienie państwa jest dowodem, że przeciwieństwa klasowe są nie do
pogodzenia”.
o
Nie ma nierówności, nie ma klas, nie ma państwa. Idealne społeczeństwo komunistyczne
nie potrzebuje państwa, a i państwo nie będzie miało kogo uciskać.
12. Hegel: filozofia państwa i dziejów
Hegel widział w państwie najwyższy szczebel rozwoju społecznego. Naród zorganizowany w państwo był
dlań największą potęgą, "ideą boską na ziemi", "urzeczywistnieniem idei moralnej".
Dzieje państwa rozumiał jako stopniowe kształtowanie się "ducha świata" w czynach, losach narodów,
losach państw, jako jednolity i konieczny rozwój idei.
Instytucja państwa jest urzeczywistnieniem wolności, pozbawionym popędów indywiduum, dla którego
wolność staje się charakterem i duchową świadomością. Świadomość ducha narodowego budzi się w
państwie tak, jak budzi się ona w bohaterze, Hegel pisze, że „podobnie jak bohaterem, osobistością
historyczną jest silny człowiek, którego osobiste cele odpowiadają duchowi epoki, taki i naród-państwo jest
narodem historycznym tylko wtedy, jeżeli jego postępowanie realizuje kierunek ducha światowego w
danym momencie dziejów".
Umowa społeczna, to wiadomo. Patrzcie Locke, Hobbes i Rousseau.
Czyli ni chuja nie wiem, o co Heglowi chodzi.
14. Pojęcie państwa w ekonomii
Nie mam pojęcia o co mu chodzi, ale zakładam, że o to, że państwo może być postrzegane jako podmiot
gospodarczy.
Jest to podmiot sfery regulacji. A w sferze regulacji zalicza się do podmiotów o charakterze
władczym. Państwo jest podmiotem sfery regulacji, ale poprzez swoje działanie wpływa także na podmioty
sfery realnej. Państwo tworzy instytucje i jest właścicielem przedsiębiorstw państwowych, jest to określone
przez zakres własności publicznej.
21. Problem z pojęciem ‘typy państwa’
Ogólny zarys problemu w starym skrypcie. Dla uzupełnienia.
Za Winczorkiem (różne kryteria podziału)
Arystoteles: dobre rządy – zdegenerowane (patrz w starym skrypcie)
Platon:
o Timokracja (rządy odważnych – THIS IS SPARTAAAAA)(AWOOOH AWOOH
AWOOOH – przyp. Messi)
o Oligarchia (rządy bogatych)
o Demokracja (niestabilne i niekompetentne rządy ludu)
o Tyrania (ustrój strachu i niewolnictwa)
Marksistowska szkoła filozofii dziejów – patrzymy, która klasa jest dominująca, panująca (myślę,
że każdy ogarnie się, że np. niewolnicy nie są klasą rządzącą)
o Niewolnicze
o Feudalne
o Kapitalistyczne
o Socjalistyczne
Inne podziału wg
o Ustroju terytorialnego
o Formy rządów
o Reżimu politycznego
22. Państwo charyzmatyczne
Pewnie chodzi o to samo, o co w panowaniu charyzmatycznym (patrz legitymizacja władzy wg Webera)
Władza państwowa opiera o charyzmę (cecha osobowości sprawiająca, że jednostka jest traktowana jak
wyposażona w nadnaturalne, nadludzkie lub przynajmniej szczególne władze i własności, dzięki którym
uważana jest za przywódcę). Z reguły nietrwałe, bo a) potrzeba dowodów potwierdzających charyzmę, b)
przywódca w końcu kopie w kalendarz i nie ma kto kontynuować władzy – no chyba, że trafi się taki
ewenement jak François 'Papa Doc' Duvalier i jego synek Jean-Claude ‘Baby Doc’ Duvalier na Haiti. Choć
tego drugiego się w końcu pozbyli (mieszka teraz w biedzie – żona mu wszystko zabrała - gdzieś we
Francji Lazurowych Wybrzeżu) Przykłady na serio: Hitler, Mussolini.
23. Państwo tradycyjne
Pewnie to samo, co w panowanie tradycyjnym.
Władza, a wiec państwo, opiera się na mocy wiary w świętość istniejących od dawna porządków i potęgi
panujących. Oddziedziczony status społeczny jest głównym źródłem sprawowania władzy politycznej.
Resztę możecie sobie sami dośpiewać. Przykładem władzy tradycyjnej jest władza patriarchalna.
24. Państwo racjonalne
Zapewne wynika z władzy legalnej. Idea zasadza się na przeświadczeniu, że posłuszeństwo wynika z faktu
istnienia prawa stanowionego i przestrzegania go przez reprezentantów władzy.
43. Populizm współczesny
Współcześnie tym terminem najczęściej określa się zachowanie polityczne polegające na głoszeniu tych
poglądów, które są aktualnie najbardziej popularne w danej grupie społecznej, w celu łatwego zdobycia
popularności, bez analizowania sensu tych poglądów oraz zastanawiania się nad realnymi możliwościami i
rzeczywistymi skutkami wprowadzenia głoszonych poglądów w czyn. Często populizm przybiera formę
schlebiania masom poprzez krytykowanie ekipy rządzącej. Natomiast będąc u władzy populiści rządzą
reagując na krótkotrwałe nastroje społeczne i nie czując się zobowiązanymi osiąganiu nadrzędnych celów
oraz realizacji programów politycznych. Tym samym odróżniają się od mężów stanu.
45. Państwo a wojna w ujęciu historycznym
Punkt 42 starego skryptu. Radzę uzupełnić wiedzę lekturą dzieł wybitnego myśliciela i stratega Sun Tzu,
który występuje w skrypcie jako niejaki Sum Cu :P
46. Koncepcja państwa minimalnego
Odwrotność państwa socjalnego. Kładzie nacisk na ochronę jednostek i grup społecznych przed władzą
aparatu państwowego. Niski stopień ingerencji w życie jednostek, gwarancja tylko podstawowych praw.
47. Państwo narodowe a globalizacja
Jest taki punkt w starym skrypcie, ale kto będzie czytał taki długi tekst, więc krótkie info:
Większa zależność od społeczności światowej, np. w zakresie tworzenia prawa
Utrata części kompetencji
Wpływ podmiotów poza-państwowych (vide koncerny międzynarodowe)
Dezageracja państwa
Ograniczenie suwerenności
Powiązania ekonomiczne mogą prowadzić do spektakularnych kryzysów, w konsekwencji do
pogrążenia się państw w biedzie i chaosie
Wzrastająca zależność państw peryferyjnych i półperyferyjnych od centrum
Problemy migracyjne
51. Kultura polityczna
Całokształt indywidualnych postaw politycznych członków danego społeczeństwa. Postawy te są wyrazem
uznawanych wartości, odnoszących się przede wszystkim do systemu władzy państwowej. Od kultury
politycznej danego społeczeństwa zależy stopień i charakter jego zaangażowania w politykę, gdyż to
właśnie kultura polityczna reguluje stosunki między rządzącymi a rządzonymi.
Typy kultury politycznej (zaściankowy, poddańczy, uczestniczący) są opisane w starym skrypcie.
53. Władza polityczna
Wszelka zorganizowana władza w oparciu o przemoc, władza jednej grupy ludzi lub innych grup ludzi w
warunkach społeczeństwa zróżnicowanego społecznie. Realizowana w wielkich grupach społecznych (wiec
niekoniecznie w odniesieniu do całego państwa – to władza państwowa). Funkcjonuje także wiec w innych
strukturach organizacyjnych, jak partie polityczne, związki zawodowe, organizacje międzynarodowe, czy
korporacje gospodarcze). Może mieć charakter faktyczny, ale może też przybierać postać władztwa
sprawowanego na podstawie norm pozaprawnych, np. norm religijnych.
Ogólnie straszny bełkot by Zieliński&Winczorek.
54. Władza państwowa
Władza wyodrębniona, specjalnie powołanego aparatu przemocy, sprawowana na podstawie aktów
normatywnych i działającego w ramach przyznanych kompetencji. Najwęższy krąg adresatów.
62. Demokracja a populizm
Eeee, co mam niby tu napisać? Że populizm to zagrożenie dla demokracji? No wiec jest zagrożeniem.
67. Interwencjonizm państwowy
Polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. Przeciwieństwo
liberalizmu gospodarczego. Zwolennicy interwencjonizmu wskazują na trzy główne jego cele: ograniczenie
bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki, pobudzenie popytu
globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych oraz
podniesienie tempa wzrostu gospodarczego.
68. Państwo socjalne
Przeciwieństwo idei państwa minimum – współczesne państwo kapitalistyczne nie powinno być tylko
„stróżem nocnym”. Państwo dobrobytu, przykłady Szwecja, Niemcy. Założenia
Podejmowanie inicjatyw gospodarczych, planowanie kierunków rozwoju, zapobieganie
kryzysom, polityka pełnego zatrudnienia
Rozbudowanie funkcji socjalnych
Polityka sprawiedliwości społecznej i zasady równych szans przez redystrybucje dochodu
narodowego
69. Pojęcie systemu politycznego
System to struktura w której zachodzą procesy, interakcje w danym otoczeniu. Analogicznie system
polityczny to to całokształt zorganizowanych, powtarzalnych form, metod, reguł, instytucji i organizacji
uczestniczących w działaniach politycznych związanych z przezwyciężaniem sprzeczności i uzgadnianiem
zachowań współzależnych społeczności lokalnych, państwowych i międzynarodowych.
Pierwszy tego pojęcia użył David Easton, przedstawiciel podejścia systemowo-funkcjonalnego. Inne
podejścia to koncepcje strukturalno-instytucjonalna i instytucjonalno-normatywna. Ale na moich zajęciach
wspominano tylko o Eastonie.
70. Podmioty polityki
Pierwotne:
o Wielkie grupy społeczne
o Wspólnoty narodowe i etniczne
Wtórne:
o Rozmaite siły polityczne, jak partie
o Organizacje zawodowe
o Organizacje wyznaniowe
o Inne grupy wyrażające wole i interesy grup społecznych
Indywidualne
Zbiorowe
Podmioty decyzji: bezpośrednio zaangażowane w proces decyzyjny, od wyborców, przez
partie polityczne po organy administracji państwowej
Podmioty wpływu: oddziałują na podejmowanie decyzji, np. związki zawodowe